Zaburzenia
przemiany
wodno-
elektrolitowej

Płyny ustrojowe

Kationy: Na

+

, K

+

,

Mg

2+,

Ca

2+

Aniony:HCO

3-

, Cl

-

,

HPO

4 2-

Substancje organiczne

i nieorganiczne

Płyn komórkowy (śródkomórkowy)



Śródkomórkowy pozanaczyniowy



Śródkomórkowy śródnaczyniowy (krwinki)

Płyn pozakomórkowy



płyn pozakomórkowy pozanaczyniowy – chłonka



płyn pozakomórkowy śródnaczyniowy - osocze

Płyn transcelularny



Zawarty w: przewodzie pok., gruczołach
trawiennych, jamach ciała, przestrzeni mózgow-
rdzeniowej – tzw. PRZESTRZEŃ TRZECIA

Rozmieszczenie wody w przestrzeniach

Decyduje ciśnienie osmotyczne (molarność)

– ilość cząsteczek zawartych w 1 litrze r-
ru

↑Cząsteczek↑molarność↑ciśnienie

osmotyczne

-

280mmol/l

-

↑295 hipermolarność

-

↓280 hipomolarność

Zaburzenia przemiany wodno-elektrolitowej



Odwodnienie - zespół zaburzeń wywołanych

utratą płynów ustrojowych

4% - I stopień, podwyższenie wartości Ht: 0,24-

0,52 Eq, 0,37-0,55 Ca, 0,24-0,45 Fe, 0,24-0,46

Bo

6% - II stopień, suche spojówki, zmniejszenie

elastyczności skóry, dalsze podwyższenie Ht

8% - III stopień, suche bł.śluzowe, brak

elastyczności skóry, zapadnięte gałki oczne,

dalsze podwyższenie Ht, wysoki c.w. moczu: ↑

Eq 1,050, Bo 1,045, Ca 1,045, Fe 1,060

Objawy ogólne: <temp, pobudzenie, objawy

nerwowe, niepokój ruchowy, drgawki śpiączka

Badanie kliniczne, % odwodnienia



Brak nieprawidłowości



Słabe utrzymywanie

fałdów skóry



Wyraźne

utrzymywanie fałdów

skóry, umiarkowana

suchość błon

śluzowych,

ograniczona diureza,

przyspieszona akcja

serca,prawidłowe

tętno



< 4 %



4 – 6%



6 – 8%

Badanie kliniczne, % odwodnienia



Wydłużone
utrzymywanie
fałdów skóry,
wyraźna suchość
błon śluzowych,
zapadnięte gałki
oczne, skąpomocz,
↑ akcji serca,
bladoróżowe błony
śluzowe, słabo
wyczuwalne tętno



8 – 10 %

Badanie kliniczne, % odwodnienia

W.w.objawy, objawy

wstrząsu
hipowolemicznego

Ww objawy, ciężkie

objawy wstrząsu
hipowolemicznego

Znaczana utrata

masy ciała



10 – 12%



10 – 15%



↓1 kg = ↓ 1litr
płynu

% odwodnienia x masa (kg) x 1000 =
objętość którą należy wyrównać (ml)

Badania laboratoryjne



Łączna objętość
elementów
morfotycznych
krwi



Stężenie białka
całkowitego w
osoczu



Ciężar właściwy
moczu



Zwiększona



Zwiększone



Zwiększony ↑1030

Odwodnienie

Izotoniczne

straty H

2

0=jony

Na+ 135-145

mmol/l

Hipertoniczne -

straty H

2

0>jony =

odwodnienie komórek

Na+ powyżej 145

ucieka H

2

0

Hipotoniczne -

straty H

2

0<jony =

uwodnienie komórek

Na+ poniżej 135

uciekają jony

Odwodnienie



Iztoniczne: straty soków
trawiennych, choroby nerek,
utrata krwi



We krwi:↑RBC, Ht, Hb,

Odwodnienie hipotoniczne



Hiponatremia Na ↓140 mEq/L.



Przyczyny: zwiększona utrata Na
(najczęściej przez nerki), zwiększona
retencja wody, albo obu naraz.



