Profilaktyka

Profilaktyka

fluorowa

fluorowa

Fluor (F, łac.

Fluor (F, łac.

fluorum

fluorum

)

)



Fluor tak jak chlor, brom i jod, należy

Fluor tak jak chlor, brom i jod, należy

do grupy fluorowców. Jest

do grupy fluorowców. Jest

pierwiastkiem występującym w

pierwiastkiem występującym w

związkach jako fluorek, gdyż łatwo

związkach jako fluorek, gdyż łatwo

wchodzi w reakcje. W naturze w

wchodzi w reakcje. W naturze w

stanie wolnym nie występuje.

stanie wolnym nie występuje.

Najważniejsze minerały zawierające

Najważniejsze minerały zawierające

fluor to fluoryt, apatyt i kriolit.

fluor to fluoryt, apatyt i kriolit.

Występuje też w roślinach (w liściach

Występuje też w roślinach (w liściach

brzozy) i w organizmach zwierzęcych

brzozy) i w organizmach zwierzęcych

(w kościach i szkliwie zębów).

(w kościach i szkliwie zębów).

Działanie

Działanie

fluoru

fluoru

Obecność fluoru w niskich stężeniach

Obecność fluoru w niskich stężeniach

(poniżej 100 ppm) [ang. parts per

(poniżej 100 ppm) [ang. parts per

million] w ślinie lub płynie

million] w ślinie lub płynie

tkankowym powoduje powstawanie

tkankowym powoduje powstawanie

w szkliwie fluoroapatytów w miejsce

w szkliwie fluoroapatytów w miejsce

hydroksyapatytów

hydroksyapatytów

Ca

Ca

10

10

(PO

(PO

4

4

)

)

6

6

(OH)

(OH)

2

2

+ 2F

+ 2F

-

-

→

→

→

→

Ca

Ca

10

10

(PO

(PO

4

4

)

)

6

6

F

F

2

2

+ 2OH

+ 2OH

-

-

Działanie fluoru

Działanie fluoru

Fluor wpływa hamująco na:

Fluor wpływa hamująco na:



Tworzenie płytki bakteryjnej

Tworzenie płytki bakteryjnej



ATP-azę błony bakteryjnej

ATP-azę błony bakteryjnej

przenoszącą protony

przenoszącą protony



Transport glukozy przez błony

Transport glukozy przez błony

komórkowe bakterii

komórkowe bakterii

kwasotwórczych

kwasotwórczych

Fluor występuje w postaci

Fluor występuje w postaci

fluorków

fluorków



Fluorki – sole kwasu

Fluorki – sole kwasu

fluorowodorowego. Powszechnie

fluorowodorowego. Powszechnie

wykorzystywane jako dodatki do

wykorzystywane jako dodatki do

past do zębów (oraz specjalne

past do zębów (oraz specjalne

płyny do fluoryzacji) ze względu

płyny do fluoryzacji) ze względu

na wzmacnianie szkliwa.

na wzmacnianie szkliwa.

Fluor może docierać do szkliwa

Fluor może docierać do szkliwa

dwiema drogami:

dwiema drogami:



endogenną

endogenną



egzogenną

egzogenną

Fluoryzacja endogenna

Fluoryzacja endogenna



O fluoryzacji endogennej mówimy

O fluoryzacji endogennej mówimy

wówczas, gdy fluor dostarczany

wówczas, gdy fluor dostarczany

jest stale w odpowiedniej

jest stale w odpowiedniej

(optymalnej) ilości do wnętrza

(optymalnej) ilości do wnętrza

organizmu. Taki fluor jest najlepiej

organizmu. Taki fluor jest najlepiej

przyswajalny. Źródłem fluoru

przyswajalny. Źródłem fluoru

endogennego może być woda pitna,

endogennego może być woda pitna,

sól spożywcza, mleko lub tabletki.

sól spożywcza, mleko lub tabletki.

