Podstawy
prawoznawstwa

Koncepcje prawa cz. II

dr Karol

Dąbrowski

karoldabrowski@o2.pl

średniowiecze

* zwyczaj
* tradycja
* hierarchia
* religia
* magia

św. Augustyn

"Jedynie człowiek wolny
i moralnie odpowiedzialny za swoją
wolność może być sprawiedliwy"

* państwo boże (civitas Dei)
* państwo ziemskie (civitas
terrena)

sprawiedliwość

jako podstawa prawa

prawo boskie (lex divina) - prawo naturalne

(lex naturalis) - prawo doczesne (lex

temporalis)

prawo państwowe

: część prawa doczesnego -

ograniczone miejscowo i czasowo - przymus

państwowy - zmienne i zależne od woli

ludzkiej - oparte na zewnętrznych ocenach

postępowania - niedoskonałe - różne od

moralności

św. Tomasz z Akwinu

* norma zachowania - nakaz rozumu
wydany dla dobra powszechnego przez
człowieka, któremu powierzono troskę
o społeczność i dostatecznie ogłoszony

atrybuty = racjonalna + dobra dla
ogółu + promulgowana + pochodząca
od władcy

prawo wieczne (lex aeterna),
naturalne (lex naturalis) i pozytywne

prawo pozytywne = prawo narodów
(ius gentium) i prawo państwowe (ius
civile)

norma boża (lex divina) = Stary
Testament i Nowy Testament

norma ludzka (lex humana)

rolą ustawodawcy jest odczytywanie
prawa boskiego i formułowanie prawa
pisanego w sposób umiarkowany

prawo naturalne: podtrzymanie życia -
przedłużenie gatunku - współdziałanie
ze społecznością

iustitia

= oddanie każdemu tego, co mu

się należy

Następne stulecia doprowadziły do
dalszego umocnienia poglądu
o samodzielności prawa tworzonego
(ustanawianego lub choćby uznawanego)
i chronionego przez rządzących.
Nazywano je prawem pozytywnym,
tj. obowiązującym tu i teraz z mocy
ustanowienia lub uznania przez

legalną

władzę publiczną.

Piotr Winczorek et.alt.

władza legalna i nielegalna

monarcha ↔ tyran i uzurpator

łac.

positivus

= oparty,

uzasadniony, dodatni

prawo pozytywne = prawo
stanowione przez ustawodawcę

kto może być
ustawodawcą?

* prezydent
* parlament
* urzędnik
* sędzia
* dziekan / rektor
* kierownik biblioteki
* ...

koncepcja "ustawodawcy
racjonalnego"

Zwieńczeniem procesu umacniania
znaczenia prawa stanowionego były dwa
zjawiska: przekonanie o potrzebie
spisywania podstawowych zasad ustroju
państwa i podstawowych praw obywateli
w ustawach zasadniczych, nazywanych
zwykle konstytucjami, a także regulowanie
wybranych szerokich dziedzin życia
społecznego i gospodarczego w ustawach
zwanych kodeksami.

Piotr Winczorek et.alt.