Hyperlipidemia lub hyperproteinemia



Hyperglicemia lub wlew mannitolu

Odwodnienie hipotoniczne

Zaawansowana niewydolność wątroby lub

nerek, zespół nerczycowy, zastoinowa

niewydolność serca, pierwotna

polidypsja, niewłaściwa sekrecja

wazopresyny, śpiączka na skutek

obrzęku śluzakowatego tarczycy,

przyczyny jatrogenne (podawanie

płynów hypotonicznych, barbituranów i

β-mimetyków)

Odwodnienie hipotoniczne

Nadczynność kory nadnerczy, utrata

płynów z przewodu pokarmowego,
utrata płynu z przestrzeni trzeciej
(wysięk opłucnowy, wysięk otrzewnowy,
zapalenie trzustki), oparzenie skóry,
podawanie diuretyków



furosemid, terapia ch. p. pok
– płyny bezelektrolitowe.

Odwodnienie hipotoniczne

OBJAWY
Śpiączka, anoreksja, wymioty, osłabienie,

drgania pęczkowe mięśni, dezorientacja,
napady padaczkowe

Odwodnienie hipertoniczne

Hipernatremia Na ↑ 160 mEq/L.
Przyczyny: utrata wody, przy pozostającym

nadmiarze Na.



Moczówka prosta (centralna lub
nerkowa),



Choróby neurologiczne : pragnienie
podprogowe-brak pragnienia,



Zbyt mała podaż wody,

Odwodnienie hipertoniczne



Zbyt wysoka temperatura otoczenia ,



Gorączka.



Diureza osmotyczna - cukrzyca, wlew
mannitolu, podanie środków
moczopędnych, diureza po przejściowej
niedrożności dróg moczowych

Odwodnienie hipertoniczne



Oparzenia skóry



Utraty płynu z przestrzeni trzeciej-
zapalenie trzustki, zapalenie otrzewnej



Przyczyny jatrogenne - zatrucie solą,
wlew płynów hipertonicznych,
stosowanie dwuwęglanu sodu, żywienie
pozajelitowe

Odwodnienie hipertoniczne

OBJAWY
Śpiączka, osłabienie, drżenia mięśni, brak

orientacji, zmiany zachowania, bezwład,
ataki padaczkowe,. Napięcie skóry
zazwyczaj pozostaje w normie co
powoduje fałszywe wrażenie właściwego
nawodnienia.

Płyny

Krystaloidy – wyrónawcze, podtrzymujące,

hiper i hipotoniczne. Na lub glukoza

Koloidy
Płyny do odżywiania pozajelitowego
Płyny przenoszące tlen

Płyny- Krystaloidy

Płyny zawierające glukozę →
CO

2

+

H

2

0 = H

2

0 dest

Wskazania – dostarczenie wody bez

elektrolitów-

Terapia ODWODNIENIA

HIPERTONICZNEGO

5% glukoza sc = możliwość wstrząsu.

Przesunięcie elektrolitów z krwi do
tkanki podskórnej

Płyny- Krystaloidy

0,9% NaCl – szybkie zwiększenie objętości

płynu, hipernatremia, hiperkaliemia,
hiponatremia

0,45% NaCl – hipernatremia, z wyboru jeśli

występuje retencja Na- zastoinowa
niewydolność serca, choroby wątroby

3,5,7% - wyprowadzanie ze wstrząsu –

szybkie zwiększenie objętości.
WYŁĄCZNIE IV, 4-10ML/KG. WOLNO 1-
2ML/KG/MIN

Płyny- Krystaloidy

Roztwór Ringera – zasadowica

metaboliczna, utrata elektrolitów z
górnego odcinka przewodu
pokarmowego, cukrzyca

Ringer buforoawny mleczanem – kwasica

metaboliczna WYDOLNA WĄTROBA

Płyny- Koloidy

Naturalne – albuminy, osocze, pełna krew
Syntetyczne - dekstran 40 (10 000 – 80

000 D)

- dekstran 70 ( 40 000 – 100

000 D)

- HEMOHES (200 000 D)
ZWIĘKSZANIE OBJĘTOŚCI OSOCZA W

WYNIKU ZATRZYMANIA LUB
PRZEMIESZCZENIA WODY DO NACZYŃ

OSOCZE



Naturalny r-r koloidalny



Prosty do uzyskania, trwały 2-5 lat
(zamrożony)



