GINEKOLOGIA
OPERACYJNA

Metody operacji w ginekologii:

I.

Laparotomia ( przez otwarcie jamy brzusznej)



Nowotwory złośliwe macicy i jajników



Guzy przydatków



Mięśniaki macicy



Endometrioza narządu rodnego



Korekcja wad wrodzonych narządu rodnego



Uwalnianie zrostów pozapalnych, plastyki jajowodów

II.

Laparoskopia (operacja z użyciem endoskopu, ze

specjalnym układem optycznym)



Niepłodność



Zespół bólów miednicy mniejszej



Podejrzenie ciąży ektopowej



Różnicowanie guzów przydatków

III.

Per vaginam ( przezpochwowo)



Plastyka szyjki macicy ( zastarzałe, poporodowe

peknięcia szyjki)



Plastyka przedniej i tylnej ściany pochwy z powodu

wysiłkowego nietrzymania moczu

Usprawnianie przedoperacyjne
– znaczenie:



Przygotowanie do usprawniania po operacji
ze względu na łatwiejszy kontakt niż
bezpośrednio po operacji



Wyuczenie pacjentki:



Prawidłowego oddychania oraz ćwiczeń
oddechowych przydatnych podczas
okresu wczesnooperacyjnego,



Ćwiczeń odcinków dystalnych kończyn
górnych i dolnych poprawiających pracę
układu krążenia



„techniki kaszlu”



Umiejętności rozluźniania mięśni



Właściwego sposobu wstawania z łóżek
w zależności od rodzaju planowanego
zabiegu operacyjnego

Usprawnianie pooperacyjne –
znaczenie

:



Uzdrawiający wpływ na wszystkie narządy ustrojowe przez:



Szybkie usuniecie środka znieczulającego z organizmu



Zapobieganie powikłaniom pooperacyjnym układu

oddechowego, układu krążenia



Utrzymanie prawidłowej perystaltyki jelit



Zapobieganie zrostom pooperacyjnym



Utrzymanie sprawności układu ruchowego



Znaczenie psychoterapeutyczne, polegające na

wyprowadzaniu pacjentek przez szybkie uruchomienie z

błędnego przeświadczenia o swojej nieprzydatności

życiowej po operacji



Brak obrzęków umiejscowionych szczególnie w okolicy

umieszczania wenflonów – uelastycznienie ścian naczyń

krwionośnych

RODZAJE ĆWICZEŃ
LECZNICZYCH PRZED ZABIEGIEM
OPERACYJNYM:

1.

Ćwiczenia ogólnokondycyjne – zwiększające ogólną

sprawność i kondycję pacjentki

2.

Ćwiczenia krążeniowe – ćwiczenia części dystalnych ( zmiany

pozycji w łóżku) jako profilaktyka przeciwzakrzepowa:



Na plecach, nogi podkurczone



Na boku



Pozycja półsiedząca



Przejście do pozycji stojącej poza łóżkiem

3.

Ćwiczenia prawidłowego odkasływania



w pozycji leżącej na plecach pod katem 45

o

, przy

zgiętych kończynach dolnych ( rozluźnienie mięśni

brzucha) i stabilizacji rany pooperacyjnej ( pacjentka

dłońmi zbliża brzegi rany i ją przyciska), na szczycie

wydechu wykonywane jest skuteczne odkasływanie,



w razie zabiegu per vaginam pacjentka przed

odkasływaniem wciąga jednocześnie pochwę i odbyt

do środka ( stabilizacja mięsni krocza i dna miednicy) i

również na szczycie wydechu odkasłuje

RODZAJE ĆWICZEŃ
LECZNICZYCH PRZED ZABIEGIEM
OPERACYJNYM:

4.

Ćwiczenia oddychania



W razie laparotomi – torem piersiowym



Po zabiegu per vaginam – torem mieszanym

5.

Ćwiczenia prawidłowego odwracania się na boki



Pacjentka z leżenia na plecach ze zgietymi kończynami

dolnymi w stawach kolanowych i biodrowych- co

powoduje rozluźnienie mieśni brzucha – całym tułowiem

obraca się na boki

6.

Ćwiczenia prawidłowego wstawania z łóżka



W razie laparotomii: po prawidłowym ułożeniu na boku

pacjentka przesuwa podudzia poza krawędź łóżka, a

następnie, opierając się na dłoni i łokciu, unosi tułów

bokiem w górę, przechodząc do siadu ze spuszczonymi

nogami – w ten sposób eliminuje pracę mięśni brzucha; w

pozycji siedzącej wykonuje kilka ćwiczeń oddechowych;

jeżeli nie ma powikłań, to może wstać i chodzić;



W przypadku operacji per vaginam pacjentki przez kilka

dni nie powinny siadać, dlatego przed zabiegiem uczy się

je wstawać z łóżka z ominięciem pozycji siadania

RODZAJE ĆWICZEŃ
LECZNICZYCH PRZED ZABIEGIEM
OPERACYJNYM cd:

7.

