1

1

April 17, 2021

April 17, 2021

Psychologia procesów poznawczych

Psychologia procesów poznawczych

1.

1.

Wprowadzenie

Wprowadzenie

Zapominania może wcale nie trzeba oceniać jednoznacznie negatywnie. Być może ludzie w

Zapominania może wcale nie trzeba oceniać jednoznacznie negatywnie. Być może ludzie w

rzeczywistości niczego nie zapominają.

rzeczywistości niczego nie zapominają.

Hipotezy zapominania:

Hipotezy zapominania:

-zanikania śladu: ślady pamięciowe po prostu słabną jako funkcja czasu i dlatego są

-zanikania śladu: ślady pamięciowe po prostu słabną jako funkcja czasu i dlatego są

trudniejsze do odnalezienia

trudniejsze do odnalezienia

-interferencyjna: współzawodnictwo ze strony innych wspomnień blokuje odnajdywanie

-interferencyjna: współzawodnictwo ze strony innych wspomnień blokuje odnajdywanie

poszukiwanej informacji.

poszukiwanej informacji.

-wskazówki dla odnajdywania: w chwili wydobywania z pamięci tracimy dostęp do wskazówek

-wskazówki dla odnajdywania: w chwili wydobywania z pamięci tracimy dostęp do wskazówek

pomocnych w odnalezieniu informacji. Tutaj omawiane są pierwsze dwie hipotezy.

pomocnych w odnalezieniu informacji. Tutaj omawiane są pierwsze dwie hipotezy.

2. Funkcja przechowywania

2. Funkcja przechowywania

Wspomnienia słabną wraz z upływem czasu. Funkcja przechowywania ukazuje, jak osiągnięcia

Wspomnienia słabną wraz z upływem czasu. Funkcja przechowywania ukazuje, jak osiągnięcia

pamięciowe pogarszają się wraz z upływem czasu. Badania Ebbinghausa. Funkcja

pamięciowe pogarszają się wraz z upływem czasu. Badania Ebbinghausa. Funkcja

przechowywania ujawnia początkowe szybkie zapominanie, po którym następuje stale

przechowywania ujawnia początkowe szybkie zapominanie, po którym następuje stale

zwalniające zapominanie. Były też inne wskaźniki (oprócz oszczędności) takie jak

zwalniające zapominanie. Były też inne wskaźniki (oprócz oszczędności) takie jak

prawdopodobieństwo odtworzenia i szybkość odtwarzania.

prawdopodobieństwo odtworzenia i szybkość odtwarzania.

2.1. Zanikanie: potęgowe prawo zapominania

2.1. Zanikanie: potęgowe prawo zapominania

Osiągnięcia są funkcją potęgową czasu. A krytyczną cechą takie funkcji potęgowej jest

Osiągnięcia są funkcją potęgową czasu. A krytyczną cechą takie funkcji potęgowej jest

ujemne przyspieszenie. Funkcje zapominania mają charakter funkcji potęgowych-

ujemne przyspieszenie. Funkcje zapominania mają charakter funkcji potęgowych-

>potęgowe prawo zapominania. Funkcje potęgowe różnią się od funkcji wykładniczych

>potęgowe prawo zapominania. Funkcje potęgowe różnią się od funkcji wykładniczych

tym, że mają nawet silniejsze przyspieszenie ujemne, z czego wynika, że tempo

tym, że mają nawet silniejsze przyspieszenie ujemne, z czego wynika, że tempo

zapominania staje się rzeczywiście bardzo powolne. Zapominanie to więcej niż

zapominania staje się rzeczywiście bardzo powolne. Zapominanie to więcej niż

zanikanie, ale zanikanie też jest elementem tego zagadnienia.

zanikanie, ale zanikanie też jest elementem tego zagadnienia.

Pamiętanie słabnie jako funkcja potęgowa czasu, przez który informacja jest przechowywana

Pamiętanie słabnie jako funkcja potęgowa czasu, przez który informacja jest przechowywana

w pamięci.

w pamięci.

Przechowywanie informacji w

Przechowywanie informacji w

pamięci

pamięci

2

2

April 17, 2021

April 17, 2021

Psychologia procesów poznawczych

Psychologia procesów poznawczych

2.3. Poziom wyuczenia i zapominanie

2.3. Poziom wyuczenia i zapominanie

Materiały o różnym poziomie wyuczenia są zapominane w takim samym stopniu.

Materiały o różnym poziomie wyuczenia są zapominane w takim samym stopniu.

Potęgowe prawa: ćwiczenia i przechowywania.

Potęgowe prawa: ćwiczenia i przechowywania.

