PODSTAWY PRAWOZNAWSTWA SKRYPT

PODSTAWY PRAWOZNAWSTWA – SLAJDY CZ. 2

Prawo Unii Europejskiej, jako prawo organizacji międzynarodowej:

1) prawo pierwotne Unii Europejskiej

- traktaty stanowiące podstawę Unii (Traktat o Unii Europejskiej i Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej),

- traktaty rewizyjne,

- traktaty akcesyjne oraz

- zasady ogólne prawa rozwijane w orzecznictwie najpierw Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, a obecnie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej,

- umowy międzynarodowe zawierane przez Unię;

2) prawo pochodne Unii Europejskiej (prawo wewnętrzne Unii przyjmowane przez unijne instytucje w celu regulacji ich działania (regulaminy instytucji, porozumienia międzyinstytucjonalne), bądź wiążących prawnie aktów, skierowanych do państw członkowskich Unii Europejskiej (w tym również jednostek tych państw - osób fizycznych i prawnych).

Ogólne zasady prawa:

- Art. 6 ust. 3 TUE "Prawa podstawowe, zagwarantowane w europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz wynikające z tradycji konstytucyjnych wspólnych Państwom Członkowskim, stanowią część prawa Unii jako zasady ogólne prawa”.

Rodzaje aktów unijnego prawa pochodnego

Art. 288 TFUE

Akty o mocy wiążące:

  1. rozporządzenia, mają zasięg ogólny, wiążą w całości, bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskie Są one bardzo istotnym aktem wywierającym skutek bezpośredni w państwach członkowskich (czyli są podobne do krajowych ustaw),

  2. dyrektywy wiążące każde państwo członkowskie, do którego są skierowane, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty. Pozostawiają one jednak organom krajowym swobodę wyboru , formy i środków.

Implementacja dyrektywy- państwa muszą wydawać przepisy krajowe w celu osiągnięcia rezultatu określonego w dyrektywie w terminie, który jest również wyznaczony w dyrektywie,

3) decyzje, które wiążą w całości adresatów, do których są kierowane (mogą być kierowane zarówno do państw, jak i podmiotów gospodarczych). Szczególnie istotne decyzje podejmuje na przykład Komisja w dziedzinie polityki konkurencji.

Akty niewiążące:

- zalecenia,

- opinie,

Traktat z Lizbony wprowadził przejrzystą hierarchię aktów prawa pochodnego (art. 289-191 TFUE). Rozporządzenia, dyrektywy i decyzje mogą należeć do kategorii aktów ustawodawczych lub aktów nieustawodawczych, przy czym na szczycie hierarchii znajdują się

1) akty ustawodawcze, przyjmowane w zwykłej lub specjalnej procedurze ustawodawczej, i poniżej

2) akty nieustawodawcze, które dzielą się

a) akty delegowane

b) akty wykonawcze.

Zasady techniki prawodawczej - dyrektywy wskazujące jak poprawnie redagować akty normatywne

ROZPORZĄDZENIE PREZESA RADY MINISTRÓW z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej" (Dz.U.2002.100.908)

Rodzaje dyrektyw technik prawodawczych :

1.dyrektywy systematyki wewnętrznej aktu normatywnego - dotyczą budowy tekstu prawnego

2.dyrektywy systematyki zewnętrznej aktu normatywnego - dotyczą relacji aktu normatywnego do innych aktów normatywnych (na przykład dyrektywy odnoszące się do przepisów odsyłających do innych aktów normatywnych) :

a) dyrektywy systematyzacji poziomej - dotyczą kwestii, jak kształtować zakres podmiotowy i przedmiotowy aktu mając na uwadze jego stosunek do innych tekstów prawnych

b) dyrektywy systematyzacji pionowej - zajmują się relacjami hierarchicznymi między aktami normatywnymi różnego szczebla

4. dyrektywy adresata przepisu - zajmują się sposobami określenia adresata przepisu

5. dyrektywy warunków zastosowania przepisu - zajmują się sposobami określeniem okoliczności warunkujących zastosowanie przepisu

6. dyrektywy języka aktu - dotyczą poprawnego formułowania przepisów, wyboru języka aktu w zależności od celu stawianych sobie przez prawodawcę, sposobu definiowania pojęć

