Zarządzanie produkcją i usługami – wykład 1

System produkcyjny

Przedsiębiorstwo jako system produkcyjny

System produkcyjny – stanowi celowo zaprojektowany i zorganizowany układ materialny, energetyczny i informacyjny eksploatowany przez człowieka i służy produkowaniu określonych produktów (wyrobów i usług) w celu zaspokojenia potrzeb konsumentów.

Systemem produkcyjnym jest więc przedsiębiorstwo jako podstawowy podmiot gospodarczy, którego zadaniem jest produkcja określonych dóbr i świadczenie usług.

Z cybernetycznego punktu widzenia przedsiębiorstwo jest to system mający co najmniej jedno połączenie ( tzw. wejście), przez które otoczenie oddziałuje na system i co najmniej jedno połączenie tzw. wyjście, za pomocą którego system oddziałuje na otoczenie.

Wszystkie wejścia mają charakter:

- rzeczowy np.: maszyny surowce itp.,

- informacyjny np.: wskaźniki, zlecenia itp.,

Z których część można skwantyfikować, czyli wyrazić liczbowo, część za zaś jest niewymierna.

W języku cybernetycznym określamy te wejścia jako zasileniowo – informacyjne.

Rys.1. Przedsiębiorstwo jako system w ujęciu systemowym – „czarna skrzynka”.

Podobny charakter mają wyjścia z systemu za pomocą, których przedsiębiorstwo kontaktuje się z otoczeniem.

Dekompozycja systemu produkcyjnego

(4 przekroje)

Rys.2. Dekompozycja systemu produkcyjnego z uwzględnieniem rodzajów realizowanych procesów.

Procesy pomocnicze są to te procesy, które obsługują podstawowe procesy produkcyjne; są związane z kontrolą jakości, konserwacją itp.

Procesy informacyjno – sterujące – polecenia służbowe wydawane przedsiębiorstwu.

W tym układzie interesują nas tylko procesy realizowane w przedsiębiorstwie produkcyjnym.

Rys.3. Dekompozycja systemu produkcyjnego z uwzględnieniem dekomponowanych zasobów produkcyjnych -> interesują nas tylko zasoby produkcyjne.

Rys.4. Dekompozycja systemu produkcyjnego z uwzględnieniem struktury komórek produkcyjnych.

Możemy wyróżnić różnego rodzaju poziomy, stanowiska, gniazda produkcyjne, wydziały, zakłady produkcyjne itd. Interesuje nas struktura komórek produkcyjnych.

Rys.5. Dekompozycja systemu produkcyjnego z uwzględnieniem faz realizacji procesu produkcyjnego.

TPP Faza przygotowania warunków Produkcja Likwidacja produkcji

----------------------------CZAS------------------------------------------------------------

Po fazie przygotowania warunków przechodzimy do rozwoju produkcji krzywa produkcji narasta, stabilizuje się na najwyższym poziomie i maleje.

Produkcja trwa tak długo jak to wyniki z polityki przedsiębiorstwa wyrobu na rynku. Produkt o długim cyklu życia na rynku jest np.: Coca Cola. Są również produkty dwudniowe. Likwidacja to inaczej wygaszanie produkcji, którą też trzeba zaprojektować wcześniej, aby nie odbywała się chaotycznie.

Proces produkcyjny

Proces produkcyjny jest to całokształt czynności, w wyniku których z materiału lub materiałów wejściowych, powstaje gotowy produkt o określonej wartości użytkowej.

Mając na uwadze najistotniejsze cechy procesu produkcyjnego można wydzielić: rodzaje procesów – wydobywcze i przetwórcze.

Wydobywcze procesy produkcyjne – polegają na wydobywaniu kopalin użytkowych w postaci różnych form geologicznych.

Przetwórcze procesy produkcyjne przekształcają surowce i materiały wyjściowe w produkty o zmienionym składzie chemicznym, stanie fizycznym, właściwościach mechanicznych i eksploatacyjnych. Można je podzielić, ze względu na techniki wytwarzania i organizacji ich przebiegu, na obróbczo – montażowe i aparaturowe.

Procesy obróbczo – montażowe są charakterystyczne dla produkcji złożonych maszyn, urządzeń technicznych, środków transportu itp.

Aparaturowe procesy produkcyjne charakteryzują się tym, ze przebiegają w specjalnych urządzeniach zwanych ogólnie aparatami, w których na przedmiot pracy oddziałują chemikalia lub różnego rodzaju energie, a pracownik tylko obserwuje i reguluje przebieg i okres ich trwania.

Podstawowe definicje dotyczące wyrobu

Wyrób prosty – zwany detalem lub częścią to jednolity element konstrukcyjny otrzymany z jednego materiału i nie posiadający powiązań z innymi elementami (chyba że jest nim powiązanie nierozłączne).

Wyrób złożony – to połączone ze sobą co najmniej dwa wyroby proste. Mogą nimi być podzespół, zespoły lub zbiory celowo otworzonych zespołów.