Funkcje potęgowe zapominania stanowią jedynie przybliżenia, choć są lepsze od

Funkcje potęgowe zapominania stanowią jedynie przybliżenia, choć są lepsze od

innych funkcji (np. Wykładniczych). Same dane psychologiczne są

innych funkcji (np. Wykładniczych). Same dane psychologiczne są

zmienne. To są dwie przyczyny odchyleń.

zmienne. To są dwie przyczyny odchyleń.

Wpływ ćwiczenia na funkcję przechowywania polega na przesunięciu jej w górę

Wpływ ćwiczenia na funkcję przechowywania polega na przesunięciu jej w górę

poprzez czynnik iloczynowy.

poprzez czynnik iloczynowy.

2.4. Środowiskowe i neuronalne podstawy równania siły

2.4. Środowiskowe i neuronalne podstawy równania siły

Wydaje się, że równanie siły opisuje osiągnięcia ludzkiej pamięci w bardzo

Wydaje się, że równanie siły opisuje osiągnięcia ludzkiej pamięci w bardzo

wielu różnych sytuacjach, przy wykorzystaniu różnego rodzaju

wielu różnych sytuacjach, przy wykorzystaniu różnego rodzaju

wskaźników.

wskaźników.

Wg niektórych równanie siły odzwierciedla dążenie pamięci do przystosowania

Wg niektórych równanie siły odzwierciedla dążenie pamięci do przystosowania

się do statystycznej struktury środowiska. Anderson i Schooler zbadali

się do statystycznej struktury środowiska. Anderson i Schooler zbadali

związek pomiędzy świeżością i częstotliwością przeszłego

związek pomiędzy świeżością i częstotliwością przeszłego

wykorzystywania i prawdopodobieństwem aktualnego wykorzystywania w

wykorzystywania i prawdopodobieństwem aktualnego wykorzystywania w

różnych dziedzinach, w tym wzorzec, zgodnie z którym zagadnienia

różnych dziedzinach, w tym wzorzec, zgodnie z którym zagadnienia

pojawiały się jako nagłówki w pismach. Logarytm prawdopodobieństwa

pojawiały się jako nagłówki w pismach. Logarytm prawdopodobieństwa

ponownego pojawienia się zmniejsza się liniowo wraz z długim

ponownego pojawienia się zmniejsza się liniowo wraz z długim

odroczeniem, co zakłada funkcję potęgową. Funkcje dla różnych

odroczeniem, co zakłada funkcję potęgową. Funkcje dla różnych

częstotliwości określają przybliżone linie równoległe.

częstotliwości określają przybliżone linie równoległe.

System pamięci

System pamięci

czyni bardziej dostępnymi wspomnienia, które będą prawdopodobnie

czyni bardziej dostępnymi wspomnienia, które będą prawdopodobnie

bardziej potrzebne.

bardziej potrzebne.

Stosowano procedurę LTP w celu sprawdzenia jak zmniejsza się wraz z upływem

Stosowano procedurę LTP w celu sprawdzenia jak zmniejsza się wraz z upływem

czasu długotrwałe wzmocnienie synaptyczne w hipokampie.

czasu długotrwałe wzmocnienie synaptyczne w hipokampie.

Równanie siły w przybliżeniu charakteryzuje zmiany w długotrwałym wzmocnieniu

Równanie siły w przybliżeniu charakteryzuje zmiany w długotrwałym wzmocnieniu

synaptycznym i w przybliżeniu odzwierciedla statystyczną strukturę

synaptycznym i w przybliżeniu odzwierciedla statystyczną strukturę

środowiska.

środowiska.

Przechowywanie informacji w

Przechowywanie informacji w

pamięci

pamięci

3

3

April 17, 2021

April 17, 2021

Psychologia procesów poznawczych

Psychologia procesów poznawczych

3. Efekty rozłożenia powtórzeń

3. Efekty rozłożenia powtórzeń

Pamięć nie jest taka prosta jak zakłada powyższe równanie. Są

Pamięć nie jest taka prosta jak zakłada powyższe równanie. Są

kłopoty związane z przetwarzaniem elaboratywnym oraz inne

kłopoty związane z przetwarzaniem elaboratywnym oraz inne

problemy dotyczące odstępów czasu pomiędzy kolejnymi

problemy dotyczące odstępów czasu pomiędzy kolejnymi

powtórzeniami danej informacji. Badanie Glenberga z parami

powtórzeniami danej informacji. Badanie Glenberga z parami

wyrazów (500). Uczenie się i sprawdzanie. Określone odstępy.

wyrazów (500). Uczenie się i sprawdzanie. Określone odstępy.

