Procesy wydobywania
informacji

- pamięć deklaratywna

Najważniejsze sposoby

pomiaru pamięci

deklaratywnej

Rozpoznawanie – składnik: (1) poczucia

znajomości i (2) przypomnienia (np.

„znajoma twarz” na ulicy) (paradygmat

pamiętam-wiem).
Reprodukcja.
Reprodukcja jest mniej czułą metodą

pomiaru pamięci niż rozpoznawanie –

ale istnieją wyjątki! (frekwencja słów w

języku; procedura eksperymentu – np.

badanie Tulvinga i Thomsona).

Zjawiska towarzyszące

trudnościom w reprodukcji

Zjawisko „końca języka” – stan, w
którym ktoś nie potrafi odtworzyć
słowa, ale ma poczucie, że je zna i
potrafi odtworzyć słowo o podobnym
brzmieniu i znaczeniu (nazwiska,
nazwy własne; „szpetne siostry”).
Poczucie pamiętania - stan, w którym
ktoś ocenia, że informacja jest w jego
pamięci, chociaż nie może jej
wydobyć w danej chwili.

Wskazówki a skuteczność

wydobywania informacji

Wskazówka w wydobywaniu –

informacja pomocnicza w uzyskaniu

dostępu do śladu pamięciowego.
Wskazówki: zewnętrzne i

wewnętrzne.
Wskazówki o różnej skuteczności

(zasada specyficzności kodowania;

przetwarzanie odpowiednie dla

transferu).

Zależność od kontekstu

Dotyczy warunków, w których
następowało kodowanie i w których
następuje odtwarzanie – im bardziej
zbliżone, tym skuteczniejsze
wydobywanie.
Efekt zależności od kontekstu dotyczy: (1)
kontekstu zewnętrznego; (2) nastroju (nie
mylić z efektem zgodności nastroju!); (3)
stanu.
Efekt zależności od kontekstu dotyczy
przede wszystkim swobodnej reprodukcji.

Modele wydobywania

Model jednego procesu.
Modele generowania-
rozpoznawania.
Modele oparte na zasadzie
specyficzności kodowania.

Model jednego procesu

Reprodukcja i rozpoznawanie wymagają

jednego procesu – aktywacji

reprezentacji pamięciowej.
Hipoteza progu: aby nastąpiło

przypomnienie, siła śladu pamięciowego

musi osiągnąć poziom progowy (próg

rozpoznawania jest niższy niż

odtwarzania).
Krytyka – przykłady badań, w których

skuteczniejsze było odtwarzanie niż

rozpoznawanie.

Modele

generowania-

rozpoznawania

Wydobywanie ma charakter

rekonstruktywny; składa się ze stadiów:

(1) proces generowania/poszukiwania

możliwych odpowiedzi; (2) proces

identyfikacji/decyzji – wybór jednej z

alternatyw.
Wyjaśnia różnice w skuteczności

wydobywania informacji z pamięci

różnymi sposobami (ale nie tłumaczy

wyników badania Tulvinga i Thomsona).

Modele oparte na zasadzie

specyficzności kodowania

Kluczowe znaczenie dla wydobycia ma
dopasowania informacji zawartych we
wskazówkach dostępnych podczas
wydobywania do informacji
zakodowanych w śladzie pamięciowym.
Gdy wskazówki wchodzą w interakcję z
reprezentacją pamięciową, następuje
rzeczywiste odzyskanie informacji
zmagazynowanej w pamięci.

Zniekształcenia w
przypominaniu

Błędy w przypominaniu: (1) pomijanie

informacji prawdziwych; (2) dołączanie

informacji fałszywych = zniekształcenia

(paradygmat DRM: Deese, Roediger,

McDermott).
Zniekształcenia pamięci – pamiętanie

zdarzenia inaczej, niż przebiegało w

rzeczywistości albo zdarzenia, którego nie

było (zaraźliwość społeczna w pamięci).
Wyjaśnienie: konstruktywizm; mechanizmy

monitorowania rzeczywistości i źródła

informacji; inflacja wyobrażeniowa.