AGEIZM JAKO NEGATYWNA 
POSTAWA WOBEC OSÓB W 
STARSZYM WIEKU (ŹRÓDŁA, 
SKUTKI, METODY 
PRZECIWDZIAŁANIA).

Ageizm – dyskryminacja ze względu na wiek. 
Najczęściej, choć nie zawsze, dotyczy 
problemów na rynku pracy (tak z jej 
znalezieniem jak i utrzymaniem). Widoczny jest 
także w lekceważącym traktowaniu osób 
starszych oraz braku oferty rozrywkowej i 
rekreacyjnej.
Dotyka ludzi starych, postrzeganych jako 
niepotrzebnych. Gdy dyskryminacja odnosi się 
do ludzi młodych nazywana jest adultyzmem.
W Polsce ofiarami ageizmu najczęściej padają 
kobiety po 35 roku życia oraz mężczyźni po 45

[1]

.

Metody przeciwdziałania – sposoby eliminowania 
ageizmu z praktyki społecznej 

• szeroka edukacja społeczna na temat gerontologii,
 • nacisk na rozwój tolerancji, 
• wprowadzenie niezbędnych zmian legislacyjnych,
 • zachęcanie osób w późnej starości, by poprzez własny 
przykład  pomyślnego  starzenia  się  negowały  stereotypy 
starości, 
• 

realizacja 

programu 

obejmującego 

stałą 

autoweryfikację 

stereotypów 

starości, 

czynne 

przeciwstawianie 

się 

stereotypom, 

nieustanne 

rozszerzanie  wiedzy  na  temat  starości,  uruchamianie 
programów 

geriatrycznych 

(zwłaszcza 

wśród 

pracowników  ochrony  zdrowia,  terapeutów,  opiekunów, 
pedagogów),
  •  włączenie  problematyki  ageizmu  do  systemu 
kształcenia  osób  zajmujących  się  zawodowo  osobami  w 
okresie starzenia, 
•  hipoteza  kontaktu  –  zakładająca,  że  wzajemne  relacje 
pomiędzy  przedstawicielami  dwóch  grup  społecznych 
powinny  się  poprawiać  pod  wpływem  ich  osobistego 
kontaktu

Dyskryminacja ze względu na wiek jest 
istotnym problemem nie tylko w kontekście 
wartości organizujących życie społeczeństwa, 
wyrażonych w normach konstytucyjnych i 
przepisach prawnych, ale ma także określony 
wymiar społeczno-ekonomiczny. Nierówne, 
gorsze traktowanie ludzi z powodu ich wieku 
przynosi szkody i jednostkom, i gospodarce, i 
społeczeństwu jako całości. 
Dyskryminacja ze względu na wiek może 
spotkać osoby w każdym wieku, także młode, 
ale w sposób szczególny dotyka osoby starsze. 
Zjawisko odnoszące się do osób starszych 
często łączone jest z pojęciem „ageism”
. 

Ageizm i dyskryminacja ze względu na wiek 
są często traktowane jako synonimy, choć 
„ageizm” odwołuje się przede wszystkim do 
postaw, a „dyskryminacja” dotyczy 
konkretnych zachowań. 

 Ageizm może być manifestowany w dwojaki 
sposób – stereotypy i uprzedzenia wobec 
starości mogą kształtować nasze zachowania 
wobec innych i tym samym prowadzić do 
dyskryminacji, ale także mogą wpływać na 
obraz „własnego ja” (autodyskryminacja). W 
przypadku osób starszych najczęściej 
przejawia się to zaniżonym poczuciem własnej 
wartości, rezygnacją z przysługujących praw i 
możliwości rozwoju, a także pogodzeniem się 
z gorszym traktowaniem. Ludzie akceptują 
nierówne traktowanie, uznając, że niewiele 
mogą w obliczu dyskryminacji zrobić.

Podłoże i przejawy dyskryminacji ze względu 

na wiek 
Podłożem dyskryminacji osób dojrzałych 

mogą być różne zjawiska, spośród których na 

szczególną uwagę zasługują: 



 negatywne stereotypy dotyczące starości, 



 kult młodości, 



 brak rzetelnej wiedzy o wieku dojrzałym czy 

starości wśród pracodawców, decydentów i 

wśród osób świadczących różnorodne usługi 

osobom w wieku dojrzałym i starszym, 



 bezrobocie nasilające konkurencję na rynku 

pracy, 



 niedostatek środków w gospodarstwach 

domowych i w polityce społecznej, 



 procedury dzielenia środków finansowych 

pomiędzy instytucje polityki społecznej. 

Zjawisko dyskryminacji może przyjmować 

postać bezpośrednią lub pośrednią.  
Dyskryminacja bezpośrednia  ma miejsce 

wówczas, gdy ze względu na kryterium 

dyskryminacyjne (tj. wiek) pracownik jest 

traktowany mniej korzystnie niż inny 

pracownik był, jest lub mógłby być 

traktowany w porównywalnej sytuacji.  
Dyskryminacja pośrednia ma miejsce w 

sytuacji, gdy  na skutek pozornie neutralnego 

postanowienia, zastosowanego kryterium lub 

podjętego działania występują dysproporcje 

w sytuacji jakiejś osoby lub grupy osób o 

określonych cechach i różnic tych nie da się 

uzasadnić żadnymi obiektywnymi 

przesłankami  (np. zaniżanie stawki 

godzinowego wynagrodzenia osobom 

pracującym w niepełnym wymiarze czasu, 

jeśli starsi wiekiem pracownicy dominują w 

tej grupie zatrudnionych). 