Reguły systematyki zewnętrznej aktu normatywnego :

reguły systematyzacji poziomej :

  1. - akt normatywny powinien wyczerpująco normować daną dziedzinę prawa

  2. - w akcie normatywnym należy unikać wyjątków

  3. - akt normatywny powinien określać swój zakres przedmiotowy i podmiotowy

  4. - akt normatywny nie powinien wykraczać poza swój zakres przedmiotowy i podmiotowy

  5. - akt normatywny nie powinien zmienia lub uchylać przepisów, które nie należą do jego zakresu przedmiotowego i podmiotowego

Reguły systematyzacji pionowej :

Zasady dotyczące aktów wykonawczych :

Przepisy upoważniające (kompetencyjne) :

Zasady techniki legislacyjnej związane z przepisami upoważniającymi :

Formy współuczestnictwa w wydaniu aktu :

Przepisy odsyłające :

Funkcje przepisów odsyłających: a) skrócenie tekstu , b)spójność określonych instytucji.

Rodzaje odesłań: a) odesłanie statyczne - to odesłanie do danych przepisów w ich określonej wersji

b) odesłanie dynamiczne - to odesłanie do każdorazowej wersji danego przepisu

Zasady techniki legislacyjnej dotyczące przepisów odsyłających :

Reguły adresata i warunków przepisu :

Reguły języka aktu normatywnego :

Reguły redagowania tekstów prawnych, które mają bezpośredni odpowiednik w dyrektywach wykładni:

Problem wyboru języka aktu normatywnego :

Pojęcia ostre i nieostre :

Zasady techniki prawodawczej dotyczące formy definicji :

Dyrektywy dotyczące definiowania pojęć :

Podział w przepisach prawnych:

Ogólne zasady prawa:

- Art. 6 ust. 3 TUE "Prawa podstawowe, zagwarantowane w europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz wynikające z tradycji konstytucyjnych wspólnych Państwom Członkowskim, stanowią część prawa Unii jako zasady ogólne prawa”.

Rodzaje aktów unijnego prawa pochodnego

Art. 288 TFUE

Akty o mocy wiążące:

  1. rozporządzenia, mają zasięg ogólny, wiążą w całości, bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskie Są one bardzo istotnym aktem wywierającym skutek bezpośredni w państwach członkowskich (czyli są podobne do krajowych ustaw),

  2. dyrektywy wiążące każde państwo członkowskie, do którego są skierowane, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty. Pozostawiają one jednak organom krajowym swobodę wyboru, formy i środków.

Implementacja dyrektywy- państwa muszą wydawać przepisy krajowe w celu osiągnięcia rezultatu określonego w dyrektywie w terminie, który jest również wyznaczony w dyrektywie,

3) decyzje, które wiążą w całości adresatów, do których są kierowane (mogą być kierowane zarówno do państw, jak i podmiotów gospodarczych). Szczególnie istotne decyzje podejmuje na przykład Komisja w dziedzinie polityki konkurencji.

Akty niewiążące:

- zalecenia,

- opinie,

Traktat z Lizbony wprowadził przejrzystą hierarchię aktów prawa pochodnego (art. 289-191 TFUE). Rozporządzenia, dyrektywy i decyzje mogą należeć do kategorii aktów ustawodawczych lub aktów nieustawodawczych, przy czym na szczycie hierarchii znajdują się

1) akty ustawodawcze, przyjmowane w zwykłej lub specjalnej procedurze ustawodawczej, i poniżej

2) akty nieustawodawcze, które dzielą się

a) akty delegowane

b) akty wykonawcze.

Zasady techniki prawodawczej - dyrektywy wskazujące jak poprawnie redagować akty normatywne

ROZPORZĄDZENIE PREZESA RADY MINISTRÓW z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie „Zasad techniki prawodawczej" (Dz.U.2002.100.908)

Rodzaje dyrektyw technik prawodawczych:

1.dyrektywy systematyki wewnętrznej aktu normatywnego - dotyczą budowy tekstu prawnego

2.dyrektywy systematyki zewnętrznej aktu normatywnego - dotyczą relacji aktu normatywnego do innych aktów normatywnych (na przykład dyrektywy odnoszące się do przepisów odsyłających do innych aktów normatywnych):

a) dyrektywy systematyzacji poziomej - dotyczą kwestii, jak kształtować zakres podmiotowy i przedmiotowy aktu mając na uwadze jego stosunek do innych tekstów prawnych

b) dyrektywy systematyzacji pionowej - zajmują się relacjami hierarchicznymi między aktami normatywnymi różnego szczebla

4. dyrektywy adresata przepisu - zajmują się sposobami określenia adresata przepisu

5. dyrektywy warunków zastosowania przepisu - zajmują się sposobami określeniem okoliczności warunkujących zastosowanie przepisu

6. dyrektywy języka aktu - dotyczą poprawnego formułowania przepisów, wyboru języka aktu w zależności od celu stawianych sobie przez prawodawcę, sposobu definiowania pojęć

Reguły systematyki zewnętrznej aktu normatywnego:

reguły systematyzacji poziomej:

  1. - akt normatywny powinien wyczerpująco normować daną dziedzinę prawa

  2. - w akcie normatywnym należy unikać wyjątków

  3. - akt normatywny powinien określać swój zakres przedmiotowy i podmiotowy

  4. - akt normatywny nie powinien wykraczać poza swój zakres przedmiotowy i podmiotowy

  5. - akt normatywny nie powinien zmienia lub uchylać przepisów, które nie należą do jego zakresu przedmiotowego i podmiotowego

Reguły systematyzacji pionowej:

Zasady dotyczące aktów wykonawczych:

Przepisy upoważniające (kompetencyjne):

Zasady techniki legislacyjnej związane z przepisami upoważniającymi:

Formy współuczestnictwa w wydaniu aktu:

Przepisy odsyłające:

Funkcje przepisów odsyłających: a) skrócenie tekstu, b)spójność określonych instytucji.

Rodzaje odesłań: a) odesłanie statyczne - to odesłanie do danych przepisów w ich określonej wersji

b) odesłanie dynamiczne - to odesłanie do każdorazowej wersji danego przepisu

Zasady techniki legislacyjnej dotyczące przepisów odsyłających:

Reguły adresata i warunków przepisu:

Reguły języka aktu normatywnego:

Reguły redagowania tekstów prawnych, które mają bezpośredni odpowiednik w dyrektywach wykładni:

Problem wyboru języka aktu normatywnego:

Pojęcia ostre i nieostre:

Zasady techniki prawodawczej dotyczące formy definicji:

Dyrektywy dotyczące definiowania pojęć:

Podział w przepisach prawnych:

Budowa tekstu prawnego

Część artykułowana: część aktu prawnego, która składa się z przepisów prawnych

Merytoryczne porządkowanie przepisów prawnych

  1. przepisy ogólne:

2. przepisy szczegółowe:

Część nieartykułowana:

Nowelizacja

Tekst jednolity ustawy

Sprostowanie błędów

Stosowanie prawa

władcza działalność organów państwa polegająca na wydawaniu decyzji indywidualno-konkretnych na podstawie norm prawnych

Typy stosowania prawa:

7. sformułowanie i uzasadnienie decyzji :

Trzy rodzaje wykładni prawa:

  1. językowa (językowo-logiczna lub gramatyczna),

  2. systemowa (systematyczna),

  3. funkcjonalna (celowościowa lub teleologiczna).

Wykładni językowej dokonuje się zawsze w pierwszej kolejności. Polega na ustalaniu znaczenia zwrotów zawartych w przepisach prawnych oraz wydobywaniu ich sensu, który wynika z budowy danego przepisu prawnego - ze względu na znajomość prawideł języka, w którym zostały sformułowane.

Na tym etapie interpretator przepisu prawnego posługuje się dyrektywami wykładni językowej, na które składają się prawidła wypracowane przez językoznawców oraz reguły interpretacyjne wypracowane przez teoretyków prawa.

Ustalanie znaczenia i zakresu wyrażeń tekstu prawnego dokonuje się przy wykorzystaniu:

  1. reguł języka naturalnego: semantycznych (znaczeniowych), stylistycznych, syntaktycznych (składniowych),

  2. reguł logiki formalnej (poprawnego myślenia),

  3. reguł logiki prawniczej (quasi-logicznych).

Do wykładni systemowej należy sięgnąć wówczas, gdy
mimo zastosowania dyrektyw wykładni językowej nadal istnieją wątpliwości interpretacyjne. Wykładnia systemowa polega na ustalaniu znaczenia przepisu prawnego ze względu na kontekst normatywny, w jakim przepis się znalazł, albo ze względu na jego „odniesienie” do nadrzędnych reguł danej gałęzi lub systemu prawa.

W interpretacji tej bierze się pod uwagę:

Wykładnia funkcjonalna(celowościowa) - gdy wykładnia językowa i systemowa okażą się niewystarczające. Tutaj interpretator „sięga” przy tej wykładni do przesłanek pozaprawnych, dlatego spełnia ona rolę pomocniczą i należy jej dokonywać z dużą ostrożnością.

Polega na ustalaniu znaczenia przepisu prawnego ze względu na cel (prawdopodobny, domniemany), jaki chciał osiągnąć prawodawca, stanowiąc ten przepis lub akt normatywny.

W wykładni funkcjonalnej pomocne są:

Dyrektywy interpretacyjne drugiego stopnia:

Moc wiążąca wykładni (inaczej stan związania wynikami wykładni):

I. Wykładnia wiążąca

  1. wykładnia o mocy powszechnie wiążącej, której wynikiem
    związani są wszyscy adresaci normy wyprowadzonej z interpretowanego przepisu,

a) wykładnia autentyczna, dokonywana przez organ władzy publicznej, który wcześniej ustanowił akt normatywny zawierający interpretowany;

Moc obowiązująca wykładni autentycznej jest taka sama jak moc obowiązująca interpretowanego przepisu prawnego. Wykładnia taka znajduje zastosowanie zwłaszcza do aktów prawnych rangi podustawowej.

Rodzajem wykładni autentycznej jest wykładnia równoległa - zamieszczanie w akcie normatywnym (ustawach, rozporządzeniach) tzw. definicji legalnych, z których odtwarza się normy nakazujące używanie określonego zwrotu lub pojęcia we wskazanym znaczeniu.

b) wykładnia legalna, dokonywana przez organ władzy publicznej upoważniony do tego przez przepisy prawa.

- legalna ogólna, dokonywaną przez organ upoważniony konstytucyjnie i dotyczącą przede wszystkim aktów ustawodawczych (prawo dokonywania powszechnie obowiązującej wykładni ustaw miał w Polsce w latach 1989-1997 Trybunał Konstytucyjny);

- legalna delegowana, dokonywaną przez organ uprawniony z reguły na mocy ustawy i dotyczącą jedynie niektórych aktów normatywnych (np. w Polsce Minister Finansów został na mocy przepisów Ordynacji podatkowej upoważniony do dokonywania wiążącej wykładni przepisów prawa podatkowego).

2) Wykładnia o ograniczonej mocy wiążącej, której wynikiem
związane są jedynie niektóre podmiot

Dokonywana jest przez:

a) organy stosujące prawo

Przy rozstrzyganiu spraw w pierwszej lub drugiej instancji, a tak­że w specjalnym trybie przewidzianym przez prawo (np. w Polsce wykładnia dokonywana przez Sąd Najwyższy przy rozpatrywaniu kasacji lub przy udzielaniu odpowiedzi na pytania prawne).

Wiąże organy podejmujące rozstrzygnięcie w danej konkretnej sprawie oraz podmioty, wobec których prawo jest stosowane.

b) inne organy władzy publicznej - np. w Polsce wykładni takiej dokonuje Sąd Najwyższy, podejmując uchwały mające na celu wyjaśnienie znaczenia przepisów budzących wątpliwości lub takich, których sto wywołało rozbieżności w orzecznictwie. Niektóre z tych uchwał, po spełnieniu określonych wymogów formalnych, mogą uzyskać rangę zasad prawnych.

II. Wykładnia niewiążąca

a) komentarze do przepisów aktów normatywnych,

b) Glosy - naukowe komentarze do orzeczeń organów władzy sądowniczej, zawierające - na gruncie oceny konkretnego orzeczenia (np. wyroku) - krytyczną analizę i wyrażające stanowisko doktryny w szerszym zakresie.

Definicja:

Świadome zachowanie zewnętrzne adresata normy prawnej, zgodne z treścią dyspozycji tej normy, w warunkach określonych w jej hipotezie.

Przestrzeganie prawa jest obowiązkiem wszystkich podmiotów prawa będących adresatami normy prawnej (osoby fizyczne, osoby prawne, inne jednostki organizacyjne, organy władzy publicznej).

Z punktu wodzenia praworządności istotne znaczenie ma przestrzeganie prawa przez organy władzy publicznej – zarówno w procesie stanowienia prawa jak i jego stosowania. Nie mniejsze znaczenie ma jednak przestrzeganie prawa przez obywateli.

Jednym z istotnych warunków przestrzegania prawa jest jego znajomość przez adresatów tego prawa. Realizuje się to w praktyce przez ogłaszanie prawa we właściwych publikatorach. Funkcjonuje bowiem fikcja prawa, w myśl której uważa się, że z chwila prawidłowego ogłoszenia normy prawnej dociera ona do świadomości adresatów.

Jest to stara rzymska zasad ignorantia iuris nocet – nieznajomość prawa szkodzi. Zgodnie z nią, adresat normy prawnej nie może usprawiedliwiać faktu jej nieprzestrzegania tym, że w ogóle o niej nie wiedział lub nie znał jej treści.

Adresata normy prawnej mając świadomość, że norma ta wymaga od niego określonego zachowania, postępuje inaczej, nie stosuje się do nakazu lub zakazu zawartego w normie.

Nieprzestrzegania prawa może polegać na:

  1. łamaniu prawa, tj. zachowaniu przeciw prawu (contra legem) – polega na działaniu lub zaniechaniu niezgodnym z dyspozycją normy bezwzględnie wiążącej. Podmiot łamiący prawo zwykle stara się ten fakt zataić z obawy przed sankcją grożącą mu za zachowanie niezgodne z prawem,

  2. Obejściu prawa (omijaniu prawa, praeter legem) – zachowanie pozornie zgodne z prawem, ale mające na celu niezastosowanie się do innej normy prawnej, której obejście interesuje w danej sytuacji adresata.

Istotną cechą obchodzenia prawa jest ukrywanie zachowań niezgodnych z prawem głównie w celu osiągnięcia korzyści osobistych. Obchodzeniu prawa sprzyja zwłaszcza brak precyzji w sformułowaniu przepisów prawnych.

Obywatelskie nieposłuszeństwo – adresata normy prawnej nie ukrywa, ale wręcz manifestuje zachowanie niezgodne z prawem, które ocenia negatywnie i w ten sposób wyraża swój sprzeciw wobec takiego prawa.

Odpowiedzialność prawna

Definicja:

Polega na obowiązku ponoszenia przewidzianych przez normę prawną negatywnych skutków zachowań sprzecznych z dyspozycją normy prawnej w warunkach określonych przez jej hipotezę.

Z reguły odpowiedzialność ponosi się za własne działania, prawo może jednak czasami przewidywać obowiązek ponoszenia odpowiedzialność za cudze zachowania (np. rodzice za zachowanie małoletnich dzieci).

Rodzaje odpowiedzialności:

  1. Karna


2) Cywilna

a ) Dotyczy osób fizycznych, osób prawnych i jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej (ułomne osoby prawne)
b) ma charakter majątkowy i polega na obowiązku naprawienia szkody przez:

I) przywrócenia stanu poprzedniego (restytucja)
II) zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej

Z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (ex contractu)

Podstawa:

Z tytułu czynu niedozwolonego:

Polega na obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej innemu podmiotowi czynem prawnie zabronionym (przez prawo karno lub prawo wykroczeń) przez tego, kto z własnej winy czynu takiego się dopuścił

STOSUNKI PRAWNE

Rodzaj stosunków społecznych, czyli istnienia relacji między minimum 2 osobami polegających na tym, że zachowanie jednej strony tego stosunku (działania lub powstrzymania się od działania) wywołuję reakcję drugiej strony (też działanie lub niedziałanie). Są to stosunki tetycznej tj. regulowane przez normy (społecznej, prawne itp.).

Cechą charakterystyczną stosunków prawnych jest to, że relacje między stronami takich stosunków określone są przez normy prawne albo poddane są kontroli norm prawnych.

Istniejące między podmiotami stosunku prawnego relacje tworzą więzi prawne.

Typy stosunków prawnych (podział ze względu na gałąź prawa i metodę regulacji prawnej):

  1. cywilnoprawne

  2. Administracyjnoprawne

  3. Prawnokarne

  4. Mieszane.

Cechy stosunków cywilnoprawnych:

Cechy stosunków administracyjnoprawnych:

Cechy stosunków prawnokarnych:

Cechy stosunków mieszanych:

Stosunki prawne powstają, ulegają zmianie lub wygaśnięciu na skutek zaistnienia tzw faktów prawnych, przy czym to z hipotezy normy prawnej wynika, że dany fakt może wywoływać skutki z prawnego punktu widzenia. Pozostałe fakty nie wpływają w taki sposób na stosunek prawny , mówi się o nich że są prawnie indyferentne (obojętne).

Tytuł prawny – fakt prawny, na który powołuje się uprawniony podmiot.

Fakty prawne

  1. Działania prawne (wydarzenia zależne od zachowania podmiotów prawa)

  2. Zdarzenia prawne (zjawiska niezależne od zachowania podmiotów prawa, wynikające często z działania przyrody , np. urodzenie, śmierć, klęski żywiołowe, upływ czasu,

Działania prawne

  1. Działania mające na celu wywołanie skutków prawnych (działania zamierzone), celowe i zamierzone zachowania podmiotów prawa , mające na celu wywołanie określonych skutków prawnych.

Są to:

a) Czynności prawne – wywołują skutki prawne przez złożenie odpowiednich oświadczeń woli; występują nie tylko w prawie cywilnym, ale także konstytucyjnym, administracyjnym, finansowym, pracy), mogą one być

b) Akty stanowienia prawa – tworzenia przepisów prawnych przez kompetentne organy władzy publicznej.

c) Akty stosowania prawa – działania organów władzy publicznej polegające na zastosowaniu generalnej i abstrakcyjnej normy prawnej do indywidualnego adresata i konkretnej sytuacji.

Są to:

  1. Orzeczenia sądowe,

  2. Decyzje administracyjne.

2) Działania wywołujące skutki prawne niezależnie od woli działającego (czyny) – rodzą skutki prawne, chociaż podmiot wcale nie dążył do ich wywołania

  1. Czyny zgodne z prawem (nakazane lub dozwolone),

  2. Czyny niezgodne z prawem (przestępstwa, delikty prawa cywilnego).

Elementy struktury stosunku prawnego

  1. Podmioty

  2. Treść

  3. Przedmioty

Ad 1) Muszą być co najmniej 2 podmioty lub więcej np. umowa spółki cywilnej

Podmiotem stosunku prawnego może być tylko podmiot prawa. O tym, jaki podmiot może być podmiotem prawa, rozstrzyga norma prawna, przyznając takiemu podmiotowi zdolność prawną.

Zdolność prawna to możliwość bycia podmiotem w stosunkach prawnych. Kształtuje się ona różnie w poszczególnych gałęziach prawa. Zróżnicowana jest też w zależności od podmiotu prawa - czy jest to człowiek (osoba fizyczna), czy inny podmiot.

Wszyscy ludzie obdarzeni są zdolnością prawną od urodzenia aż do śmierci i nikt nie może być tej zdolności pozbawiony. O przyznaniu zdolności prawnej innym podmiotom oraz o zakresie ich zdolności prawnej rozstrzygają normy prawne.

Zdolność do działań prawnych (w prawie cywilnym zwana zdolność do czynności prawnych) - możliwości podmiotu prawa samodzielnego zmieniania swej sytuacji prawnej - nabywania uprawnień i zaciągania zobowiązań przez własne działania i we własnym imieniu.

Zakres zdolności podmiotu prawa do działań (czynności) prawnych określają normy prawne. W przypadku człowieka (osoby fizycznej) zdolność ta zależy przede wszystkim od wieku i stanu psychicznego danej osoby. Jeżeli chodzi zaś o inne podmioty, to ich zdolność do działań (czynności) prawnych uzależniona jest od charakteru danego podmiotu, jego istoty i celu istnienia.

