Fizjoterapia jako element

rehabilitacji kompleksowej,

zespół rehabilitacyjny,

zależności i współdziałania.

Autorzy

Michał Sokołowski

Daniel Kalinowski

Wstęp

Ukształtowany w Polsce model kompleksowej rehabilitacji zakłada uwzględnienie
wszystkich rodzajów potrzeb osoby niepełnosprawnej
w procesie rehabilitacyjnym.

Postępowanie terapeutyczne łączy rehabilitację psychologiczną, medyczną, społeczną
i zawodową.

Podział ten ma znaczenie jedynie metodyczne, ponieważ w praktyce rehabilitacja jest
procesem ciągłym, a poszczególne jej etapy nakładają
się i uzupełniają.

Dzięki założeniom wypracowanym przez Polską Szkołę Rehabilitacji, tj. powszechność,
wczesne zapoczątkowanie,
kompleksowość, ciągłość – rehabilitacja odgrywa istotną rolę w integracji
niepełnosprawnych ze społeczeństwem.

Definicja

•

Fizjo

- pierwszy człon wyrazów złożonych, wskazujący na ich związek znaczeniowy z naturą,

przyrodą, organizmem, od gr. phsis natura.

•

Fizjoterapia

- forma leczenia środkami naturalnymi oparta na różnych formach energii fizycznej

występującej w środowisku człowieka. Wykorzystuje bodźce termiczne, kinetyczne, mechaniczne,
elektryczne, świetlne, chemiczne. Metody fizjoterapii to: balneoterapia (kąpiele lecznicze, kuracje
pitne), klimatoterapia, fizykoterapia, kinezyterapia, terapia manualna.

•

Rehabilitacja

Według definicji WHO rehabilitacja to

kompleksowe

postępowanie w odniesieniu do osób

niepełnosprawnych fizycznie i psychicznie, które ma na

celu przywrócenie pełnej lub możliwej

do osiągnięcia sprawności fizycznej i psychicznej,

zdolności do pracy i zarobkowania oraz

zdolności do brania czynnego udziału w życiu społecznym.

Rehabilitacja jest procesem medyczno – społecznym, który dąży najogólniej

mówiąc do poprawy jakości życia osób niepełnosprawnych.

Co to jest Rehabilitacja

Kompleksowa ?

Rehabilitacja kompleksowa-

jest to proces koordynujący różne metody działania:

Fizjoterapia:

a)

kinezyterapia

b)

fizykoterapia

c)

masaż leczniczy

Farmakoterapia
Psychoterapia
Psychodiagnostyka
Zabiegi odtwórcze ( protetyka, ortotyka)
Rehabilitacja socjalna i zawodowa

Rehabilitacja społeczna

Polega na przywróceniu osobie niepełnosprawnej możliwie pełnej samodzielności
społecznej we wszystkich wymiarach, tj.

kulturowym, społecznym

zawodowym

edukacji osób zdrowych w zakresie problematyki niepełnosprawności

.

Niepełnosprawni, którzy nie mogą powrócić do wykonywanej pracy:

poddawani są przekwalifikowaniu
podejmują zatrudnienie w przystosowanych warunkach pracy.

Część osób wymaga uregulowania spraw bytowych (przyznanie renty, dodatku
pielęgnacyjnego, zapomogi), zniesienia barier architektonicznych, urbanistycznych i
społecznych oraz zaopatrzenia w sprzęt ortopedyczno—rehabilitacyjny .

Rehabilitacja zawodowa

stawia sobie za cel przygotowanie osoby niepełnosprawnej do pracy zgodnie z
psychofizycznymi możliwościami oraz kwalifikacjami zawodowymi , a jeśli nie jest to
możliwe, preorientację zawodową.

Koncepcja tego etapu opiera się na dwóch ważnych założeniach. Zgodnie z nimi każda
osoba, pomimo istniejącej niepełnosprawności, zachowuje jeszcze określone sprawności,
które mogą być odpowiednio wykorzystane w życiu codziennym i w pracy zawodowej, a
żadna praca nie wymaga od osoby, która ją podejmuje, zaangażowania wszystkich
sprawności fizycznych, psychicznych, intelektualnych i społecznych .

Rehabilitacja

psychologiczna

ma na celu przywróceni osobie niepełnosprawnej równowagi psychicznej,
poczucia własnej wartości, motywowania i mobilizowania jej do współpracy oraz do
podejmowania aktywności w różnych obszarach własnego życia. Jest ona
wyodrębniona w procesie kompleksowej rehabilitacji tylko formalnie.

