Zarządzanie Instytucjami

Finansowymi

Instrumenty rynku

ubezpieczeń*/

Ubezpieczenia finansowe

v.6.03

.

13.06.2014

Materiał pomocniczy nr 1

Dr Zbigniew R. Wierzbicki

*/ W prezentacji wykorzystano prace różnych Autorów. Treści w niej zawarte
nie są przeznaczone do publikacji ale wyłącznie do celów dydaktycznych dla
studentów WSFiZ w Warszawie .

1

Ubezpieczenia finansowe

DZIAŁ II

• Grupa 14

. Ubezpieczenia kredytu,

• Grupa 15.

Gwarancje ubezpieczeniowe

• Grupa 16.

Ubezpieczenia różnych ryzyk

finansowych

,

w tym:

– ryzyka utraty zatrudnienia;
– niewystarczającego dochodu;;
– utraty zysków;
– utraty stałego źródła dochodu;
– pośrednich strat handlowych;
– innych strat finansowych
– i wiele innych np. BBB

2

Ogólne cechy

ubezpieczeń

finansowych



Silna zależność od stanu koniunktury gospod.



Stosowana relatywnie często indywidualna ocena ryzyka
ubezpieczeniowego zbliżona metodologicznie do metod
bankowych.



Wysokie ryzyko kumulacji szkód i wypłat odszkodowań



Stosowany częściej niż przy innych ubezpieczeniach
regres czyli roszczenia zwrotne do dłużnika (przy ub.kr.)
lub zobowiązanego (przy gwarancji)



Wykorzystywanie też wielu innych procedur i metod
zbliżonych do bankowości



Współcześnie ubezpieczenia finansowe są obszarem
zarówno współpracy jak i konkurencji między zakładami
ubezpieczeń a bankami np. w zakresie gwarancji ale nie
tylko.

3

Podstawowe rodzaje ubezpieczeń

finansowych 1 > Grupa 14

Ubezpieczenie handlowych wierzytelności pieniężnych UWP

nazywane często

ubezpieczeniem kredytu kupieckiego UKK (UKK

krajowe)

Ubezpieczenie kontraktów eksportowych

zwane też ubezpieczeniem

handlowych zagranicznych wierzytelności pieniężnych (UKK eksportowe)

Ubezpieczenie należności factoringowych
Ubezpieczenie należności pieniężnych z tytułu spłat rat
leasingowych

4

Podstawowe rodzaje ubezpieczeń

finansowych 2 > Grupa 14

Ubezpieczenie kredytu bankowego

(dla osób fizycznych)

,

w

tym:
>

ubezpieczenie kredytu hipotecznego

(w okresie do ustanowienia

hipoteki, brakującego wkładu własnego, etc.)
>

ubezpieczenie należności z tytułu kart kredytowych (ryzyko kredytowe)

> ubezpieczenie należności z kart kredytowych z tytułu nieuprawnionego
użycia kart (ryzyko fałszerstwa, skimmingu, kradzieży, etc.)

Ubezpieczenie kredytu bankowego

dla MMŚP,

w tym:

> ubezpieczenie kredytu inwestycyjnego
> ubezpieczenie należności z tytułu kredytu w rachunku bieżącym etc.

Ubezpieczenie należności czynszowych i podobnych

5

Podstawowe rodzaje ubezpieczeń

finansowych 4 > Grupa 15 Gwarancje

ubezpieczeniowe

●

Gwarancja ubezpieczeniowa bezpośrednia(1)

– to nienazwany

stosunek zobowiązaniowy, zgodnie z treścią którego gwarant czyli
Zakład Ubezpieczeń ZU zobowiązuje się spełnić świadczenie pieniężne o
określonej wysokości, w przypadku zgłoszenia przez gwarantariusza
(beneficjenta) żądania zapłaty w związku z niewykonaniem zobowiązania
przez zleceniodawcę (zobowiązanego), na zlecenie którego udzielona
została dana gwarancja ubezpieczeniowa.

●

Gwarancja ubezpieczeniowa pośrednia (2)

– to nienazwany

stosunek zobowiązaniowy, zgodnie z treścią którego regwarant
zobowiązuje się spełnić świadczenie pieniężne o określonej wysokości, w
przypadku zgłoszenia przez beneficjenta (innego gwaranta) żądania
zapłaty w związku ze spełnieniem przez niego żądania zapłaty z
gwarancji udzielonej na rzecz wskazanego beneficjenta
(gwarantariusza).

>>>> ale o tych sprawach więcej na następnym spotkaniu

(1) I (2) na podstawie „Ubezpieczenia finansowe pod red. R. Holly

6

Podstawowe rodzaje ubezpieczeń

finansowych 5 > Grupa 16

Inne wybrane rodzaje produktów finansowych
zaliczanych do ubezpieczeń finansowych sensu largo

• Grupa 16. Ubezpieczenia różnych ryzyk finansowych, w tym:

– ryzyka utraty zatrudnienia;
– niewystarczającego dochodu;
– złych warunków atmosferycznych;
– utraty zysków;
– stałych wydatków ogólnych;
– nieprzewidzianych wydatków handlowych;
– utraty wartości rynkowej;
– utraty stałego źródła dochodu;
– pośrednich strat handlowych poza wyżej wymienionymi;
– innych strat finansowych, w tym np.

Ubezpieczenie D&O
Ubezpieczenie BBB

7

Ubezpieczenie kredytu (w tym należności z

kart kredytowych) na wypadek ryzyka

niezawinionej utraty pracy (ILOE)

Specyficzny rodzaj ubezpieczeń finansowych de facto
na pograniczu Grupy 14 i Grupy 16 mimo, ze
formalnie jest w Grupie 16

• Ubezpieczenie kredytu

(w tym należności z kart

kredytowych)

na wypadek ryzyka niezawinionej utraty

pracy (ILOE)

> jako samodzielny produkt lub w pakiecie z

innymi ubezpieczeniami w zakresie ryzyka utraty zdolności
do pracy (ub. inwalidztwa), ryzyka czasowej niezdolności do
pracy (ub. chorobowe) i w zakresie ryzyka zgonu w powodu
nieszczęśliwego wypadku etc. {ILOE indywidualne i ILOE
grupowe + procedury specjalnej akceptacji ze strony
ubezpieczyciela}

8

Ubezpieczenie handlowych

wierzytelności pieniężnych najczęściej

nazywane ubezpieczeniem kredytu

kupieckiego UKK

UBEZPIECZENIE

KREDYTU KUPIECKIEGO

Najdłużej funkcjonujący i najlepiej

sprawdzony instrument racjonalizujący

ryzyko kredytowych transakcji

handlowych

9

Ubezpieczenie wierzytelności
pieniężnych UWP zwane niekiedy
tradycyjnie ubezpieczeniem
kredytu kupieckiego (krajowego i
eksportowego) UKK.

Dział II Grupa 14 ubezpieczeń

10

Co obejmuje UKK?

 Wyłącznie profesjonalny obrót gospodarczy
 Należność z faktury VAT
 Należności nieprzekraczające maksymalnego

terminu zapłaty

 Wyłączane są należności od podmiotów, których

upadłości nie można ogłosić w trybie KC i KSH

 Wyłączane są należności od podmiotów

powiązanych z Dostawcą np. grupy kapitałowej

 Wyłączane są należności z transakcji

nielegalnych lub niezgodnych z prawem

 Wypłata odszkodowania z należności spornych

po rozstrzygnięcia sporu

11

Podstawowe zasady

UKK

 Strony umowy UKK – Dostawca i ZU. Odbiorca nie

stroną UKK a jest żródłem ryzyka

 Przedmiot UKK – niewypłacalność odbiorcy –

upadłość lub przewlekła zwłoka w spłacie
należności

 Unikanie selekcji negatywnej
 Partycypacja Dostawcy w ryzyku UKK
 Indywidualne limity ryzyka
 Warunkiem wypłaty odszkodowania z jest należyta

staranność Dostawcy

 Współpraca ZU z Dostawcą w regresowaniu czyli

windykacji

 Możliwość przejęcia przez ZU całości windykacji

12

Ryzyko kredytu

kupieckiego, to

m.in. :



Ryzyko nieadekwatnych informacji o

odbiorcy

 Ryzyko płynności dostawcy
 Ryzyko rosnących kosztów finansowania
 Ryzyko dodatkowych kosztów
 Ryzyko relacji z odbiorcami
 Ryzyko samodzielnej windykacji
 Ryzyko ostatecznych szkód w majątku i

kondycji finansowej dostawcy

13

Metody ograniczania ryzyka

kredytu kupieckiego:

 Unikanie ryzyka
 Pozostawianie skutków ryzyka na tzw.

własnym rachunku

 Kontrola i monitoring ryzyka
 Transfer ryzyka
 Dystrybucja ryzyka (rozłożenie na kilka

podmiotów poprzez wspólne fundusze
ryzyka)

 Ubezpieczanie ryzyka

14

Zdarzenia ubezpieczeniowe z

pkt. widzenia standardu

umowy UKK

15

W klasycznej wykładni >

Zdarzeniem ubezpieczeniowym

(~wypadkiem

ubezpieczeniowym > w

„żargonie ubezpieczeniowym)

określa się okoliczność

(najczęściej określona w

umowie lub/i w OWU lub w

przepisach ustawowych),

której wystąpienie uprawnia

Ubezpieczonego do żądania

odszkodowania

Typowe zdarzenia

ubezpieczeniowe z pkt. widzenia

standardu umowy UKK

Do zdarzeń ubezpieczeniowych w UKK zalicza się kilka

przypadków niewypłacalności:

1. Prawnie stwierdzona niewypłacalność

:

1.1. Ogłoszenie upadłości dłużnika (Odbiorcy); > układ > likwidacja etc.
1.2. Oddalenie wniosku o ogłoszenie upadłości spowodowane
niewystarczającym majątkiem dłużnika
1.3. Zawarcie pozasądowej ugody między dłużnikiem a wierzycielami
(wszystkimi lub znaczącą większością)
1.4. Tzw. bezskuteczne zakończenie postępowania egzekucyjnego wobec
dłużnika

2. Niewypłacalność domniemana

>> najczęściej spowodowana przewlekłą

zwłoką.

