Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Gospodarka narodowa

Przemy

sł

Rolnictw

o

Budownictw

o

Transpo

rt

Łącznoś

ć

Handel

Inne

Gospodarka

narodowa

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Gospodarka narodowa

Gospodarstwo krajowe, narodowe, wielki system

społeczno-gospodarczy

 wszystkie gospodarstwa indywidualne i

zespołowe w sferze produkcji, usług, podziału,

obrotu i konsumpcji na terytorium państwa

Kryterium gospodarowania – najlepszy użytek

z zasobów narodowych oraz ich wzrost w celu

zaspokajania potrzeb społeczeństwa

Miara gospodarowania – Produkt Narodowy

Brutto (PNB) – wyrażona w pieniądzu wartość

wszystkich dóbr finalnych i usług wytworzonych

w danym czasie wg wartości rynkowej, w

cenach bieżących

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Produkcja globalna

Wartość dodana – suma

nowo wytworzonej

wartości w

przedsiębiorstwie, do

której z reguły włącza się

amortyzację (brutto)

Produkcja globalna – wartość

wytworzonej produkcji dóbr i usług

w ciągu roku w przedsiębiorstwie

Wartość przeniesiona

(produkty pośrednie) –

nabyte z zewnątrz i

zużyte w produkcji

surowce, materiały,

półprodukty oraz paliwo,

energię itp.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Dochód narodowy

PRODUKT GLOBALNY GOSP. NARODOWEJ

Suma

produkcji

globalnych

przedsiębiorstw

w każdym dziale gospodarki.
PRODUKCJA FINALNA

Występuje,

gdy

zakończony

został

proces

produkcji i dane dobro nie podlega już dalszemu

przetworzeniu w kraju.
DOCHÓD NARODOWY

Łączna suma wartości dodanej we wszystkich

działach gospodarki narodowej.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

PKB & „zielona wyspa”

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Produkt Krajowy Brutto

Produkt Narodowy Brutto

PRODUKT KRAJOWY BRUTTO – PKB
Miara produkcji wytworzonej przez czynniki

wytwórcze zlokalizowane na terytorium danego
kraju, niezależnie od tego, kto jest właścicielem.

PRODUKT NARODOWY BRUTTO – PNB
Całkowite dochody osiągane przez obywateli

danego kraju powiększone o dochody netto z
tytułu własności za granicą.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Metody obliczania PKB

Metoda sumowania wydatków – polega na

sumowaniu wydatków na dobra finalne

wytworzone przez przedsiębiorstwa krajowe.
Metoda sumowania dochodów – polega na

dodawaniu dochodów czynników produkcji

(płac, rent, procentów i zysków), powstających

w procesie wytwarzania produktów i usług

w danym roku (bez płatności transferowych).
Metoda sumowania produktów – polega na

sumowaniu wartości produktów i usług

wytworzonych w danej gospodarce w ciągu

roku.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Metoda sumowania wydatków

1. Wydatki na konsumpcyjne dobra finalne (np. dżem,

książki, usługi fryzjerskie), których nie przetwarza

się dalej, lecz konsumuje (C);

2. Wydatki przedsiębiorstw na kapitałowe dobra

finalne (np. maszyny, urządzenia techniczne,

budowle), czyli wydatki na inwestycje oraz wydatki

na mieszkania i na inwestycje w kapitał obrotowy –

zapasy (I);

3. Dobra finalne produkowane przez państwo (patrole

policjantów, zieleń miejska, praca posłów, sędziów

itp.) – (G).

Y = C + I + G

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Metoda sumowania dochodów

PKB, czyli suma wartości dóbr finalnych

powstałych w gospodarce, równa się sumie

dochodów właścicieli czynników produkcji:



wynagrodzenia za pracę (płace i dochody z pracy

na własny rachunek),



dochody (procenty) z lokat oprocentowanych,



dochody z tytułu własności majątkowych

(czynsze, renty),



zyski korporacji, które obejmują dywidendy dla

akcjonariuszy i podatki bezpośrednie,



niedochodowe pozycje kosztów pośrednich

(amortyzacja i podatki pośrednie od

przedsiębiorstw).

