Aseptyka i
antyseptyka

Zasady postępowania

bezbakteryjnego

Aseptyka

jest to postępowanie

zapobiegające, nie

dopuszczające do zakażenia
drobnoustrojami środowiska,
sprzętu, materiałów i
pacjentów. Jest to
posługiwanie się materiałem i
narzędziami

wyjałowionymi

,

czyli pozbawionymi bakterii,
wirusów i grzybów.

Aby uzyskać materiał jałowy-

aseptyczny

stosuje się

sterylizację,

która jest procesem wyjaławiania
sprzętu, narzędzi płynów, bielizny
operacyjnej, materiałów
opatrunkowych.

Sterylizowanie

oznacza zabicie,

zniszczenie wszystkich
drobnoustrojów z ich formami
przetrwalnikowymi i zarodnikami.

Metody sterylizacji

1. Sterylizacja suchym,

gorącym

powietrzem



stosuje się w niej temp. 160C
– 120 min lub 180C – 30
minut. Materiałami, które
mogą być poddawane tej
sterylizacji są: narzędzia, szkło,
płytki, pudry, maści, tłuszcze.

2. Sterylizacja parą wodną

pod zwiększonym ciśnieniem w tzw.

autoklawach,

parametry stosowane

w tej metodzie to: temp. 121C 1 atm.
czas 10-25 min lub temp. 134C 2
atm. czas 5-10

min.



Tą metodą sterylizuje się: przedmioty
gumowe, rękawice chirurgiczne,
tekstylia, gaziki, serwety, stal
nierdzewną, narzędzia chirurgiczne

3. Sterylizacja parą

o

niskiej temperaturze

/48-75C/z

aldehydem mrówkowym

4. Sterylizacja tlenkiem etylenu

w temp. 50-60C w ciągu 2,5-12

godzin- tą

metodą wyjaławia się: aparaty

optyczne z wyposażeniem elektrycznym,
narzędzia, cewniki, sprzęt do
jednorazowego użytku.

5. Sterylizacja promieniami

jonizującymi-

plazmowa,

najnowocześniejsza metoda sterylizacji za
pomocą zjonizowanego gazu, który
powstaje w warunkach głębokiej próżni pod
wpływem fal elektromagnetycznych.

Antyseptyka

jest to postępowanie

zapobiegające

zakażeniom

przez niszczenie lub
zahamowanie rozwoju
drobnoustrojów za pomocą
środków chemicznych tzn.
stosując

dezynfekcję.

Dezynfekcja

zmniejsza florę bakteryjną na
skórze rąk, z pola operacyjnego, na
narzędziach, przedmiotach,
materiałach przy pomocy śr.
dezynfekcyjnych.



W dezynfekcji sprzętu, bardzo ważne
jest jego przygotowanie tzn.
dokładne mechaniczne oczyszczenie
za pomocą szczotki w letniej lub
zimnej wodzie.

Metody dezynfekcji:

1.Termiczna

-

gotowanie w 100C /liczy się
czas od momentu wrzenia/- tą
metodą inaktywuje się HIV i
prątki gruźlicy.

2.Dezynfekcja chemiczna

stosowana jest dla narzędzi,

przedmiotów optycznych / bronchoskopy,
gastroskopy/, które ze względu na swoją
budowę wrażliwe są na wysoką
temperaturę.



W tej dezynfekcji stosuje się: aldehyd
mrówkowy, pochodne fenolu, alkohole,
związki chlorowe, związki jodowe,. Aktualnie
można spotkać się z następującymi
preparatami: 18% Medicarina, Indicin, , Pre-
sept. Stosuje się także: 3%
chloraminę, 2% lizol.

Po

dezynfekcji

, materiały

podlegają dokładnemu
opłukaniu w destylowanej
lub przegotowanej wodzie.

Sprzęt przechowujemy
wysuszony i zabezpieczony
w sterylne opakowanie.

Zakażenia
wewnątrzszpitalne



W szpitalach, a szczególnie w
niektórych specyficznych oddziałach
istnieją sprzyjające okoliczności
wniknięcia drobnoustrojów
patogennych do organizmu ludzkiego.