3. Niewypłacalność faktyczna

> zazwyczaj w UKK Eksp. (wystepuje z n-

przyczyn

4. Ryzyko niehandlowe

> UWAGA > jest ubezpieczane w zasadzie tylko w

umowach UKK Eksp. > np. przez KUKE SA

16

Dla jakich firm przeznaczone jest

ubezpieczenie wierzytelności

pieniężnych UWP (UKK)?

• UKK adresowane jest do

producentów oraz
dystrybutorów towarów i
usług czyli dostawców
oferujących swoim
odbiorcom sprzedaż z
odroczonym terminem
płatności.

• Dlaczego w zasadzie

tym ubezpieczeniem
powinna być
obejmowana sprzedaż
„powtarzalna” ?

• Dlaczego to takie ważne?
>> cd. Slajd 18

• Ubezpieczenie UKK

obejmuje w zasadzie
całość lub znaczącą
część wyodrębnianą w
oparciu o obustronnie
akceptowalne kryteria
tzw. portfela
kredytowego
dostawcy określoną
wspólnie przez obie
strony.

• Dlaczego i skąd

wynika znaczenie
takiego podejścia?

>> cd. Slajd 19

17

Dla jakich firm przeznaczone jest

ubezpieczenie wierzytelności

pieniężnych UWP (UKK)?

• Adresowane jest do producentów oraz

dystrybutorów towarów i usług czyli
dostawców oferujących swoim
odbiorcom sprzedaż z odroczonym
terminem płatności.

• Dlaczego w zasadzie tym

ubezpieczeniem powinna być
obejmowana sprzedaż „powtarzalna” ?

• Jakie jest ryzyko dla ZU jeżeli UKK

obejmie sprzedaż niepowtarzalną?

18

Dla jakich firm przeznaczone jest

ubezpieczenie wierzytelności

pieniężnych UWP (UKK)?

• Ubezpieczenie obejmuje w zasadzie całość

lub znaczącą część wyodrębniana w
oparciu o obustronnie akceptowalne
kryteria tzw. portfela kredytowego
dostawcy określoną wspólnie przez obie
strony.

• Dlaczego to takie ważne?
• Jakie mogą być konsekwencje gdy UKK

obejmie mniejszą część portfela dostawcy?

19

Jakie przedsiębiorstwa

mogą korzystać z tego

ubezpieczenia?

1

.Z ubezpieczenia wierzytelności UKK

mogą korzystać przedsiębiorstwa
realizujące znaczącą część sprzedaży
towarów lub/i usług w systemie
odroczonych płatności z partnerami-
odbiorcami krajowymi i zagranicznymi.

> Dlaczego?

20

Jakie przedsiębiorstwa

mogą korzystać z tego

ubezpieczenia?

2

.

Zazwyczaj oferta Ubezpieczycieli jest

adresowana do przedsiębiorstw, których
roczne przychody ze sprzedaży
przekraczają kwotę 5-15 mln zł (zależy to
od Ubezpieczyciela).

Dlaczego ?
Jakie mogą być problemy gdy z tym

produktem docieramy – jako ZU – do
jeszcze mniejszych p-w?

21

Jakie przedsiębiorstwa

mogą korzystać z tego

ubezpieczenia?

3.

Pożądana jest określona (zależy to od

specyfiki branż) dywersyfikacja
odbiorców i niewystępowanie nadmiernej
koncentracji dostaw do kilku odbiorców.

Dlaczego? czyli jakie mogą być

konsekwencje nieprzestrzegania w/w
zasad?

22

Jakie przedsiębiorstwa mogą

korzystać z tego

ubezpieczenia?

4.

Dostawy do odbiorców powinny

mieć charakter dostaw
wielokrotnych, a nie jednorazowych,
i powinny być oparte na
podpisanych umowach o horyzoncie
czasowym obejmującym z reguły
kilka cykli dostawa-płatność.

> Dlaczego?

23

Jakie przedsiębiorstwa

mogą korzystać z tego

ubezpieczenia?

5.

Ubezpieczające się przedsiębiorstwo

powinno: 1. mieć odpowiednie doświadczenie
(wymogi są różne w zależności od
Ubezpieczyciela) w sprzedaży z odroczoną
płatnością
2. musi podać wszelkie informacje o
obowiązujących warunkach dostaw i płatności,

3. musi podać info o historii kredytowej (w

kredycie handlowym) każdego z odbiorców
zgłaszanego do ubezpieczenia etc.

> Dlaczego?

24

Jakie przedsiębiorstwa mogą

korzystać z tego

ubezpieczenia?

6.

W umowach ubezpieczenia pieniężnych

wierzytelności handlowych (UKK)
wynikających z odroczonych płatności
fakturowych ochrona ubezpieczeniową
zazwyczaj obejmowane są dostawy
towarów i usług do podmiotów
gospodarczych, a nie do osób fizycznych
nie prowadzących działalności
gospodarczej.

> Dlaczego ?

25

Przedmiot ubezpieczenia w

UKK

Przedmiotem ubezpieczenia UWP
(UKK)

są określone w fakturze

VAT wierzytelności pieniężne z
tytułu sprzedaży towarów lub/i
usług czyli należności pieniężne.

26

Czego najczęściej nie

obejmuje UKK ?

Do zakresu ubezpieczenia nie są zazwyczaj
zaliczane

:

> należności z tytułu utraconych korzyści,

> straty na różnicach kursowych
> wszelkie należności uboczne i straty pośrednie,
w tym zwłaszcza: odsetki z tytułu opóźnienia w
wywiązaniu się odbiorcy z fakturowego terminu
płatności terminu (kary za zwłokę), kary umowne,
poniesione koszty transportu i ubezpieczenia
transportowanych towarów etc.

> Dlaczego?

27

Kto nie może skorzystać z UKK

czyli z kim zakłady ubezpieczeń

nie będą zawierać umowy UKK?

1.
2.
3.
4.
5. Z kim jeszcze?

28

Cel UWP (UKK) dla p-w

1. zabezpieczenie należności

wynikających ze
zrealizowanych dostaw
towarów i usług.

Ale umowę UKK zazwyczaj
zawiera się przed wysłaniem
towaru i wystawieniem faktury !!!

29

Cel UWP (UKK) dla p-w

2. Optymalizowanie, a
czasami nawet
ujednolicenie, sposobu
zabezpieczenia należności

w stosunku do odbiorców

30

Cel UWP (UKK) dla p-w

3.

uzyskanie profesjonalnego sojusznika w

ZU

:

 w zarządzaniu ryzykiem portfela należności

firmy

 terminowym ich uzyskiwaniu (czyli na czas);
 w procesie windykacji należności

przekraczających fakturowe terminy płatności,

 a także „odzyskiwanie”, w formie wypłaty

odszkodowania, znaczącej części należności w
sytuacji wypadku ubezpieczeniowego i
powstania szkody.

31

Cel UWP (UKK) dla p-w

4.

Zwiększanie wiedzy o

kontrahentach i rynku czyli
zmniejszenie skali ryzyka w
tym obszarze;

>

Czy można to uzyskać w inny

sposób?

32

Cel UWP (UKK) dla p-w

5.

Zwiększenie wiedzy o:

tzw. pojemności kredytowej

kontrahentów-odbiorców

o ich kondycji kredytowej
o ich wiarygodności płatniczej,
a także szerzej o ich kondycji

finansowej

jak również o ich kulturze biznesowej

33

Warianty ochrony

ubezpieczeniowej w ramach UWP

(UKK)

Ubezpieczenie należności od:
wszystkich dłużników objętych umową dla

których zostały nadane tzw. indywidualne
limity kredytowe:

albo/i należności od dłużników objętych

tym ubezpieczeniem w ramach tzw.
automatycznego limitu kredytowego ;

 albo/i u

bezpieczenie należności od

dłużników wytypowanych zgodnie z
„obiektywnym kryterium”
określonym w umowie ubezpieczenia

34

Jaki jest zakres ochrony w ramach

UWP (UKK)?

1.

Ochrona ubezpieczeniowa

obejmuje:

prawnie stwierdzoną niewypłacalność dłużnika
ogłoszenie upadłości dłużnika-odbiorcy
odmowę ogłoszenia upadłości odbiorcy z powodu

braku majątku odbiorcy (zbyt małego aby możliwe

było pokrycie kosztów przeprowadzenia procedury

upadłościowej);

 zawarcie przez odbiorcę-dłużnika układu z

wierzycielami pod warunkiem przystąpienia

Ubezpieczającego czyli dostawcy do postępowania

układowego i zgłoszenia wierzytelności jako objętych
układem.