Fluoryzacja endogenna

Fluoryzacja endogenna

Zymafluor - krople 0,114%

Zymafluor - krople 0,114%

Rp.

Rp.

0,114 % sol. Zymafluor
in guttae
op.1

S. 4 krople na ¼ szklanki
wody

pić 1 raz dziennie.

Fluoryzacja endogenna

Fluoryzacja endogenna



Czynną metodą fluoryzacji

Czynną metodą fluoryzacji

endogennej jest podawanie tabletek

endogennej jest podawanie tabletek

z NaF. Ten rodzaj profilaktyki

z NaF. Ten rodzaj profilaktyki

powoduje redukcję próchnicy w

powoduje redukcję próchnicy w

granicach 40% pod warunkiem

granicach 40% pod warunkiem

systematycznego stosowania (ok.

systematycznego stosowania (ok.

200 dni w roku) przez wiele lat (do

200 dni w roku) przez wiele lat (do

ok. 12 roku życia).

ok. 12 roku życia).

Fluoryzacja

Fluoryzacja

endogenna

endogenna

W przypadkach zwiększonego

W przypadkach zwiększonego

ryzyka próchnicy, można

ryzyka próchnicy, można

podawać dzieciom tabletki:

podawać dzieciom tabletki:



od 6 miesięcy do 3 roku życia –

od 6 miesięcy do 3 roku życia –

0,25 mg F (0,5 mg NaF) dziennie

0,25 mg F (0,5 mg NaF) dziennie



powyżej 3 roku życia – 0,5 mg F

powyżej 3 roku życia – 0,5 mg F

(1 mg NaF) dziennie

(1 mg NaF) dziennie

Fluoryzacja endogenna

Fluoryzacja endogenna

Natrium fluoratum

Natrium fluoratum

–

–

1 mg

1 mg

Rp.

Rp.

Natrium fluoratum 0,001
in tab.
op.1

S. Ssać 1 tabletkę 1 raz
dziennie
w przerwach między
posiłkami.

Fluoryzacja endogenna

Fluoryzacja endogenna

Natrium fluoratum

Natrium fluoratum

–

–

0,5 mg

0,5 mg

Rp.

Rp.

Natrium fluoratum 0,5 mg
in tab.
op.1

S. Ssać 1 tabletkę 1 raz
dziennie
w przerwach między
posiłkami.

Fluoryzacja endogenna

Fluoryzacja endogenna

Zymafluor –

Zymafluor –

1 mg

1 mg

Rp.

Rp.

Zymafluor 0,001
in tab.
op.1

S. Ssać 1 tabletkę 1 raz
dziennie
w przerwach między
posiłkami.

Fluoryzacja endogenna

Fluoryzacja endogenna

Zymafluor

Zymafluor

-

-

0,25

0,25

mg

mg

Rp.

Rp.

Zymafluor 0,25

Zymafluor 0,25

mg

mg

in tab.

in tab.

op.1

op.1

S. Ssać 1 tabletkę 1 raz

S. Ssać 1 tabletkę 1 raz

dziennie

dziennie

w przerwach między

w przerwach między

posiłkami.

posiłkami.

Fluoryzacja endogenna

Fluoryzacja endogenna

Przeciwwskazania:

Przeciwwskazania:

Nadwrażliwość na fluor lub inne składniki

Nadwrażliwość na fluor lub inne składniki

prepa-ratu, niemowlęta do ukończenia 6 m.ż.

prepa-ratu, niemowlęta do ukończenia 6 m.ż.

Środki ostrożności:

Środki ostrożności:

Nie stosować, jeśli zawartość fluoru przekracza

Nie stosować, jeśli zawartość fluoru przekracza

0,7 mg/l w wodzie pitnej lub 0,01 mg/m

0,7 mg/l w wodzie pitnej lub 0,01 mg/m

3

3

w

w

powietrzu atmosferycznym. Ostrożnie

powietrzu atmosferycznym. Ostrożnie

stosować u dzieci z niewydolnością nerek,

stosować u dzieci z niewydolnością nerek,

moczówką prostą i cukrzycą.

moczówką prostą i cukrzycą.