W praktyce oddziaływania psychologiczne są prowadzone na każdym etapie
rehabilitacji, tj. łącznie z rehabilitacją medyczną, społeczną i zawodową.

Skuteczność rehabilitacji wyraża się w przystosowani (adaptacji) osób
niepełnosprawnych do funkcjonowania w środowisku życia, pełnienia ról społecznych,
podjęcia pracy zawodowejma na celu przywróceni osobie niepełnosprawnej
równowagi psychicznej, poczucia własnej wartości, motywowania i mobilizowania jej
do współpracy oraz do podejmowania aktywności w różnych obszarach własnego
życia.

Rehabilitacja medyczna jako część rehabilitacji

kompleksowej i element fizjoterapii

nazywana usprawnianiem leczniczym, jest programem leczenia funkcjonalnego, który ma za

zadanie przywrócenie możliwie optymalnej sprawności w czynnym życiu społecznym ].

Prowadzi się ją w warunkach szpitalnych, ambulatoryjnych, sanatoryjnych i domowych.

Podstawowymi środkami rehabilitacji medycznej

kinezyterapia,

terapia zajęciowa,

psychoterapia

W usprawnianiu leczniczym wykorzystuje się pomocnicze środki, takie jak: fizjoterapia, zwana

też fizykoterapią lub terapią fizykalną czyli wykorzystanie bodźców fizycznych,

pochodzących ze źródeł sztucznych lub chemicznych, z następujących działów:

ciepłolecznictwo,

światłolecznictwo,

elektroterapia, balneoterapia,
hydroterapia i masaż,
zaopatrzenie ortopedyczne (sprzęt ortopedyczny i lokomocyjny, do obsługi

osobistej).

Zespół Rehabilitycyjny

Zespół Rehabilitacyjny co to

jest ?

Zgodnie z zasadą kompleksowości powstało pojęcie zespołu terapeutycznego. Jest to

grupa specjalistów reprezentujących różne dziedziny medycyny oraz nauk

pokrewnych wykorzystywanych w terapii, którzy współpracują ze sobą i tworzą oraz

modyfikują wielopłaszczyznowy program rehabilitacji

W skład zespołu terapeutycznego wchodzą:

lekarz specjalista rehabilitacji medycznej;

lekarze innych specjalności (neurolog, ortopeda, reumatolog, kardiolog,

urolog, pediatra lub inni);

fizjoterapeuci;

terapeuta zajęciowy;

terapeuta mowy;

pielęgniarki;

psycholog, neuropsycholog;

inni w zależności od potrzeb (technik ortopedyczny, pracownik socjalny).

Lekarz specjalista rehabilitacji

medycznej.

Lekarze przeprowadzają wstępną rehabilitację. Celem ich pracy jest stabilizacja choroby i zapobieganie

dalszego rozwoju. Lekarza posiadającego I stopień specjalizacji w zakresie rehabilitacji medycznej
zwanego dalej „specjalistą I-go stopnia”, a także lekarza będącego w trakcie specjalizacji w dziedzinie
rehabilitacji medycznej:

1)

badanie dla potrzeb rehabilitacji, weryfikację i uzupełnienie diagnostyki,

2) planowanie programu kompleksowej rehabilitacji (procesu usprawniania),

3) nadzorowanie procedur fizjoterapeutycznych,

4) wykonywanie prób wydolnościowych i ich ocena (testy wysiłkowe, spirometria, testy funkcjonalne),

5) aktywne uczestnictwo w rehabilitacji rodzinnej, społecznej i zawodowej,

6) leczenie bólu, niezależnie od jego przyczyny.

Kieruj procesem kompleksowej rehabilitacji, odpowiada za przebieg i wynik rehabilitacji jak również

prowadzi nadzór nad całym zespołem i odpowiada za jego działania

Kierownikiem wszystkich placówek rehabilitacji leczniczej, tak stacjonarnych jak i ambulatoryjnych jest

lekarz- specjalista ii stopnia z rehabilitacji medycznej

lekarz ustala diagnozę , stopień i rodzaj dysfunkcji i w oparciu o nie opracowuje plan leczenia

wykorzystując do tego celu:

Informacje zawarte w skierowaniu lekarza poz. lub lekarza specjalisty

Wyniki przeprowadzonego badania podmiotowego i przedmiotowego pacjenta

Pielęgniarka

Rehabilitacyjna.