Dlaczego?

35

Jaki jest zakres ochrony w ramach

UWP (UKK)?

2.

domniemaną niewypłacalność dłużnika

zazwyczaj określaną jako przewlekłą zwłokę w
zapłacie ubezpieczonej należności (czyli np.
120+30 dni ale to zależy od Ubezpieczyciela i od
specyfiki branży bo niekiedy ubezpieczeniem
jest obejmowany okres do nawet 270 dni a
ponadto w uzasadnionych przypadkach w trybie
specjalnej akceptacji mogą być określane
krótsze bądź dłuższe terminy)

 zazwyczaj w/w termin określa się jako fakturowy termin

płatności plus często jeszcze 30 dni i nie więcej niż > max. Ilość
dni określona w umowie tego ubezpieczenia

 Dlaczego? i Dlaczego plus 30 dni?

36

Wypadek ubezpieczeniowy

w UWP (UKK)

Wypadek ubezpieczeniowy

ma miejsce

wtedy gdy wystąpi zdarzenie wymienione
w zakresie ochrony ubezpieczeniowej
czyli prawna bądź domniemana
niewypłacalność Dłużnika powodująca
nieotrzymanie od Dłużnika przez
Ubezpieczonego Dostawcę jego
należności (w kwocie określonej w
umowie dostawy) w określonych
warunkami umowy dostawy i umowy
ubezpieczeniowej terminach.

37

Jakie są zasady współpracy przedsiębiorstwa i

Ubezpieczyciela w procesie przygotowania umowy

UWP i następnie po rozpoczęciu ochrony

ubezpieczeniowej?

1. Transparentność zasad i warunków sprzedaży z

odroczonymi terminami płatności.

2. Ujawnienie wszystkich zdarzeń (historii

płatności/kredytowej) z odbiorcami-dłużnikami należności
od których są obejmowane ochrona ubezpieczeniową.

3. Natychmiastowe (w czasie i trybie określonym w umowie)

powiadamianie Ubezpieczyciela o wszystkich istotnych
elementach sprzedaży i sytuacji finansowej każdego z
dłużników którego dotyczą przyznane limity kredytowe.

4. Współpraca Ubezpieczyciela i Ubezpieczającego w

regresowaniu zaległych należności przed i po wypłacie
odszkodowania etc

.

Dlaczego?

38

Zasady polisy UWP (UKK)

• Przedmiotem ubezpieczenia

są krótkoterminowe (kredyt do

180-270 dni) należności krajowe i/bądź zagraniczne (tzw.
eksportowe) powstałe na podstawie kontraktów na dostawę
towarów lub usług

• Maksymalny okres ubezpieczenia

– tzn. okres na jaki jest

udzielany kredyt handlowy liczony od daty sprzedaży lub od
daty wystawienia faktury do daty określonej na fakturze jako
fakturowy termin płatności plus standardowo 21-30-45 etc. dni
> suma dni max. okresu ubezpieczenia ustalana jest od
najdłuższych dopuszczalnych terminów płatności stosowanych
przez dostawcę dla poszczególnych odbiorców (bądź ich grup)

Dlaczego ?

39

Zasady polisy UWP (UKK)

Ubezpieczeniem nie są objęte

należności od dłużników:

- których upadłości ogłosić nie można,
- powiązanych z dostawcami w sposób

umożliwiający wpływ na zarządzanie
przedsiębiorstwem dłużnika

Dlaczego ?

40

Zasady polisy UWP (UKK)

•Każda polisa określa tzw.

udział własny
ubezpieczającego, wynoszący
zazwyczaj od ok. 10 do 25%
ubezpieczanej wierzytelności

Dlaczego??

41

Zasady polisy UWP (UKK)

Najważniejszym mechanizmem
funkcjonowania polisy UWP jest:

1.

limit kredytowy

, określony przez Ubezpieczyciela

dla

każdego odbiorcy oddzielnie;

2.

Suma limitów kredytowych

określanych dla

specyficznej grupy względnie podobnych odbiorców

3.

Limit automatyczny

odnoszący się najczęściej do

mniejszych odbiorców występujących w większej
liczbie i w sumie mających określony w umowie i
oszacowany w zakresie ryzyka udział w obrotach
podmiotu ubezpieczającego się.

 Skąd wynika potrzeba wprowadzania limitów

automatycznych?

 Jakie są ich zalety i jakie są wady?

42

Zasady polisy UWP (UKK)

Limit kredytowy

ma charakter

:

-

informacyjny

- określa bezpieczna wielkość

zaangażowania Ubezpieczającego w stosunku do

danego dłużnika

- formalny

- określa górną granicę odpowiedzialności

Ubezpieczyciela i szczegółowe warunki tej

odpowiedzialności

W określanych w umowie przypadkach może być powiązany z

zabezpieczeniami oczekiwanymi przez Ubezpieczyciela jako:
1. warunek przyznaniu limitu co do wys. kwoty odpowiedzialności;
2. warunek zwiększenia kwoty limitu lub/i wydłużenia terminu

płatności

Dlaczego?

43

Zasady polisy UWP (UKK)

Pełna współpraca Ubezpieczającego i

Ubezpieczyciela w sferze zarządzania

należnościami na etapie:

- monitoringu kondycji i dyscypliny płatniczej

dłużników

- bieżącej kontroli stanu należności

przeterminowanych

- aktywnej współpracy o charakterze prewencyjnym
- aktywnej współpracy w zakresie monitowania

zalegających dłużników

- aktywnej współpracy w zakresie regresowania

należności i przejmowania zabezpieczeń

44

Dlaczego tak

ważne ?

Zasady polisy UWP (UKK)

Podstawy naliczania składki:

1.realizowane obroty

2.lub stan należności

3. lub suma limitów

kredytowych

45

Zasady polisy UWP

(UKK)

• Składka wyliczana jest przez Ubezpieczyciela

w oparciu o ustaloną w umowie podstawę.

• Płatność składki przez Ubezpieczonego

następuje zazwyczaj miesięcznie lub

kwartalnie na podstawie faktury

wystawionej przez Ubezpieczyciela.

• Niekiedy składka jest pobierana

proporcjonalnie do upływu czasu w ratach

wraz z upływem kolejnych

dni/tygodni/miesięcy ekspozycji ryzyka

46

Zasady polisy UWP (UKK)

Kiedy występuje szkoda w UWP (UKK) ?

Wtedy gdy zaistnieje jedno ze zdarzeń
określonych w umowie ubezpieczeniowej jako
wypadek ubezpieczeniowy powodujący
nieotrzymanie przez Ubezpieczonego Dostawcę w
terminie określonym w umowie kwoty należności
(też z kolei określonej w limicie kredytowym przy
czym limit kredytowy określa górna granicę
odpowiedzialności Ubezpieczyciela w odniesieniu
do należności od określonego dłużnika-odbiorcy w
określonym przedziale czasu)

47

Zasady polisy UWP (UKK)

W przypadku wystąpienia szkody
Ubezpieczyciel wypłaca Ubezpieczającemu

należne odszkodowanie > czyli kwotę
odpowiadającą wartości szkody ustalonej
zgodnie z zasadami umowy ubezpieczenia i
uwzględniającą wysokość limitu kredytowego
oraz udział własny Ubezpieczającego.

Kiedy wypłacane jest odszkodowanie ?

Zazwyczaj w terminie do 30 dni od daty
otrzymania kompletnego żądania wypłaty
odszkodowania.

48

Zasady polisy UWP

(UKK)

• Polisa przewiduje możliwość dokonania cesji

praw z umowy ubezpieczenia (na bank lub

inną instytucję finansową).

Dlaczego to jest tak ważne?

• Rozwiązanie takie może stanowić

zabezpieczenie zobowiązań Ubezpieczającego

oraz warunkować dostęp do odpowiednich

limitów kredytowych np. w rachunku

bieżącym lub np. w rewolwingu kredytowym.

• To z kolei sprzyja zmniejszaniu ryzyka

sprzedaży.

49

Zasady polisy UWP (UKK)

• Umowa ubezpieczenia UWP (UKK) jest z zasady

bezterminowa i może zostać wypowiedziana przez każdą
ze stron umowy z okresem wypowiedzenia zazwyczaj
co najmniej 60-90 dni przed upływem każdego 12-
miesięcznego okresu obowiązywania umowy.

• Specyfika umowy jest to, że należności powstałe przed

terminem formalnego zakończenia umowy i
przechodzące na następny okres są objęte zarówno
ochrona ubezpieczeniowa jak i odpowiednio
„oskładkowane”.

Dlaczego ta zasada jest tak ważna i decyduje o
jakości ubezpieczenia?

50

Co składa się na podstawowe koszty

ubezpieczenia dla firmy korzystającej z UWP

(UKK) ?

składka

+

zryczałtowana opłata za
weryfikację i monitoring
dłużników czyli opłata za nadany
limit kredytowy dla każdego z
„ubezpieczanych” odbiorców

*/ W praktyce część TU podaje oba składniki (m.in. celem ograniczenia

swoich kosztów badania potencjalnych odbiorców i nadawania
limitów, a część TU podaje łącznie w składce oba rodzaje kosztów
reglamentując limitowanie w inny sposób.

51

W jaki sposób zazwyczaj określany

jest w umowie UWP (UKK) poziom

stawki ubezpieczeniowej?

