Witaminy

Organiczne środki odżywcze

niezbędne w małych ilościach do

różnorodnych funkcji

biochemicznych, w zasadzie nie

są syntetyzowane przez ustrój i

dlatego muszą być dostarczane w

pożywieniu

Dzielimy witaminy na:



Rozpuszczalne w
tłuszczach:



A- retinol



D- kalcyferol



E- tokoferol



K



Rozpuszczalne w
wodzie:



B1- tiamina, aneuryna



B2- ryboflawina



PP- niacyna



B5- kwas pantotenowy



B6- pirydoksyna



H- biotyna



B12- cyjanokobalamina



Kwas foliowy



C- kwas askorbinowy

A



d.d= 800-1000μg



Gromadzona w wątrobie w postaci
retinolu, jej prowitaminą jest β-karoten



Trawienie wit. A towarzyszy trawieniu
lipidów, po czym ulega transformacjom
w błonie śluzowej jelit, magazynowana
w wątrobie w lipocytach w postaci
estru, po uwolnieniu do krwi ulega
wiązaniu przez białko transportujące-
komórkowe białko wiążące retinol (
CRBP)

Funkcja:



Wzrost i różnicowanie komórek



Retinal jest składową barwnika
wzrokowego rodopsyny( widzenie w
słabym świetle)



Synteza glikoprotein



Przeciwutleniacz



Biosynteza hormonów kory nadnerczy

↑ ↑



objawy zwiększonego ciśnienia
wewnątrzczaszkowego, silne bóle głowy,
nudności, wymioty, brak łaknienia



Wypadanie włosów, świąd skóry,
zaburzenia widzenia( obrzęk plamki,
podwójne widzenie)



Bóle kostno-stawowe spowodowane
pogrubieniem części korowej kości
długich z jednoczesnym zarastaniem
chrząstek nasadowych

↓ ↓



upośledzone widzenie po zmroku( kurza
ślepota)



Keratynizacja nabłonka oka, dróg
oddechowych, moczowo-płciowych,
układu żołądkowo-jelitowego,
zmniejszenie wydzielania śluzu



Suchość spojówek i rogówki prowadzi do
unieruchomienia i ślepoty( xerophtalmia)



Zahamowanie biosyntezy białek,
różnicowania i podziałów mitotycznych
nabłonka oraz komórek
mezenchymalnych

Xerophtalmia

D



d.d=



Prohormon steroidowy



Powstaje z prowitaminy

7-dehydrocholesterolu w

wyniku działania światła

słonecznego



Z pokarmu wchłaniana w

jelicie, wychwytywana przez

wątrobę i

hydroksylowana(25), dalsza

hydroksylacja w kanalikach

nerkowych, kościach i

łożysku(1), oraz j.w. +

chrząstki(24)

Funkcja:



Regulacja gospodarki

wapniowo-fosforanowej,

zwiększa wchłanianie wapnia i

fosforanów w jelitach, hamuje

ich wydalanie z moczem,

ułatwia mineralizacje kości

↑ ↑



Bóle głowy, brak

łaknienia, ogólne

osłabienie, hiperkalcemia

krwi z nadmiernym

wydalaniem wapnia w

moczu, odkładanie

złogów wapnia w

naczyniach i cewkach,

uszkodzenie nerek

↓ ↓



Krzywica u dzieci,

charakteryzująca się

opóźnionym wzrostem,

deformacją kości

kończyn, klatki

piersiowej, miednicy



Osteomalacja u dorosłych

Krzywica

E



d.d=9-10mg



Rozpuszczona w tłuszczach,

uwalniana i absorbowana z przewodu

pokarmowego w trakcie trawienia

lipidów



We krwi transportowana za

pośrednictwem lipoprotein,

magazynowana w tkance tłuszczowej



Gromadzi się w strukturach

lipidowych, eksponowanych na

największe ciśnienie cząstkowe tlenu,

tj. w błonach erytrocytów, siatkówce

Funkcja:



Antyoksydant, rola ochronna



Zapobiega utlenianiu kwasów

tłuszczowych



Aktywuje układ enzymatyczny w

procesie odtruwania



Zmniejsza zapotrzebowanie tkanek

na tlen, przyspiesza gojenie ran



Zmniejsza zapotrzebowanie na selen,

zapobiega jego utracie, utrzymuje go

w formie aktywnej

↑ ↑



?

↓ ↓



Zanik jąder, macicy, plemniki

tracą ruchliwość i zdolność do

zapłodnienia, zanik nabłonka

nasieniotwórczego



Niedokrwistość u ciężarnych,

karmiących



Zmiany morfologiczne włókien

mięśniowych, prowadzące do

zaniku mięśni



Nasilenie procesów

peroksydacyjnych



Zmiany w ośrodkowym

układzie nerwowym



Stłuszczenie wątroby

Stłuszczenie

K



d.d=



Pochodna naftochinonu



Syntetyzowana przez florę

bakteryjną jelit



Ulega wchłanianiu tylko w

obecności kwasów

żółciowych, dostaje się do

krwi w chylomikronach



Ograniczone gromadzenie w

wątrobie, w nerkach



Synteza przez komórki

wątrobowe protrombiny i

czynników krzepnięcia II,

VII, IX, X



Właściwości antybakteryjne,

przeciwgrzybicze,

przeciwbólowe,

przeciwzapalne

↑ ↑



Krótkotrwała

hiperprotrombinemia

↓↓
Przyczyny:



żółtaczka mechaniczna, zespół

złego wchłaniania w

przewodzie pokarmowym,

upośledzone wchłanianie

tłuszczów jest najczęstszą

przyczyną niedoboru,

długotrwała terapia

antybiotykowa,

antywitaminy( dikumarol,

warfaryna)



Noworodki: skaza krwotoczna

( krwawienie z przewodu

pokarmowego, mózgu,

nadnerczy, pępowiny)



Przedłużony czas

protrombinowy

B1



d.d=1,7-2,2mg



Ciepłochwiejna, rozpuszczalna

w alkoholu, wrażliwa na

działanie tlenu, promieni

jonizujących



Konewersja tiaminy do

aktywnej formy, difosforanu

tiaminy, zachodzi dzięki ATP-

zależnej difosfotransferazie

tiaminowej, z tkanki mózgowej

i wątrobowej



Bierze udział w

dekarboksylacji kwasu

pirogronowego



Wpływa na przemianę

aminokwasów, transaminację

podczas dekarboksylacji



Bierze udział w reakcjach

energetycznych, w reakcjach

cyklu pentozowego( powstanie

rybozy), procesy

neurofizjologiczne

↑↑



U zwierząt powoduje drgawki z

porażeniem oddechu i śmierć

↓↓



Choroba beri-beri:

postać obrzękowa: przyczyną jest dieta

bogatowęglowodanowa i

ubogotiaminowa, objawami są

obwodowa neuropatia, wyczerpanie,

brak apetytu, który prowadzi do

obrzęków, zwyrodnień w układzie

sercowo-naczyniowym ( obrzęk

serca, bradykardia), nerwowym oraz

w mięśniach;

postać nerwowa to encefalopatia

Wernickiego: często u alkoholików, jest

to zapalenie wielonerwowe( objawia

się nerwobólami, spastycznymi

niedowładami i porażeniami) lub

zapalenie mózgu, początkowo

występuje złe samopoczucie, łatwe

męczenie się, ból głowy, u dzieci brak

łaknienia, wymioty, wolne stolce,

potem napad tężyczki i śmierć z

niewydolności krążenia

Beri-beri i encefalopatia Wernickiego(
zmiany krwotocze w istocie szarej:
tutaj w ciałach suteczkowych)

B2



d.d=1,4-2,4mg



Substancja barwna,

fluoryzująca, oporna na

ciepło, rozkłada ją światło

widzialne



Syntetyzowana w jelicie

cienkim przez florę

bakteryjną, wchłaniana po

uprzedniej estryfikacji z

kwasem fosforowym



Jej aktywne postacie( FAD,

FMN) są grupami

prostetycznymi enzymów

oksydoredukcyjnych



Ochrania czopki przed

nadmiernym naświetleniem



Antyoksydant

↑↑



?

↓↓



Stan zapalenia rogówki z

waskularyzacją,

zmętnieniem



Zmiany zapalne warg

( kącikowe

zapalenie- cheilitis), zmiany

zapalne języka( glossitis),

język jest bolesny, wiśniowy



Łojotok



Światłowstręt



Zmiany w układzie

moczowo-płciowym,

zapalenie skóry worka

mosznowego, warg

sromowych

Łojotok i glossitis

PP



d.d=17-21mg



Aktywnymi postaciami są

NAD+ i NADP+,

koenzymy enzymów

oksydoredukcyjnych



Bierze udział w procesie

oddychania,

metabolizmie skóry,

mięśni i układu

nerwowego

↑↑
↓↓

Przyczyny: leki( izoniazyd), zespół

rakowiaka złośliwego, choroba

Hartnupów( niedostateczne

wchłanianie tryptofanu w

nerkach i przewodzie

pokarmowym powoduje niedobór

tryptofanu i niedostateczną

syntezę niacyny, nadmiar wit. K



Pelagra( 3d: dermatitis,

diarrhoea, dementia), stan

zapalny skóry w miejscach

odkrytych, zapalenie błony

śluzowej jamy ustnej, biegunka,

zaburzenia ze strony układu

nerwowego( bezsenność,

depresja, zaburzenia pamięci),

zwyrodnienie sznurów tylnych i

bocznych rdzenia kręgowego,

przewlekły nieżyt jelit z

uporczywymi wolnymi stolcami,

zahamowanie wzrostu,

niedokrwienie

Pelagra

B5



d.d=5-10mg



Aktywnymi

postaciami są

koenzym A oraz

białko przenoszące

grupy acylowe



Bierze udział w

przemianie

węglowodanów,

białek i lipidów



Syntetyzowany w

przewodzie

pokarmowym

↑↑
↓↓



U zwierząt na diecie

bezpantotenowej

dochodzi do zmian

zwyrodnieniowych

nadnerczy z

zaburzeniami

gospodarki wodnej i

elektrolitowej oraz

siwienia futerka, u

ptaków powoduje

zwyrodnienie komórek

nerwowych rdzenia

kręgowego

B6



d.d=3,78mg



Rozpuszczalna w wodzie i

alkoholu, odporna na

ogrzewanie



Jej trzy

pochodne( pirydoksyna,

pirydoksal, pirydoksamina)

uczestniczą w: reakcjach

transaminacji,

dekarboksylacji,

glikogenolizie, syntezie

kwasu

aminolewulinowego( prekurs

ora pierścienia

porfirynowego hemu),

procesach odpornościowych,

przemianach hormonów

steroidowych, miażdżycy,

kancerogenezy

↓↓



Powoduje wydalanie żelaza w

postaci złożonych kompleksów



Kobiety w laktacji, alkoholicy,

ludzie leczeni izoniazydem



Neuropatia, konwulsja, depresja



U dzieci napady drgawkowe i

ogólną nadwrażliwość



Niedokrwistość, zmiany skórne,

zaniki mięśniowe, zapalenie

nerwów



Może doprowadzić do

przedwczesnego starzenia się

neuronów, wskutek zaburzeń w

syntezie amin katecholowych,

zmniejszonej ilości kwasu GABA

i zmian składu aminokwasowego

w niektórych strefach mózgu

H



d.d=



Oporna na
ogrzewanie i kwasy,
podatna na
utlenianie



Syntetyzowana przez
drobnoustroje
jelitowe



Koenzym
karboksylaz

↓↓



Spożywanie surowego
jaja( zawiera awidyne,
białko wiążące
uniemożliwiające
wchłanianie w jelitach)



Depresja, halucynacje,
bóle mięśniowe,
zapalenie skóry i błon
śluzowych, łojotok

B12



d.d=2-3μg



Wiązana przez czynnik

wewnętrzny wydzielany

przez komórki okładzinowe

żołądka, transportowana

przez transkobalaminę II,

magazynowana w postaci

związanej z

transkobalaminą I w

wątrobie



Bierze udział w: syntezie

DNA, dojrzewaniu krwinek,

tworzeniu otoczek

nerwowych, syntezie białek

↓↓



W wyniku braku czynnika

wewnętrznego Castle’a,

zaburzenia wchłaniania w

jelicie cienkim, tasiemiec



Niedokrwiostość

megaloblastyczna( następstw

o upośledzonej syntezy DNA

uniemożliwiającej dzielenie

się komórek i tworzenie się

jąder w nowych

erytrocytach) zmniejszenie

liczby erytrocytów,

leukopenia, spadek

zawartości hemoglobiny



Zaburzenia dotyku,

parestezje, zanikowy nieżyt

żołądka z bezkwaśnością,

zanik brodawek języka,

niezborność ruchów kończyn

Niedokrwistość megaloblastyczna i
zmiany w rdzeniu
kręgowym( zwyrodnienie sznurów
tylnych w postaci białych obszarów
otoczonych prawidłową mieliną
wybarwioną na szaroniebiesko)

Kwas foliowy



d.d=220-280μg



Syntetyzowany w

przewodzie

pokarmowym



Aktywną postacią jest

tetrahydrofolian



Bierze udział w syntezie

puryn i pirymidyn,

kwasów nukleinowych,

przemianach

aminokwasów

↓↓



Preparaty hydantoiny w

leczeniu padaczki,

metotreksat ( białaczka),

tropikalna sprue, ciąża,

alkoholizm



Zaburzenia w układzie

krwiotwórczym,

nieodwracalne

uszkodzenie układu

nerwowego,

niedokrwistość

megaloblastyczna



Wady cewy nerwowej,

parestezje, zaburzenia

odruchów ścięgnistych,

osłabienie pamięci

Przepuklina oponowo-
rdzeniowa

C



d.d=200mg



Aktywną formą jest kwas

askorbinowy

Funkcja:



Hydroksylacja proliny w

syntezie kolagenu



Degradacja tyrozyny



Synteza adrenaliny z

tyrozyny



Synteza kwasów

żółciowych



Wchłanianie żelaza



Antyoksydant



Proces krzepnięcia



Odporność

↓↓



Szkorbut – krwawienia

podskórne, osłabienie

mięśni, obrzęk dziąseł i

wypadanie zebów, rozległe

zapalenia jamy ustnej,

owrzodzenia, kruchość

naczyń



U dzieci: choroba Moellera-

Barlowa, zmiany jak wyżej

ale bez zmian w jamie

ustnej, obrzęki głównie

stawów



Czas krwawienia,

krzepnięcia, protrombinowy

są prawidłowe, znaczna

niedokrwistość

Szkorbut

Koniec

Dziękuję