Ocena stanu zdrowia

zbiorowości

Wykład - 3

Pojęcie zdrowia i choroby

(1)



Epidemiologia zajmuje się zdrowiem
populacji (zdrowiem zbiorowiska różnych
ludzi):

–

osób zdrowych

–

osób mniej lub bardziej podatnych na chorobę

–

chorych bez objawów

–

chorych z objawami klinicznymi

–

osób niepełnosprawnych

(Medycyna praktyczna zajmuje się przede
wszystkim osobami zgłaszającymi się do
lekarza - osobami chorymi)

Pojęcie zdrowia i choroby

(2)



Do pełnego opisu naturalnej historii choroby
konieczne jest zidentyfikowanie osób chorych
jak również osób, które cechuje wyższe
ryzyko zachorowania (w efekcie zwiększonej
podatności lub ekspozycji) -

„obraz góry

lodowej”

(np. na jeden przypadek chorego z cukrzycą

przypada co najmniej jeden przypadek nie rozpoznany)

=========================================================

====================



Zdrowie

(jako pojęcie potoczne)

- to brak choroby,

ale nie oznacza to automatycznie zdrowia



Zdrowie

- to stopień przystosowania się

biologicznego, jaki osiągalny jest dla danej

jednostki w najkorzystniejszych warunkach

(wg. definicji M. Kacprzaka)

Pojęcie zdrowia i choroby

(3)



Zdrowie społeczeństwa ludzkiego - jest to nie
tylko brak chorób oraz dobry stan zdrowia
fizycznego, psychicznego i społecznego
jednostek składających się na dane
społeczeństwo, ale również harmonijny rozwój
naturalny ludności oraz takie warunki
otoczenia, które sprzyjają zdrowiu

(wg. definicji

Jana Kostrzewskiego)



Zdrowie jest pełnym dobrostanem fizycznym,
psychicznym i społecznym, a nie wyłączne
brakiem choroby lub niedomagania

(wg. definicji

WHO)

- takie określenie zdrowia mino, że

ogólnie akceptowane, nie stanowi definicji
praktycznej

Pojęcie zdrowia i choroby

(4)



Zdrowie w sensie praktycznym

- stan lub

zdolności ustroju ludzkiego do wykonywania
odpowiednich czynności w określonych
warunkach środowiskowych

(w praktycznym

zastosowaniu tej definicji tkwi trudność
polegająca na znalezieniu punktu referencyjnego,
tzw.

NORMY)

====================================================================

====================

NORMA:

(jest pojęciem, które może mieć różne znaczenie)



jako ustalony wzorzec (odnośnik do stanu zdrowia badanych
osób)



jako pojęcie statystyczne (oparte na względnej częstości
różnych wartości danej cechy w populacji)



jako pojęcie wywodzące się z patologii (koncentruje się bardziej
na poszukiwaniu zaburzeń niż na określaniu samego zdrowia)

Negatywne i pozytywne

mierniki zdrowia

W epidemiologii zdrowie populacji określa się za
pomocą mierników pozytywnych lub
negatywnych.



Mierniki pozytywne -

określają sprawność i

prawidłowość funkcji poszczególnych narządów
oraz sprawność całego ustroju

(są to zwykle wskaźniki

pośrednie np. poziom Hb; wydolność wentylacyjna płuc)



Mierniki negatywne

- zdrowia zbiorowości

stanowią pomiar natężenia chorób w populacji
(określa się częstość występowania chorób,
urazów, inwalidztwa i zgonów - mierzy się braki
w zakresie stanu zdrowia populacji)

Markery biologiczne

ekspozycji choroby

(1)

Biomarkery:



służą lepszej ocenie stanu zdrowia



dają wcześniej wgląd w naturę zaburzeń
patologicznych na poziomie
komórkowym lub nawet molekularnym



są to zmiany komórkowe, biochemiczne
lub molekularne, które wskazują na
pojawienie się pewnych zaburzeń w
systemie biologicznym człowieka

Markery biologiczne

ekspozycji choroby

(2)



Klasyfikacja epidemiologiczna biomarkerów:



1) biomarkery ekspozycji -

po zaabsorbowaniu

dawki zewnętrznej (stężenie substancji chemicznej w
środowisku zewnętrznym) // dawka wewnętrzna
(bezpośredni pomiar substancji lub jej metabolitów w
komórkach lub tkankach - ilościowe określenia dawki
wewnętrznej: - „dawka skumulowana” / „półokres trwania” /
„dawka skuteczna”/ „dawka biologiczna”



2) biomarkery skutków biologicznych -

markery

odpowiedzi biologicznej (zmiany strukturalne lub
biochemiczne w komórkach lub tkankach pod wpływem
danej substancji toksycznej np. aberracje chromosomalne)



3) biomarkery podatności osobniczej

Markery biologiczne

ekspozycji choroby

(3)



Biomarkery w epidemiologii umożliwiają
śledzenie ciągu zdarzeń biologicznych - służą
jako wyznaczniki pewnego ciągu zdarzeń

„ekspozycja-choroba”



Biomarkery choroby mogą być wskaźnikami
stadium przedklinicznego choroby lub
klinicznego



Epidemiologia molekularna

- prowadzi

badania epidemiologiczne typu analitycznego
z wykorzystaniem biomarkerów

(biomarkery są

wartościowymi wskaźnikami ekspozycji i choroby - pozwalają
na lepsze poznanie relacji typu „dawka-odpowiedź”)