• Przyjęta w umowie podstawa naliczania

składki zależy, a zarazem może być
korygowana (+) i (-), od:

• Zmiany wielkości podstawy naliczania
• Zmiany w poziomie szkodowości
• Zmiany w poziomie ryzyka gospodarczego
• Zmiany w strukturze ubezpieczanych

odbiorców (limity indywidualne a limity
automatyczne) etc.

52

Co jeszcze zazwyczaj

związane jest z wypłatą

odszkodowania?

1. Przejście należności w kwocie wypłacanego

odszkodowania na ubezpieczyciela.

2. Przejęcie ewentualnych zabezpieczeń (weksle,

poręczenia, hipoteki etc.) i wystawienie przez
przedsiębiorstwo ubezpieczone odpowiednich
pełnomocnictw (jeżeli jest to wymagane prawnie).

3. Uzgodnienie między Ubezpieczycielem i

ubezpieczonym przedsiębiorstwem ew. zasad
współpracy przy dochodzeniu roszczeń zarówno do
ew. masy upadłościowej lub w stosunku do
dłużnika będącego w przewlekłej zwłoce w
regulowaniu należności etc.

53

Jakie rodzaje należności od odbiorców

(kontrahentów) mogą być

obejmowane ochroną w ramach UWP

(UKK)?

1. Należności krajowe czyli od kontrahentów

krajowych > wszystkie działające w PL tow.
ubezp. mające ten produkt > ok. 12

2. Należności zagraniczne czyli od kontrahentów

zagranicznych mających swoją siedzibę:

2.1. w krajach UE i w krajach stowarzyszonych > j.w.
2.2. w krajach UE i w krajach stowarzyszonych oraz w innych

wybranych krajach OECD np. USA, Kanada, Japonia, Korea Płd.
> niektóre tow. ubezp.

2.3. jak 2.2. plus wybrane kraje poza wymienionymi takie jak

Rosja, Ukraina etc. > tylko kilka tow. ubezp. działajacych w PL

54

Jakie rodzaje należności od odbiorców

(kontrahentów) mogą być obejmowane

ochroną w ramach UWP (UKK)?

1.

Należności w zakresie ryzyk
handlowych > wszyscy
Ubezpieczyciele prowadzący ten
produkt;

2.

Należności w zakresie ryzyk
niehandlowych zwanych
ryzykami politycznymi > i w PL i
w innych krajach > tylko nieliczni
ubezpieczyciele np. KUKE

55

Zalety polisy UWP (UKK) dla

firm sprzedających z

wykorzystaniem kredytu

kupieckiego

• uzyskanie odszkodowania w przypadku

zaistnienia wypadku ubezpieczeniowego

• bezpieczny rozwój przedsiębiorstwa

• stymulowanie dyscypliny w procesie

zarządzania przedsiębiorstwem

• poprawę jakości portfela kredytu

kupieckiego

56

Zalety polisy UWP (UKK) dla

firm sprzedających z

wykorzystaniem kredytu

kupieckiego

• rozszerzenie możliwości zewnętrznego

finansowania

• wzmocnienie procedury kontroli kredytowej

• zapewnienie dopływu profesjonalnych ocen

wiarygodności kontrahentów

• poprawa wizerunku firmy

57

GWARANCJE
UBEZPIECZENIOW
E

58

Co nazywamy

gwarancją?

„…rodzaj zobowiązania umownego zaciągniętego

przez osobę, która występuje w roli gwaranta, wobec
gwarantariusza (beneficjenta) do określonego
zachowania się na wypadek, gdyby oczekiwane przez
tegoż beneficjenta zdarzenie nie wystąpiło . W takiej
sytuacji obowiązkiem gwaranta jest zaspokojenie

interesu ekonomicznego

beneficjenta gwarancji

wynikającego z tego faktu”*/.

Dlaczego mówimy o interesie ekonomicznym? Co
z tego wynika?

*/R. Holly ( red) Ubezpieczenia finansowe i gwarancje

ubezpieczeniowe, Poltex Warszawa 2003r

59

Co nazywamy

gwarancją?

• Gwarancja jest pisemnym

zobowiązaniem zakładu
ubezpieczeń do zapłacenia
określonej sumy pieniężnej, jeśli
jego klient - zleceniodawca nie
wykonana wymienionych w
gwarancji zobowiązań wobec
osoby trzeciej, będącej
beneficjentem gwarancji.

60

Gdzie klasyfikujemy

gwarancje?

• Gwarancja ubezpieczeniowa to Grupa

15 produktów zaliczana do Działu II
według klasyfikacji ustawowej, która
wraz z Grupą 14 czyli ubezpieczeń
należności i Grupą 16 ubezpieczeń od
różnych ryzyk finansowych, należy do
linii produktowych umożliwiających
ochronę wierzytelności pieniężnych.

61

Czy są jakieś problemy

z tym, że gwarancja

należy do ubezpieczeń

finansowych?

• Mimo, że ubezpieczenie

kredytu/wierzytelności i gwarancje
ubezpieczeniowe są zaliczane do
ubezpieczeń finansowych bardzo się
różnią.

• Ubezpieczenie wierzytelności > to Grupa

14 Dz.II.

• Gwarancje ubezpieczeniowe > to Grupa

15 Dz.II.

62

Czy gwarancja należy do

ubezpieczeń

finansowych?

• Tym niemniej

gwarancja z metodologicznego

punktu widzenia nie jest ubezpieczeniem. Jest
gwarancją!!!!

• Częsty błąd to określenie typu „ubezpieczenie

gwarancji”, „mam ubezpieczenie bo mam
gwarancję”  etc.

• Jednakże z uwagi na cel czyli zabezpieczenie

pieniężnych interesów wynikających z powstałych
zobowiązań ma szereg cech wspólnych z
klasycznymi ubezpieczeniami wierzytelności
pieniężnych – handlowych i finansowych i dlatego
zaliczana jest praktycznie do standardowych
ubezpieczeń finansowych.

63

Gwarancje a ubezpieczenia

finansowe typu UKK (UWP)

• Gwarancje ubezpieczeniowe i ubezpieczenia różnią

się między sobą funkcjami wewnętrznymi.

• Wewnętrzne funkcje gospodarcze dotyczą relacji

zachodzących w stosunkach wewnętrznych między
podmiotami uczestniczącymi w stosunku
ubezpieczeniowym lub gwarancyjnym.

• Odmienność funkcji wewnętrznych ubezpieczenia i

gwarancji ubezpieczeniowej ma znaczący wpływ
na gospodarkę finansową zakładu ubezpieczeń jak
i zleceniodawcy danego instrumentu finansowego

64

Gwarancje a

ubezpieczenia

finansowe typu UKK

(UWP)

Ubezpieczenie zabezpiecza

przedsiębiorcę przed
następstwami wystąpienia ryzyka .

Natomiast gwarancja daje

beneficjentowi pewność
wykonywania zobowiązania oraz
zapewnia większą wiarygodność
dłużnika wobec beneficjenta.

65

Gwarancje a ubezpieczenia

finansowe typu UKK (UWP)

 Ubezpieczenie prowadzi w zasadzie do przeniesienia na

ubezpieczyciela odpowiedzialności prawnej za
wystąpienie szkody (tak mówi doktryna > ale skala i
zakres regresów wzrastają)

 Gwarancja skutkuje przywołaniem odpowiedzialnego za

wystąpienie zdarzenia czyli po wypłacie części lub
całości sumy gwarancyjnej gwarant ma automatyczne
roszczenie wobec zleceniodawcy gwarancji,
zobowiązanego z tytułu umowy o wystawienie gwarancji;

 bądź jeżeli wezwanie do zapłaty okazało się być

bezzasadnym (całkowicie lub częściowo) wspólnie (lub
oddzielnie) gwarant i zleceniodawca gwarancji występują
do gwarantariusza czyli beneficjenta gwarancji z
odpowiednim roszczeniem.

66

Gwarancje a ubezpieczenia

finansowe typu UKK (UWP)

 Źródłem kompensacji w ubezpieczeniu jest

fundusz ubezpieczeniowy ( rezerwy techniczno-
ubezpieczeniowe) a przy gwarancji majątek
zabezpieczający gwarancję,

 Ubezpieczenie zabezpiecza różnego rodzaju

ryzyko, a gwarancja w zasadzie zabezpiecza
ryzyko niewykonania określonego zobowiązania,

 Ochronę ubezpieczeniową uzyskuje się po

zapłaceniu składki, a nabycie ochrony
gwarancyjnej jest związane z podpisaną umową i
opłaconą prowizją, a także z uprzednią
akceptacją tekstu gwarancji przez beneficjenta
gwarancji

67

Gwarancje bankowe i

ubezpieczeniowe

 Gwarancje ubezpieczeniowe, tak jak bankowe,

są jednym z podstawowych instrumentów
finansowych wykorzystywanych zarówno w
obsłudze transakcji krajowych jak i w handlu
zagranicznym.



Służą jako zabezpieczenie poszczególnych

etapów kontraktów: od gwarancji
przetargowych (wadialnych) przez gwarancje
zwrotu zaliczki, gwarancje dobrego wykonania
umowy, gwarancje usunięcia wad i usterek,
gwarancje płatności aż po gwarancje rękojmi.

68

Gwarancje bankowe i

ubezpieczeniowe

 Gwarancje, jako nieodwołalne zobowiązania

zakładu ubezpieczeń (podobnie jak w przypadku
banku) do zapłaty, są również jedną z form
zabezpieczenia interesów partnerów
handlowych.

 Zakład ubezpieczeń lub bank , wystawiając

gwarancję na zlecenie swojego klienta,
zobowiązuje się do zapłaty należności
beneficjentowi gwarancji zgodnie z jej treścią, w
razie gdyby klient ZU (lub banku) nie wypełnił w
terminie swoich zobowiązań umownych wobec
kontrahenta (beneficjenta gwarancji).

69

Gwarancje bankowe i

ubezpieczeniowe

 Gwarancje ubezpieczeniowe, tak jak gwarancje

bankowe, dają korzyści dla stron kontraktu,
przede wszystkim w znacznym stopniu zwiększają
bezpieczeństwo w czasie jego realizacji.

 Klient ZU podnosi swoją wiarygodność i zapewnia

solidne zabezpieczenie wobec kontrahenta
(beneficjenta).

 Beneficjent gwarancji ma z kolei pewność, że

otrzyma swoją należność.

 Gwarancja chroni beneficjenta nie tylko przed

ryzykiem niewypłacalności kontrahenta, lecz także
przed ryzykiem długoterminowego i trudnego
dochodzenia roszczeń.

70

Gwarancje bankowe i

ubezpieczeniowe



Zazwyczaj gwarancje

ubezpieczeniowe, tak jak bankowe,
płatne są na pierwsze pisemne
żądanie beneficjenta gwarancji.

W praktyce polskiej dominują

bowiem gwarancje bezwarunkowe
płatne na pierwsze żądanie.

A jak jest w obrocie zagranicznym i

w innych krajach?

71

Gwarancje bankowe i

ubezpieczeniowe

 Wybór rodzaju gwarancji oraz sposobu jej wystawienia

zależy przede wszystkim od ustaleń między partnerami
handlowymi i postanowień kontraktowych.



Przedsiębiorstwa mają możliwość wyboru spośród

wszystkich wymienionych typów gwarancji dostępnych
w ZU i w bankach.

 Szczególnie w obrocie zagranicznym i przy kontraktach

zagranicznych przedsiębiorstwa mają możliwość
wyboru sposobu jej wystawienia, czyli wybór między
gwarancjami bezpośrednimi i gwarancjami pośrednimi,
a także wybór między gwarancjami bezwarunkowymi i
warunkowymi.

72

W obrocie zagranicznym znaczenie ma

podział na gwarancje bezpośrednie i

pośrednie.

 Gwarancje pośrednie to gwarancje wystawiane w

strukturze „insurance company to insurance
company” bądź „bank to bank”. Oznacza to, że
jeden z pośredników finansowych (bank lub ZU)
zaangażowanych w transakcję wystawia
regwarancję na drugi bank (lub ZU) w kraju
beneficjenta. Regwarancja ta stanowi wówczas
zabezpieczenie finalnej gwarancji ubezpieczeniowej
lub bankowej wystawionej na rynku lokalnym.

 Gwarancje bezpośrednie natomiast wystawiane są

przez ZU lub bank bezpośrednio na beneficjenta
zagranicznego lub krajowego.

73

Gwarancje pośrednie

 W czasach kryzysowych większą popularnością cieszą

się gwarancje pośrednie.

 Dzieje się tak dlatego, że beneficjent gwarancji

bardziej komfortowo i bezpieczniej czuje się z
zabezpieczeniem w postaci gwarancji wystawionej
przez podmiot finansowy (ZU lub bank) mający
siedzibę w jego kraju, pod prawem swojego kraju i z
jurysdykcją na terenie własnego kraju.

 Spotkać można też więc wymóg przedstawiania

zagranicznej gwarancji ubezpieczeniowej lub
bankowej w języku lokalnym beneficjenta ( tzn.w
Polsce w j.polskim, a w Niemczech w j. niemieckim itd.

74

Specyfika gwarancji

 Gwarancja ubezpieczeniowa – to oświadczenie woli

zakładu ubezpieczeń (gwaranta), który zobowiązuje
się do spełnienia określonego świadczenia
pieniężnego na rzecz gwarantariusza (wierzyciela,
beneficjenta gwarancji) w przypadku, gdy dłużnik
(zobowiązany nazywany też zleceniodawcą
gwarancji), nie wywiąże się z przyjętego
zobowiązania wobec beneficjenta gwarancji.

 Gwarancja ubezpieczeniowa zabezpiecza określony

stosunek prawny (i wynikające z niego
zobowiązania), zawarty pomiędzy gwarantariuszem
(beneficjentem gwarancji) a zobowiązanym –
zleceniodawcą gwarancji.

75

Specyfika relacji stron w stosunkach

ekonomicznych i prawnych

związanych z wystawieniem i

działaniem gwarancji

 zobowiązany, dłużnik, zleceniodawca gwarancji, wnioskodawca,

(np. przystępujący do przetargu, zaliczkobiorca, wykonawca itd.) –
podmiot, który ma wykonać zobowiązanie na rzecz beneficjenta
gwarancji i ma obowiązek przedstawić zabezpieczenie wykonania tego
zobowiązania to ten właśnie ten podmiot jako przyszły gwarantariusz
(zleceniodawca wystawienia gwarancji) zwraca się do gwaranta o
wystawienie gwarancji na rzecz wierzyciela (beneficjenta gwarancji);

 beneficjent, gwarantariusz, wierzyciel, (organizator przetargu,

zaliczkodawca, zleceniodawca kontraktu itd. ) – podmiot, który oczekuje
wykonania zobowiązania przez dłużnika; podmiot ten po przyjęciu
gwarancji wystawionej przez gwaranta stanie się beneficjentem
gwarancji, gwarantariuszem inaczej uprawnionym z gwarancji;

 gwarant, podmiot, który na podstawie zlecenia dłużnika czyli

zleceniodawcy gwarancji wystawia gwarancję na rzecz wierzyciela i
zaciąga z tego tytułu własne zobowiązanie zabezpieczające interes
wierzyciela.

76

Specyfika relacji stron w stosunkach

ekonomicznych i prawnych

związanych z wystawieniem i

działaniem gwarancji

 Dłużnik dokonał lub ma zamiar dokonać czynności

prawnej (z której wynikają zobowiązania natury
ekonomicznej , rzeczowe bądź wyłącznie finansowe)
z gwarantariuszem (wierzycielem, beneficjentem
gwarancji);



Między dłużnikiem ( zobowiązanym), a wierzycielem

zachodzi stosunek prawny podstawowy;



Gwarancja stwarza stosunek prawny między

gwarantem- ubezpieczycielem a gwarantariuszem;



Między dłużnikiem a ubezpieczycielem zachodzi

stosunek prawny w postaci umowy -zlecenia
udzielenia gwarancji;

77

Specyfika relacji stron w

stosunkach ekonomicznych i

prawnych związanych z

wystawieniem i działaniem

gwarancji

Występują tu trzy relacje prawno-ekonomiczne:

1.Między gwarantariuszem (beneficjentem

gwarancji) a zobowiązanym np. poprzez
zawarty kontrakt;

2.Między zobowiązanym jako zleceniodawcą

wystawienia gwarancji a ubezpieczycielem
(albo bankiem);

3.Między ubezpieczycielem (gwarantem) a

beneficjentem (gwarantariuszem) na mocy
wystawionej i przyjętej gwarancji

78

79

Przedmiotem

gwarancji jest

:

 Wywiązanie się zobowiązanego w

określonym czasie z zobowiązań
umownych ( w tym przykładowo
kontraktowych) względem beneficjenta,
który zlecił zobowiązanemu
(zleceniodawcy wystawienia gwarancji)
wykonanie umowy np. kontraktu.

80

Gwarancja jest przykładem
produktu w którym dominuje
jednostkowa ocena ryzyka, chyba
że jest to linia gwarancji
handlowych, bądź linia gwarancji
celnych etc. ale wtedy też jest
ocena ryzyka i limit ryzyka czyli
max. kwota łączna

Specyfika umowy o

wystawienie gwarancji

Określone są relacje między ubezpieczycielem a

beneficjentem gwarancji (charakter zobowiązania i
określenie sytuacji w której może wystapić wypłata
sumy gwarancyjnej

.

Zwykle ubezpieczyciele mają przygotowane wzory

tekstów gwarancji. Istnieje również możliwość
przedstawienie własnego wzoru gwarancji lub
negocjowania poszczególnych zapisów. Ubezpieczyciel
dokonuje oceny treści proponowanej gwarancji.

Podpisanie umowy poprzedzone jest zwykle

negocjacjami warunków handlowych, a szczególnie
wysokości prowizji za gwarancję. Tekst gwarancji jest
zwykle załącznikiem do umowy zlecenia wystawienia
gwarancji

.

81

Cena gwarancji >

prowizja

• Przy umowie zlecenia wystawienia gwarancji wielkość

prowizji jest określana w pewnej relacji do

sumy

gwarancyjnej, oceny ryzyka kontraktu, oceny ryzyka ze
strony gwarantariusza i oceny ryzyka ze strony
zleceniodawcy wystawienia gwarancji.

• Rozpoczęcie ochrony finansowej następuje z chwilą

wystawienia/wydania gwarancji

,

• Wydanie gwarancji oraz wejście w życie zapisów

umowy zlecenie wystawienia gwarancji może nastąpić
dopiero po opłaceniu prowizji przez wnioskodawcę.

• Niekiedy stosuje się (nielubiana przez ZU i banki)

praktykę rozkładania w czasie cząstkowych płatności
prowizji. Zazwyczaj powoduje to podwyższenie kwoty
prowizji.

82

Wysokość prowizji

gwarancyjnej

zależy od:

• Rodzaju gwarancji,

• Sytuacji finansowej zobowiązanego i oceny

rzetelności kupieckiej/kontraktowej,

• Okresu trwania gwarancji,

• Formy zabezpieczenia gwarancji,

• Wysokości sumy gwarancyjnej,

• Sytuacji finansowej gwarantariusza i oceny

jego rzetelności kupieckiej/kontraktowej

• Specyfiki ryzyka kontraktu etc.

83

Przykładowe etapy procedury

związanej z udzielaniem

gwarancji:

 1/ Złożenie wniosku o wydanie gwarancji zawierającego dane

na temat rodzaju gwarancji, sposobu udzielenia ochrony,
sumy gwarancji, okresu obowiązywania gwarancji , załączenie
wymaganych dokumentów ,

 2/ ocena ryzyka przez ZU (przedmiotu gwarancji i tekstu

gwarancji),

 3/ podjęcie decyzji co do przyjęcia lub odrzucenia ryzyka oraz

pod jakimi warunkami (np. ew. zmian w zapisach tekstu
gwarancji)

 4/ określenie wysokości prowizji („składki”) za wydanie

gwarancji,

 5/ podpisanie umowy zlecenia wystawienia gwarancji,
 6/ opłacenie prowizji,
 7/ wydanie gwarancji,
 8/ przekazanie tekstu (blankietu) gwarancji gwarantariuszowi

84

Przykładowe rodzaje

dokumentów standardowo

załączanych do wniosku o

zawarcie umowy zlecenia

wystawienia gwarancji

• dokumenty rejestrowe (np. umowa spółki, odpis z rejestru

handlowego lub wpis do ewidencji działalności gospodarczej) ,

• dokumenty finansowe (sprawozdania finansowe z ostatnich lat

wraz z bieżącą informacją finansową) ,

• opinie (np. opinia Urzędu Skarbowego, banku , ZUS),
• materiały poświadczające dotychczasowe doświadczenie w

realizacji podobnych kontraktów , np. referencje, zestawienie
podobnych umów realizowanych w przeszłości lub realizowanych
obecnie,

• kontrakt ,na mocy którego wymagana jest gwarancja,
• dokumenty dotyczące roszczeń zwrotnych gwaranta np.

oświadczenie o poddaniu się egzekucji etc.

85

Przykładowe elementy

procesu oceny ryzyka

umowy o wystawienie

gwarancji

Zakład ubezpieczeń ocenia:

a) zobowiązanie zabezpieczone gwarancją
b) osobę wnioskującą o wydanie gwarancji:

 zdolność do wykonania kontraktu i historię wnioskodawcy;
 sytuację ekonomiczno – finansową zobowiązanego,
 sprawozdania finansowe (analiza pionowa i pozioma,

analiza wskaźnikowa, analiza porównawcza),

 c) tekst gwarancji,

d) okres obowiązywania i wysokość sumy gwarancyjnej,
e) zabezpieczenie roszczeń.

Zakład ubezpieczeń ocenia również przyszłego
gwarantariusza. Dlaczego

?

86

Typowe rodzaje zabezpieczeń

przyjmowanych przez

ubezpieczyciela od

zobowiązanego

Zabezpieczenia

rzeczowe

• przewłaszczenie na

zabezpieczenie ,

• zastaw zwykły na rzeczach,
• zastaw zwykły na prawach,
• zastaw rejestrowy ,
• hipoteka ,
• kaucja ,
• blokada środków pieniężnych

.

Zabezpieczenia osobiste

• weksel ,
• poręczenie cywilne,
• poręczenie wekslowe,
• przelew wierzytelności

(cesja) ,

• przejęcie długu,
• przystąpienie do długu,
• zobowiązanie do przeniesienia

własności nieruchomości ,

• dobrowolne poddanie się

egzekucji .

87

Ze względu na charakter

zobowiązania gwaranta
wyróżnia się:

Gwarancje warunkowe, określające, jakie

warunki muszą byś spełnione, aby gwarant wypłacił
kwotę gwarancji np. niewykonanie zobowiązania
potwierdzone przez eksperta lub wyrok sądowy.

Gwarancje bezwarunkowe , inaczej płatne na

pierwsze żądanie- gwarant zobowiązany jest
wypłacić określoną w gwarancji kwotę po
otrzymaniu od beneficjenta gwarancji wezwania do
zapłaty.

W obu przypadkach ubezpieczyciel ma prawo do

regresu wypłaconej kwoty z gwarancji

88

Gwarancja

warunkowa

Warunkowa

,

w przypadku niewywiązywania się

zobowiązanego , z wykonania kontraktu, ( lub
świadczeń czy płatności) na rzecz beneficjenta,
ubezpieczyciel weryfikuje zasadność zgłoszonego
przez beneficjenta roszczenia,

Zakład ubezpieczeń niejednokrotnie występuje w

roli osoby trzeciej- rozstrzygającej, współpracując
z ekspertami zewnętrznymi, weryfikującej
zasadność roszczeń beneficjenta względem
zleceniodawcy gwarancji (przed wypłaceniem
części lub całości kwoty gwarancyjnej).

Inne Strony Trzecie np. rzeczoznawcy, instytucje

arbitrażowe, etc.

89

Gwarancja

bezwarunkowa

• W okresie jej obowiązywania beneficjent może

w dowolnym czasie i bez podania szerszego
uzasadnienia zażądać od ubezpieczyciela
wypłaty sumy wynikającej z gwarancji,

• Także w przypadku tej gwarancji ubezpieczyciel

może np. osłaniać zleceniodawcę
(zobowiązanego) przed nieuzasadnionymi
zarzutami beneficjenta, może wejść w spór
sądowy z beneficjentem etc

.

• Zazwyczaj cena (prowizja) za gwarancję

bezwarunkową jest wyższa niż za gwarancję
warunkową

.

Dlaczego?

90

Gwarancje ubezpieczeniowe a

gwarancje bankowe (raz

jeszcze)

• Gwarancje bankowe i ubezpieczeniowe sa

zewnętrznie bardzo podobne.

• Różnice dotyczą sposobu podejścia do ryzyk

w procesie oceny ryzyka (proces
ubezpieczeniowego underwritingu)

• W Polsce i w wielu innych krajach banki i

ubezpieczyciele konkurują ze sobą > w PL
lepszym rozwiązaniem dla firm jest zazwyczaj
korzystanie z gwarancji ubezpieczeniowych.

Dlaczego?

91

Dla kogo są przeznaczone

gwarancje ubezpieczeniowe?

• dla podmiotów gospodarczych

składających oferty w związku z

ogłaszanymi przetargami

• dla wykonawców realizowanych

kontraktów

• dla podmiotów gospodarczych

prowadzących obrót towarowy z zagranicą

• dla firm handlowych
• dla innych podmiotów gospodarczych.

Jakich?

92

Korzyści z gwarancji

dla zleceniodawcy

gwarancji

• Transfer ryzyka finansowego w działalności

gospodarczej na ubezpieczyciela,

• Dodatkowe usługi , dostarczanie informacji

o standingu finansowym kontrahentów,

• Zwiększenie wiarygodności podmiotu

posiadającego gwarancję.

• Kompleksowa profesjonalna obsługa

prawna

• Substytucja kapitału pieniężnego .

Dlaczego?

93

94

Wartość składki/prowizji

gwarancji ubezpieczeniowych

l. 1994-2009

Udział składki z gwarancji

w Dziale II

Tabela - Udział gwarancji ubezpieczeniowych i ubezpieczeń kredytu w składce

brutto

działu II (w %) i porównanie z dynamiką PKB

[Źródło danych: KNF, PIU]

Lata

Ubezpieczenie kredytu

Gwarancje ubezpieczeniowe

Razem

Dynamika PKB

•

(rok do roku (w proc.)

1994 0,16 0,27 0,43 105,3
1995 0,39 1,21 1,6 107,0
1996 0,28 1,48 1,76 106,2
1997 0,30 1,16 1,46 107,1
1998 0,31 1,24 1,55 105,0
1999 0,47 1,18 1,65 104,5
2000 0,76 1,19 1,95 104,3
2001 1,01 1,04 2,05 101,2
2002 1,26 0,88 2,14 101,4
2003 1,51 0,83 2,34 103,9
2004 1,79 0,83 2,62 105,3
2005 2,03 0,89 2,92 103,6
2006 2,77 0,94 3,71 106,2
2007 3,19 1,05 4,24 106,8
2008 2,48 1,08 3,56 105,1
2009 2,23 1,34 3,57 101,7
2010 2,08 1,43 3,51 103,7

Wartość przypisu składki z

gwarancji ubezpieczeniowych i jej

dynamika

Wartość i dynamika składki brutto z tytułu gwarancji

ubezpieczeniowych w latach 1994–2010 według danych KNF

i PIU

Lata

Wartość składki brutto z tytułu gwarancji

Dynamika rok do roku (w

%)

ubezpieczeniowych (w tys. zł)

1994

7 659

–

1995

45 124

589,16

1996

79 312

175,76

1997

96 118

121,19

1998

125 651

130,73

1999

135 957

108,20

2000

148 782

109,43

2001

136 476

91,73

2002

114 537

83,92

2003

112 704

98,40

2004

120 603

107,01

2005

136 116

112,86

2006

150 245

110,38

2007

187 017

137,40

2008

214 973

114,95

2009

277 301

129,40

2010

317 968

114,67

Składka z gwarancji

ubezpieczeniowych a PKB

Wartość składki brutto z tytułu gwarancji

ubezpieczeniowych a PKB w latach 1994–2010 wg. KNF i

PIU

Lata

Wartość składki brutto z tytułu

PKB Polski

Udział

składki z gwarancji

gwarancji ubezpieczeniowych

ceny bieżące mld zł

w PKB (w

promilach)

(w mln zł)

1994

7,659

246 372

0,031

1995

45,124

337 222

0,134

1996

79,312

422 436

0,188

1997

96,118

515 353

0,187

1998

125,651

600 902

0,209

1999

135,957

655 688

0,207

2000

148,782

744 378

0,200

2001

136,476

779 564

0,175

2002

114,537

808 578

0,142

2003

112,704

843 156

0,134

2004

120,603

924 538

0,130

2005

136,116

983 302

0,138

2006

150,245

1 060 031

0,142

2007

187,017

1 176 737

0,159

2008

214,973

1 275 432

0,169

2009

277,301

1 343 657

0,206

2010

317,968

1 415 385

0,225

Jakie są podstawowe rodzaje

gwarancji ubezpieczeniowych?

• Gwarancje kontraktowe 1

 przetargowe (wadialne)
 zwrotu zaliczki
 dobrego wykonania kontraktu
 terminowego usunięcia wad i

usterek

 Gwarancje kontraktowe 2
 zapłaty należności kontraktowych

98

Jakie są podstawowe rodzaje

gwarancji ubezpieczeniowych?

• Gwarancje kontraktowe dla instytucji

finansowych

• Gwarancje kontraktowe

zabezpieczające zobowiązania wobec
Agencji Rynku Rolnego, ARiMR etc.

• gwarancje zabezpieczające

finansowanie inwestycji i
przedsięwzięć z funduszy
strukturalnych Unii Europejskiej.

99

Jakie są podstawowe rodzaje

gwarancji ubezpieczeniowych?

• Gwarancje zapłaty długu celnego

i zobowiązań podatkowych

 zwrotu akcyzy (składane w ramach

procedury zawieszenia poboru
akcyzy od wyrobów
zharmonizowanych tj. paliw
silnikowych, olejów opałowych, gazu,
napojów alkoholowych, wyrobów
tytoniowych)

100

Jakie są podstawowe rodzaje

gwarancji ubezpieczeniowych?

 Gwarancje ubezpieczeniowe zapłaty

czynszu,

 Gwarancje ubezpieczeniowe zapłaty

podatku VAT,

 Gwarancje koncesyjne
 Gwarancje zapłaty handlowych

wierzytelności pieniężnych (tzw.
gwarancje handlowe)

 Inne rodzaje gwarancji

101

Jakie są zalety wybranych

rodzajów gwarancji

ubezpieczeniowych?

Pozwalają na szybszy i bezpieczniejszy
rozwój przedsiębiorstwa:

1.

ograniczają bowiem konieczność

angażowania własnych środków finansowych
np. w formie wpłacania wadium, blokowania
środków na rachunkach bankowych,
utrzymywania wysokiej bieżącej płynności na
rachunkach bieżących etc.

2.ograniczają zakres stosowania innych
zabezpieczeń zobowiązań

3.zmniejszają ryzyko bezzasadnych roszczeń z
tytułu realizacji kontraktów etc.

102

Jakie są zalety wybranych

rodzajów gwarancji

ubezpieczeniowych?

Gwarancje kontraktowe

- pozwalają na uczestnictwo w wielu

przetargach

-

zwiększają wiarygodność

wykonawcy kontraktu jako solidnego
partnera w interesach

-

pozwalają na szybszy rozwój firmy

ograniczając konieczność zamrażania

własnych środków finansowych

103

Jakie są zalety wybranych

rodzajów gwarancji

ubezpieczeniowych?



Gwarancje zapłaty długu celnego

-są zabezpieczeniem majątkowym

przyjmowanym przez wszystkie Urzędy
Celne w danym kraju

-

są gwarancjami obrotowymi

pozwalającymi na wielokrotne odprawy w
ramach odnawialnej sumy gwarancyjnej

-

pozwalają na sprawne załatwianie

formalności celnych

104

Czego oczekują Ubezpieczyciele

od przedsiębiorstw starających

się o wystawienie gwarancji?

• Powinny spełniać wymagania

stawiane przez ubezpieczyciela
czyli przede wszystkim muszą
wykazać się:

dobrą kondycją finansową;
rzetelnością kupiecką i dobrą

historia kredytową oraz podatkową.

105

Czego oczekują

Ubezpieczyciele od

przedsiębiorstw starających

się o wystawienie gwarancji?

• Dla firm, które wykazują się dużą

aktywnością na rynku inwestycyjnym b.
dobrym rozwiązaniem może być podpisanie
umowy z ubezpieczycielem, w ramach której
przyznawany jest limit, do wysokości
którego wystawiane są gwarancje
określonego rodzaju.

W ten sposób nie muszą składać wszystkich
wymaganych dokumentów za każdym razem, kiedy
ubiegają się o gwarancję oraz skracają czas
oczekiwania na wystawienie kolejnej gwarancji.

106

Podstawowe elementy procedury

przygotowania i wystawiania

gwarancji raz jeszcze

1. złożenie wypełnionego wniosku i zestawu
dokumentów określających prawne podstawy
prowadzenia działalności gospodarczej przez
wykonawcę, kondycję finansową,
doświadczenie w realizacji kontraktów,
2. formalno-prawna ocena wniosku,
3. formalno-prawna ocena tekstu gwarancji,
4. ocena ryzyka w procesie underwritingu 
decyzja o akceptacja ryzyka i akceptacji
tekstu gwarancji,

107

Podstawowe elementy procedury

przygotowania i wystawiania

gwarancji raz jeszcze

5. określenie zabezpieczeń

prawnych, wysokości składki i
innych warunków umowy,

6. podpisanie umowy o gwarancję

oraz innych umów dodatkowych,

7. opłacenie składki,
8. wydanie gwarancji.

108

Specyfika oceny ryzyka przez

Ubezpieczyciela raz jeszcze

• Decyzja o udzieleniu gwarancji uzależniona jest

od pozytywnej oceny zdolności wykonania
zobowiązania objętego gwarancją na rzecz
zazwyczaj beneficjenta gwarancji

.

• Przy ubezpieczeniu typu UKK oceniamy ryzyko

niewykonania zobowiązania na rzecz podmiotu
Ubezpieczającego przez podmiot trzeci

.

• Natomiast przy gwarancji standardowo oceniamy

ryzyko niewykonania zobowiązania przez
Zlceniodawcę wystawienia gwarancji na rzecz
podmiotu trzeciego tj. Gwarantariusza

.

109

Specyfika oceny ryzyka przez

Ubezpieczyciela raz jeszcze

• Ocenie podlegają między innymi

następujące obszary:

• analiza zobowiązania

zabezpieczanego gwarancją,

• analiza sytuacji ekonomiczno-

finansowej zobowiązanego,

• analiza tekstu gwarancji i jej okresu

obowiązywania.

110

Specyfika oceny ryzyka przez

Ubezpieczyciela raz jeszcze

• Analiza zachowania podmiotu będącego

przyszłym beneficjentem gwarancji w zakresie
jego sposobu postępowania względem
podmiotów mających wobec niego podobne
zobowiązania.

• Dlaczego ? > m.in. dlatego, że zazwyczaj

gwarancja jest zobowiązaniem
bezwarunkowym Gwaranta czyli ZU tj. zakładu
ubezpieczeń do natychmiastowej wypłaty
kwoty gwarancyjnej na rzecz Beneficjenta
gwarancji etc.

111

Jaki jest koszt uzyskania gwarancji

ubezpieczeniowej?

Podsumowanie

Składka ustalana jest indywidualnie po

ocenie ekonomicznej Wnioskodawcy
oraz zdolności wykonawcy do realizacji
oferty lub kontraktu

Składka jest uzależniona od sumy

gwarancyjnej oraz okresu ważności
gwarancji

Składka jest uzależniona od ryzyka

związanego z rodzajem gwarancji

112

W jaki sposób można uzyskać

gwarancję ubezpieczeniową?

Podsumowanie

złożenie wypełnionego wniosku wraz z

wymaganymi załącznikami

 przedłożenie podpisanego kontraktu,

który ma być zabezpieczony gwarancją

 w niektórych przypadkach

przedstawienie zabezpieczenia
gwarancji

Dlaczego ?

113

Co jeszcze o

ubezpieczeniach

finansowych?