Zawiera Albuminy i Globuliny



Wskazania: niewydolność wątroby,
STANY NIEDOBORU JEDNEGO LUB
KILKU CZYNNIKÓW KRZEPNIĘCIA



5-10 ml/kg, podawane w ciągu 6 godzin
od rozmrożenia

Zaburzenia
równowagi

kwasowo-
zasadowej

RKZ – równowaga

pomiędzy układami
uwalniającymi H+
(donatory, kwasy) a
układami wiążącymi H+
(akceptory, zasady

)

Uk

Uk

ł

ł

ady buforowe

ady buforowe

R-ry mające zdolność wiązania i oddawania jonów

R-ry mające zdolność wiązania i oddawania jonów

wodorowych- s

wodorowych- s

ł

ł

aby kwas + jego anion lub s

aby kwas + jego anion lub s

ł

ł

aba

aba

zasada + jej kation

zasada + jej kation

- Kwas węglowy-wodorowęglany

- Kwas węglowy-wodorowęglany

- Fosforan jedno zadsadowy- fosforan dwu

- Fosforan jedno zadsadowy- fosforan dwu

zasadowy

zasadowy

- Bia

- Bia

ł

ł

czanowy

czanowy

- Hemoglobinianowy

- Hemoglobinianowy

Równanie H-H

Równanie Hendersona -

Hasselbacha

pH = 6,11 + log [ HCO

3

¯ ] - A

pCO

2

x0,226 – B

A- komponent metaboliczny
B- komponent oddechowy

Rola płuc i nerek w RKZ

Płuca

-

wydalenie CO2
(bezwodnika kw
węglowego)

-

Pobieranie O2

Nerki

-

resorpcja zwrotna
HCO3-

-

regeneracja HCO3-

-

wytwarzanie
HCO3- z kwasu
cytrynowgo

pH

8,0 =10
7,8 = 16
7,6 = 25
7,4 = 40 nmol/L (nEq/L) H+
7,2 = 60
7,0 =100
6,6 =251

Zapis wyników/Pozostałe wskaźniki



pH



pCO2



HCO3-



Zasady buforujące – BB mEq/L –
44-48



Nadmiar zasad – BE mEq/L - ±
2,5

Zaburzenia w RKZ



Kwasica oddechowa



Zasadowica oddechowa



Kwasica metaboliczna



Zasdowica metaboliczna

Kwasica oddechowa

Przyczyna- upośledzenie eliminacji CO2
Patomechanizm - ↑ CO2 → ↓pH
Kompensacja ↑wydalania H+ i
↑regeneracji HCO3
= normalizacja pH

Zasadowica oddechowa

Przyczyna- nadmierna eliminacja CO2

(stymulacja ośrodka przez leki)

Patomechanizm - ↓ CO2 → ↑pH
Kompensacja ↑wydalania HCO3 →
= normalizacja pH

Kwasica metaboliczna

Patomechanizm - ↓ HCO3 → ↓pH
Kompensacja ↑wydalania CO2→
= normalizacja pH

Zasadowica metaboliczna

Podaż kwaśnych węglanów

Patomechanizm - ↑HCO3 → ↑pH

↓wydalania CO2→
= normalizacja pH

Terapia



ZASADA: jeśli pH krwi tętniczej
wynosi poniżej 7,2 a stężenie HCO3-
w surowicy jest mniejsze od 10
mmol/l



Wodorowęglan sodowy – sodium
bicarbonate



Karbikarb - 1:1 NaHCO

3

z Na

2

HCO

3



Trometamol (THAM )

Terapia



Dawkowanie wodorowęglanu –
wzór Astrupa:

masa ciała (kg) x 0,3 x BE



Dawkowanie THAM:

masa ciała (kg) x 0,3x niedobór

HCO

3

-