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Metoda sumowania produktów

Suma wartości dodanej

Wartość dodana

dzięki zebraniu

poziomek

Wartość dodana

dzięki zrobieniu

konfitury

Wartość dodana

przez

cukiernika

Wartość ciasta
poziomkoweg
o

Cukiernik, który upiekł

ciasto poziomkowe

Producent

konfitury

poziomkowej

Zbieracz

poziomek

Wartość
konfitur
y

Wartość
poziome
k

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Podsumowanie metod

obliczania PKB

PKB

Metoda produkcyjna

Metoda

wydatkowa

Metoda dochodowa

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Model ruchu okrężnego

Usługi

Usługi

czynników

czynników

produkcji

produkcji

Dochody

Dochody

czynników produkcji

czynników produkcji

Przedsiębiorst

wa

ZAŁOŻENIA:

1.

Gospodarka
zamknięta

2.

Nie ma państwa

3.

Nie ma oszczędności
gospodarstw
i przedsiębiorstw

Gospodarstwa

domowe

Wydatki na

Wydatki na

produkty i

produkty i

usługi

usługi

Produkty i

Produkty i

usługi

usługi

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Model ruchu okrężnego

Ruch okrężny strumieni pieniężnych w gospodarce:
Dopływy: inwestycje, wydatki rządowe, eksport
Odpływy: oszczędności, podatki, import

Sektor bankowy

Wydatki na

Wydatki na

produkty i

produkty i

usługi

usługi

Inwestycje

Inwestycje

Dochody

Dochody

czynników produkcji

czynników produkcji

Gospodarstwa

domowe

Przedsiębiorstw

a

Państwo

Zagranica

Inwestycje

Inwestycje

Oszczędnoś

Oszczędnoś

ci

ci

Oszczędnoś

Oszczędnoś

ci

ci

Wydatki

Wydatki

rządow

rządow

e

e

Wydatki

Wydatki

rządow

rządow

e

e

Podatki

Podatki

Podatki

Podatki

Eksport

Eksport

Eksport

Eksport

Import

Import

Import

Import

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Rachunek dochodu

narodowego

PNB w

cenach

rynkowych

Dochód netto z

tytułu własności

za granicą

Amortyzacja

Ex - Im

Podatki

pośrednie

G

PNN w

cenach

rynkowych

Dochód

narodowy

PNN w

cenach

czynników

produkcji

Dochód z tytułu czynszów

I

C

Zyski

Praca na własny rachunek

Wynagrodzenia i płace

Dochody czynników

produkcji

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wzrost gospodarczy

 Wzrostem gospodarczym nazywamy

powiększanie się realnej wartości produktu

krajowego brutto lub realnej wartości produktu

krajowego brutto per capita w gospodarce.

 Tempo wzrostu gospodarczego ekonomiści

opisują za pomocą stopy wzrostu
gospodarczego.

 Stopa wzrostu gospodarczego informuje o

stosunku zmiany wielkości realnego PKB w
danym roku do poziomu realnego PKB
wytworzonego przez gospodarkę w poprzednim
roku [w %].

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Rozwój gospodarczy

Jest pojęciem szerszym. Jest to proces zmian w

gospodarce, których istotą są przekształcenia
jakościowo-strukturalne w procesie rozbudowy
gospodarki narodowej. Na rozwój gospodarczy
składają się:



zmiany ilościowe i jakościowe w strukturze społeczno-
ekonomicznej kraju,



zmiany jakościowe wytwarzanych dóbr i usług,



zmiany ich struktury asortymentowej.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Czy istnieją granice wzrostu

gospodarczego?

W 1798 r. Malthus ogłosił słynne prawo
ludnościowe mówiące, że liczba ludności rośnie
szybciej niż ilość środków utrzymania, zwłaszcza
zaś żywności. Prowadzi to do obniżania się
poziomu życia pracowników, którego skutkiem są
różne kataklizmy, jak wojny, głód czy choroby. W
okrutny sposób zmniejszają one liczbę ludności.
Umożliwia to wzrost ilości żywności na 1
mieszkańca i ponowne przyśpieszenie tempa
wzrostu liczby ludności.
Nic – według Malthusa – nie było w stanie
przerwać tego błędnego koła.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Tempo wzrostu gospodarczego w XX

w.

w wybranych krajach świata [realny PKB per capita

w $]

Źródło: World Development Report 2004, s. 252-253; Czarny B., Rapacki R., Podstawy Ekonomii, PWE Warszawa 2002, s. 574.

