PRAWO

Znaczenie politologiczne

Prawo – ogół norm obowiązujących

na określonym terytorium.
Prawo jest wytworem państwa.
Podstawową funkcją państwa jest

regulacja stosunków społecznych w

sposób pożądany przez sprawujących

władzę polityczną.
Prawo jako jeden z podstawowych

instrumentów realizacji polityki

Prawoznawstwo

Prawo jako wyidealizowany
system norm odznaczający się
swoistymi właściwościami
Cechy prawa:
Hierarchiczność
Spójność (niesprzeczność)
Zupełność (brak luk prawnych)

Prawo

Tradycja kontynentalna – prawo
stanowione, jedynym źródłem
prawa jest ustawa, „sędziowie są
ustami ustawy”
Tradycja anglosaska – prawo
precedensowe (common law) –
źródłem prawa jest nie tylko ustawa
ale także sędziowskie „precedensy”.

Sprawiedliwość

Arystoteles:
Oddać każdemu to co mu się
należy
- wyrównawcza (dotyczy relacji
między jednostkami)
- rozdzielcza (dotyczy relacji
obywatel a wspólnota polityczna)

Koncepcje

prawnonaturalne

Zbiór obiektywinie istniejących i
obowiązujących norm, których twórcą nie
jest człowiek
Koncepcja Św. Tomasza z Akwinu (XIIIw.)
- Lex aeterna
- Lex naturalis
- Lex humana
Nowożytne koncepcje prawa natury:
Grocjusz, Pufendorf

Pozytywizm prawniczy

Prawa ludzkie są stanowione, a nie „odkrywane”
Jedynym źródłem prawa jest ustawa
Ustawa jest przejawem niczym nie ograniczonej woli suwerena

(rozkaz suwerena)
Prawnik podlega prawu (ustawie) bez żadnych wyjątków i

ograniczeń
Nie istnieje żaden konieczny związek między prawem i

moralnością
Badania nad znaczeniem pojęć prawnych powinny być

odróżnione od badań historycznych, socjologicznych oraz

krytycznych ocen prawa z punktu widzenia moralności lub

celów społecznych
System prawny winien być traktowany jako „zamknięty system

logiczny”

Jerzy Stelmach

Państwo prawa a państwo

prawne

Arystoteles – prawo ma rządzić
Średniowiecze
John Locke, Monteskiusz – podział władz
Humboldt, Kant (państwo jako związek

ludzi pozostających pod rządami prawa)
Tradycje angielskie (rule of law),

polskie, niemieckie
Johanna Wilhelm Placidus – termin

Rechtstaat 1798 rok

Państwo prawne

Jerzy Stelmach

Państwo demokratyczne respektujące zasadę podziału władz
Winno respektować zasadę sprawiedliwości (w szczególności prawa

człowieka i obywtelskie)
Państwo i władza państwowa winny być oparte na Konstytucji, będącej

aktem najwyższej rangi
Podstawą i granicą wszelkiego działania państwa jest prawo
Każdy winien być równy wobec prawa
Gwarancje ochrony prawnej powinny dawać niezawisłe sądy
Funkcjonariusze państwowi powinni podlegać zarówno

odpowiedzialności konstytucyjnej, jak i odpowiedzialności cywilnej i

karnej
Powinno działać z poszanowaniem takich zasad:
- bezpieczeństwo prawne (niestanowienia prawa z mocą wstecz)
- proporcjonalności środków i celów
- przewidywalności oraz obliczalności państwowej ingerancji, czyli

zaufania obywatela do państwa

PRAWO