Ubezpieczenie kredytu kupieckiego

i gwarancje ubezpieczeniowe nie
kończą tematyki ubezpieczeń
finansowych

 Po krótkiej przerwie > jeszcze

krótszy przegląd innych produktów
ub. finansowych

 I na koniec > Podsumowanie

114

Ubezpieczenie kredytu bankowego

(dla osób fizycznych)

Ubezpieczenie kredytu bankowego

(dla osób fizycznych)

, w tym:

>

ubezpieczenie kredytu hipotecznego

(w

okresie do ustanowienia hipoteki,
brakującego wkładu własnego, etc.)
>

ubezpieczenie należności z tytułu kart

kredytowych (ryzyko kredytowe)
> ubezpieczenie należności z kart
kredytowych z tytułu nieuprawnionego
użycia kart (ryzyko fałszerstwa dokumentów i
samej karty, skimmingu, kradzieży, etc.)

115

Ubezpieczenie kredytu

Ubezpieczenie kredytu
bankowego

(dla MMŚP),

w

tym:

> ubezpieczenie kredytu

inwestycyjnego

> ubezpieczenie należności z

tytułu

kredytu w

rachunku bieżącym etc.

116

Ubezpieczenie kredytu

• Ubezpieczenie kredytu

(w tym należności z

kart kredytowych)

na wypadek ryzyka

niezawinionej utraty pracy (ILOE)

> jako

samodzielny produkt lub w pakiecie z innymi
ubezpieczeniami w zakresie ryzyka utraty
zdolności do pracy (ub. inwalidztwa), ryzyka
czasowej niezdolności do pracy (ub. chorobowe)
i w zakresie ryzyka zgonu w powodu
nieszczęśliwego wypadku etc. {ILOE
indywidualne i ILOE grupowe + procedury
specjalnej akceptacji ze strony ubezpieczyciela

}

117

Inne rodzaje ubezpieczeń

należności

 Ubezpieczenie należności

factoringowych



Ubezpieczenie należności pieniężnych

z tytułu spłat rat leasingowych

Ubezpieczenie należności czynszowych
 Ubezpieczenia innych rodzajów

należności

118

Inne ubezpieczenia zaliczane
zwyczajowo do UF albo których
ryzyko często jest badanie
przez piony ubezp.
finansowych

Ubezpieczenie D&O

Ubezpieczenie BBB

119

Charakterystyka ubezpieczeń

finansowych (sensu stricte)

Pojęcie i istota

Dotyczą ochrony strat wywołanych u różnych wierzycieli z powodu
niedotrzymania określonych w umowie należności, czyli wierzytelności.

Ubezpieczenie wierzytelności pieniężnych

Wierzyciel Dłużnik

Bank Kredytobiorca

Dostawca

Odbiorca

Eksporter

Importer

Leasingodawca

Leasingobiorca

FactorFactorant

Sklep sprzedający na raty

Konsument kupujący na raty

120

Cechy odróżniające ubezpieczenia

finansowe np. ubezpieczenia

wierzytelności pieniężnych, od

ubezpieczeń pozostałych

 W mniejszym (co nie oznacza, że w niewielkim)

zakresie podlegają prawu wielkich liczb,
dlatego metody oceny ryzyka w
ubezpieczeniach finansowych opierają się na:

1.analizie indywidualnych przypadków (duże

ryzyka) bądź

2.analizie specyfiki grup w branżach i

subbranżach (średnie ryzyka) bądź

3.specyfika ogólna branży i grup podmiotów oraz

scoring/ocena punktowa i weryfkacja
wyrywkowa w trakcie i jednostkowa ex post tj.
po szkodzie (małe ryzyka)

121

Cechy odróżniające ubezpieczenia

finansowe np. ubezpieczenia

wierzytelności pieniężnych, od

ubezpieczeń pozostałych

 Zazwyczaj nie są to ubezpieczenia

standardowe. Każda umowa z klientem może
mieć charakter specyficzny, dopasowany do
profilu klienta i często podlega negocjacji
(wyjątek to pewien ramowy standard umów w
odniesieniu do mniejszych umów np. dla MSP)

 W zasadzie nie są taryfikowane składki

ubezpieczeniowe, to znaczy że są ustalane
indywidualnie w zależności od rodzaju
ubezpieczanej transakcji

122

Cechy odróżniające ub. fin. np.

ubezpieczenia wierzytelności

pieniężnych, od ubezpieczeń

pozostałych cd.

Źródła ryzyka tkwią bardziej w

procesach ekonomicznych lub/i
politycznych niż w losowych

 Silny związek z sektorem bankowym,

np. co do metod oceny ryzyka, a także
przyjmowania prawnych zabezpieczeń
typu weksel, hipoteka jak również
stosowana jest (tak jak w banku)
windykacja wypłaconych należności itd..

123

Cechy odróżniające ub. fin. np.

ubezpieczenia wierzytelności

pieniężnych, od ubezpieczeń

pozostałych cd.

Każda umowa ubezpieczeniowa poprzedzona

jest szczegółową analizą kondycji ekonomiczno-
finansowych dłużnika lub grup(segmentów)
bądź przyjmuje się warunki standardowe
graniczne np. przy limitach automatycznych w
UKK

 Zawieranie takich umów wymaga wysokich

kompetencji kadr ubezpieczeniowych. Decyzje o
zawieraniu takich umów podejmowane są
zazwyczaj na szczeblu centrali

 Monitorowanie ryzyka w czasie trwania umowy

124

Cechy odróżniające ub. fin. np.

ubezpieczenia wierzytelności

pieniężnych, od ubezpieczeń

pozostałych cd.

Łączenie funkcji ubezpieczeniowej z

funkcją doradczą

Znacząca rola bieżącej współpracy z

Klientem (stroną umowy w UKK bądź
zleceniodawcą gwarancji)

 Szczególne znaczenie określania

limitów ryzyka i zarządzania ryzykiem
umów UKK i gwarancji.

Specyfika zarządzania ryzykiem

gwarancji ubezpieczeniowych

125

Funkcje ubezpieczeń

finansowych

1.funkcja prewencyjna

– polega

na weryfikacji i selekcji dłużników
oraz partnerów gospodarczych;

2.funkcja transferu ryzyka
3.funkcja kompensacyjna

–

ubezpieczenia te pokrywają
ewentualne finansowe straty u
wierzycieli

126

Funkcje

ubezpieczeń
finansowych

4.

funkcja stymulacyjna

– poprzez

przejmowanie ryzyka > ubezpieczenia te
mogą stanowić bodziec do rozwoju
niektórych dziedzin gospodarki, np.
ubezpieczenia transakcji eksportowych-
rozwój eksportu

5.

funkcja informacyjno-windykacyjna

– firmy ubezpieczeniowe dostarczają
pewnych informacji wierzycielom oraz
współpracują przy windykacji należności

127

Co należy wymagać od dobrych

ubezpieczycieli w zakresie ubezpieczeń

finansowych i gwarancji

ubezpieczeniowych?

• Zróżnicowanie podejścia do

poszczególnych grup klientów (różne
oferty, różne produkty, pakiety etc.) i
możliwość procedury specjalnej akceptacji
w sytuacjach nietypowych klienta

• Dostosowanie warunków ubezpieczenia

do potrzeb klienta (OWU czy/i umowa
grupowa plus do OWU i UG procedura
specjalnej akceptacji, jej warunki i czas
jej trwania)

128

Co należy wymagać od dobrych

ubezpieczycieli w zakresie ubezpieczeń

finansowych i gwarancji

ubezpieczeniowych?

• rzetelność i wiarygodność (w procesie zarówno zawierania

umów czyli precyzja określania/ definiowania :

 zasad ochrony ubezpieczeniowej,
 zasad specjalnej akceptacji,
 kryteriów wypadku ubezpieczeniowego,
 zasad określania rozmiaru szkody,
 zasad zgłaszania szkody (np. wymagana dokumentacja),
 zasad likwidacji szkody i
 zasad wypłacania odszkodowania bądź wypłaty kwot

gwarancyjnych, a przy niektórych gwarancjach uprzednio
określonych zasad postępowania przy tzw. regresach czyli
dochodzeniu roszczeń np. wobec zobowiązanego do zapłaty
należności odbiorcy przy UWP (UKK) lub wobec
zleceniodawcy gwarancji przy regresie po wypłacie sumy
gwarancyjnej

129

Co należy wymagać od dobrych

ubezpieczycieli w zakresie ubezpieczeń

finansowych i gwarancji

ubezpieczeniowych?

• profesjonalizmu (np. od kiedy dany produkt

jest oferowany, jakie są rekomendacje i
opinie, jakie jest doświadczenie zawodowe
personelu ZU etc.)

• sposób oferowania, zasady akceptacji

ryzyka i sposób zawierania umów przez
Ubezpieczyciela (ważna jest struktura
organizacyjna pionu ubezpieczeń
finansowych np. czy terenowa czy ściśle
scentralizowana) itd..

130

DZIĘKUJĘ za UWAGĘ

DZIĘKUJĘ za UWAGĘ

ŻYCZĘ PAŃSTWU MILSZEJ WIECZORNEJ

ŻYCZĘ PAŃSTWU MILSZEJ WIECZORNEJ

CZĘŚCI NIEDZIELI i DOBREGO NASTĘPNEGO

CZĘŚCI NIEDZIELI i DOBREGO NASTĘPNEGO

CAŁEGO WEEKENDU czyli już świątecznych dni,

CAŁEGO WEEKENDU czyli już świątecznych dni,

a także słonecznego majowego weekendu

a także słonecznego majowego weekendu

Dr Zbigniew R. Wierzbicki

Dr Zbigniew R. Wierzbicki

Mój adres mail’owy jest do Państwa

dyspozycji:

[e-mail]

[e-mail]

www.crm.com.pl

131