Przy długim odstępie do sprawdzianu występował wzrastający

Przy długim odstępie do sprawdzianu występował wzrastający

efekt odstępu w uczeniu się, natomiast trend przy krótkich

efekt odstępu w uczeniu się, natomiast trend przy krótkich

odstępach był bardziej krzywoliniowy. Najwyższe osiągnięcia

odstępach był bardziej krzywoliniowy. Najwyższe osiągnięcia

dla określonego odstępu przy uczeniu się, gdy odstęp do

dla określonego odstępu przy uczeniu się, gdy odstęp do

sprawdzianu pasuje do tego pierwszego. Inne badanie tego typu

sprawdzianu pasuje do tego pierwszego. Inne badanie tego typu

– Balik ze słowami hiszpańskimi i angielskimi. W tym przypadku

– Balik ze słowami hiszpańskimi i angielskimi. W tym przypadku

uzyskiwano najlepsze osiągnięcia gdy odstępy pomiędzy

uzyskiwano najlepsze osiągnięcia gdy odstępy pomiędzy

kolejnymi powtórzeniami odpowiadają odstępowi do sprawdzianu.

kolejnymi powtórzeniami odpowiadają odstępowi do sprawdzianu.

Ta zależność przechowywania od rozłożenia kolejnych powtórzeń jest

Ta zależność przechowywania od rozłożenia kolejnych powtórzeń jest

określana jako efekt rozłożenia powtórzeń. Czyli najlepiej

określana jako efekt rozłożenia powtórzeń. Czyli najlepiej

powtarzać w dużych odstępach czasu, ale uczyć się najostrzej

powtarzać w dużych odstępach czasu, ale uczyć się najostrzej

tuż przed sprawdzianem.

tuż przed sprawdzianem.

Pamiętanie jest najlepsze, gdy odstępy pomiędzy powtórzeniami

Pamiętanie jest najlepsze, gdy odstępy pomiędzy powtórzeniami

odpowiadają odstępom pomiędzy ostatnim powtórzeniem i

odpowiadają odstępom pomiędzy ostatnim powtórzeniem i

sprawdzianem.

sprawdzianem.

Przechowywanie informacji w

Przechowywanie informacji w

pamięci

pamięci

4

4

April 17, 2021

April 17, 2021

Psychologia procesów poznawczych

Psychologia procesów poznawczych

3.1. Zależność przechowywania od rozłożenia powtórzeń w czasie

3.1. Zależność przechowywania od rozłożenia powtórzeń w czasie

Keppel badał wpływ rozłożenia powtórzeń na przechowywanie par skojarzeń.

Keppel badał wpływ rozłożenia powtórzeń na przechowywanie par skojarzeń.

Uczenie skoncentrowane – lepsze wyniki bezpośrednio, ale krócej się to

Uczenie skoncentrowane – lepsze wyniki bezpośrednio, ale krócej się to

pamięta. Natomiast dłuższe uczenie – gorsze wyniki, ale dłużej wiedzę

pamięta. Natomiast dłuższe uczenie – gorsze wyniki, ale dłużej wiedzę

się ma. Każe powtórzenie ma swoją własną funkcję przechowywania i

się ma. Każe powtórzenie ma swoją własną funkcję przechowywania i

osiągnięcia. Przy długich odstępach te funkcje przechowywania powoli

osiągnięcia. Przy długich odstępach te funkcje przechowywania powoli

słabną, a przy szybkich są szybko zsumowane, a potem jednocześnie

słabną, a przy szybkich są szybko zsumowane, a potem jednocześnie

tracone. Kolejne badania wykazały, że skomasowane prezentacje

tracone. Kolejne badania wykazały, że skomasowane prezentacje

zwiększają tempo zapominania późniejszych prezentacji.

zwiększają tempo zapominania późniejszych prezentacji.

Jeżeli jakiś element jest prezentowany do uczenia się po krótkim odstępie od

Jeżeli jakiś element jest prezentowany do uczenia się po krótkim odstępie od

poprzedniej prezentacji, efekt drugiej prezentacji słabnie szybciej.

poprzedniej prezentacji, efekt drugiej prezentacji słabnie szybciej.

3.2. Rozłożenie powtórzeń w środowisku

3.2. Rozłożenie powtórzeń w środowisku

Funkcja przechowywania w pamięci odzwierciedla funkcję przechowywania w

Funkcja przechowywania w pamięci odzwierciedla funkcję przechowywania w

środowisku. Podobne efekty. Pamięć identyfikuje skomasowane elementy i

środowisku. Podobne efekty. Pamięć identyfikuje skomasowane elementy i

czyni je niedostępnymi, gdy jest mało prawdopodobne, aby pojawiły się

czyni je niedostępnymi, gdy jest mało prawdopodobne, aby pojawiły się

ponownie. Najsilniejsze ślady pamięciowe są tymi, które wydają się

ponownie. Najsilniejsze ślady pamięciowe są tymi, które wydają się

najpotrzebniejsze. Widoczna optymalność systemu nie oznacza, że jest on

najpotrzebniejsze. Widoczna optymalność systemu nie oznacza, że jest on

zaangażowany w świadome wnioskowanie statystyczne.

zaangażowany w świadome wnioskowanie statystyczne.