Wśród funkcji zawodowych pielęgniarek wyróżnia się funkcję rehabilitacyjną, której realizowanie ma
szczególne znaczenie w opiece nad osobami niesprawnymi ruchowo.

Ciechaniewicz* definiuje zawodową funkcję rehabilitacyjną pielęgniarki jako zespół czynności
ukierunkowanych na pomoc pacjentowi w ponownym odzyskiwaniu zdolności motorycznych
utraconych w wyniku choroby, urazu, gwałtownego wypadku lub wady wrodzonej układu ruchu.

1) usprawnianie w okresie przebywania chorego w łóżku
w sytuacji zaostrzenia objawów bólowych, niewydolności
ruchowej z powodu udaru lub ograniczenia
zdolności ruchowej z powodu operacji wszczepienia
protezy stawu biodrowego,

2) wstawanie pacjenta: bierne — z asystą pielęgniarki
i aktywne — samodzielne i bezpieczne po wyuczeniu
wykonywania bezpiecznych ruchów,

3) kinezyterapię zwiększającą sprawność i wydolność
organizmu w zależności od ćwiczonych grup mięśni
albo ćwiczeń ogólnie usprawniających. Te ostatnie
mają wzmocnić mięśnie obręczy barkowej i kończyn
górnych. Sprawność tych grup mięśniowych umożliwia
pacjentowi poruszanie się z pomocą kul uruchamianych
kończynami górnymi.

*Wiesław Ciechaniewicz - autor podręczników pielęgniarstwa

Fizjoterapeuta – zadania

Fizjoterapeuta to specjalista, który dzięki wiedzy oraz umiejętnościom manualnym środkom

technicznym eliminuje (jeśli to możliwe) pewne procesy chorobowe w organizmie pacjenta,

zapobiega nawrotom postępowi chorób oraz usuwa dolegliwości.

Celem pracy fizjoterapeuty jest przygotowanie i wykonywanie takich zabiegów w celu eliminowania pewnych

chorób i dolegliwości, zapobieganiu ich nawrotom lub ewentualnemu postępowi.

Magister rehabilitacji ruchowej i fizjoterapii ma prawo do usprawniania ruchowego na podstawie

zlecenia lekarskiego i do kierowania pracą zespołu techników fizjoterapii pracujących na kinezyterapii

•

Ustala program usprawniania ruchowego w oparciu o plan leczenia opracowany przez lekarza oraz ocenę

stanu funkcjonalnego pacjenta i ocenę wydolności,

•

Prowadzi ćwiczenia zgodnie z opracowanym programem- indywidualnie- grupowo- ćwiczenia w wodzie-

ćwiczenia w terenie

•

Prowadzi dokumentację medyczną wykonywanych zabiegów i oceny funkcjonalnej pacjenta

•

Udziela instruktażu chorym lub ich rodzinom odnośnie ćwiczeń zalecanych do wykonania w domu

•

Bezpośrednio współpracuje z lekarzem, informuje go o ewentualnych trudnościach w realizowaniu

usprawniania

Technik fizjoterapii wymagane kwalifikacje:posiada dyplom ukończenia medycznego studium zawodowego,

wydział/ kierunek fizjoterapii

Obecnie praca fizjoterapeuty nie musi sprowadzać się tylko do wspomagania leczenia lub rehabilitacji. Równie

popularne są działania z zakresu profilaktyki.

Logopeda.

Logopedzi to lekarze, których najważniejszym zadaniem jest kształtowanie prawidłowej

mowy i jej rozwój pod względem fonetycznym, gramatycznym i leksykalnym,

doskonalenie mowy już ukształtowanej, usuwanie wad mowy, nauczanie mowy

(mówienia i rozumienia) w wypadku jej braku lub utraty, usuwanie zaburzeń głosu,

usuwanie trudności w czytaniu i pisaniu.

Moja też na celu przywrócenia komunikacji nauczanie nowe sposoby komunikowania się

lub świadczenia ćwiczenia w celu wzmocnienia mięśni gardła i jamy ustnej.

Terapeuta zajęciowy.

•

Prowadzi różne formy i techniki terapii zajęciowej w procesie leczenia oraz
rehabilitacji chorych, w celu przeciwdziałania powstaniu przewlekłego stanu
chorobowego lub trwałego kalectwa, kompensacji ubytków funkcji oraz
przystosowania do życia w społeczności szpitalnej i poza szpitalnej.