Barro R.J., X. Sala-i-Martin, Economic Growth, McGraw-Hill, New York 1995., World Bank Data & Statistics 2006

340

30120

28390

3720

3090

440

2244

842

1223

1330

650

1264

436

401

378

1290

37180

41400

6090

620

1,91%

2,29%

2,49%

1,37%

2,00%

2,48%

1,49%

1,04%

2,34%

3,04%

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

40000

45000

U

S

A

Ja

po

n

ia

N

ie

m

cy

K

an

ad

a

P

ol

sk

a

A

rg

en

ty

na

B

ra

zy

lia

C

hi

ny

In

di

e

B

a

ng

la

d

es

z

0,00%

0,50%

1,00%

1,50%

2,00%

2,50%

3,00%

3,50%

PKB per capita w XII 1890 r. [$]
PKB per capita w XII 2004 r. [$]
Przeciętna roczna stopa wzrostu [%]

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Dlaczego Malthus nie miał

racji?

Społeczeństwa krajów rozwiniętych,

uprzemysłowionych zdołały uniknąć fatalnych
skutków prognozy Malthusa dzięki
intensywnemu postępowi technicznemu.
Pozwolił on przezwyciężyć skutki prawa
malejących przychodów z ziemi.

Dokonało się to dzięki uprzedniemu rozwojowi

przemysłu, przez co udało się zastosować
postęp techniczny w produkcji rolnej.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Udział w światowym PKB

w ostatnich 500 latach w wybranych regionach

świata

Źródło: World Development Report 2004, s. 252-253; Czarny B., Rapacki R., Podstawy Ekonomii, PWE Warszawa 2002, s. 574.

Barro R.J., X. Sala-i-Martin, Economic Growth, McGraw-Hill, New York 1995., World Bank Data & Statistics 2006

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

PKB na kilometr kwadratowy

Źródło: John Gallup, Jeffrey Sachs i Andrew Mellinger via Visualizing Economics.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

 jest zjawiskiem nowym;
 przez wiele tysiącleci stopa wzrostu była bliska

zera, gospodarka w zasadzie się nie rozwijała,

większość mieszkańców cierpiała

niewyobrażalną nędzę, jedynie rządzący żyli w

przepychu;

 wydajność (inaczej produkcyjność) pracy

była bardzo mała (ilość dóbr wytworzonych

przez człowieka w jednostce czasu);

 dopiero od końca XVIII w. (po rewolucji

przemysłowej w Wielkiej Brytanii), stopa

wzrostu podniosła się z okolic zera mniej więcej

do 0,5%.

Wzrost gospodarczy

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

40 lat PRL, a PKB:

Polska – Hiszpania – Węgry –

Austria

PKB per capita (w dolarach międzynarodowych z 1990 r.) w1950 r. i 1990 r.:

Polska i Hiszpania, Węgry i Austria.

Wartości dla roku 2008 podane są w cenach bieżących.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

PKB w Polsce

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wzrost gospodarczy

w Polsce

fazy w latach 1990-2010

Faza I

Niewielki

wzrost

PKB

groźba

utraty

dystansu

wobec

rozwiniętyc

h

państw
Europy

Faza II

Faza III

’90 ’91 ’92 ’93 ’94 ’95 ’96 ’97 ’98 ’99 ’00 ’01 ‘02 ’03 ’04 ’05

’06 ’07 ’08 ’09 ‘10

Spadek PKB

koszt zmiany

reżymu

gospodarczego

i głębokich

przemian

w gospodarkę

rynkową opartą

na popycie

i podaży

Szybki wzrost PKB

realnie o 57,5%,

zjawisko

realnej konwergencji

wobec

krajów UE (dystans

mierzony

relacją produktu per

capita

w Polsce w por. do UE

zmalał

o ok. 10 pkt.