Pamięć wykorzystuje wzorzec uprzedniego pojawiania się zdarzeń dla

Pamięć wykorzystuje wzorzec uprzedniego pojawiania się zdarzeń dla

wnioskowanie, które elementy mogą być aktualnie bardziej użyteczne.

wnioskowanie, które elementy mogą być aktualnie bardziej użyteczne.

Przechowywanie informacji w

Przechowywanie informacji w

pamięci

pamięci

5

5

April 17, 2021

April 17, 2021

Psychologia procesów poznawczych

Psychologia procesów poznawczych

4. Interferencja

4. Interferencja

Wielkość zapominania jest funkcją materiału, który

Wielkość zapominania jest funkcją materiału, który

został wcześniej wyuczony. Wcześniejszy materiał

został wcześniej wyuczony. Wcześniejszy materiał

interferuje z przechowywaniem materiału uczonego

interferuje z przechowywaniem materiału uczonego

później.

później.

Interferencja to negatywna zależność pomiędzy

Interferencja to negatywna zależność pomiędzy

uczeniem się dwóch materiałów. Może się to

uczeniem się dwóch materiałów. Może się to

ujawnić w trojaki sposób:

ujawnić w trojaki sposób:

a)

a)

Transfer negatywny – uczenie pierwszego utrudnia

Transfer negatywny – uczenie pierwszego utrudnia

uczenie się drugiego.

uczenie się drugiego.

b)

b)

Interferencja proaktywna - uczenie się pierwszego

Interferencja proaktywna - uczenie się pierwszego

może przyspieszyć zapominanie drugiego

może przyspieszyć zapominanie drugiego

c)

c)

Interferencja retroaktywna – uczenie się drugiego

Interferencja retroaktywna – uczenie się drugiego

przyspiesza zapominanie pierwszego

przyspiesza zapominanie pierwszego

Uczenie się jednego materiału często interferuje z

Uczenie się jednego materiału często interferuje z

uczeniem się i przechowywaniem innego materiału

uczeniem się i przechowywaniem innego materiału

Przechowywanie informacji w

Przechowywanie informacji w

pamięci

pamięci

6

6

April 17, 2021

April 17, 2021

Psychologia procesów poznawczych

Psychologia procesów poznawczych

4.1. Interferencja zależna od materiału

4.1. Interferencja zależna od materiału

Związki między dwoma materiałami determinują wielkość interferencji. W szczególności

Związki między dwoma materiałami determinują wielkość interferencji. W szczególności

interferencja jest silna pomiędzy asocjacjami, które krzyżują zawarte elementy. AB,

interferencja jest silna pomiędzy asocjacjami, które krzyżują zawarte elementy. AB,

CD, AB-test git; ale AB, AD, AB-test kapa.

CD, AB-test git; ale AB, AD, AB-test kapa.

Dodatkowy materiał ma tendencję do pogarszania uczenia się, a zwłaszcza przechowywania

Dodatkowy materiał ma tendencję do pogarszania uczenia się, a zwłaszcza przechowywania

innego materiału. Interferencja jest szczególnie silna, gdy materiały zawierają te

innego materiału. Interferencja jest szczególnie silna, gdy materiały zawierają te

same bodźce. Uczenie się arytmetyki to potężne doświadczenie interferencji.

same bodźce. Uczenie się arytmetyki to potężne doświadczenie interferencji.

Występuje silna interferencja, gdy próbujemy utrzymać liczne powiązania z tymi samymi

Występuje silna interferencja, gdy próbujemy utrzymać liczne powiązania z tymi samymi

elementami.

elementami.

4.2. Teoria interferencji asocjacyjnej

4.2. Teoria interferencji asocjacyjnej

Wyjaśnienie interferencji zależnej od materiału... Idea: Gdy prezentowany jest jakiś

Wyjaśnienie interferencji zależnej od materiału... Idea: Gdy prezentowany jest jakiś

element, na przykład bodziec w parze skojarzeń, okazuje się on źródłem aktywizacji

element, na przykład bodziec w parze skojarzeń, okazuje się on źródłem aktywizacji

zapisu pamięciowego, który koduje parę skojarzeń.

zapisu pamięciowego, który koduje parę skojarzeń.

