Immunohematolog

Immunohematolog

ia

ia

Anna Kaleta

Anna Kaleta

Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa w

Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa w

Katowicach

Katowicach

Immunologia

Immunologia

Rok akademicki 2008/2009

Rok akademicki 2008/2009

Pojęcie

Pojęcie

immunohematologii

immunohematologii

Immunohematologia zajmuje się

Immunohematologia zajmuje się

badaniem odpowiedzi immunologicznej

badaniem odpowiedzi immunologicznej

na antygeny znajdujące się na

na antygeny znajdujące się na

komórkach i białkach krwi.

komórkach i białkach krwi.

Zastosowanie:

Zastosowanie:



Leczenie krwią i jej składnikami

Leczenie krwią i jej składnikami



Rozpoznawanie, leczenie i zapobieganie

Rozpoznawanie, leczenie i zapobieganie

immunizacji antygenami krwi

immunizacji antygenami krwi



Profilaktyka konfliktu serologicznego

Profilaktyka konfliktu serologicznego

Antygeny grupowe KRWI ZNAJDUJA

Antygeny grupowe KRWI ZNAJDUJA

SIĘ NA POWIERZCHNI KRWINEK.

SIĘ NA POWIERZCHNI KRWINEK.

ANTYGEN GRUPOWY

Wykrycie na

Wykrycie na

powierzchni krwinek

powierzchni krwinek

odpowiedniego

odpowiedniego

antygenu pozwala na

antygenu pozwala na

zaliczenie badanego

zaliczenie badanego

do grupy osobników

do grupy osobników

mających identyczny

mających identyczny

antygen.

antygen.

UKŁAD GRUPOWY

UKŁAD GRUPOWY

KRWI

KRWI

to zespół

to zespół

antygenów

antygenów

grupowych

grupowych

występujących w

występujących w

populacji.

populacji.

Przeciwciała

Przeciwciała

grupowe

grupowe

znajdują się

znajdują się

w osoczu

w osoczu

krwi.

krwi.



ALLOPRZECIWCIAŁA

ALLOPRZECIWCIAŁA

- przeciwciała skierowane

- przeciwciała skierowane

przeciw antygenom innego osobnika tego samego

przeciw antygenom innego osobnika tego samego

gatunku:

gatunku:



Odpornościowe- klasy IgG; powstałe na skutek kontaktu z

Odpornościowe- klasy IgG; powstałe na skutek kontaktu z

krwinkami obcej grupy krwi (transfuzja, ciąża)

krwinkami obcej grupy krwi (transfuzja, ciąża)



Naturalne- klasy IgM; występują w osoczu pomimo braku

Naturalne- klasy IgM; występują w osoczu pomimo braku

wcześniejszej immunizacji antygenem (antygeny

wcześniejszej immunizacji antygenem (antygeny

powszechnie występujące w otoczeniu (AB 0)

powszechnie występujące w otoczeniu (AB 0)



AUTOPRZECIWCIAŁA

AUTOPRZECIWCIAŁA

- przeciwciała skierowane

- przeciwciała skierowane

przeciw antygenom tego samego osobnika (choroby

przeciw antygenom tego samego osobnika (choroby

autoimmunizacyjne np. stwardnienie rozsiane)

autoimmunizacyjne np. stwardnienie rozsiane)

Występują trzy podstawowe allele:



A

(istnieją podtypy różniące się stopniem ekspresji i

antygenowości A

1

- najsilniejszy i A

2

oraz : A

3

, A

x

, A

m

)



B

(istnieją podtypy B

x

i B

m

jednak nie mają znaczenia

diagnostycznego)



0

- allel niemy (brak antygenów A oraz B na

powierzchni krwinek)

Fenotypową grupę krwi kodują odpowiednio:



Grupę

A

1

posiadają osoby o genotypie: A

1

0, A

1

A

1

,

A

1

A

2



Grupę

A

2

posiadają osoby o genotypie: A

2

A

2

lub A

2

0



Grupę

B

posiadają osoby o genotypie: BB lub B0



Grupę

A

1

B

posiadają osoby o genotypie: A

1

B



Grupę

A

2

B

posiadają osoby o genotypie: A

2

B



Grupę

0

posiadają osoby o genotypie: 00

Układ AB 0

Układ AB 0

Przeciwciała układu AB 0

Przeciwciała układu AB 0

Poza antygenami każda grupa krwi

charakteryzuje się odpowiednim zestawem

naturalnych przeciwciał należących do

klasy IgM:



Grupa

A

1

: anty-B



Grupa

A

2

: anty-B i czasem anty-A

1



Grupa

B

: anty-A



Grupa

0

: anty-A i anty-B



Grupa

A

1

B

: brak naturalnych przeciwciał



Grupa

A

2

B

: mogą wystąpić anty-A

1

Powstanie antygenu z

Powstanie antygenu z

grupy

grupy

AB 0 na powierzchni

AB 0 na powierzchni

krwinki.

krwinki.

Obecność antygenów tego układu stwierdza się nie tylko

w erytrocytach ale we wszystkich komórkach poza

neuronami oraz w płynach ustrojowych (poza płynem

mózgowo-rdzeniowym) u ponad 80% populacji.
Występowanie antygenu A i B (jednego lub drugiego albo

obu na raz) albo ich braku (grupa zero) zależy od dwóch

genów.

Pierwszy odpowiada za

syntezę enzymu dołączającego

substancję podstawową, czyli antygen H (cukier).

Występują dwa allele tego genu:



H - kodujący enzym



h - allell niemy (brak produktu białkowego)
Osoby z genotypem hh pomimo posiadania genów

kodujących grupę krwi A lub B nie posiadają tych

antygenów na erytrocytach, choć w ich surowicy

występują odpowiednie naturalne przeciwciała dla danej

grupy AB0.

Jest to tzw. grupa krwi "Bombay„.

Drugi enzym dołącza

kolejną cząstkę cukru tworząc

antygen A lub B.

Na błonach erytrocytów znajdują się

Na błonach erytrocytów znajdują się

specjalne białka lub cukry, zwane

specjalne białka lub cukry, zwane

antygenami grupowymi.

antygenami grupowymi.

Układ ABO:

Charakterystyka grup

Charakterystyka grup

krwi.

krwi.

Zestawienie grup krwi oraz

Zestawienie grup krwi oraz

dawców i biorców

dawców i biorców

grup

grup

a

a

krwi

krwi

antyge

antyge

n

n

przeciwciała

przeciwciała

w osoczu

w osoczu

dawca

dawca

biorca

biorca

A

A

38 %

38 %

A

A

anty B-(

anty B-(

β

β

)

)

A, AB

A, AB

A. 0

A. 0

B

B

18 %

18 %

B

B

anty-A (

anty-A (

α

α

)

)

B, AB

B, AB

B, 0

B, 0

AB

AB

8 %

8 %

A ; B

A ; B

brak

brak

AB

AB

AB, A, B,

AB, A, B,

0

0

0

0

36 %

36 %

BRAK

BRAK

anty-A (

anty-A (

α

α

)

)

anty B-(

anty B-(

β

β

)

)

AB, A, B,

AB, A, B,

0

0

0

0

Podstawowa zasada !

Podstawowa zasada !

Na błonach erytrocytów znajdują się specjalne białka

Na błonach erytrocytów znajdują się specjalne białka

lub cukry, zwane antygenami.

lub cukry, zwane antygenami.

AB0- w obrębie tego układu na powierzchni erytrocytów

AB0- w obrębie tego układu na powierzchni erytrocytów

mogą występować antygeny A, B, A i B lub może w

mogą występować antygeny A, B, A i B lub może w

ogóle ich nie być. Jednocześnie obecność określonego

ogóle ich nie być. Jednocześnie obecność określonego

antygenu wiąże się z obecnością odpowiednich

antygenu wiąże się z obecnością odpowiednich

przeciwciał w osoczu (mających za zadanie

przeciwciał w osoczu (mających za zadanie

unieszkodliwić antygen, w tym miejscu przeciwciała

unieszkodliwić antygen, w tym miejscu przeciwciała

zlepiają krwinki). Stąd u osób o określonej grupie

zlepiają krwinki). Stąd u osób o określonej grupie

krwi występują tylko takie przeciwciała, które nie

krwi występują tylko takie przeciwciała, które nie

zlepiają własnych krwinek.

zlepiają własnych krwinek.

Obecność przeciwciał we krwi jest przyczyną dla której

Obecność przeciwciał we krwi jest przyczyną dla której

bezwzględnie należy przestrzegać określonych zasad

bezwzględnie należy przestrzegać określonych zasad

podczas jej przetaczania (transfuzji). Podanie

podczas jej przetaczania (transfuzji). Podanie

pacjentowi nieodpowiedniej krwi wywołuje reakcję

pacjentowi nieodpowiedniej krwi wywołuje reakcję

serologiczna prowadzącą do śmierci.

serologiczna prowadzącą do śmierci.

KONFLIKT SEROLOGICZNY

KONFLIKT SEROLOGICZNY

Na powierzchni erytrocytów mogą się

Na powierzchni erytrocytów mogą się

znajdować antygeny zwane antygenami D.

znajdować antygeny zwane antygenami D.