Zadania Terapeutów

zajęciowych

Zadania zawodowe:

•

nawiązywanie kontaktu psychoterapeutycznego z chorym oraz tworzenie środowiska psychoterapeutycznego i

socjoterapeutycznego, w celu rozpoznania i zaspokajania potrzeb człowieka chorego, z uwzględnieniem

czynników zdrowotnych, psychologicznych i społecznych

•

planowanie indywidualnego i grupowego programu terapii, dostosowanej do potrzeb pacjenta, jego cech i

nawyków oraz zaleceń lekarskich

•

prowadzenie różnych form oddziaływania terapeutycznego: zajęcia warsztatowe, świetlicowe, kulturalno-

oświatowe i artystyczne, ćwiczenia z zakresu wychowania fizycznego (rekreacyjne, sportowe)

•

wykonywanie wraz z pacjentem podczas zajęć terapeutycznych prac ogrodniczych, wikliniarskich,

dziewiarskich, krawieckich, z zakresu obróbki metali, drewna, tworzyw itp.

•

nauczanie pacjentów posługiwania się podstawowym sprzętem rehabilitacyjnym, m.in. sprzętem do

samoobsługi, ułatwiającym czynności życia codziennego, oraz kształtowanie u nich umiejętności

samodzielnego życia

•

prowadzenie obserwacji reakcji organizmu pacjenta na terapię zajęciową i przekazywanie jej wyników osobie

kierującej terapią (np. zgłaszanie lekarzowi przypadków samowolnego oddalenia się chorego psychicznie,

pogorszenia jego stanu zdrowia lub prób samobójczych)

•

współdziałanie z zespołem prowadzącym rehabilitację chorego (np. stosowanie terapii na zlecenie lekarza,

konsultowanie z lekarzem przebiegu i wyników terapii)

•

zachowanie tajemnicy w zakresie rozpoznania i metod leczenia wobec chorego i rodziny chorego (udzielanie

informacji jedynie za zgodą lekarza odpowiedzialnego za stan zdrowia chorego)

•

przestrzeganie przepisów bhp, obowiązujących przy określonych rodzajach zajęć oraz przepisów ppoż., w celu

zapewnienia choremu maksymalnego bezpieczeństwa.

Psycholog- zadania.

•

osoba posiadająca właściwe kwalifikacje, potwierdzone wymaganymi dokumentami,
do udzielania świadczeń psychologicznych polegających w szczególności na:
diagnozie psychologicznej, opiniowaniu, orzekaniu, psychoterapii (po ukończeniu
studiów podyplomowych w tym zakresie) oraz na udzielaniu pomocy psychologicznej.

•

Zadania :

•

Diagnoza psychologiczna, oddziaływanie psychologiczne, psychoedukacja

•

Ocena poziomu intelektualnego

•

Ocena funkcjonowania emocjonalnego i motywacyjnego

•

Ocena osobowości oraz zaburzeń osobowości

•

Ocena funkcjonowania rodzinnego

•

Ocena funkcjonowania zawodowego

•

Ocena funkcjonowania społecznego

•

Konsultacje psychologiczne (dla pacjenta, rodziny, członków zespołu terapeutycznego w procesie
leczenia)

•

Poradnictwo psychologiczne

•

Interwencja kryzysowa (nakierowana na pacjenta i jego rodzinę)

•

Psychoterapia (indywidualna, grupowa, rodzin)

•

Terapia podtrzymująca

•

Psychoedukacja ( pacjentów, rodzin pacjentów, współpracowników w procesie leczenia, innych grup
zawodowych)

Pracownik Socjalny.

•

Pracownikiem socjalnym może być osoba, która ma odpowiednie kwalifikacje zawodowe, tzn. ukończyła

szkołę pracowników socjalnych lub studia wyższe o kierunku: praca socjalna, polityka społeczna,

resocjalizacja, socjologia, pedagogika, psychologia lub inne pokrewne.

•

Zgodnie z zapisem w ustawie praca socjalna oznacza: „działalność zawodową skierowaną na pomoc

osobą i rodziną we wzmacnianiu i odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie, oraz na

tworzeniu warunków sprzyjających temu celowi” . Teoria praktyki polskiej pracy socjalnej wiązana jest

zazwyczaj z nazwiskiem H. Radlińskiej*, która pracę socjalna określiła, jako pracę społeczną, natomiast

określenie społeczny oznacza równocześnie cel i sposób osiągania celu.

