Podstawy 
prawoznawstwa

Przestrzeganie prawa

dr Karol 

Dąbrowski

karoldabrowski@o2.pl

 

 

Przestrzeganie 
prawa

zachowanie adresata 
normy prawnej zgodne 
z jej dyspozycją
w warunkach 
określonych hipotezą

przeżycia psychiczne?

 

 

przestrzeganie

a

realizowanie prawa

 

 

posłuszeństwo wobec 

prawa

a 

normy pozaprawne

 

 

Postawy wobec 
prawa

* legalistyczna
* oportunistyczna
* konformistyczna

 

 

a) nie kradnę, ponieważ 
prawo tego zabrania
b) nie kradnę, ponieważ nie 
mogę (nie mam okazji, boję 
się kary)
c) nie kradnę, ponieważ inni 
nie kradną (nie wypada 
kraść, potępią mnie za to)

 

 

Koncepcja legalizmu 
krytycznego

źródło: Wikimedia Commons, autor: Jarekt, 14:01, 19 sie 2008.

 

 

Nieprzestrzeganie 
prawa

* naruszenie prawa
* obejście prawa
* obywatelskie 
nieposłuszeństwo
* nadużycie prawa

 

 

Obywatelskie 
nieposłuszeństwo

* celowe, świadome, pokazowe 
naruszenie prawa
* protest i manifest przeciwko 
prawu uważanemu za niesłuszne 
i niesprawiedliwe
* zgoda na sankcję

 

 

Każdy, kto podporządkowuje się 
niesprawiedliwemu prawu, ponosi 
odpowiedzialność za to wszystko, 
co jest tego konsekwencją. Toteż, 
jeżeli prawo i sprawiedliwość są
w konflikcie, musimy wybrać 
sprawiedliwość i nieposłuszeństwo 
wobec prawa.

Mohandas Karamchand Gandhi (1869 - 1948)

 

 

Zasady współżycia 
społecznego

Kodeks Cywilny z 23 kwietnia 1964 roku. 
(Dz.U. 1964, nr 16, poz. 93 ze zm.)

Nie można czynić ze swego prawa 
użytku, który by był sprzeczny ze 
społeczno-gospodarczym 
przeznaczeniem tego prawa lub 
zasadami współżycia społecznego. (...)

 

 

Fikcja powszechnej 
znajomości prawa

ignorantia iuris nocet

 

 

Znajomość prawa

* inflacja przepisów prawnych
* zmiany w prawie
* specjalizacja
* dostępność
* rola mediów
* doświadczenia własne i wiedza 
potoczna
* szkolenia i samokształcenie
* wiedza prawników

 

 

Skuteczność prawa

* skuteczność finistyczna

prawo jako środek do celu i osiągnięcie celu dzięki 
przestrzeganiu prawa

* skuteczność behawioralna

kształtowanie zachowania adresatów

 

 

prawo -

między pełną 

skutecznością

a całkowitą 

nieskutecznością...

W prezentacji wykorzystano ikonki Nuvola icons ze zbiorów Wikimedia Commons.