Podstawy
prawoznawstwa

Stosowanie prawa

dr Karol

Dąbrowski

[e-mail]

Stosowanie prawa

sformalizowane działanie
organów władzy publicznej,
polegające na podejmowaniu
decyzji władczych,
indywidualnych i konkretnych
na podstawie norm
abstrakcyjnych i generalnych

indywidualizacja

oraz

jednostkowe zachowanie

stosowanie dyspozycji

lub

sankcji

Ideologie
stosowania prawa

* ideologia decyzji związanej
* ideologia decyzji swobodnej
* decyzji racjonalnej i praworządnej

Ideologia decyzji
związanej

pozytywizm prawniczy

pewność prawa

legalizm

Ideologia decyzji
swobodnej

prawo natury

poszukiwanie słusznego prawa

sprawiedliwość

Ideologia decyzji
racjonalnej
i praworządnej

* przestrzeganie obowiązującego
prawa
* prymat norm prawa stanowionego
* wykładnia prawa w oparciu
o wartości konstytucyjne

Typy stosowania
prawa

* sądowy

* administracyjny

Cechy wspólne obu typów
stosowania prawa

* wieloinstancyjność
* postępowanie dowodowe
* prawda materialna
* konkretyzacja i indywidualizacja
norm generalnych
* wykorzystanie luzów decyzyjnych
i klauzul generalnych
* możliwość kontroli

Sądowe stosowanie
prawa

* rozstrzyganie sporów
* wykorzystania "prawa do sądu"
* władza sądownicza (sądy i trybunały)
* pozycja sędziego
** bezstronność
** niezawisłość
** podległość Konstytucji i ustawom

Sądowe stosowanie
prawa - zasady

* równość wobec prawa
* kontradyktoryjność
* domniemanie niewinności
* prawo do obrony
* jawność i publiczność
* instancyjność
* zakończenie w rozsądnym terminie
* rzetelny proces

Art. 45 Konstytucji z 1997 roku:

Każdy ma prawo do sprawiedliwego
i jawnego rozpatrzenia sprawy bez
nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy,
niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.

Administracyjne
stosowanie prawa

* nierówność stron: organ <-> obywatel
* podległość urzędnika normom prawa
wewnętrznego oraz poleceniom
służbowym
* działanie na wniosek lub z własnej
inicjatywy
* prymat interesu publicznego

Teoretyczna "przewaga"
urzędu nad obywatelem

* znajomość przepisów
* możliwość kształtowania przyszłości

ale

* wpływ otoczenia
* stres
* przeciążenie pracą
* chęć szybkiego załatwienia sprawy
* obawa przed kierownictwem

Art. 11 Europejskiego Kodeksu Dobrej
Administracji z 2001 roku:

Urzędnik powinien działać bezstronnie,
uczciwie i rozsądnie.

Proces stosowania prawa

* wystąpienie faktu, mającego znaczenie
prawne
** ustalenie prawdopodobieństwa jego
wystąpienia i jego udowodnienie
* ustalenie normy
* subsumpcja
* podjęcie decyzji
* wykonanie decyzji

Udowodnienie faktu

* ciężar dowodu
* dowody dopuszczalne i niedopuszczalne
** fakty powszechnie znane
** fakty znane sądowi z urzędu
** fakty przyznane
* swobodna a legalna ocena dowodów
* prawda materialna a formalna
* domniemania
** faktyczne i prawne

Ustalenie normy

* kompetencyjnej
** właściwość
*** miejscowa
*** rzeczowa
*** funkcjonalna
* prawa materialnego
* prawa formalnego

Alternatywne metody
rozwiązywania sporów

dlaczego nie działają?

W prezentacji wykorzystano ikonki Nuvola icons ze zbiorów Wikimedia Commons.