*

Helena Radlińska (ur. 2 maja 1879 w Warszawie, zm. 10 października 1954 w Łodzi) – twórczyni pedagogiki

społecznej w Polsce. Występuje pod pseudonimami: H. Orsza, J. Strumiński, Warszawianin

Zadania Pracowników

Socjalnych

1.

Zapewnienia podstawowych warunków życia tym, którzy są ich pozbawieni – cel ratowniczy;

2.

Zaspokajanie potrzeb, które nie mogą być realizowane samodzielnie w ramach innych instytucji – cel

kompensacyjny;

3.

. Minimalizowanie negatywnego wpływu tych czynników, które nie mogą być zmniejszone lub usunięte – cel

protekcyjny;

4.

Osiągnięcie bardziej satysfakcjonującego poziomu i jakości życia poprzez

5.

wspomaganie w rozwiązywaniu problemów, w pokonywaniu trudności – cel promocyjny;

. Wzmacnianie zdolności grup i społeczności lokalnych do samodzielnego rozwoju i rozwiązywanie własnych

problemów;

6.

Efektywne organizowanie zróżnicowanych form pomocy, oraz zarządzania nimi;

Wymienione powyżej cele realizowane są w codziennej działalności zawodowej pracownika socjalnego,

wyrażone są one w podejmowaniu takich zadań, jak:

7.

Dokonywanie analizy i oceny zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej;

Udzielanie informacji wskazówek i pomoc w zakresie rozwiązywania spraw życiowych jednostką i grupą, tego

potrzebującym;

8.

Pobudzanie aktywności społecznej i inspirowanie zada samopomocowych;

Współuczestniczenie w inspirowaniu, opracowywaniu wdrażaniu oraz rozwijaniu programów społecznych;

9.

Ujawnianie analizowanie i interpretowanie potrzeb oraz problemów społecznych mających wpływ na

kształtowanie właściwych stosunków międzyludzkich; 11.Współpraca z innymi profesjonalistami, instytucjami i

organizacjami mającymi na celu doskonalenie istniejących już rozwiązań w dziedzinie pracy socjalnej;

10. Uczestniczenie w różnego rodzaju formach doskonalenia i dokształcania podnoszących poziom kwalifikacji

zawodowych;

11. . Inicjowanie nowych form udzielania pomocy

Technik ortopedyczny

•

Zajmuję się wykonywaniem sprzętu ortopedycznego. Głównie tworzenie nowych

protez ułatwiających poruszanie się osobom niepełnosprawnymi jednocześnie

tworzenie ortez rożnego rodzaju jak i różnych sprzętów ułatwiających życie w

normalnym społeczeństwie.

• Orteza

(od ortopedyczna proteza) - aparat ortopedyczny stabilizujący stawy

zastępujący gips. Jego głównym zadaniem jest usztywnienie stawów

kończyn, które uległy urazom np. skręcenia, zwichnięcia lub zerwania

więzadeł. Ze względu na rodzaje leczonych obrażeń ortezy podzielić można

na sztywne, półsztywne (półelastyczne) i miękkie (elastyczne).

• Proteza

- sztuczne uzupełnienie (aparat, przyrząd) brakującej części ciała

lub narządu. Najczęściej w użyciu znajdują się protezy stomatologiczne,

ortopedyczne, rzadziej kosmetyczne, służące celom estetycznym (sztuczna

gałka oczna, małżowina uszna, pierś, sztuczny nos). Protezy ortopedyczne,

zwykle kinetyczne, zastępują zarówno pod względem kształtu, jak i funkcji

motorycznej utraconą lub porażoną kończynę. Na szeroką skalę w

kardiochirurgii używa się protez zastawek serca, są także stosowane protezy

naczyniowe wykorzystywane w chirurgii naczyniowej: protezy różnych

odcinków aorty i naczyń tętniczych oraz żylnych.

Przykłady protez i otrez.

Orteza

Proteza

Podsumowanie Pracy

•

NAJWAŻNIEJSZA JEDNAK W ZESPOLE REHABILITACYJNYM JEST WZAJEMNA

WSPÓŁPRACA, ZROZUMIENIE I POMOC MIEDZY WSZYSTKIMI CZŁONKAMI

ZESPOŁU, DOPIERO KIEDY BEDA SPEŁNIONE TE WARUNKI, REHABILITACJA

BEDZIE W PEŁNI MOGŁA POMÓC W USPRAWNIENIU ZARÓWNO FIZYCZNYM

JAK I PSYCHICZNYM OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNEJ.