Wybrane zagadnienia

chorób zakaźnych

Elżbieta Poniewierka

Diagnostyka

mikrobiologiczna

• Cele diagnostyki mikrobiologicznej

- Aspekt mikrobiologiczny: identyfikacja drobnoustroju,

oznaczenie wrażliwości na antybiotyki, poszukiwanie

związku miedzy drobnoustrojem a chorobą

- Aspekt kliniczny: określenie właściwości

drobnoustroju, antybiotykoterapia, rokowanie

- Aspekt epidemiologiczny monitorowanie

występowania i właściwości drobnoustroju w

określonym czasie i na określonej przestrzeni

Etapy badania mikrobiologicznego: określenie

optymalnej próbki do badania, ustalenie optymalnych

metod badania materiału w laboratorium, prawidłowe

dobranie leków do oznaczenia wrażliwości i oporności,

badanie laboratoryjne, interpretacja wyniku badania

Diagnostyka

mikrobiologiczna

Pobieranie i rodzaj materiału:
- Czas pobrania, w ostrym okresie zakażenia,

przed antybiotykoterapią

- Materiał, krew, mocz, inny płyn ustrojowy itp.
- Rodzaj i sposób pobierania: wymaz z błon

śluzowych i miejsc zmienionych zapalnie,
płyny ustrojowe, wycinek tkanek np. Hp

- Odpowiednie przechowywanie i przesyłanie

materiału, oznaczenie próbki

Diagnostyka

mikrobiologiczna

• Badanie mikroskopowe: 2-8h
• Hodowla, posiew i oporność. Bakterie szybko

rosnące 24-72 h, wolno rosnące 4-14 dni

• Wykrywanie antygenów bakteryjnych, metody

serologiczne: immunofluorescencja, met.
immunoenzymatyczne ( borelia, chlamydia)

• Metody molekularne: wykrywanie kwasów

nukleinowych drobnoustrojów np. metoda PCR

• Lekowrażliwość i mechanizmy oporności

Zasady leczenia

przeciwdrobnoustrojowego

Metody leczenia
1.

Leczenie empiryczne: podanie leku w założeniu

skutecznego wobec najbardziej prawdopodobnego

czynnika rozwoju choroby, przed uzyskaniem wyniku

badania mikrobilogicznego lub gdy zaniechano wykonania

tego badania

2.

Leczenie celowane: dobór leku na podstawie

wyizolowanego czynnika etiologicznego zakażenia i oceny

lekowrażliwości

3.

Leczenie deeskalacyjne: zastosowanie empiryczne

antybiotyku o najszerszym zakresie działania lub leczenia

skojarzonego a po otrzymaniu wyniku zastosowanie

antybiotyku o najwęższym zakresie działania

4.

Leczenie sekwencyjne: zastosowanie w początkowym

okresie leczenia preparatu drogą pozajelitową a po

uzyskaniu wstępnej poprawy preparatu doustnego ( po 48-

72h), czynnik ekonomiczny

Sepsa i wstrząs septyczny

• Zespół ogólnoustrojowej reakcji zapalnej powstały

w wyniku zakażenia

• Zespół uogólnionej reakcji zapalnej, SIRS- nagłe

wystąpienie wysokiej temperatury, tachykardii,

przyspieszonego oddechu, leukocytozy lub

leukopenii lub neutropenii

• Zapalenie: proces patologiczny charakteryzujący

się reakcją zapalną na obecność drobnoustrojów

w tkankach, płynach lub jamach ciała

• Ciężka sepsa i wstrząs septyczny

• Zespół niewydolności wielonarządowej, MODS

• Ostra niewydolność oddechowa ARDS, ostre

uszkodzenie płuc ALI

Immunoprofilaktyka chorób

infekcyjnych

• Czynna, szczepienia- wprowadzenie do

ustroju antygenu drobnoustroju w celu

stymulacji odpowiedzi immunologicznej

humoralnej i komórkowej, chroniące

przed zakażeniem lub chorobą

• Bierna- podanie gotowych przeciwciała
• Czynno-bierna
Immunoprofilaktyka przedekspozycyjna i

poekspozycyjna

Zakażenia ośrodkowego ukłądu

nerwowego

• Objawy oponowe: sztywność karku, objaw

Brudzińskiego, Kerniga itp.

• Badanie płynu mózgowo rdzeniowego, nakłucie

lędźwiowe

• Badanie dna oka, obrzęk tarcz nerwu wzrokowego

u chorych ze zwiększonym ciśnieniem

wewnątrzczaszkowym

• Badania obrazowe: TK, MR
• Ostre ropne zapalenie opon mózgowych, wirusowe

zapalenia ośrodkowego układu nerwowego,

zakażenia ograniczone ( ropniak, ropień)

Zespół nabytego niedoboru

odporności - AIDS

• Choroba spowodowana przewlekłym zakażeniem

wirusem niedoboru odporności człowieka (HIV),

polegająca na znacznym zmniejszeniu liczby

limfocytów CD4 i upośledzeniu czynności układu

immunologicznego z następczym występowaniem

zakażeń i nowotworów oportunistycznych

• Zakażenia i nowotwory oportunistyczne to choroby

występujące niemal wyłącznie u chorych z

upośledzeniem odporności wywołane przez

drobnoustroje zwykle niegroźne dla osób zdrowych

• Epidemiologia: w 2004 roku ponad 39 mln ludzi

zakażonych HIV, rocznie przybywa ok. 5 mln

zakażonych, ponad 3 mln umiera na AIDS.

Zapadalność największa w podzwrotnikowych

rejonach Afryki

AIDS

• Czynniki ryzyka
1.

Ryzykowne kontakty seksualne ( wielu

partnerów, kontakty przygodne, brak

zabezpieczeń, stosunki analne )

2.

Partnerzy seksualni osób z grup ryzyka lub

nosicieli

3.

Dożylne stosowanie narkotyków

4.

Przypadkowe lub zamierzone zakłucie,

skaleczenie zanieczyszczonym przedmiotem

5.

Matka zakażona HIV

AIDS

• Czynnik etiologiczny- retrowirus, 2 typy

HIV1, HIV2 (Afryka)

• Przebieg naturalny
1. Ostra choroba retrowirusowa po 1-8

tygodni od zakażenia

2. Faza przewlekła bezobjawowa 1,5-15 lat
3. Pełnoobjawowe AIDS
4. Bez leczenia chory umiera po upływie 2-3

lat z powodu zakażeń lub nowotworów

oportunistycznych

AIDS

• Badania serologiczne
1. Testy przesiewowe,

immunoenzymatyczne, wykrywają w
surowicy przeciw ciała anty HIV w klasie
IgG, skierowane przeciwko białkom
strukturalnym HIV

2. Testy potwierdzenia, metody

elektroforetyczne

3. Badania wirusologiczne: RNA HIV, DNA

HIV, metody PCR i RT-PCR

AIDS

Leczenie przeciw retrowirusowe:
- Blokada działania enzymów niezbędnych do

replikacji, hamują fuzje HIV z komórkami

- Zastosowanie kombinacji leków o

synergistycznym działaniu powoduje głębokie i

długotrwałe namnażanie wirusa HIV, wysoce

aktywna terapia przeciwretrowirusowa HAART

- Dostępne leki nie są w stanie doprowadzić do

całkowitego wyleczenia zakażenia

- Zminimalizowanie ryzyka chorób związanych z

progresja zakażenia, wydłużenie życia, poprawa

komfortu życia

AIDS

Choroby wskazujące na AIDS
1.

Gruźlica

2.

Mykobakteriozy

3.

Grzybica, kandydoza ( przełyk, tchawica, oskrzela, płuca)

4.

Zapalenia płuc, pneumocystoza

5.

Histoplazmoza

6.

Cytomegalia

7.

Postępująca wieloogniskowa leukoencefalopatia

8.

Mięsak Kaposiego- nowotwór wywołany przez nabyte droga

płciowa zakażenie herpeswirusem ( mnogie naczyniowe guzki na

skórze, błonach śluzowych i w narządach wewnętrznych

9.

Chłoniaki, pow 100 razy częściej u chorych na AIDS

10.

Rak szyjki macicy

11.

Zespół wyniszczenia

Zmniejszenie śmiertelności o kilkadziesiąt procent i wydłużenie czasu

od

zakażenia do rozwoju AIDS

Choroby odkleszczowe

• Kleszcz pospolity, żywi się krwią we

wszystkich fazach rozwoju

• Metody ochrony
- Szczelne osłonięcie skóry
- Środki odstraszające
- Kontrolowanie skóry
- Jak najwcześniejsze mechaniczne usuwanie

kleszczy, obserwacja miejsca prze 30 dni

- Ochrona zwierząt domowych

Choroby odkleszczowe

• Borelioza z Lyme: zajęcie skóry, stawów,

układu nerwowego, serca. Rumień pełzający,

zapalenie stawów mięśnia sercowego, ukałdu

nerwowego, trwałe uszkodzenie zajętych

narządów

• Przeciwciała IgM met ELISA, wynik dodatni bez

objawów nie ma znaczenia

• Odkleszczowe zapalenie mózgu

• Szczepienia u osób dorosłych mieszkających

na terenie zwiększonego występowania tej

choroby lub wyjeżdżających w celach

turystycznych lub zarobkowych a zwłaszcza

przebywających w lasach