Podstawowe przejawy dyskryminacji, z jaką 
na co dzień spotykają się ludzie starsi
 
Zatrudnienie i praca:
– zmuszanie osób starszych do przejścia na 
emeryturę wbrew ich woli;             
– nieprzyjmowanie do pracy z powodu wieku;
– zmuszanie do podjęcia nisko płatnej i 
tymczasowej pracy;
– uniemożliwianie korzystania ze szkoleń 
zawodowych, w których uczestniczą młodsi 
pracownicy;
– odmawianie wypłaty odprawy przysługującej 
z tytułu redukcji personelu;
– prześladowanie i poniżanie przez młodszych 
współpracowników;
- automatyczne zwalnianie pracowników wraz 
z osiągnięciem przez nich wieku 
emerytalnego.
 

Opieka zdrowotna:
– odmawianie leczenia osób starszych 
uzasadniane ich zaawansowanych wiekiem;
– umieszczanie seniorów na oddziałach i w 
klinikach oferujących niewystarczające, 
niespecjalistyczne świadczenia zdrowotne;
– utrudnianie dostępu osób starszych do 
określonych usług lub udzielanie niejasnych 
informacji o oferowanych świadczeniach;
– niestawianie u osób starszych prawdziwej 
diagnozy na podstawie występujących 
objawów, tłumaczenie ich występowania po 
prostu „podeszłym wiekiem”;
- nieinformowanie w zrozumiały sposób o 
zapisywanych lekach i zalecanych badaniach – 
starsi pacjenci bardzo często nie rozumieją 
języka medycznego;
- za mała, nieczytelna czcionka na ulotkach 
dołączanych do leków;
- bariery architektoniczne w placówkach 
medycznych (przychodniach i szpitalach).

Usługi finansowe:
– odmawianie ludziom starszym możliwości 
skorzystania z niektórych usług ze względu 
na założenie, że nie pokryją oni związanych z 
nimi kosztów w ciągu lat życia, które im 
jeszcze zostały (dzieje się tak np. w 
przypadku udzielania kredytów);
– nachodzenie seniorów, często w ich 
własnych domach, przez handlowców i 
akwizytorów.
 

Ubezpieczenia:
– odmawianie ubezpieczenia osób starszych 
na czas podróży uzasadniane ich 
zaawansowanym wiekiem;
– automatyczne podwyższanie stawek 
ubezpieczeniowych samochodu w przypadku 
osób starszych niezależnie od ich 
dotychczasowej praktyki jako kierowców;
– pobieranie wyższych składek ubezpieczenia 
zdrowotnego podyktowane przekonaniem o 
częstych problemach zdrowotnych osób 
starszych.

Ubezpieczenia społeczne:
– odmawianie przyznania niektórych zasiłków 
uzasadnione wiekiem;
– utrata niektórych zasiłków po przekroczeniu 
wieku emerytalnego;
– opodatkowanie emerytury wypłacanej przez 
państwową instytucję.

Dostęp do dóbr:
– pojawiające się na rynku atrakcyjne oferty i 
okazje dotyczące zakupu dóbr i usług są 
bardzo często niedostępne dla osób 
starszych.
 
 
 
 
 
 

Skutki dyskryminacji ze względu na wiek
 
Niekorzystna sytuacja i dyskryminacja, jakiej 
doświadczają seniorzy, dotyka nie tylko 
jednostek. Ma wpływ na społeczności lokalne 
i społeczeństwo jako całość. Sam fakt, że 
wiele osób po 50. roku życia pozostaje poza 
rynkiem pracy, zwiększa koszty zasiłków 
wypłacanych przez państwo, a zmniejsza 
wpływy z podatków. Wykluczenie społeczne, 
do którego prowadzi dyskryminacja ze 
względu na wiek, ma ogromne negatywne 
konsekwencje ekonomiczne, które można 
dokładnie wyliczyć. 

Ciekawostka: w Wielkiej Brytanii roczne 
straty wynikające z dyskryminacji ze względu 
na wiek wynoszą 23 mld euro, a koszt 
zasiłków i utraconych przychodów z podatków 
to dodatkowe 6,3 mld euro. Ponadto, nie 
sposób oszacować strat społecznych, które 
wynikają z niedostatecznego zachęcania ludzi 
starszych do aktywnego udziału w życiu 
społecznym. Seniorzy dysponują 
doświadczeniem i wiedzą gromadzoną przez 
długie lata. Obejmuje ona szereg ważnych 
sfer, takich jak: działalność gospodarcza, 
życie rodzinne, polityka i kultura. Nie 
angażując ludzi starszych, wykluczając ich z 
życia społecznego, bezpowrotnie 
zaprzepaszczamy posiadaną przez nich 
wiedzę. Ograniczanie udziału ludzi starszych 
w różnych dziedzinach życia społecznego 
prowadzi także do wzrostu ich izolacji, 
ogranicza mobilność, a to z kolei zwiększa 
ryzyko problemów zdrowotnych.