Sposoby wstawania z
pominięciem siadania:



I - Z pozycji klęku
podpartego pacjentka
wstaje z łóżka bokiem lub
tyłem i przechodzi do
pozycji stojącej przed
łóżkiem. Wchodząc do
łózka ruchy wykonuje w
odwrotnej kolejności



II – Z pozycji leżenia na
boku pacjentka zsuwa się z
łóżka po zewnętrznej
powierzchni uda. Opierając
się na łokciu i dłoni,
przechodzi do pozycji
stojącej przed łóżkiem.

Cele rehabilitacji jako
przygotowania do zabiegu
operacyjnego:

a.

Zmniejszenie powikłań związanych z układem krążenia

obwodowego – zapobieganie stanom zapalnym

a.

Chorobie zakrzepowo-zatorowej, którym sprzyjają:



Żylaki kończyn dolnych



Otyłość



Zaburzenia krążenia obwodowego



Niewydolność krążenia



Odwodnienie



Niewydolność nerek



Operacje usunięcia mięśniaków

b.

Postępowanie przedoperacyjne



Zakładanie pończoch przeciwżylakowych



Bandażowanie kończyn dolnych z żylakami podudzi



Tak zabezpieczone kończyny podtrzymuje się do chwili

pionizacji, czy do momentu rozpoczęcia chodzenia



Istotne jest wczesne uruchomienie pacjentki

Cele rehabilitacji jako
przygotowania do zabiegu
operacyjnego cd.:

1.

Zmniejszenie powikłań związanych z układem

oddechowym (niedodma, zapalenie oskrzeli,

zapalenie płuc) i poprawa wentylacji.

a.

Na powikłania płucne mają wpływ:



Infekcje w okresie okołooperacyjnym



Bóle w okolicy rany pooperacyjnej

( przyczyna ograniczonej wentylacji płuc

– płytkie oddechy i brak prawidłowego

odksztuszania zalegającej wydzieliny



Palenie tytoniu ( powikłania 5-6 razy

częściej niż u niepalących)



Wiek pacjentki 9 starszy sprzyja

niedodmie i zapaleniu płuc)



Otyłość, zakrzepica żylna, zapalenie

otrzewnej, wzdęcie brzucha

2.

Zapobieganie skutkom długotrwałego

ograniczenia aktywności – zrosty pooperacyjne

( przyczyna zespołu bólowego); odleżyny.

Schemat postępowania po zabiegu
operacyjnym:

Rehabilitacja wewnątrzszpitalna

Rehabilitacja

pozaszpitalna

Przed zabiegiem
Operacyjnym

ambulatorium

sanatorium

po zabiegu
operacyjnym
(od 1-9doby)

Usprawnianie po zabiegu
operacyjnym na otwartej jamie
brzusznej - laparotomii



I doba

( czas ćwiczeń 20-30minut), pacjentka wykonuje

ćwiczenia w pozycjach:



Leżenie tyłem i na boku



Siad na łóżku ze spuszczonymi nogami



Stosowane ćwiczenia:



Porawiajace krązęnie krwi



Oddechowe ( torem piersiowym)



statyczne - zwane gimnastyką przekrwienna czyli

izometryczną; ćwiczenia wykonuje się z ostrożnością w

pozycji leżącej lub siedzącej



dynamiczne – wprowadzane z chwilą wystąpienia

ppoprawy w umiejscowionym odczuciu bólu; wykonuje

się je w bezbolesnych odcinkach układu ruchowego



Czynne mięśni i szyi



Czynne kończyn górnych

Usprawnianie po zabiegu
operacyjnym na otwartej jamie
brzusznej - laparotomii



Stosowane ćwiczenia cd:



Czynne kończyn dolnych ( bez angażowani mięśni brzucha)



Czynne mięśni grzbietu ( izomteryczne, w niepełnym
zakresie)



Izometryczne ( mięśnie pośladków, czworogłowe uda,
trójgłowe łydki)



Prawidłowego i skutecznego odkasływania



Częste odwracanie się na boki ( zapobiega powstawaniu
zrostów, poprawia perystaltykę jelit)



Prawidłowy siad na łóżku ze spuszczonymi nogami ( w tej
pozycji niektóre ćwiczenia oddechowe oraz niektóre czynne)



Pełna pionizacja – stanie, chodzenie



Zaleca się powtórzenie ćwiczeń w ciągu dnia, szczególnie
przeciwzakrzepowych, oddechowych, częstą zmianę pozycji i
chodzenie.