procentowych)

Szybki

wzrost

PKB

Wejście do

UE

spowodowało

przyspieszeni

e tempa

wzrostu

gospodarczeg

o

Faza IV

Niewielk

i wzrost

PKB

Wywołany

międzynar

odowym

kryzysem

finansowy

m

Faza V

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Wyniki PKB 1991-2010

Popyt krajowy (chęć
do zakupów) w 2010
roku wzrósł o 3,9
proc. przy wzroście
PKB 3,8 proc.
Spożycie ogółem w
2010 roku
przekroczyło poziom
z 2009 roku o 3,2
proc. W 2010 roku w
porównaniu z rokiem
poprzednim nakłady
brutto na inwestycje
zmniejszyły się o 2
proc.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

O ile wzrośnie PKB Polski

dzięki funduszom unijnym?

Wkład

niespełna 60 mld EURO

niespełna 60 mld EURO z

funduszy unijnych we wzrost
polskiego PKB będzie znaczący.

Według Instytutu Badań nad
Gospodarką Rynkową w latach

2007-2013

2007-2013 unijne pieniądze
pozwolą rozwinąć się polskiej
gospodarce o

4,2%,

4,2%, a do roku 2016

o 7,1%.

Największy wpływ na poziom
polskiego PKB środki z UE będą
miały w latach 2010-2016.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Jak będzie wglądał PKB per capita Polski

w tys. EURO

(w cenach z 2005 roku

) w

przyszłości wg Strategii Rozwoju Kraju

2007-2013?

Źródło: Strategia Rozwoju Kraju 2007 - 2013, czerwiec 2006 r.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Jak będzie wglądał PKB Polski?

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Jak będzie wglądał PKB

Polski?

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Polska gospodarka na tle

sąsiadów

Najwyższą oceną jest

potrójne A,

najniższą – zależnie

od agencji – C lub

D. Polska należy do

krajów z

najwyższymi

ocenami w regionie,

na wiarygodności w

ostatnich

miesiącach

najmocniej traciły

Ukraina, Węgry, a

także kraje

bałtyckie,

szczególnie Łotwa.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Tempo wzrostu PKB 2007-2011

(Eurostat)

Kraj

2007 2008 2009 2010 2011

EU- 27

2.9

0.7

- 4,2 1.0

1.7

EU-15

2.6

0.5

- 4.2 0.9

1.6

Bułgaria

6.2

6.0

- 5.0 0.0

2.7

Czechy

6.1

2.5

- 4.2 1.6

2.4

Estonia

7.2

- 3.6 - 14.10.9

3.8

Irlandia

6.0

- 3.0 - 7.5 - 0.9 3.0

Litwa

9.8

2.8

- 14.8- 0.6 3.2

Węgry

1.0

0.6

- 6.3 0.0

2.8

Polska

6.8

5.0

1.7

2.7

3.3

USA

2.1

0.4

- 2.4 2.8

2.5

Japonia

2.4

- 1.2 - 5.2 2.1

1.5

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Czynniki

wzrostu gospodarczego (1)

Czynniki osobowe –
praca ludzka, która
spełnia rolę aktywną w
procesie produkcji i jest
źródłem utrzymania
pracujących ludzi.

Czynniki rzeczowe –
tworzą materialne
warunki produkcji,
będąc jednocześnie
produktem pracy
ludzkiej.

Czynniki osobowe i rzeczowe są niezbędne w
procesie produkcji. Są względem siebie zarówno
komplementarne, jak i w pewnym stopniu
substytucyjne.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Czynniki

wzrostu gospodarczego (2)

Czynniki ekstensywne
(ilościowe) – ich
uruchomienie wymaga
nakładów (np.
zatrudnienie i inwestycje).
Oddziałują one na wzrost
gospodarczy w sposób
ilościowy, bez zmian
jakościowych w
technologii wytwarzania,
organizacji pracy,
kwalifikacji zatrudnionych.