Drogi, którymi przenoszą się bakterie:

*

bezpośredni kontakt człowieka z

innymi ludźmi,

*

otaczające przedmioty

Do zakażeń predysponują :



ciężki stan pacjentów szczególnie z
niedoborem immunologicznym /
pacjenci po chemioterapii,
radioterapii/ u których wykonuje
się zabiegi operacyjne



drenaże jam ciała, cewnikowanie,



stosowanie respiratorów.



odżywianie pozajelitowe.



Na oddziałach intensywnej terapii
ryzyko

zakażeń jest 10-krotnie

większe niż na innych oddziałach.



Duże ryzyko występuje także w
oddziałach transplantologii,
oparzeniowych, dializ,
dziecięcych, noworodków i
wcześniaków.

Niebezpieczeństwa

zagrażające pacjentom i

personelowi związane z

zakażeniami wewnątrzszpitalnymi:



- wstrząs septyczny wywołany

gronkowcem złocistym bytującym

w zakażonej skórze lub w ranach.



- zakażenia personelu: bakteriami,

prątkami, grzybami, wirusami w

tym: wirusem wywołującym

zapalenie wątroby typu B i C, HIV,

Przyczyny zakażeń:



nieprzestrzeganie przez personel

podstawowych zasad higieny, w tym brak

higieny rąk i ignorowanie zasad aseptyki



niedostateczne wyposażenie szpitali w sprzęt

sterylizacyjny, jednorazowego użytku i środki

higieniczne, dezynfekcyjne, w sprzęt

diagnostyczny i zabiegowy



brak systematycznego szkolenia personelu w

zakresie profilaktyki zakażeń



brak standardów i procedur postępowania w

szpitalach



przestarzałe systemy komunikacji i transportu



Drogi zakażeń

1.

droga kontaktowa:

- personel medyczny/ głównie ręce/

- pacjenci, ich odzież, rzeczy osobiste, ręce
- insekty/muchy, mrówki faraona/
- sprzęt medyczny, słuchawki lekarskie
- sprzęt higieniczny
- narzędzia i aparatura medyczna
- preparaty dezynfekcyjne, zakażone mydło
w kostce i ręczniki wielokrotnego użytku

2.

droga krwi:

-

zakażony

materiał biologiczny,

- krew i jej preparaty, zakażone

płyny infuzyjne i leki
dotkankowe,

- niesterylne narzędzia

chirurgiczne,

3. droga pokarmowa:

- naczynia stołowe, sztućce,

- zakażona woda,
-pokarm
zakażony florą bakteryjną
przewodu pokarmowego

.

4. droga powietrzna:

- kurz,

- kropelki wydzielin z dróg
oddechowych pacjenta,
-
zakażone powietrze



W zwalczaniu i profilaktyce
zakażeń wewnątrzszpitalnych
najważniejszą zasadą jest
bezwzględne stosowanie
higieny przez wszystkie grupy
zawodowe a głównie przez
lekarzy i pielęgniarki, którzy
wykonują badania i zabiegi,
bezpośrednio stykając się z
pacjentem i materiałem
zakaźnym.

Higiena rąk pielęgniarki



W skórze każdego człowieka znajdują się
drobnoustroje:

przejściowe - na powierzchni skóry - to

takie drobnoustroje, z którymi styka się
ręka

stałe- nazywane także florą osiadłą , które
bytują w głębi skóry.
Są to: pałeczki okrężnicy, gronkowce
maczugowce, grzyby drożdżopodobne

.



Drobnoustroje stałe mają zdolność

rozmnażania się a w procesie pocenia się i

złuszczania naskórka wydostają się na

zewnątrz a następnie np. na wewnętrzną

stronę rękawic chirurgicznych.



Mikroperforacje rękawic nie zapewniają

bariery ochronnej i bakterie mogą

przedostawać się do ran operacyjnych, na

narzędzia i materiał operacyjny.



Bakterie chorobotwórcze są przenoszone na

dłoniach personelu od jednych chorych na

innych.



Pierwszą najgłówniejszą i najskuteczniejszą

zasadą zapobiegania zakażeniom

jest mycie rąk przez personel.

Rodzaje mycia rąk:

1.zwykłe-codzienne mycie rąk za pomocą

mydła i wody - usuwa substancje organiczne i
inne zabrudzenia oraz ok. 65% przejściowo
występujących drobnoustrojów z lekko
zabrudzonych rąk. Polega na energicznym
pocieraniu wszystkich powierzchni rąk
zwykłym mydłem i wodą przez 15-30 sek.



Stosujemy: przed jedzeniem, kontaktem z
żywnością, karmieniem pacjenta, po
zabrudzeniu rąk np. w czynnościach
gospodarczych, po wyjściu z toalety, po kaszlu,
po kichaniu do rąk, po każdym użyciu
chusteczki do nosa.

2.higieniczne –

polega na
usunięciu i zabiciu flory
przejściowej skóry poprzez:
zwykłe mycie rąk a następnie
dezynfekowanie środkiem
antyseptycznym albo
alkoholowym. Łączny czas mycia
: 30-60sek

Ten sposób mycia stosujemy:



przed i po pracy pielęgniarskiej, przed i po

pracy z pacjentem, w czasie przejścia od

jednego do drugiego chorego, po

opuszczeniu boksów izolujących pacjentów

zakaźnie chorych, przed i po zabiegach

inwazyjnych/ np.: pobranie krwi,

wstrzyknięcia, nakłucia, cewnikowanie,

zgłębnikowanie żołądka/ pielęgnacyjnych,

higienicznych, przed i po karmieniu

pacjenta, przed i po założeniu opatrunku,

pielęgnacji cewników, drenaży, po kontakcie

z krwią, moczem i kałem, przed nałożeniem

i po zdjęciu rękawic, przed i po asystowaniu

przy zabiegach diagnostycznych i

leczniczych np. biopsje, endoskopie



Usunięcie drobnoustrojów ze skóry

rąk pielęgniarki metodą

higienicznego

mycia rąk osiąga

się tylko wówczas, gdy

pielęgniarka: ma obcięte krótko

paznokcie, nie lakieruje paznokci,

nie nosi biżuterii na rękach, skóra

rąk nie jest zmieniona chorobowo,

osusza metodą suchego, gorącego

powietrza lub jednorazowymi

ręcznikami, pielęgnuje ręce.

3.chirurgiczne mycie rąk

w celu usunięcia i zniszczenia
drobnoustrojów chorobotwórczych
przejściowych i stałych- stosuje się przed
wszystkimi zabiegami chirurgicznymi.



Sposób mycia: najpierw należy umyć ręce
higieniczne a następnie przy pomocy
jałowej szczotki myje się paznokcie po
czym myje się ręce mydłem z dozownika
wg w/wym. metody przez ok. 2-5 minut.
Ręce należy mieć lekko uniesione,
odkażanie powtarza się 3 razy przez 5
minut i pozostawia ręce do

wyschnięcia

Środki dezynfekujące

zalecane
do higienicznego i
chirurgicznego mycia rąk:



środki wodne i alkoholowe:
Abacil, Disteryl, Softa-Man



środki alkoholowe: o.5% roztwór
chlorheksydyny, 70% alkohol
etylowy



Bezpieczeństwo pielęgniarki

/zapobieganie przed zakażeniami

wewnątrzszpitalnymi/

1. ocena zdrowia pielęgniarek okresowa i bieżąca

2. poddawanie się szczepieniom/ pielęgniarki

powinny być szczepione obowiązkowo przeciw

wzw. typu B/ , które chronią pielęgniarkę przed

zachorowaniem na chorobę zakaźną.

3. Prowadzenie

dokumentacji zranień i ukłuć jako wypadku przy

pracy. 4.

Każde zranienie zaopatrzyć wodoodpornym

opatrunkiem.

5. Stosować odzież ochronną/ fartuchy/,

maski, rękawice.

6. Przestrzegać zasad

zapobiegania zakażeniom w oddziale.