Działania niepożądane:

Działania niepożądane:

Może wystąpić przemijające zaczerwienienie

Może wystąpić przemijające zaczerwienienie

skóry, pokrzywka. Długotrwałe stosowanie

skóry, pokrzywka. Długotrwałe stosowanie

dawki 2 mg dziennie może wywołać

dawki 2 mg dziennie może wywołać

przebarwienie szkliwa zębów (fluoroza).

przebarwienie szkliwa zębów (fluoroza).

Interakcje:

Interakcje:

Związki wapnia (także produkty

Związki wapnia (także produkty

mleczne), magnezu i glinu osłabiają

mleczne), magnezu i glinu osłabiają

wchłanianie fluoru z preparatu

wchłanianie fluoru z preparatu

(należy zachować 2-godznną przerwę

(należy zachować 2-godznną przerwę

między podaniem preparatu oraz

między podaniem preparatu oraz

leków zawierających te pierwiastki).

leków zawierających te pierwiastki).

Uwagi:

Uwagi:

U małych dzieci należy stosować

U małych dzieci należy stosować

preparat pod nadzorem osób

preparat pod nadzorem osób

dorosłych oraz przestrzegać

dorosłych oraz przestrzegać

zalecanych dawek. Zaleca się

zalecanych dawek. Zaleca się

podawanie preparatu przez co

podawanie preparatu przez co

najmniej 200-250 dni w roku.

najmniej 200-250 dni w roku.

Fluoryzacja egzogenna

Fluoryzacja egzogenna

(kontaktowa)

(kontaktowa)

Ten rodzaj fluoryzacji

Ten rodzaj fluoryzacji

polega na

polega na

bezpośrednim kontakcie

bezpośrednim kontakcie

szkliwa zębów

szkliwa zębów

wyrżniętych ze środ-

wyrżniętych ze środ-

kami zawierającymi

kami zawierającymi

fluor, takimi jak

fluor, takimi jak

płukanki, pasty do

płukanki, pasty do

zębów, żele i lakiery.

zębów, żele i lakiery.

Fluoryzacja egzogenna

Fluoryzacja egzogenna

Większość stosowanych obecnie

Większość stosowanych obecnie

preparatów z

preparatów z

a

a

wiera :

wiera :



fluorek sodu (NaF)

fluorek sodu (NaF)



monofluorofosforan sodu (MFP)

monofluorofosforan sodu (MFP)



aminofluorek (organiczny

aminofluorek (organiczny

związek fluoru)

związek fluoru)



fluorek cynawy (SnF

fluorek cynawy (SnF

2

2

)

)

Fluoryzacja egzogenna

Fluoryzacja egzogenna

Fluoro - żel

Fluoro - żel

Rp.

Rp.

2% Fluoro-żel

2% Fluoro-żel

op.1

op.1

S. Niewielką ilość żelu nanieść

S. Niewielką ilość żelu nanieść

na szczoteczkę do zębów.

na szczoteczkę do zębów.

Szczotko-wać 2 min. Wypluć.

Szczotko-wać 2 min. Wypluć.

Nie płukać jamy ustnej przez

Nie płukać jamy ustnej przez

30 min. Stosować raz na dwa

30 min. Stosować raz na dwa

tygodnie.

tygodnie.

Fluoryzacja egzogenna

Fluoryzacja egzogenna

Wskazania:

Wskazania:

Leczenie próchnicy początkowe

Leczenie próchnicy początkowe

j

j

,

,

nadżerek nietypowych, ubytków

nadżerek nietypowych, ubytków

klinowych, przy obnażaniu szyjek

klinowych, przy obnażaniu szyjek

zębów po usunięciu kamienia

zębów po usunięciu kamienia

nazębnego, po oszlifowaniu koron,

nazębnego, po oszlifowaniu koron,

przy noszeniu protez częściowych oraz

przy noszeniu protez częściowych oraz

aparatów ortodontycznych.

aparatów ortodontycznych.