Złożoność wyrobu – określa stopień skomplikowania i zbiór określonych relacji zachodzących między poszczególnymi częściami wyrobu.

Ilość stopni zależy od tego jaki to jest wyrób i jak bardzo jest skomplikowany.

Struktura wyrobu – przedstawia elementy składowe: detale, podzespoły, zespoły oraz ich konstrukcyjno – technologiczne powiązania w wyrobie.

Półwyrób – to wyrób prosty celowo niewykończony, np.: odlew, odkuwka itp. Podlegający w przyszłości dalszej obróbce.

Wyrób gotowy – może być wyrobem prostym jak i wyrobem złożonym nie podlegającym dalszej obróbce lub montażowi w zakładzie określonego producenta. Wyroby gotowe z punktu widzenia odbiorcy mogą być oczywiście półwyrobami.

Wyrób finalny – jest to końcowy produkt procesu produkcyjnego określonego przedsiębiorstwa który jest jednocześnie wyrobem gotowym, w odniesieniu do funkcji, które ma wyrób finalny spełniać – charakteryzuje się on tym, że nadaje się do samodzielnej eksploatacji.

Stanowisko robocze

Fizycznym zgrupowanie trzech podstawowych czynników produkcyjnych:

- środków pracy,

- przedmiotów pracy,

- pracy ludzkiej

jest stanowisko robocze.

Stanowi ono najmniejsza komórkę produkcyjną przygotowaną technicznie i organizacyjnie do realizacji cząstki procesu produkcyjnego.

W systemach produkcyjnych(przedsiębiorstwach) spotykamy stanowiska robocze:

- jednoosobowe – indywidualne,

- wieloosobowe – brygadowe.

Komórka produkcyjna – zgrupowanie stanowisk roboczych (komórek produkcyjnych zerowego stopnia KP0), tworzy komórkę produkcyjną pierwszego stopnia oznaczoną przez KP1.

Celowe i organizacyjne uzasadnione grupowania KP1 w KP2, …… KP2 Tworzy komórki produkcyjne wyższych stopni.

Rodzaje procesów produkcyjnych

Proces produkcyjny najczęściej składa się z wielu różnych działań, więc aby móc właściwie zorganizować jego przebieg, należy podzielić go na elementy wg przyjętych kryteriów:

1. Wg kryterium określonego wyrobu lub określonej komórki produkcyjnej.

2. Wg kryterium udziału pracy ludzkiej proces produkcyjny można podzielić na:

- proces pracy,

- procesy naturalne.

Procesy pracy realizowane są przydziale człowieka.

Procesy naturalne dotyczą zmian we własnościach przedmiotów pracy, zachodzących w skutek naturalnych zjawisk fizyko – chemicznych, bez udziału dodatkowej energii i bez udziału człowieka (np.: chłodzenie na otwartym powietrzu, sezonowanie lub starzenie naturalne itp.).

1. Ze względu na złożoność rozróżniamy proste i złożone procesy produkcyjne wyrobu.

Proste procesy produkcyjne łączą się w złożone procesy produkcyjne poprzez procesy montażu wyrobu złożonego.

1. Ze względu na obszar oddziaływania na proces produkcyjny oraz pełnione funkcje, w tym procesie rozróżniamy:

- procesy podstawowe,

- procesy pomocnicze (obsługowe),

- procesy zarządzania (informacyjno – sterujące).

Jest to podział najważniejszy.

Procesy podstawowe

Procesy podstawowe obejmują część procesu produkcyjnego, bezpośrednio powiązaną z procesem technologicznym, stanowiący zbiór operacji technologicznych, dążących do bezpośredniej realizacji głównego zadania procesu produkcyjnego to jest: wytwarzania wyrobów.

Operacja technologiczna jest wykonana na jednym stanowisku roboczym przez jednego pracownika ( lub grupę pracowników) na jednym przedmiocie lub grupie przedmiotów bez przerw, której wynikiem jest zmiana form, kształtu, wymiarów lub właściwości fizyko – chemicznych obrabianego materiału lub montaż (demontaż) wyrobów prostych, wyrobów złożonych.

Procesy pomocnicze

Pozostałe rodzaje operacji produkcyjnych są operacjami pomocniczymi, których powstają procesy pomocnicze.

Procesy pomocnicze świadczą usługi na rzecz procesu podstawowego oraz zajmują Si e wytwarzaniem wyrobów (np.: narzędzi specjalnych) nie będących wyrobami podstawowymi. Składają się na nie operacji:

- transportowe,

- kontroli,

- konserwacji,

- magazynowania.

Procesy zarządzania są to procesy informacyjno – decyzyjne (aspekt dynamiczny), przebiegają w ramach określonej struktury organizacyjnej (aspekt statyczny).

Struktura procesu produkcyjnego

Wnikając jeszcze głębiej do „wnętrza” procesu produkcyjnego można go rozpatrywać:

- według faz technologicznych,

- według części podzespołów i zespołów.

Mapowanie procesu produkcyjnego – rysunek