Czynniki intensywne
(jakościowe) –
nie wymagają dla
swojego działania
nakładów, powodują one
wzrost efektywności
produkcji. Wymienia się
tu najczęściej: wydajność
pracy, postęp naukowo-
techniczny, organizację
pracy, kwalifikacje itp.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Czynniki

wzrostu gospodarczego (3)

Czynniki
bezpośrednie –
bezpośrednio
oddziałują na
przyrost dochodu
narodowego. Należą
do nich:
zatrudnienie,
wydajność pracy
oraz oszczędności w
zużyciu środków
produkcji
(przedmiotów
pracy).

Czynniki pośrednie – tworzą
warunki działania dla nowo
zatrudnionych lub możliwości
wzrostu wydajności pracy żywej
i oszczędności przedmiotów
pracy. Dzielą się na:

1.

Inwestycyjne (wysokość
nakładów inwestycyjnych i
ich efektywność).

2.

Pozainwestycyjne (postęp
techniczny i organizacyjny,
usprawnienia itp.).

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Bezpośrednie czynniki wzrostu

Zatrudnienie i wydajność pracy

Ponieważ zarówno zatrudnienie, jak i wydajność
pracy

bezpośrednio

współtworzą

dochód

narodowy, możemy zapisać:

Y = Z · w

gdzie:
Y – dochód narodowy (rozumiany jako część PNB),
Z – zatrudnienie w gospodarce narodowej,
w – przeciętna wydajność pracy, mierzona wielkością

dochodu na 1 zatrudnionego.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Bezpośrednie czynniki wzrostu

Zatrudnienie i wydajność pracy

Wydajność pracy w

w =

Y

Z

Techniczne uzbrojenie pracy
m

m =

K

Z

Funkcja wydajności pracy

Techniczne uzbrojenie pracy

W

y

d

a

jn

o

ść

p

ra

cy

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Bezpośrednie czynniki wzrostu

Zatrudnienie i wydajność pracy

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Bezpośrednie czynniki wzrostu

Przyrost względny

Stopa (tempo) wzrostu dochodu narodowego
wynosi:

Bezwzględny przyrost dochodu narodowego
wynosi:

ΔY = Δw · Z + ΔZ · w

Stąd:



t

=

Y

t

-

Y

t-1

=

Y

t

- 1

=

ΔY

Y

t-1

Y

t-1

Y



t

=

ΔY

=

Δw · Z

+

ΔZ · w

=

Δw

+

ΔZ

Y

Z · w

Z · w

w

Z

α

β

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Bezpośrednie czynniki wzrostu

Stopa wzrostu wydajności i zatrudnienia

Zatem tempo wzrostu dochodu narodowego
możemy zapisać jako:



t

= α + β

Δw

= α – stopa wzrostu wydajności

pracy

w

ΔZ

= β – stopa wzrostu zatrudnienia

Z

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Pośrednie czynniki wzrostu

Inwestycje – postęp techniczny

Ponieważ inwestycje tylko pośrednio (umożliwiając
wzrost zatrudnienia i przyrost wydajności pracy) oraz z
opóźnieniem (cykl inwestycyjny) powodują przyrost
dochodu narodowego, przeto istotne jest pytanie, w
jakim stopniu poniesione nakłady inwestycyjne
przyczynią się do wzrostu dochodu narodowego.
Odpowiedź na to pytanie daje współczynnik
przyrostowy kapitałochłonności:

Określa on, ile jednostek nakładów inwestycyjnych (I)
należy wydatkować dla osiągnięcia przyrostu dochodu
narodowego o jednostkę.

k

=

I

ΔY

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

KAPITAŁOCHŁONNOŚĆ

KAPITAŁOCHŁONNOŚĆ

Pośrednie czynniki wzrostu

Inwestycje – postęp techniczny

Zatem:

Inaczej współczynnik kapitałochłonności można
zdefiniować jako stosunek kapitału do produktu
narodowego:

I wtedy:

k

=

K

Y

ΔY = I ·

1

,

gdzie

1

- efektywność

inwestycji

k

k

<

<

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Pośrednie czynniki wzrostu

Inwestycje – postęp techniczny

Poziom

wydajności

pracy

zależy

od

poziomu

kapitałochłonności.

