CZYNNIKI ZAGROŻEŃ

ZAWODOWYCH

dr Agata Lulewicz-Sas

Klasyfikacja czynników zagrożeń

zawodowych

• Czynniki niebezpieczne – czynniki, których

oddziaływanie może prowadzić do
natychmiastowego pogorszenia stanu zdrowia
pracownika, a nawet przyczynić się do śmierci;

• Czynniki szkodliwe – to czynniki, których

oddziaływanie może prowadzić do schorzenia;

• Czynniki uciążliwe – których oddziaływanie na

pracownika nie prowadzi do trwałego pogorszenia
stanu zdrowia pracownika ale może spowodować
złe samopoczucie lub nadmierne zmęczenie

Czynniki szkodliwe, niebezpieczne

w środowisku pracy

• Chemiczne

• Fizyczne

• Biologiczne

• Psychofizyczne

W skali globalnej średnio 20-50%
pracowników zatrudnionych w sektorze
przemysłowym wykonuje pracę z
ekspozycją na czynniki chemiczne, fizyczne
i biologiczne, których poziomy
przekraczają dopuszczalne normy
higieniczne.

Osoby zatrudnione w warunkach zagrożenia mogą być narażone na kilka czynników
szkodliwych.
Z tego powodu w analizach wykorzystywana jest kategoria tzw. osobozagrożeń. Liczb
osobozagrożeń
to liczba osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia, liczonych tyle razy na ile czynników
osoby te były
narażone.

Obowiązki pracodawcy

• przeprowadzanie na swój koszt badań i pomiarów

czynników szkodliwych dla zdrowia,

• rejestrowanie i przechowywanie wyników tych

badań i pomiarów,

• utrzymywanie w stałej sprawności urządzeń

ograniczających lub eliminujących szkodliwe dla
zdrowia czynniki środowiska pracy oraz urządzenia
służące do pomiarów tych czynników.

Pracodawca zobowiązany jest nie później niż
w ciągu 30 dni od dnia rozpoczęcia
działalności wykonywać badania i pomiary
czynników szkodliwych dla zdrowia w
środowisku pracy.

Decyzję w sprawie rodzaju i terminu
badań środowiska pracy wydaje

właściwy

państwowy inspektor sanitarny w terminie
14 dni po otrzymaniu od pracodawcy
odpowiedniego zgłoszenia.

Pracodawca zobowiązany jest
poinformować państwowego inspektora
sanitarnego o rozpoczęciu działalności i
każdorazowej zmianie technologii lub
profilu produkcji.

A. CZYNNIKI

CHEMICZNE

Toksyczność substancji

W 1500 roku Paracelsus sformułował zasadę:

Nie ma bezpiecznych substancji chemicznych -

szkodliwe działanie zależy od dawki, która

dostanie się do organizmu lub ilości

wprowadzonej do środowiska.

Druga zasada, opracowana w XIX wieku zakłada,

że

wyniki badań doświadczalnych na

zwierzętach są podstawą prognozowania efektu

działania toksycznego substancji u ludzi.

Podstawowym uzasadnieniem tego założenia są

stwierdzone doświadczalnie u ludzi i zwierząt

podobieństwa między innymi na poziomie

subkomórkowym i komórkowym, a także

uniwersalność kodu genetycznego.

Normatywy dotyczące

dopuszczalnych stężeń w

środowisku pracy określają:

• NDS – najwyższe dopuszczalne stężenie w

środowisku pracy;

• NDSCh – najwyższe dopuszczalne stężenie

chwilowe;

• NDSP – najwyższe dopuszczalne stężenie

pułapowe.

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z

dnia 29 listopada 2002 roku w sprawie najwyższych

dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników

szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.

U. Nr 217, poz. 1833) określa:

• wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń

chemicznych i pyłowych czynników szkodliwych dla

zdrowia w środowisku pracy (załącznik nr 1 do

rozporządzenia);

• wartości najwyższych dopuszczalnych natężeń

fizycznych czynników szkodliwych dla zdrowia w

środowisku pracy (załącznik nr 2 do

rozporządzenia);

• rozporządzenie określa wartości dla 479 substancji

podając stężenie w mg/m

3

.

Najwyższe dopuszczalne stężenie

(NDS)

wartość średnia ważona, której
oddziaływanie na pracownika w ciągu 8-
godzinnego dobowego i przeciętnego
tygodniowego wymiaru czasu pracy, przez
okres jego aktywności zawodowej nie
powinno spowodować ujemnych zmian w
jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia
jego przyszłych pokoleń

Najwyższe dopuszczalne stężenie

chwilowe (NDSCh)

wartość średnia stężenia, które nie
powinno spowodować ujemnych zmian w
stanie zdrowia pracownika, jeżeli
występuje w środowisku pracy nie dłużej
niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w
czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu
nie krótszym niż 1 godzina

Najwyższe dopuszczalne stężenie

pułapowe (NDSP)

wartość stężenia, która ze względu na
zagrożenie zdrowia lub życia pracownika
nie może być w środowisku pracy
przekroczona w żadnym momencie

Częstość pomiarów czynników szkodliwych dla

zdrowia (nie dotyczy czynników rakotwórczych i

mutagennych)

Wartość stężeń i natężeń czynników

szkodliwych

Minimalna

częstość pomiarów

okresowych

Wyniki dwóch ostatnio przeprowadzonych

badań i pomiarów nie przekroczyły 0,1

wartości najwyższego dopuszczalnego

stężenia lub natężenia

brak obowiązku

Przy stwierdzeniu w ostatnio

przeprowadzonym badaniu lub pomiarze

stężenia lub natężenia czynnika

szkodliwego dla zdrowia powyżej 0,1 do

0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego

stężenia lub narażenia

co najmniej raz na

dwa lata

Przy stwierdzeniu w ostatnio

przeprowadzonym badaniu lub pomiarze

stężenia lub natężenia czynnika

szkodliwego dla zdrowia powyżej 0,5

wartości najwyższego dopuszczalnego

stężenia lub natężenia

co najmniej raz w

roku

W przypadku wprowadzenia zmian w

warunkach występowania czynnika

szkodliwego

w każdym

przypadku

Pracodawca rejestruje wyniki

wykonywanych badań i pomiarów

prowadząc:

• Rejestr wyników badań i pomiarów

czynników szkodliwych.

• Karty pomiarów czynników szkodliwych.

Dokumenty są udostępniane pracownikom
na ich żądanie.

Przepisy prawne dotyczące substancji

chemicznych

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia

2004 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy

związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników

chemicznych (Dz. U. nr 11, poz. 86);

• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z

dnia 29 listopada 2002 roku w sprawie najwyższych

dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych

dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 217, poz.

1833);

• Ustawa z dnia 11 stycznia 2001 roku o substancjach i

preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84);

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 lipca 2002

roku w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji

substancji i preparatów chemicznych (Dz. U. Nr 140,

poz. 1172),

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r.

w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla

zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 33, poz. 166).

Karta charakterystyki substancji

niebezpiecznej i preparatu niebezpiecznego

• Karty są podstawowym źródłem informacji o

substancjach i preparatach chemicznych.

• Informacje zawarte w karcie charakterystyk

powinny zapewnić pracodawcy możliwość
opracowania i aktualizowania instrukcji bhp.

• Producent lub importer zobowiązany jest do

dostarczenia odbiorcy z siedzibą na terenie
Polski kart charakterystyk w języku polskim.

Wymogi Kodeksu Pracy

Pracodawca zobowiązany jest posiadać
aktualny spis stosowanych w zakładzie
niebezpiecznych substancji i preparatów
chemicznych (niezbędne jest
przeprowadzenie inwentaryzacji
produktów chemicznych).

Pojazdy

przewożące

materiały 

niebezpieczne

oznakowane są 

dodatkowo

znakami

ostrzegawczymi

Rodzaje efektów

• Efekty ostre; krótkotrwała, wysoka

ekspozycja i szybki skutek; efekty mogą być
odwracalne (na przykład ból głowy) i
nieodwracalne.

• Efekty przewlekłe; związane z

długotrwałymi lub powtarzalnymi
ekspozycjami przy niskich poziomach i
stopniowym rozwojem skutku; diagnoza
efektów przewlekłych jest trudna ze względu
na to, że widoczne symptomy mogą pojawić
się po kilku latach po zaprzestaniu ekspozycji.

Interakcje

• Efekty niezależne – substancje powodują

różne reakcje i żadna z nich nie wpływa na

wynik drugiej. Ołów uszkadza system

nerwowy, kwas siarkowy drażni oczy, nos i

gardło;

• Efekty addytywne – efekty się dodają. Farba

zawierająca ksylen i styren które powodują

efekt narkotyczny i są drażniące.

C

a

/NDS

a

+ C

b

/NDS

b

+C

c

/NDS

c

+... < 1

• Efekty synergiczne 2 +3 = 6. Efekt łączny

jest większy od efekty addytywnego. Przykład:

praca z azbestem i palenie papierosów;

• Antagonizm - efekt przeciwny do synergizmu.

Efekt działania jednej substancji równoważy

efekty działania drugiej.

Drogi wnikania substancji szkodliwych do

organizmu

Podział czynników chemicznych ze

względu na sposób działania

• Substancje o działaniu toksycznym – szkodliwość

substancji uzależniona jest od stopnia wchłaniania

oraz sposobu działania na organizm człowieka;

• Substancje drażniące – przeważnie związki

chemiczne w postaci gazowej, działające drażniąco

na oczy, skórę i układ oddechowy (chlor, amoniak);

• Substancje uczulające – wywołujące uczulenia

(alergie w postaci swądu, pieczenia skóry, plam

rumieniowych, grudek, złuszczenia naskórka);

• Substancje rakotwórcze – substancje, które mogą

spowodować kontrolowany wzrost komórek

prowadzący do zmian nowotworowych, często

objawy chorobowe mogą pojawić się po upływie

kilku lat od narażenia;

• Substancje mutagenne – związki powodujące

zmiany w genach przekazywanych następnym

pokoleniom.

Przykładowe skutki narażenia

• Niedotlenienie – środki duszące zawierają

substancje, które uniemożliwiają dostęp

tlenu do komórek, np. dwusiarczek węgla,

arsenowodór.

• Podrażnienia – substancje o

właściwościach drażniących, amoniak, chlor,

chlorowodór, fosgen.

• Uczulenie – substancje wywołują reakcje

alergiczne. Reakcje alergiczne to: kaszel,

katar, zapalenia skóry. Badania prowadzi się

na myszach i świnkach morskich.

• Zatrucia układowe: ołów wpływa na krew i

mózg, kadm wpływa na płuca i nerki, rtęć

wpływa na układ nerwowy, benzen powoduje

białaczkę, czterochlorek węgla uszkadza

wątrobę.

• Efekty narkotyczny – powodują substancje

spowalniające funkcjonowanie centralnego

układu nerwowego.

• Nowotwory – olej mineralny, dymy gumy,

azbest, chlorek winylu.

• Wpływ na rozrodczość – poprzez

zmniejszenie płodności (np. pestycydy),

martwe porody i poronienia (tlenek etylenu,

ołów);

• Większość substancji chemicznych to

substancje o działaniu progowym – można
ustalić stężenie które nie powoduje
szkodliwych efektów.

• Substancje o działaniu bezprogowym – nie

można ustalić bezpiecznych poziomów
ekspozycji np. substancje rakotwórcze.

Zasady ustalania dopuszczalnych

stężeń substancji szkodliwych

• Po przekroczeniu pewnej dawki, im więcej

substancji człowiek wchłonie tym jest bardziej
prawdopodobne, że zachoruje lub wystąpią u
niego poważne efekty.

• Ryzyko jest więc proporcjonalne do dawki (D).

D = RWCT

gdzie:
• D - ilość w mg zatrzymanego w

organizmie związku (dawka),

• R - retencja związku w płucach,
• W - wentylacja płuc (m

3

/godz)

• C - stężenie związku w powietrzu (mg/m3)
• T - czas trwania narażenia.

B. CZYNNIKI FIZYCZNE

Czynniki fizyczne

• czynniki mechaniczne,

• hałas

• wibracje,

• mikroklimat gorący i zimny,

• promieniowanie widzialne,

• promieniowanie podczerwone,

• promieniowanie nadfioletowe,

• promieniowanie elektromagnetyczne,

• promieniowanie jonizujące,

• promieniowanie laserowe,

• pyły przemysłowe.

Hałas w środowisku pracy

Hałasem określa się każdy nieprzyjemny,

przeszkadzający i uciążliwy dźwięk

oddziałujący na narząd słuchu i inne

zmysły oraz części organizmu człowieka.

Źródła hałasu w środowisku

• Maszyny, urządzenia i narzędzia
• Części procesów technologicznych
• Pojazdy komunikacji

Do najbardziej uciążliwych źródeł hałasu

należy komunikacja drogowa.
Poziom dźwięku mierzony przy drodze

wynosi 65-80 dB.

Propagacja hałasu w przestrzeni

W przestrzeni otwartej poziom hałasu maleje
o 6 dB przy podwojeniu odległości od źródła.

Przykład: jeśli w odległości 2 m od źródła
poziom hałasu wynosi 100dB, to w
odległości 4 m od źródła wyniesie 94 dB, a w
odległości 8 m – 88 dB.

Dane PIP

• W 2008 roku na 4,76 mln pracowników ponad

210 tys. osób pracowało w warunkach

zagrożenia hałasem przekraczającym

dopuszczalne normy.

• w 2008 roku na 1000 osób zatrudnionych aż

45 osób było narażonych na wystąpienie

trwałego ubytku słuchu.

• Stwierdzono 738 przypadków trwałego

ubytku słuchu, co stanowi prawie 17% ogólnej

liczby przypadków chorób zawodowych.

• Zawodowe uszkodzenie słuchu stanowi

prawie 30% ogólnej liczby zarejestrowanych

przypadków chorób zawodowych.

Ryzyko utraty słuchu w zależności od

poziomu hałasu i czasu narażenia

Równoważ

ny poziom

dźwięku,

[dB]

Czas narażenia [lata]

5

10

15

20

25

30

35

40

Ryzyko utraty słuchu [%]

<80

85

90

95

100

105

110

115

0

1

4

7

12

18

26

36

0

3

10

17

29

42

55

71

0

5

14

24

37

53

71

83

0

6

16

28

42

58

78

84

0

7

16

29

43

60

78

84

0

8

18

31

44

62

77

81

0

9

20

32

44

61

72

75

0

10

21

29

41

54

62

64

Poziom hałasu

Rodzaj pojazdu

Poziom hałasu w

dB

Start samolotu

120-130

Traktor

90-100

Samochód ciężarowy

80-95

Autobus

80-90

Pomieszczenie biurowe

60-70

Czytelnia

30-40

Las (cichy)

10-20

Skutki oddziaływania hałasu

na organizm człowieka

• Podstawowym skutkiem jest czasowe lub trwałe

przesunięcie progu słyszenia;

• Hałas na poziomie 130-140 dB staje się czynnikiem

niebezpiecznym;

Hałas a zdrowie człowieka

•Zmiany w stanie narządu słuchu;
•Pogorszenie ogólnego stanu zdrowia i stanu

psychicznego;

Praca w hałasie obniża poczucie niezależności oraz

poczucie bezpieczeństwa, utrudnia

porozumiewanie się i orientację w środowisku,

zmniejsza poziom komfortu. Przez to wpływa na

obniżenie jakości wykonywanej pracy, a także

wydajności.

Wpływ hałasu na człowieka

• mniej niż 35 dB – nie jest szkodliwy dla

zdrowia, ale może być denerwujący. Przykłady

hałas przekładanych naczyń, szum wody.

• 35 dB 70 dB ujemny wpływ na układ nerwowy,

powoduje zmęczenie, spadek wydajności

pracy;

• 70 dB 85 dB bóle głowy, trwałe osłabienie

słuchu.

• 85 dB 130 dB powoduje liczne uszkodzenia

słuchu schorzenia układu krążenia,

nerwowego układu i równowagi.

• 130 dB 150 dB pobudzają do drgań

wewnętrzne organy;

• Powyżej 150 dB już po 5 minutach paraliżują

działanie organizmu.

W przypadku, gdy ze względów
technicznych nie ma możliwości
zmniejszenia hałasu poniżej wartości
dopuszczalnych pracownicy zobowiązani
są stosować ochronniki słuchu dobrane do
wielkości charakteryzujących hałas.

Metody ograniczania zagrożenia

hałasem

Metody administracyjno-prawne:

– Stosowanie przerw w pracy;

– Profilaktyka lekarska;

– Przenoszenie pracowników wrażliwych na działanie

hałasu

Ograniczanie hałasu u źródła:

– wybór i stosowanie procesów technologicznych o

małej emisji hałasu;

– wybór i stosowanie maszyn o małej emisji hałasu;

– zmianę warunków pracy maszyny;

– modernizację lub wymianę części składowych

maszyny;

– konserwacja maszyn.

Zastosowanie indywidualnych ochron słuchu.

Drgania mechaniczne - wibracje

• Wibracje - przekazywanie drgań mechanicznych z

ciała stałego na poszczególne tkanki ciała człowieka
lub na cały organizm.

• Drgania o oddziaływaniu ogólnym (podłogi, podesty,

pomosty w halach produkcyjnych, maszyny i
urządzenia; siedziska i podłogi środków transportu;
siedziska i podłogi maszyn budowlanych)

• Drgania miejscowe (np. przez kończyny górne)

Instytut Medycyny Pracy

2% wszystkich rejestrowanych chorób zawodowych
to choroby spowodowane zespołem wibracyjnym

• najczęściej rejestrowaną postacią jest postać

naczyniowa charakteryzującą się napadowymi
zaburzeniami krążenia krwi w palcach (blednięcia
palców „choroba białych palców”)

• rzadziej występuje postać nerwowa (zaburzenia

czucia, dotyku, mrowienie w palcach)

Czynniki biologiczne

• wirusy - choroby powodują wirusy pochodzenia

ludzkiego (grupą szczególnie narażoną na te wirusy

jest personel medyczny) oraz wirusy odzwierzęce

(zagrażające głównie lekarzom weterynarii, rolnikom,

leśnikom i hodowcom);
choroby wirusowe przenoszone są: drogą powietrzno –

kropelkową, drogą pokarmową, przez bezpośredni

kontakt z wydalinami chorego lub kontakt z zakażonymi

narzędziami (igły, strzykawki, narzędzia chirurgiczne);

• bakterie - mogą być one przyczyną chorób zakaźnych,

alergicznych.
Bakterie wnikają najczęściej do organizmu człowieka

drogą oddechową, przez układ pokarmowy, uszkodzone

błony śluzowe lub przez skórę; objawy chorobowe

wywołane działaniem bakterii najczęściej uwidaczniają

się przy obniżonej odporności organizmu;

• grzyby - mogą powodować ogólne zakażenia

organizmu lub też działać miejscowo (najczęściej na

skórze i błonach śluzowych); choroby zawodowe

najczęściej powodowane są przez pleśnie,

• pasożyty wewnętrzne - (pierwotniaki, robaki

pasożytnicze); pierwotniaki chorobotwórcze mają

zdolność wydzielania enzymów, toksycznych

substancji, będących przyczyną objawów

klinicznych; najczęstsze zakażenie pierwotniakowe

to toksoplazmoza i lamblioza; robaki pasożytnicze

mogą wnikać do organizmu człowieka drogą

pokarmową (przez połknięcie jaj lub larw pasożyta)

lub przez skórę;

• rośliny - niektóre gatunki roślin wykazują

właściwości alergizujące, toksyczne, rakotwórcze

(pył drzewny zwłaszcza z drzew liściastych na

przykład dąb, buk), powodują stany zapalne

skóry;

• zwierzęta - kontakt ze zwierzętami może być

przyczyną astmy oskrzelowej, alergicznego

nieżytu nosa, alergii oddechowej i skórnej, a także

zapalenia skóry i spojówek.

W Unii Europejskiej występowanie

czynników biologicznych w środowisku

pracy regulowane jest dyrektywą

2000/54/WE Parlamentu Europejskiego i
Rady Europy z 18 września 2000 roku w

sprawie ochrony pracowników

przed narażeniem na działanie

czynników biologicznych w miejscu

pracy.

Klasyfikacja czynników biologicznych

grupa 1 - wywołanie choroby u ludzi jest mało

prawdopodobne;

grupa 2 - może wywołać chorobę u ludzi i może być

niebezpieczny dla pracowników; możliwa jest

skuteczna profilaktyka i leczenie;

grupa 3 - może wywołać ciężką chorobę u ludzi i może

stanowić poważne niebezpieczeństwo dla

pracowników; istnieje zazwyczaj skuteczna

profilaktyka lub możliwe jest leczenie;

grupa 4 - wywołuje ciężką chorobę u ludzi i stanowi

poważne niebezpieczeństwo dla pracowników;

skuteczna profilaktyka i leczenie zazwyczaj nie

są możliwe.

Szczególne narażenie na działanie

czynników biologicznych

• prace w zakładach produkcji żywności,
• prace w rolnictwie,
• prace, w trakcie których dochodzi do kontaktu ze

zwierzętami i/lub produktami pochodzenia
zwierzęcego,

• prace w zakładach służby zdrowia,
• prace w laboratoriach klinicznych, weterynaryjnych

lub diagnostycznych, z wyłączeniem
mikrobiologicznych laboratoriów diagnostycznych,

• prace w zakładach usuwania odpadów,
• prace przy urządzeniach oczyszczania ścieków.

Czynniki psychofizyczne

• obciążenia fizyczne,

• obciążenia psychonerwowe.

Obciążenie fizyczne

• obciążenia statyczne – wywołane długotrwałym

napięciem mięśni spowodowanych utrzymywaniem
przez dłuższy czas ciała lub przedmiotów w tej
samej, przeważnie wymuszonej pozycji,

• obciążenia dynamiczne – związane z aktywnością

ruchową podczas pracy, jego miarą jest wartość
wydatkowanej energii, czyli wydatek energetyczny.

Podczas każdej wykonywanej przez

człowieka pracy energia produkowana

przez organizm jest zamieniana na

pracę mechaniczną (do 25%) i ciepło.

Wydatek energetyczny, czyli ilość

energii wydatkowanej przez organizm

podczas wykonywania różnych

czynności jest często spotykaną miarą

ciężkości pracy.

Stopień ciężkości pracy w zależności od

wydatku energetycznego

Stopień

ciężkości

pracy

Wydatek energetyczny na zmianę roboczą

Mężczyźni

Kobiety

[kcal]

[kJ]

[kcal]

[kJ]

Bardzo lekka

(wypoczynek)

Lekka

Umiarkowana

Ciężka

Bardzo ciężka

<300

300-800

800-1500

1500-

2000

>2000

<1260

1260-3350

3350-6290

6290-8380

>8380

<200

200-600

600-1000

1000-

1300

>1300

<840

840-2510

2510-4190

4190-5450

>5450

Obciążenia psychonerwowe

• przeciążenia psychiki, sytuacja nadmiernej

aktywności całej psychiki lub pewnych jej funkcji
przez dłuższy okres zmiany roboczej,

• niedociążenia psychiki, kiedy występuje osłabiona

aktywność psychiczna przy równoczesnej
konieczności czuwania.

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) uznała stres za

jedno z największych zagrożeń zdrowotnych XXI wieku.

Stres zawodowy jest drugim (po bólach pleców) co do

częstości występowania problemem zdrowotnym

pracowników UE.

Polska zajmuje jedno z czołowych miejsc w UE pod

względem negatywnych skutków zdrowotnych

spowodowanych stresem w pracy.

Z badań PIP wynika, że na ok. 20% stanowiskach pracy

panują ewidentnie niekorzystne psychospołeczne

warunki pracy, zaś ok. 40% uznać za potencjalnie

niekorzystne. Szczególnie negatywne skutki zdrowotne

ma stres nadmierny i długotrwały.

Stres zawodowy jest wynikiem niedopasowania

wymagań pracy do możliwości pracownika.
Stres pojawia się, gdy wymagania przekraczają

możliwości adaptacyjne pracownika – zdarzenia

stresowe zakłócają równowagę, wystawiają go na

próbę lub przekraczają jego możliwości radzenia

sobie.
Za szczególną w generowaniu stresu pracy można

uznać kombinację trzech wymiarów: wymagań,

kontroli nad pracą (autonomii) oraz wsparcia

przełożonych:

STRES = wysokie wymagania + duże ograniczenia

+ małe wsparcie

Długotrwały stres wpływa negatywnie na zdrowie,
powodując m.in. choroby układu krążenia (zawał,
udar), pokarmowego (wrzody), nerwowego
(depresja), endokrynologicznego (zaburzenia
hormonalne), układu ruchu oraz odpornościowego
(alergie, nowotwory).
Stres powoduje też wymierne koszty
ekonomiczne firmy, m.in. zwiększoną absencję,
mniejszą produktywność, wzrost wypadków przy
pracy, większą fluktuację kadr, większe koszty
związane z zachorowalnością pracowników.

Wypalenie zawodowe

Syndromem wypalenia zawodowego jest zespół
fizycznego, emocjonalnego i psychicznego
wyczerpania, które może wystąpić, gdy praca
przestaje dawać satysfakcję, pracownik przestaje się
rozwijać zawodowo, czuje się przepracowany i
niezadowolony z zajęcia, które niegdyś sprawiało mu
przyjemność (efekt „wyładowanego akumulatora”).

Najbardziej narażone na wypalenie są zawody
charakteryzujące się intensywnym kontaktem z
ludźmi np. nauczyciele, menedżerowie, handlowcy,
specjaliści ds. obsługi klienta).