Możliwości są dwie:

Możliwości są dwie:

Antygen D obecny- grupa krwi Rh

Antygen D obecny- grupa krwi Rh

+

+

Brak antygenu D- grupa krwi Rh

Brak antygenu D- grupa krwi Rh

–

–

Czynnik Rh jest przyczyna konfliktu

Czynnik Rh jest przyczyna konfliktu

serologicznego pomiędzy matką a płodem,

serologicznego pomiędzy matką a płodem,

gdy:

gdy:

Matka Rh

Matka Rh

–

–

Płód Rh

Płód Rh

+

+

!!!!

!!!!

Brak antygenu

Brak antygenu

Obecny antygen

Obecny antygen

Przyczyny konfliktu

Przyczyny konfliktu

serologicznego między

serologicznego między

matka a płodem.

matka a płodem.

W wyniku uszkodzenia łożyska lub podczas porodu

W wyniku uszkodzenia łożyska lub podczas porodu

(przy silnych skurczach macicy) krew dziecka

(przy silnych skurczach macicy) krew dziecka

dostaje się do krwiobiegu matki.

dostaje się do krwiobiegu matki.

Obecność antygenu D pochodzącego z erytrocytów

Obecność antygenu D pochodzącego z erytrocytów

dziecka wywołuje reakcję immunologiczną w

dziecka wywołuje reakcję immunologiczną w

organizmie matki i produkcję przeciwciał anty-D.

organizmie matki i produkcję przeciwciał anty-D.

Podczas następnej ciąży, jeśli drugie dziecko też ma

Podczas następnej ciąży, jeśli drugie dziecko też ma

grupę krwi Rh

grupę krwi Rh

+

+

, przeciwciała anty-D przenikają z

, przeciwciała anty-D przenikają z

krwiobiegu matki do krwi płodu (przeciwciała

krwiobiegu matki do krwi płodu (przeciwciała

odpornościowe pokonują barierę łożyskową) i

odpornościowe pokonują barierę łożyskową) i

rozpoczynają hemolizę jego krwinek (choroba

rozpoczynają hemolizę jego krwinek (choroba

hemolityczna noworodka).

hemolityczna noworodka).

Powstawanie przeciwciał

Powstawanie przeciwciał

odpornościowych w

odpornościowych w

konflikcie Rh

konflikcie Rh

A- pierwsza ciąża (matka nie ma

A- pierwsza ciąża (matka nie ma

we krwi przeciwciał przeciwko

we krwi przeciwciał przeciwko

krwinkom dziecka z antygenem

krwinkom dziecka z antygenem

Rh (+))

Rh (+))

B- pierwszy poród (krwinki dziecka

B- pierwszy poród (krwinki dziecka

z antygenem Rh(+) przedostają

z antygenem Rh(+) przedostają

się do krążenia matki)

się do krążenia matki)

C- po porodzie (organizm matki

C- po porodzie (organizm matki

wytwarza przeciwciała

wytwarza przeciwciała

odpornościowe przeciwko

odpornościowe przeciwko

krwinkom dziecka)

krwinkom dziecka)

D- konflikt Rh w następnej ciąży

D- konflikt Rh w następnej ciąży

(istniejące we krwi matki

(istniejące we krwi matki

przeciwciała odpornościowe

przeciwciała odpornościowe

przechodzą przez łożysko i

przechodzą przez łożysko i

niszczą krwinki dziecka z

niszczą krwinki dziecka z

antygenem Rh (+)).

antygenem Rh (+)).

Oznaczanie grup krwi

Oznaczanie grup krwi

Reguła Landsteinera- na erytrocytach

Reguła Landsteinera- na erytrocytach

występują charakterystyczne dla

występują charakterystyczne dla

każdej grupy krwi antygeny. Natomiast

każdej grupy krwi antygeny. Natomiast

w surowicy występują przeciwciała dla

w surowicy występują przeciwciała dla

antygenów nieobecnych we krwinkach.

antygenów nieobecnych we krwinkach.

Aby w pełni sprawdzić zgodność

Aby w pełni sprawdzić zgodność

grupową krwi, przeprowadza się próbę

grupową krwi, przeprowadza się próbę

krzyżową, która polega na:

krzyżową, która polega na:

zmieszaniu krwinek dawcy z

zmieszaniu krwinek dawcy z

surowicą biorcy oraz krwinek

surowicą biorcy oraz krwinek

biorcy z surowicą dawcy w celu

biorcy z surowicą dawcy w celu

wykluczenia ich aglutynacji

wykluczenia ich aglutynacji