Klasyfikacja podmiotów:

  1. Osoba fizyczna to człowiek, pojęcie „osoba fizyczna" wywodzi się z prawa cywilnego i oznacza człowieka posiadającego zdolność prawną w dziedzinie tego prawa.

  2. Podmioty prawa niebędące osobami fizycznymi

a) osoby prawne, czyli twory organizacyjne, którym prawo (przede wszystkim cywilne) przyznaje osobowość prawną

Rodzaje osób prawnych:

- zrzeszenia (korporacje), dla których istnienia przesądzające jest grupowanie pewnej liczby osób fizycznych lub prawnych (partie polityczne, związki zawodowe, stowarzyszenia, kongregacje religijne, stowarzyszenia samorządowych osób prawnych itp.),

b) organy władzy publicznej, instytucje powołane do wykonywania zadań w imieniu państwa, przy zastosowaniu środków wynikających z charakteru władzy państwowej (organy władzy ustawodawczej, wykonawczej, sądowniczej oraz inne organy władzy publicznej);

c) pozostałe podmioty prawa podmioty zbiorowe, które nie są ani organami władzy publicznej, ani osobami prawnymi, a posiadają zdolność prawną
i zdolność do działań (czynności) prawnych. Są to:

- niepełne osoby prawne (znane prawu cywilnemu), czyli jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną (np. osobowe spółki prawa handlowego),

- inne podmioty - np. spółki cywilne, jednostki budżetowe, zakłady budżetowe).

Treść stosunku prawnego

wynikające ze stosunku prawnego uprawnienia i obowiązki podmiotów (stron) tego stosunku prawnego określone w sposób abstrakcyjny w dyspozycjach obowiązujących norm prawnych.

Uprawnienie oznacza dla podmiotu uprawnionego przyzwolenie na określone zachowanie się, sformułowane w normie prawnej. Uprawniony ma możność zachowania alternatywnego (zachować się Z lub nie-Z). W zależności od sposobu zachowania się podmiotu uprawnionego druga strona stosunku prawnego zostaje zobowiązana do odpowiedniego zachowania się (bez możliwości wyboru).

Obowiązek

norma prawna przewiduje dla podmiotu (strony) stosunku prawnego tylko jeden sposób zachowania się, zgodny z nakazem lub zakazem wyrażonym w tej normie, wiążąc z zachowaniem odmiennym możliwość zastosowania sankcji (np. nakaz zapłaty w postępowaniu egzekucyjnym, obowiązek płacenia podatku dochodowego, zakaz kradzieży, zakaz naruszania cudzej własności).

Podmiot zobowiązany nie ma możliwości wyboru zachowania się. Musi podporządkować się nakazowi lub zakazowi, co oznacza jednocześnie istnienie odpowiedniego uprawnienia innego podmiotu.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Podstawy prawoznawstwa skrypt[1] 23.01.2010(2), Szkoła, Uczelnia
Podstawy prawoznastwa - skrypt, Wstęp do prawoznawstwa, Wstęp do prawoznawstwa, Skrypty
podstawy prawoznawstwa stosowanie prawa
prawoznawstwo - egzamin, Administracja - studia, I semestr, Podstawy prawoznawstwa
Podstawy Prawoznawstwa ZALICZENIE
Charakterystyka nauk prawnych, Podstawy prawoznawstwa
Zagadnienia na zaliczenie, Studia UPH Siedlce, Administracja licencjat, Semestr I, Podstawy prawozna
1113, Wstęp do prawoznawstwa, Wstęp do prawoznawstwa, Skrypty
Podstawy prawoznawstwa 11 2013 Wykłady
Notatki podstawy prawoznawstwa 19 10 12
PODSTAWY PRAWOZNAWSTWA wykł 1
(1) Podstawy prawoznawstwa - notatki mgr Glanc, Notatki z podstaw prawoznawstwa
prawoznawstwo skrypt
Podstawy prawoznawstwa wykład, X r
Podstawy Prawoznawstwa sesja

więcej podobnych podstron