KAżdy element ma zdolność aktywizowania zapisów pamięciowych, których jest częścią (jeśli

KAżdy element ma zdolność aktywizowania zapisów pamięciowych, których jest częścią (jeśli

jest częścią więcej niż dwóch to zaktywizuje więcej niż dwa zapisy). Dwa równania

jest częścią więcej niż dwóch to zaktywizuje więcej niż dwa zapisy). Dwa równania

tej teorii:

tej teorii:

1)

1)

Aktywizacja zapisu pamięciowego przez określony bodziec jest funkcją siły zapisu i

Aktywizacja zapisu pamięciowego przez określony bodziec jest funkcją siły zapisu i

siły asocjacji z bodźcem

siły asocjacji z bodźcem

2)

2)

Jeżeli występuje n asocjacji z jakimś bodźcem, każda ma 1/n całkowitej siły h –

Jeżeli występuje n asocjacji z jakimś bodźcem, każda ma 1/n całkowitej siły h –

górnej granicy całkowitej siły asocjacji z bodźcem.

górnej granicy całkowitej siły asocjacji z bodźcem.

Zgodnie z teorią interferencji asoocjacyjnej interferencja zależna od materiału zachodzi,

Zgodnie z teorią interferencji asoocjacyjnej interferencja zależna od materiału zachodzi,

ponieważ zapis pamięciowy uzyskuje mniej aktywizacji ze swojej asocjacji z

ponieważ zapis pamięciowy uzyskuje mniej aktywizacji ze swojej asocjacji z

elementem.

elementem.

Przechowywanie informacji w

Przechowywanie informacji w

pamięci

pamięci

7

7

April 17, 2021

April 17, 2021

Psychologia procesów poznawczych

Psychologia procesów poznawczych

4.3. Związki z teorią Rescorli-Wagnera

4.3. Związki z teorią Rescorli-Wagnera

Teoria Rescorli-WAgnera: zasada uczenia się współzawodniczącego, gdzie różne

Teoria Rescorli-WAgnera: zasada uczenia się współzawodniczącego, gdzie różne

bodźce współzawodniczą o asocjację z reakcją. Z kolei równanie

bodźce współzawodniczą o asocjację z reakcją. Z kolei równanie

asocjacji dla pamięci zakłada, że różne reakcje współzawodniczą o

asocjacji dla pamięci zakłada, że różne reakcje współzawodniczą o

asocjację z bodźcem.

asocjację z bodźcem.

Teoria Rescorli=WAgnera jest zgodna z interferencją asocjacyjną, gdyż

Teoria Rescorli=WAgnera jest zgodna z interferencją asocjacyjną, gdyż

manipulacje interferencyjne powodują, że każda z reakcji uzyskuje mniej

manipulacje interferencyjne powodują, że każda z reakcji uzyskuje mniej

wzmocnienia.

wzmocnienia.

4.4. Pamięć rozpoznawcza i liczne wskazówki

4.4. Pamięć rozpoznawcza i liczne wskazówki

Badani wolniej rozpoznawali zadania, gdy uczyli się dodatkowych faktów na

Badani wolniej rozpoznawali zadania, gdy uczyli się dodatkowych faktów na

temat osoby lub lokalizacji, czyli rozpoznawanie każdego faktu

temat osoby lub lokalizacji, czyli rozpoznawanie każdego faktu

interferowało z dodatkowymi faktami na temat osoby czy lokalizacji,

interferowało z dodatkowymi faktami na temat osoby czy lokalizacji,

których badani uczyli się.

których badani uczyli się.

Interferencja jest silniejsza, gdy badani mają nauczyć się trzech zadań

Interferencja jest silniejsza, gdy badani mają nauczyć się trzech zadań

powiązanych z jakimś terminem, niż gdy uczą się dwóch zadań, a przy

powiązanych z jakimś terminem, niż gdy uczą się dwóch zadań, a przy

dwóch jest silniejsza niż przy jednym.

dwóch jest silniejsza niż przy jednym.

Rozbudowane równanie aktywizacji. Aktywizacja zapisu jest funkcją siły zapisu

Rozbudowane równanie aktywizacji. Aktywizacja zapisu jest funkcją siły zapisu

i E siły asocjacji (równanie aktywizacji).

i E siły asocjacji (równanie aktywizacji).

Czasy rozpoznawania na ogół wzrastają wraz ze zmniejszaniem się wartości

Czasy rozpoznawania na ogół wzrastają wraz ze zmniejszaniem się wartości

aktywizacji.

aktywizacji.

Rozpoznanie zazwyczaj dostarcza więcej bodźców, dzięki którym można sprawdzać

Rozpoznanie zazwyczaj dostarcza więcej bodźców, dzięki którym można sprawdzać

pamiętanie, więc osiągnięcia są na ogół lepsze w rozpoznawaniu.

pamiętanie, więc osiągnięcia są na ogół lepsze w rozpoznawaniu.

Aktywizacja z różnych elementów próby pamięciowej sumuje się w odwrotnej

Aktywizacja z różnych elementów próby pamięciowej sumuje się w odwrotnej

proporcji do liczby ich asocjacji.

proporcji do liczby ich asocjacji.

Przechowywanie informacji w

Przechowywanie informacji w

pamięci

pamięci

8

8

April 17, 2021

April 17, 2021

Psychologia procesów poznawczych

Psychologia procesów poznawczych

4.5. Siła bodźców i interferencja

4.5. Siła bodźców i interferencja

Nawet aktywizacja bardzo silnych zapisów jest niższa w sytuacji większej interferencji, gdzie

Nawet aktywizacja bardzo silnych zapisów jest niższa w sytuacji większej interferencji, gdzie

występuje słabsze wsparcie asocjacyjne. Interferencja nie znika w miarę nabywania praktyki,

występuje słabsze wsparcie asocjacyjne. Interferencja nie znika w miarę nabywania praktyki,

wbrew niektórym sugestiom teoretycznym.

wbrew niektórym sugestiom teoretycznym.

Efekt podłogowy – niekorzystny czas reakcji dla warunków interferencyjnych obniża się w miarę

Efekt podłogowy – niekorzystny czas reakcji dla warunków interferencyjnych obniża się w miarę

ćwiczenia.

ćwiczenia.

Nawet bardzo silnie zakodowane zapisy wykazują interferencję, gdy mierzy się je ze pomocą czasu

Nawet bardzo silnie zakodowane zapisy wykazują interferencję, gdy mierzy się je ze pomocą czasu

rozpoznawania.

rozpoznawania.

4.6. Interferencja ze wspomnieniami przedeksperymentalnymi

4.6. Interferencja ze wspomnieniami przedeksperymentalnymi

Peterson i Potts przeprowadzili eksperyment w celu określenia, czy występuje interferencja wobec

Peterson i Potts przeprowadzili eksperyment w celu określenia, czy występuje interferencja wobec

materiału znanego przed eksperymentem. Zadanie polegało na rozpoznaniu faktów znanych i

materiału znanego przed eksperymentem. Zadanie polegało na rozpoznaniu faktów znanych i

zapamiętanych w trakcie eksperymentu na temat słynnych postaci. Zapamiętane fakty wymagały

zapamiętanych w trakcie eksperymentu na temat słynnych postaci. Zapamiętane fakty wymagały

dłuższego czasu do rozpoznania niż znane już wcześniej fakty.

dłuższego czasu do rozpoznania niż znane już wcześniej fakty.

Paradoks eksperta. Im osoba więcej wie na dany temat tym trudniej jest jej zapamiętać coś nowego

Paradoks eksperta. Im osoba więcej wie na dany temat tym trudniej jest jej zapamiętać coś nowego

na ten dany temat.

na ten dany temat.

Jednakże w wielu przypadkach nie zachodzą efekty interferencyjne: interferencja zachodzi tylko

Jednakże w wielu przypadkach nie zachodzą efekty interferencyjne: interferencja zachodzi tylko

wtedy, kiedy informacje, które ludzie próbują połączyć z jakimś terminem, są nie powiązane.

wtedy, kiedy informacje, które ludzie próbują połączyć z jakimś terminem, są nie powiązane.

Gdy są powiązane, pamiętanie nie pogarsza się, a często poprawia się w miarę, jak człowiek uczy

Gdy są powiązane, pamiętanie nie pogarsza się, a często poprawia się w miarę, jak człowiek uczy

się dodatkowych faktów.

się dodatkowych faktów.

Pamiętanie wcześniejszej wiedzy może interferować z nie powiązanym materiałem, którego badani uczą

Pamiętanie wcześniejszej wiedzy może interferować z nie powiązanym materiałem, którego badani uczą

się w laboratorium.

się w laboratorium.

4.7. Interferencja związana z kontekstem

4.7. Interferencja związana z kontekstem

Wskazówka kontekstowa – element ogólnej sytuacji uczenia się, które ulegają powiązaniu z zapisem

Wskazówka kontekstowa – element ogólnej sytuacji uczenia się, które ulegają powiązaniu z zapisem

pamięciowym.

pamięciowym.

Zewnętrzne i wewnętrzne środowisko badanego dostarcza elementów, które mogą zostać powiązane z

Zewnętrzne i wewnętrzne środowisko badanego dostarcza elementów, które mogą zostać powiązane z

zapisem pamięciowym.

zapisem pamięciowym.

Interferencja kontekstowa może być jedną z przyczyn spadku osiągnięć wtedy, gdy zapamiętywany

Interferencja kontekstowa może być jedną z przyczyn spadku osiągnięć wtedy, gdy zapamiętywany

materiał nie zawiera nakładających się elementów. Chociaż elementy nie nakładają się,

materiał nie zawiera nakładających się elementów. Chociaż elementy nie nakładają się,

wskazówki kontekstowe i zapisy pamięciowe interferują ze swoimi asocjacjami ze wskazówkami.

wskazówki kontekstowe i zapisy pamięciowe interferują ze swoimi asocjacjami ze wskazówkami.

Pamiętanie może też ulec pogorszeniu, gdy z czasem zmienia isę kontekst tego co bylo wcześniej

Pamiętanie może też ulec pogorszeniu, gdy z czasem zmienia isę kontekst tego co bylo wcześniej

zapamiętywane. Ponadto z czasem może zmienić się to, co dana osoba zakodowuje z kontekstu

zapamiętywane. Ponadto z czasem może zmienić się to, co dana osoba zakodowuje z kontekstu

zewnętrznego.

zewnętrznego.

Przechowywanie informacji w

Przechowywanie informacji w

pamięci

pamięci

9

9

April 17, 2021

April 17, 2021

Psychologia procesów poznawczych

Psychologia procesów poznawczych

Pamiętanie może ulegać pogorszeniu, gdy występuje

Pamiętanie może ulegać pogorszeniu, gdy występuje

interferencja z asocjacjami ze wskazówkami

interferencja z asocjacjami ze wskazówkami

kontekstowymi lub gdy wskazówki kontekstowe zmieniają

kontekstowymi lub gdy wskazówki kontekstowe zmieniają

się.

się.

4.8. Czy zapominanie jest wyłącznie skutkiem interferencji?

4.8. Czy zapominanie jest wyłącznie skutkiem interferencji?

Duża jego część tak. Ale jest jeszcze np. Teoria zanikania

Duża jego część tak. Ale jest jeszcze np. Teoria zanikania

śladu – zapominanie jest wywoływane przez procesy

śladu – zapominanie jest wywoływane przez procesy

neuronalne, które postępują w stałym tempie,

neuronalne, które postępują w stałym tempie,

niezależnie od tego, jaki inny materiał podlegał

niezależnie od tego, jaki inny materiał podlegał

uczeniu się. W okresie snu zapominanie jest mniejsze.

uczeniu się. W okresie snu zapominanie jest mniejsze.

Inny wynik sugeruje, że zapominanie może zmieniać się

Inny wynik sugeruje, że zapominanie może zmieniać się

wraz z rytmami dobowymi organizmu. Trudno jest

wraz z rytmami dobowymi organizmu. Trudno jest

wyjaśnić, dlaczego materiały o takim samym poziomie

wyjaśnić, dlaczego materiały o takim samym poziomie

wyuczenia wykazują odmienne funkcje zapominania po

wyuczenia wykazują odmienne funkcje zapominania po

okresach odroczenia, w których aktywność badanych jest

okresach odroczenia, w których aktywność badanych jest

taka sama.

taka sama.

Kwestia, ile zapominania można przypisać interferencji,

Kwestia, ile zapominania można przypisać interferencji,

pozostaje w dużej mierze sprawą otwartą.

pozostaje w dużej mierze sprawą otwartą.

Przechowywanie informacji w

Przechowywanie informacji w

pamięci

pamięci

10

10

April 17, 2021

April 17, 2021

Psychologia procesów poznawczych

Psychologia procesów poznawczych

5. Przechowywanie materiału o zabarwieniu emocjonalnym

5. Przechowywanie materiału o zabarwieniu emocjonalnym

Istnieje powiązanie między przechowywaniem materiału a emocjami zapamiętującego.

Istnieje powiązanie między przechowywaniem materiału a emocjami zapamiętującego.

5.1. Hipoteza represji Freuda

5.1. Hipoteza represji Freuda

Ludzie aktywnie wypierają nieprzyjemne wspomnienia. Represja jest głównym czynnikiem wywołującym

Ludzie aktywnie wypierają nieprzyjemne wspomnienia. Represja jest głównym czynnikiem wywołującym

zapominanie. Negatywne pamiętamy lepiej – wyniki eksperymentu.

zapominanie. Negatywne pamiętamy lepiej – wyniki eksperymentu.

Chociaż jednostki mogą wykazywać gorsze kodowanie materiału o zabarwieniu negatywnym, nie ma

Chociaż jednostki mogą wykazywać gorsze kodowanie materiału o zabarwieniu negatywnym, nie ma

dobrze ustalonego związku pomiędzy zabarwieniem emocjonalnym wspomnień i ich

dobrze ustalonego związku pomiędzy zabarwieniem emocjonalnym wspomnień i ich

przechowywaniem.

przechowywaniem.

5.2. Pobudzenie i przechowywanie

5.2. Pobudzenie i przechowywanie

Badani początkowo lepiej pamiętali elementy o niskiej wartości pobudzeniowej, ale zależność legła

Badani początkowo lepiej pamiętali elementy o niskiej wartości pobudzeniowej, ale zależność legła

odwróceniu po odroczeniu, ujawniając reminiscencję (poprawę z czasem) dla wysokiego

odwróceniu po odroczeniu, ujawniając reminiscencję (poprawę z czasem) dla wysokiego

pobudzenia.

pobudzenia.

Uczenie się ma tendencję do bycia najefektywniejszym w porach dnia związanych z najważniejszym

Uczenie się ma tendencję do bycia najefektywniejszym w porach dnia związanych z najważniejszym

pobudzeniem w cyklu dobowym.

pobudzeniem w cyklu dobowym.

Lepsze jest przechowywanie materiału zapamiętywanego w stanie wyższego pobudzenia.

Lepsze jest przechowywanie materiału zapamiętywanego w stanie wyższego pobudzenia.

5.3. Pamięć naocznych świadków i efekt lampy błyskowej

5.3. Pamięć naocznych świadków i efekt lampy błyskowej

Zeznania naocznych świadków są często bardzo niedokładne. Easterbrook opracował analizę wpływu

Zeznania naocznych świadków są często bardzo niedokładne. Easterbrook opracował analizę wpływu

wysokich poziomów pobudzenia a wiarygodność zeznań naocznych świadków. Ludzie w

wysokich poziomów pobudzenia a wiarygodność zeznań naocznych świadków. Ludzie w

ekstremalnym pobudzeniu koncentrują się tylko na kilku szczegółach i nie widzą całości

ekstremalnym pobudzeniu koncentrują się tylko na kilku szczegółach i nie widzą całości

sytuacji.

sytuacji.

Prawo Yerkes-Dodsona – istnieje optymalny poziom pobudzenia dla osiągnięć przy każdym zadaniu i że

Prawo Yerkes-Dodsona – istnieje optymalny poziom pobudzenia dla osiągnięć przy każdym zadaniu i że

osiągnięcia są gorsze przy niższych i wyższych poziomach pobudzenia, a najlepsze przy

osiągnięcia są gorsze przy niższych i wyższych poziomach pobudzenia, a najlepsze przy

przeciętnych.

przeciętnych.

Efekt lampy błyskowej – pamiętanie nagłych ważnych wydarzeń, o których ludzie sądzą, że na zawsze

Efekt lampy błyskowej – pamiętanie nagłych ważnych wydarzeń, o których ludzie sądzą, że na zawsze

zostały wryte w ich pamięć. Jest to jedyny przypadek ogólnego lepszego przechowywania

zostały wryte w ich pamięć. Jest to jedyny przypadek ogólnego lepszego przechowywania

materiału zapamiętywanego w stanie wysokiego pobudzenia.

materiału zapamiętywanego w stanie wysokiego pobudzenia.

Ludzie mogą zakodować mniej z tego, czego doświadczają w stanie wysokiego pobudzenia, ale lepiej

Ludzie mogą zakodować mniej z tego, czego doświadczają w stanie wysokiego pobudzenia, ale lepiej

przechowywać to, co zakodowali.

przechowywać to, co zakodowali.

Przechowywanie informacji w

Przechowywanie informacji w

pamięci

pamięci

11

11

April 17, 2021

April 17, 2021

Psychologia procesów poznawczych

Psychologia procesów poznawczych

6. Refleksje końcowe

6. Refleksje końcowe

Zapominanie może mieć charakter przystosowawczy. Zapominanie to

Zapominanie może mieć charakter przystosowawczy. Zapominanie to

pozbywanie się niepotrzebnych informacji. Mniej ważne

pozbywanie się niepotrzebnych informacji. Mniej ważne

wspomnienia mogą ulegać nie zapomnieniu, ale mogą się stawać

wspomnienia mogą ulegać nie zapomnieniu, ale mogą się stawać

trudniej dostępne.

trudniej dostępne.

System pamięci czyni bardziej dostępnym te wspomnienia, które mogą

System pamięci czyni bardziej dostępnym te wspomnienia, które mogą

być bardziej użyteczne.

być bardziej użyteczne.

Przechowywanie informacji w

Przechowywanie informacji w

pamięci

pamięci