Usprawnianie po zabiegu
operacyjnym na otwartej jamie
brzusznej - laparotomii



II doba

– powtarza się ćwiczenia z pierwszej doby i dodaje

indywidualne ćwiczenia kształtujące, pamiętajac o

przeciwskazaniach



III doba

- powtarza się ćwiczenia z pierwszej doby i dodaje

ćwiczenia ogólnokondycyjne. Po ćwiczeniach należy ułożyć

pacjentkę na brzuchu mniej więcej na 20-30minut, płasko

na brzuchu, z podłożoną poduszka pod ranę pooperacyjną.

Ma to na celu:



Zapobieganie tworzeniu się zrostów pooperacyjnych



Poprawę perystaltyki jelit



Poprawę pracy trzewi



Poprawę samopoczucia

Zaleca się powtarzać przez kilka dni 2xdzienie ułożenie na

brzuchu , s pacjentka może spać na brzuchu.

Usprawnianie po zabiegu
operacyjnym na otwartej jamie
brzusznej - laparotomii



IV –IX doba

:



Powtarza się poprzednie ćwiczenia



Włącza się ćwiczenia w pozycji

leżenia na brzuchu



Ćwiczenia izometryczne mięśni

prostych brzucha i ćwiczenia

czynne mięśni skośnych brzucha



Ćwiczenia poprawiające sylwetkę



X doba

– jeżeli nie ma przeciwwskazań

pacjentka wychodzi do domu z

zaleceniami kontynuowania

rehabilitacji oraz z instruktażem

fizykoterapeutycznym dotyczącym

pielęgnacji blizny pooperacyjnej w

domu ( masaż, rozgrzewanie

lampą)

Usprawnianie po zabiegu
operacyjnym per vaginam:



Postępowanie jest takie samo jak po laparotomii ( wg
schematu) ze szczególnym uwzględnieniem:



Pionizacji – odbywającej się wg zasad wyuczonych w i lub
II dobie po zabiegu operacyjnym ( decyduje o tym lekarz)
ze względu na wybrana metodę operacyjną.



Skutecznego odkasływania



Zastosowania ćwiczeń Kegla w III dobie po zabiegu
operacyjnym



Siadania oraz ćwiczeń w pozycji siedzącej -
wprowadzanych indywidualnie

Jeżeli nie ma przeciwwskazań pacjentka wypisywana jest do

domu w X dobie po operacji, z zaleceniami dalszej
rehabilitacji, szczególnie wykonywania mniej więcej przez 2
miesiące ćwiczeń wzmacniających mięśnie krocza i dna
miednicy.

Ciąża i poród

Zmiany w postawie i statyce w
czasie ciąży:



Środek ciężkości u ciężarnej
kobiety przemieszcza się
wraz z upływem ciąży
wskutek powiększania się
macicy ku przodowi.



Następuje kompensacja
przez postępującą lordozę w
obrębie lędźwi oraz
zwiększona kifozę w obrębie
piersiowym kręgosłupa



Zmiany te prowadzą do
zwiększonego obciążenia
mięśni i więzadeł układu
kostnego  bóle w obrębie

odcinka szyjnego i
lędźwiowego kręgosłupa

Gimnastyka w okresie od 37 do 40
tygodnia ciąży – przygotowanie do
porodu:



Ćwiczenia oddechowe:



Wyjaśnić i uświadomić normalny sposób
oddychania

( wdech/wydech/przerwa po wydechu max.)



Postrzegać ruchy przy oddychaniu (położyć
dłonie na brzuchu, klatce piersiowej, na
bokach)



Nauczyć się postrzegać zmiany ruchów
oddechowych i rytmu oddechowego ( w czasie
napięcia, wysiłku, bólu, strachu)



Odczuwać płaszczyzny odniesienia przepona
miednicy-przepona-jama ustna (np..
mm.przepony miednicy mocno napiąć,
jednocześnie mocno zacisnąć usta; utrzymać
napięcie w obu płaszczyznach, a następnie
rozluźnić napięcie tylko ust napięcie

przepony miednicy ustąpi automatycznie)

Gimnastyka w okresie od 37 do 40
tygodnia ciąży – przygotowanie do
porodu:



Ćwiczenia relaksujące

, wykorzystujące

trening autogenny Shultza

To specjalna technika pozwalającą dość szybko i skutecznie uzyskać

efekt "spokojnego ciała, a w ślad za tym - efekt wyciszenia

psychicznego... W trakcie treningu dążymy do uzyskania

rozluźnienia mięśni kończyn i tułowia, a w efekcie - do

uzyskania odprężenia emocjonalnego. Odbywa się to poprzez

przekazywanie sobie autosugestii związanych z odczuwaniem

ciężaru, a potem ciepła w ciele



Ćwiczenia rozluźniające mięśnie dna miednicy

, szczególnie w

pozycjach:



Leżącej na plecach, górna część tułowia lekko uniesiona ,

podudzia na wałeczku, lekko rozwarte



Kolankowo- łokciowej



Kucznej



Półskośnej leżąc na boku



Siadu na podłodze z przywiedzionymi i złąćzonymi odeszwami



Siadu skrzyżnego z możliwie dużym rozchyleniem kolan



Ćwiczeń rozciągających mięśnie dna miednicy

Gimnastyka w okresie od 37 do 40
tygodnia ciąży – przygotowanie do
porodu:



W dalszej kolejności występują ćwiczenia:



Zwiększające przemianę materii ( pobudzenie krążenia

i wzmożenie przemiany materii – wykonujemy

obszerne, forsowane ruchy rąk, przedramion, stóp, ud)



Ćwiczenia gibkościowe mające na celu rozluźnienia

mięśni grzbietu, brzucha i dna miednicy, wykonuje się

je z odpowiednio dobranymi ćwiczeniami

oddechowymi jako małe ruchy prostujące, zginające,

skrętne tułowia w pozycji siedzącej, na boku, klęku

podpartym leżeniu na plecach z wysoko uniesionymi

nogami czy w pozycji stojącej.



Ćwiczenia mięśni brzucha i dna miednicy (powodują

zwiększenie ich rozciągliwości i elastyczności oraz

usprawnienie naprzemiennego rozluźniania i napinania

ich)



Ćwiczenia powłok brzusznych i dna miednicy ( w celu

usprawnienia ich napinania i rozluźniania, wykonywane

są z zaangażowaniem toru brzusznego ze zwróceniem

uwagi na pracę mięśniową w pozycjach: siedzącej,

leżącej na plecach; przerwa oddechowa z

równoczesnym utrzymaniem napięcia powłok

brzusznych – rozluźnienie)

Gimnastyka w okresie połogu:



Początek 24h po porodzie



Czas trwania : aż do pełnej rehabilitacji mięśni brzucha i przepony

miednicy

( do 6 miesięcy)



Cel:



Dobrze zwinięta macica



Normalnie funkcjonujące mm. przepony miednicy



Normalnie funkcjonujące mm. brzucha



Profilaktyka, mająca na celu przeciwdziałanie wypadnięciu macicy.



Profilaktyka przeciwzakrzepowa

Gimnastyka w okresie połogu:



Nauka oddychania

: oddychanie żebrowo-

brzuszne, oddychanie kontaktowe



Wypracowanie napięcia mięśni przepony
miednicy



Wyćwiczenie izolowanego napięcia mm.
przepony miednicy leżąc na plecach z
podniesionymi nogami.



Unikać używani mm. pośladkowych i
przywodzicieli.



Wypracowanie napięcia synergistycznego
mięśni brzucha



Wyćwiczenie synergistycznego napięcia
mm. Brzucha, leżąc na plecach z
podniesionymi nogami.



Kręgosłup lędźwiowy „wciskać” w
podłoże w celu uniknięcia lordozy.

Gimnastyka w okresie połogu:



Wypracowanie napięcia podstawowego



Ćwiczyć napięcie podstawowe a różnych pozycjach

(kolejność wg wzrostu trudności) leżenie na plecach z

podgiętymi nogami-wygodna pozycja leżąca na boku-

leżenie na plecach z wyprostowanymi nogami- siedzenie –

stanie.



Odciążenia przepony miednicy;

rozciąganie skróconych mięśni

grzbietowych

(np.. Leżenie na plecach z podniesionymi nogami. Unieść

miednicę, potem kręgosłup opuszczać kręg po kręgu i w końcu

położyć pośladki ponownie na podłożu)



Wzmocnienie mięśni brzucha i przepony miednicy

•

Ćwiczenia mm. Poprzecznych brzucha rozpocząć wtedy,

gdy może być utrzymane napięcie mieśni przeppony

miednicy przy unoszeniu głowy.

•

Ćwiczenia wykonywane nieprawidłowo lub zbyt cieżkie

mogą sprzyjać wypadaniu macicy