Postęp techniczny – zmiany w sposobie produkcji,

które prowadzą do wzrostu wydajności pracy bez
zmiany poziomu kapitałochłonności. Wyróżniamy
postęp techniczny:

 procesowy – polegający na pojawieniu się bardziej

efektywnych technologii (metod) produkcji;

 produktowy – polegający na pojawieniu się nowych,

lepszych produktów.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Pośrednie czynniki wzrostu

Pozainwestycyjne

1. Usprawnienia

organizacyjno-techniczne

i

systemowe:

u – współczynnik przyrostu dochodu narodowego z

tytułu usprawnień, który oznacza, o ile procent
wzrośnie dochód narodowy w wyniku tych
usprawnień.

2. Parametr strat:

a – współczynnik ubytku dochodu narodowego z tytułu

zmniejszenia zdolności produkcyjnych majątku
trwałego, który wskazuje, o ile procent spadnie
dochód narodowy w wyniku wycofania zużytego
aparatu wytwórczego i zmniejszenia
zdolności dotychczas istniejących.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Model Michała Kaleckiego

A więc przyrost względny wyniesie:

Model M. Kaleckiego – model inwestycyjny –
przedstawia się następująco:

+ u · Y – a · Y

k

1

ΔY = I

·

Y

= i – stopa inwestycji

I

=

Y

k

+ u – a,

gdzie

1

·

Y

I

ΔY

=

k

+ u – a

1

·

i



t

= α +

β

1899-1970

czynniki inwestycyjne

czynniki pozainwestycyjne

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Czy wiesz, że? ...

Jednym z czynników, który zadecydował o

pojawieniu się wzrostu gospodarczego w
krajach Zachodu, był protestantyzm wraz z
doktryną predestynacji – kiedy bogactwo
indywidualne jest znakiem przychylności
Boga i zapowiedzią zbawienia, wierni chcą
się bogacić.

Odwrotnie, system kastowy w Indiach przez

wiele stuleci uniemożliwiał rozwój
gospodarczy (trudno handlować z kimś,
kogo nie wolno nawet dotknąć).

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Teorie wzrostu

Model wzrostu Roberta

Solowa (1)

Wprowadźmy pojęcie:
makroekonomicznej funkcji produkcji
(opisującej związek ilości zużywanych czynników

produkcji z wielkością produkcji)

Y = F (N, K, A), gdzie:



Praca – ludzie gotowi do podjęcia pracy (N)



Kapitał – wyposażenie, infrastruktura i inne

urządzenia produkcyjne (K)



Technologia – wiedza o tym, jak wykorzystać pracę

oraz kapitał do wytwarzania towarów i usług (A)

ur. 1924 r.

laureat Nagrody Nobla w 1987 r.

z dziedziny ekonomii

Prof. Massachusetts Institute of Technology

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Teorie wzrostu

Model wzrostu Roberta

Solowa (2)

Dla wyeksponowania roli postępu

technicznego funkcję produkcji zapisuje się
w postaci

:

Y = A

x

F(K, N)

gdzie:

zmienne nakłady kapitału K i pracy N zostają połączone dla

wytworzenia określonej produkcji Y, będącej funkcją

nakładów F(K, N).
Wpływ postępu technicznego (A) ujmowany jest w każdym

punkcie czasowym.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Teorie wzrostu

Model wzrostu Roberta

Solowa (3)

Wykres pokazuje zależność produkcji od zatrudnienia przy

danym zasobie kapitału i danym poziomie technologii.

Krzywa produkcji staje się coraz mniej stroma w miarę

wzrostu zatrudnienia. Krańcowy punkt pracy zmniejsza się

wraz ze wzrostem zatrudnienia. Faktyczna produkcja jest

mniejsza od potencjalnej.

F (N, K, A)

Zatrudnienie (N)

P

ro

d

u

kc

ja

(

Y

)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Potencjalny PKB wyraża wielkość produkcji

uzyskanej przy pełnym zatrudnieniu, gdy stopa
bezrobocia jest równa naturalnej stopie
bezrobocia.