Przeciwwskazania:

Przeciwwskazania:

Nie stosować w rejonach, w których

Nie stosować w rejonach, w których

zawartość fluoru w wodzie pitne

zawartość fluoru w wodzie pitne

j

j

przekracza 0,7 mg/l. Nie stosować

przekracza 0,7 mg/l. Nie stosować

częściej niż raz na 2 tygodnie. Żelu nie

częściej niż raz na 2 tygodnie. Żelu nie

należy stosować u dzieci poniżej 6 r.ż.

należy stosować u dzieci poniżej 6 r.ż.

Fluoryzacja egzogenna

Fluoryzacja egzogenna

Fluormex - płyn

Fluormex - płyn

Rp.

Rp.

Fluormex 10

Fluormex 10

mg/1,0

mg/1,0

in sol.

in sol.

op.1

op.1

S. 6 kropli nanieść na

S. 6 kropli nanieść na

szczoteczkę do zębów.

szczoteczkę do zębów.

Szczotkować przez 3 minuty.

Szczotkować przez 3 minuty.

Wypluć. Nie płukać przez 30

Wypluć. Nie płukać przez 30

minut.

minut.

Fluoryzacja egzogenna

Fluoryzacja egzogenna

Fluormex - żel

Fluormex - żel

Rp.

Rp.

Fluormex 12,5mg/1,0
in gel.
op.1

S. Niewielką ilość żelu
nanieść na szczoteczkę do
zębów. Szczotko-wać przez 3
minuty. Wypluć. Nie płukać
przez 30 minut.

Fluoryzacja egzogenna

Fluoryzacja egzogenna

Wskazania:

Wskazania:

Profilaktyka próchnicy, niedorozwój

Profilaktyka próchnicy, niedorozwój

twardych tkanek zębów, nadwrażliwość

twardych tkanek zębów, nadwrażliwość

szyjek zębowych, odwapnienie szkliwa.

szyjek zębowych, odwapnienie szkliwa.

Zabieg jonoforezy fluorkowej. Preparat

Zabieg jonoforezy fluorkowej. Preparat

stosuje się również na wrażliwe

stosuje się również na wrażliwe

powierz-chnie zębów w następstwie

powierz-chnie zębów w następstwie

stosowania klamer, szyn, protez,

stosowania klamer, szyn, protez,

aparatów orto-dontycznych, a także po

aparatów orto-dontycznych, a także po

korekcie zgryzu urazowego. Preparat

korekcie zgryzu urazowego. Preparat

jest przeznaczony dla dorosłych i dzieci

jest przeznaczony dla dorosłych i dzieci

powyżej 5 r.ż.

powyżej 5 r.ż.

Przeciwwskazania:

Przeciwwskazania:

Nie stosować w rejonach, w których

Nie stosować w rejonach, w których

zawartość fluoru w wodzie pitnej

zawartość fluoru w wodzie pitnej

przekracza 0,7 mg/l. Nie stosować

przekracza 0,7 mg/l. Nie stosować

częściej niż raz na 2 tygodnie.

częściej niż raz na 2 tygodnie.

Preparatów nie należy stosować u

Preparatów nie należy stosować u

dzieci do ukończenia 5 r.ż.

dzieci do ukończenia 5 r.ż.

Uwagi:

Uwagi:

Przed rozpoczęciem fluorkowania

Przed rozpoczęciem fluorkowania

szkliwa zębów należy usunąć

szkliwa zębów należy usunąć

kamień nazębny.

kamień nazębny.

Toksykologia fluoru

Toksykologia fluoru



Fluor jest pierwiastkiem o małym zakre-

Fluor jest pierwiastkiem o małym zakre-

sie dawki terapeutycznej. Oznacza to

sie dawki terapeutycznej. Oznacza to

realne niebezpieczeństwo

realne niebezpieczeństwo

przedawkowania.

przedawkowania.



Nadmiar fluoru prowadzi do

Nadmiar fluoru prowadzi do

zahamowania aktywności wielu układów

zahamowania aktywności wielu układów

enzymatycznych (m.in. fosfataz i

enzymatycznych (m.in. fosfataz i

esteraz) wskutek łączenia się z Ca, Mg,

esteraz) wskutek łączenia się z Ca, Mg,

Fe, Zn i Cu. Ponadto hamuje przemianę

Fe, Zn i Cu. Ponadto hamuje przemianę

węglowodanów w cyklu Krebsa oraz

węglowodanów w cyklu Krebsa oraz

pobieranie jodu i syntezę tyroksyny.

pobieranie jodu i syntezę tyroksyny.

Toksykologia fluoru

Toksykologia fluoru

Fluoroza

Fluoroza

Fluoroza zębów jest zaburzeniem

Fluoroza zębów jest zaburzeniem

pochodze-nia rozwojowego. Jest ona

pochodze-nia rozwojowego. Jest ona

określana jako stan patologiczny,

określana jako stan patologiczny,

powstały w wyniku nadmiernej

powstały w wyniku nadmiernej

ekspozycji zęba na związki fluoru w

ekspozycji zęba na związki fluoru w

okresie rozwoju szkliwa.

okresie rozwoju szkliwa.

Nadmierna podaż fluoru powoduje

Nadmierna podaż fluoru powoduje

groma-dzenie się w skupiska

groma-dzenie się w skupiska

kryształków apatytu, które w

kryształków apatytu, które w

rezultacie odpa-

rezultacie odpa-

dają od szkliwa.

dają od szkliwa.

Toksykologia fluo

Toksykologia fluo

ru

ru

Dawka letalna

Dawka letalna



Dorośli – 15 mg/kg masy ciała

Dorośli – 15 mg/kg masy ciała



Dzieci – 5 mg/kg masy ciała

Dzieci – 5 mg/kg masy ciała

Dawka subletalna

Dawka subletalna



1mg/kg masy ciała

1mg/kg masy ciała

Toksykologia fluoru

Toksykologia fluoru

Objawy zatrucia ostrego (występują po

Objawy zatrucia ostrego (występują po

około 1 godzinie od spożycia). Są to:

około 1 godzinie od spożycia). Są to:

- nudności

- nudności

- bóle brzucha

- bóle brzucha

- wymioty

- wymioty

- wzmożone ślinienie, łzawienie,

- wzmożone ślinienie, łzawienie,

pocenie

pocenie

- bóle głowy

- bóle głowy

- biegunka

- biegunka

- osłabienie

- osłabienie

Pierwsza pomoc

Pierwsza pomoc

Należy jak najszybciej podać duże

Należy jak najszybciej podać duże

ilości mleka i wywołać wymioty.

ilości mleka i wywołać wymioty.

Trzeba natychmiast zawiadomić

Trzeba natychmiast zawiadomić

szpital i przywieźć pacjenta w celu

szpital i przywieźć pacjenta w celu

płukania żołądka. W razie

płukania żołądka. W razie

opóźnienia trzeba podać dożylnie

opóźnienia trzeba podać dożylnie

glukonian wapnia i środek

glukonian wapnia i środek

wymiotny. Prędkość działania jest

wymiotny. Prędkość działania jest

bardzo ważna, gdyż fluor szybko się

bardzo ważna, gdyż fluor szybko się

absorbuje.

absorbuje.

DZIEKUJ

DZIEKUJ

Ę

Ę

ZA

ZA

UWAG

UWAG

Ę

Ę

Proszę się

Proszę się

przygotować na

przygotować na

sprawdzian

sprawdzian