Podstawy
prawoznawstwa

Tworzenie prawa

dr Karol

Dąbrowski

[e-mail]

Tworzenie prawa

proces dokonywany
w ramach instytucji
państwowych, według
określonej prawem
procedur

Źródła prawa

* w znaczeniu formalnym
* w znaczeniu materialnym
* instytucjonalnym
* fakty prawotwórcze
* źródła poznania prawa

Stanowienie prawa

proces świadomego,
celowego, jednostronnego,
tworzenia norm
abstrakcyjnych
i generalnych przez
uprawniony podmiot władzy
państwowej

Sformalizowanie procesu
stanowienia prawa

* przez organy władzy publicznej
* w ramach procedur decyzyjnych
* nadawanie formy aktom prawnym
* podawanie do publicznej wiadomości
(ogłaszanie, promulgacja)

promulgacja = podpisanie +
ogłoszenie

źródło: Wikimedia Commons, autor: Przepla, wersja 20:15, 9 kwi 2010.

prospektywność
a retroaktywność

konstytutywność
a deklaratoryjność

Ustawodawca czyli kto?

źródło: Wikimedia Commons, autor: Kpalion, wersja 18:03, 15 cze 2007.

Umowa jako źródło prawa

* prawa międzynarodowego
(prawo traktatowe)
* prawa prywatnego
(cywilnego)

+ układy zbiorowe pracy oraz umowy
z kościołami i związkami wyznaniowymi

Konsensualne tworzenie
prawa

* konsensus, zgoda, akceptacja
* konsultacje, referenda, sondaże
* negocjacje

* dyskurs

* przestrzeganie i legitymacja

Teoria dyskursu

* komunikacja społeczna
* dialog społeczny
* demokratyzm i równość stron
* tworzenie norm w procesie
swobodnej dyskusji
* porozumienie (zgoda, konsens)
* w zależności od kontekstu
społecznego i na podstawie więzi

Jürgen
Habermas

(ur. 1929) - niemiecki filozof,
socjolog i publicysta, autor
"Filozoficznego dyskursu
nowoczesności" (1988, wyd.
pol. 2000).

Rządy powinny odważyć się na demokrację.

źródło: Wikimedia Commons, autor: Ojs, 01:04, 13 lut 2008.

Prawo zwyczajowe

zwyczaj = trwałe
praktykowanie
określonego wzoru
zachowania w grupie

zwyczaj prawny = stabilny
sposób stosowania prawa

Prawo zwyczajowe c.d.

* powszechna akceptacja
* konkretyzacja
* sankcjonowanie przez
władze publiczne

przekonanie
o długotrwałości
i niezbędności
posługiwania się
na przyszłość

Prawo zwyczajowe c.d.

Sąd a prawo zwyczajowe

deklaratywność
czy konstytutywność?

Sądowe tworzenie
prawa

precedens = orzeczenie
rozstrzygające o faktach,
o których nikt wcześniej
nie orzekał lub nie orzekał
w określony sposób

* związanie precedensem
* przełamanie precedensu
* odróżnienie
* ratio decidendi ("zasada
rozstrzygnięcia")
* common law
* rola sądów wyższych,
konstytucyjnych,
międzynarodowych, ETS

problemy sądowego
tworzenia prawa

Recepcja prawa
obcego

źródło: Wikimedia Commons, autor: David.Monniaux, 18:37, 25 October 2005.

Art. 4. Sędzia odmawiający
wyrokowania pod pozorem, że prawo
milczy, ciemne jest albo niepełne,
może być pociągnięty do
odpowiedzialności jako winny
odmówienia sprawiedliwości.

Kodeks Napoleona (1804)

W prezentacji wykorzystano ikonki Nuvola icons ze zbiorów Wikimedia Commons.