Potencjalny PKB, Y*, oznacza wielkość produkcji

wytworzonej w warunkach, gdy na rynku pracy
występuje pełne zatrudnienie:

Y*= F (N*, K, A)

Y* często nazywa się poziomem produkcji przy

pełnym zatrudnieniu N*.

Teorie wzrostu

Model wzrostu Roberta

Solowa (4)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Założenia:
S=I; gospodarka zamknięta (brak inwestycji zagranicznych);

brak zmian technologicznych.

Proces wzrostu jest inicjowany przez przyrost siły roboczej.

n – stopa wzrostu siły roboczej,

n=ΔN/N, wobec tego ΔN= n

X

N,

INWESTYCJE NETTO = n

X

K (warunek wzrostu zrównoważonego),

s – stopa oszczędności,

OSZCZĘDNOŚCI NETTO = s

X

Y,

Jeżeli S=I, to

s

X

Y = n

X

K

(podstawowy warunek wzrostu zrównoważonego) wzrost

zrównoważony wymaga, aby stopa wzrostu kapitału równa była

stopie wzrostu siły roboczej, inaczej

K/Y=s/n

,

K/Y – współczynnik kapitałochłonności (przeciętny)

Teorie wzrostu

Model wzrostu Roberta

Solowa (5)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Jeżeli s

X

Y > n

X

K (K/Y < s/n), to oznacza, że

inwestycje rzeczywiste > inwestycje wzrostu

zrównoważonego.

Kapitał rośnie szybciej niż praca i wsp. kapitałochłonności

(K/Y) wzrasta, aż do zrównania się z s/n - gospodarka

powraca na ścieżkę stabilnego wzrostu.

Jeżeli s

X

Y < n

X

K (K/Y > s/n), to oznacza, że

stopa wzrostu kapitału < stopy wzrostu siły roboczej.

Kapitał rośnie wolniej niż praca i wsp. Kapitałochłonności

(K/Y) maleje, aż do zrównania się z s/n - gospodarka

powraca na ścieżkę stabilnego wzrostu.

Teorie wzrostu

Model wzrostu Roberta

Solowa (6)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

ΔY/Y = ΔA/A + 0,7ΔN/N + 0,3ΔK/K

Równanie to pokazuje w jaki sposób wzrost całkowity związany jest

ze wzrostem trzech czynników produkcji. Stopa wzrostu prod.
Równa jest sumie stopy wzrostu technologii, 0.7 stopy wzrostu
nakładów pracy oraz 0,3 stopy wzrostu nakładów kapitału.

Współczynniki 0,3 (dla kapitału) oraz 0,7 (dla pracy) są

wielkościami empirycznymi i oparte są na względnym udziale
pracy oraz kapitału w dochodzie narodowym USA.

Teorie wzrostu

Model wzrostu Roberta

Solowa (7)

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Teorie wzrostu

Model wzrostu Roberta

Solowa (8)

Solow oszacował makroekonomiczną funkcję produkcji dla

Stanów Zjednoczonych. Z jego obliczeń wynika:

REGUŁA 1/3: zwiększenie nakładu kapitału K o 1% powoduje

wzrost stopy wzrostu PKB Y, o 1/3 punktu procentowego.

Przykład:
jeżeli ilość kapitału na godzinę pracy rośnie w tempie 6%

rocznie, a realny PKB na godzinę pracy przyrasta o 5% na

rok, to wzrost ilości kapitału odpowiada za 2 p.p. (1/3 x 6%)

stopy wzrostu PKB, co oznacza, iż uzasadnieniem reszty

(jest to tzw. reszta Solowa), czyli 5 – 2 p.p. stopy wzrostu,

jest zmiana technologiczna.

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

Model wzrostu

R.M. Solowa – case Polska

-3

-2

-1

0

1

2

3

4

5

6

7

92

93

94

95

96

97

98

99

'00

'01

'02

Wkład pracy we wzrost
Wkład kapitału we wzrost
TFP
Wzrost PKB

[%]

Katedra Ekonomii i Zarządzania Gospodarką

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ!