19.04.21

Konrad Jabłoński

1

LUBELSKA OKRĘGOWA IZBA INŻYNIERÓW BUDOWNICTWA

MATERIAŁY SZKOLENIOWE

Projekt Lubelskiej Okręgowej Izby Inżynierów Budownictwa pt.

"Podnoszenie kwalifikacji zawodowych osób związanych z budownictwem

na terenie województwa lubelskiego" współfinansowany ze środków

Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

realizowany w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego

Rozwoju Regionalnego 2004-2006, Priorytet II, "Wzmocnienie rozwoju

zasobów ludzkich w regionach", działanie 2.1 "Rozwój umiejętności

powiązany z potrzebami regionalnego rynku pracy i możliwości

kształcenia ustawicznego w regionie".

Wszelkie informacje dotyczące Unii Europejskiej i funduszy strukturalnych

można znaleźć na stronie

www.europa.eu.int

, zaś dotyczące

Europejskiego Funduszu Społecznego na stronie internetowej Instytucji

Zarządzającej tj.: Departamentu Zarządzania Europejskim Funduszem

Społecznym, Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej, skr.

poczt. 59, 00-955 Warszawa,

www.efs.gov.pl

.

Funkcję Instytucji Wdrażającej pełni Wojewódzki Urząd Pracy w Lublinie,

ul.Okopowa 5, 20-022 Lublin,

www.wup.lublin.pl

.

19.04.21

Konrad Jabłoński

2

WDRAŻANIE NORM

EUROPEJSKICH W

DROGOWNICTWIE

I BADANIA

LABORATORYJNE

CZĘŚĆ I

WDRAŻANIE NORM

EUROPEJSKICH

W DROGOWNICTWIE

Jabłoński

Konrad

19.04.21

Konrad Jabłoński

3

1. Wprowadzenie

1. Wprowadzenie



Swobodny przepływ towarów

jest jedną z

podstawowych zasad funkcjonowania

wspólnego rynku

w krajach Unii

Europejskiej. Przy tworzeniu tego rynku

ustalono, że

wyroby wyprodukowane lub

wprowadzone legalnie na rynek w jednym z

krajów UE mają w zasadzie

zagwarantowany swobodny przepływ w

całej Wspólnocie

o ile spełniają

odpowiednie przepisy i normy techniczne

dotyczące bezpieczeństwa, obowiązujące w

tym kraju.

19.04.21

Konrad Jabłoński

4

1. Wprowadzenie cd

1. Wprowadzenie cd

.

.



Taki system może sprawnie

funkcjonować pod warunkiem, że w

krajach należących do UE

podstawowe przepisy i normy

dotyczące oceny wyrobów i ujmujące

podstawowe wymagania dla tych

wyrobów są takie same w każdym z

krajów Unii Europejskiej.



Ten sposób podejścia do oceny

wyrobów został przyjęty w 1985 roku

przez państwa UE.

19.04.21

Konrad Jabłoński

5

1. Wprowadzenie cd

1. Wprowadzenie cd

.

.



Nowe podejście uzgodnione przez państwa

członkowskie UE w sprawie ujednolicenia

przepisów i norm dotyczących oceny

wyrobów wprowadziło następujące zasady:

1.

Harmonizacja

ustawodawcza Rady zostaje

ograniczona do podstawowych wymagań

(Dyrektyw Rady), które musi spełniać

wyrób wprowadzony na rynek UE,

jeżeli

ma korzystać z prawa swobodnego

przepływu w obrębie państw

członkowskich.

19.04.21

Konrad Jabłoński

6

1. Wprowadzenie cd.

1. Wprowadzenie cd.

2.

Specyfikacje techniczne wyrobów

spełniających podstawowe wymagania

przedstawione w dyrektywach będą

określone w zharmonizowanych

normach,

3.

Stosowanie zharmonizowanych norm

lub innych norm jest dobrowolne

, a

producent wyrobu może zawsze

zastosować inne przepisy (normy)

celem spełnienia wymagań

dotyczących wyrobów

,

19.04.21

Konrad Jabłoński

7

1. Wprowadzenie cd.

1. Wprowadzenie cd.

4.

Wyroby wytworzone zgodnie z normami

zharmonizowanymi uznaje się jako wytworzone
zgodnie z odpowiednimi podstawowymi
wymaganiami (Dyrektywami Rady).

Taki sposób myślenia wymagał przede wszystkim

uporządkowania podstawowych wymagań
dotyczących wyrobów, które powstawały na
przestrzeni kilku lat oraz uporządkowania norm
w poszczególnych krajach UE.

Ważnym

elementem tej działalności było także
ujednolicenie metod oceny poszczególnych
wyrobów w krajach UE

.

19.04.21

Konrad Jabłoński

8

1. Wprowadzenie cd.

1. Wprowadzenie cd.



W wyniku tych działań powstały

trzy podstawowe pojęcia, które są

wiodące w omawianej tematyce:

1.

Dyrektywy Nowego Podejścia,

2.

Normy zharmonizowane,

3.

Ocena zgodności.

19.04.21

Konrad Jabłoński

9

1. Wprowadzenie cd.

1. Wprowadzenie cd.



Publikowane od 1985 r.

dyrektywy

Nowego Podejścia zawierają tylko

zasadnicze wymagania związane z

bezpieczeństwem, zdrowiem, ochrona

konsumenta i ochroną środowiska.

Pozostałe szczegóły techniczne zawarte

są w odpowiednich, zharmonizowanych

normach europejskich.

Każda z dyrektyw

Nowego Podejścia

nakłada obowiązek

umieszczania na podlegających jej

wyrobach oznaczenia CE.

19.04.21

Konrad Jabłoński

10

2. Normy zharmonizowane

2. Normy zharmonizowane



Normy zharmonizowane

– to normy

opracowane i ustanowione przez

europejskie instytucje normalizacyjne

(CENELEC – elektrotechnika, ETSI –

telekomunikacja i

CEN

– pozostałe

branże, w tym budownictwo

drogowe). Precyzują one w całości lub

częściowo zasadnicze wymagania

bezpieczeństwa zawarte w

dyrektywie.

19.04.21

Konrad Jabłoński

11

2. Normy zharmonizowane

2. Normy zharmonizowane

cd

cd

.

.



Jeżeli producent wykonał swój wyrób

zgodnie z postanowieniami normy

zharmonizowanej

, które pokrywają się z

wszystkimi zasadniczymi wymaganiami

bezpieczeństwa odnoszącymi się do

danego wyrobu,

może skorzystać z

przywileju domniemania zgodności

, tzn.

prawa uznania wyrobu za zgodny z

zasadniczymi wymaganiami

bezpieczeństwa zawartymi w danej

dyrektywie

.

19.04.21

Konrad Jabłoński

12

2. Normy zharmonizowane

2. Normy zharmonizowane

cd

cd

.

.



Niestosowanie norm

zharmonizowanych jest możliwe,

ale może np. utrudnić

producentowi drogę do uzyskania

efektu końcowego, tj. deklaracji

zgodności, gdyż w tym przypadku

skazany jest on na stosowanie

innej, bardziej złożonej procedury

uzyskiwania deklaracji zgodności.

19.04.21

Konrad Jabłoński

13

3. Ocena zgodności

3. Ocena zgodności



Według dyrektyw Nowego Podejścia

każda z nich, a po przeniesieniu na

przepis krajowy – każde rozporządzenie

Rady Ministrów lub właściwego Ministra

– obejmie swoim zakresem pewną grupę

wyrobów

. Oprócz wymagań

zasadniczych każda dyrektywa określa

sposób postępowania producentów w

celu uzyskania formalnej zgody na

sprzedaż ich wyrobów.

19.04.21

Konrad Jabłoński

14

3. Ocena zgodności cd.

3. Ocena zgodności cd.



Kolejność działania producenta

wyrobu jest następująca:

1.

Wytworzenie wyrobu

w procesie

nadzorowanym przez zakładową

kontrolę produkcji,

2.

Poddanie wyrobu

procedurze

oceny zgodności,

3.

Wystawienie

Deklaracji

zgodności

.

19.04.21

Konrad Jabłoński

15

3. Ocena zgodności cd.

3. Ocena zgodności cd.



Deklaracja zgodności

jest to

dokument wystawiony przez

producenta (lub jego

przedstawiciela) zaświadczający, że

wyprodukowany wyrób jest zgodny

z postanowieniem odpowiedniej

dyrektywy (lub kilku dyrektyw).

Każda z dyrektyw określa treść

deklaracji zgodności.

19.04.21

Konrad Jabłoński

16

3. Ocena zgodności cd.

3. Ocena zgodności cd.



Każda dyrektywa przewiduje kilka procedur

działania producenta (dostawcy) wyrobu

,

którego celem jest uzyskanie dostępu dla

wyrobu bezpośrednio na rynek lub do innych

producentów.



Odnośnie do

wyrobów budowlanych

wydana

jest

dyrektywa Nr 89/106

,

która częściowo

(patrz DROGOWNICTWO nr 1/2005)

została

wprowadzona w Polsce

Ustawą o systemach

oceny zgodności i Ustawą o wyrobach

budowlanych z 2004 r.

19.04.21

Konrad Jabłoński

17

3.

3.

Ocena zgodności -

Ocena zgodności -

deklaracja zgodności

deklaracja zgodności



W każdej deklaracji zgodności powinny się

znaleźć następujące informacje

:

1.

Nazwa i adres producenta,

2.

Określenie wyrobu (nazwa, typ, model

itp.),

3.

Nazwa i numer dyrektywy, z której

wymaganiami wyrób jest zgodny,

4.

Data wystawienia deklaracji,

5.

Podpis osoby upoważnionej

6.

Nazwa, adres i numer identyfikacyjny

jednostki notyfikującej (jeżeli brała udział

w procedurze oceny zgodności).

19.04.21

Konrad Jabłoński

18

4. Jednostka notyfikowana

4. Jednostka notyfikowana

Jednostki notyfikowane

to organizacje

wyznaczone przez władze każdego z

państw członkowskich UE do udziału w

procedurach oceny zgodności wyrobów z

wymaganiami poszczególnych dyrektyw

Nowego Podejścia.

Producent może wybrać usługi dowolnej

jednostki notyfikacyjnej

, bez względu na

to, w jakim państwie członkowskim ma ona

siedzibę.W zakresie

kruszyw jednostką

notyfikowaną w Polsce jest

IMBiGS

(kalnego)

19.04.21

Konrad Jabłoński

19

5. Problemy związane z

5. Problemy związane z

wdrażaniem norm EN

wdrażaniem norm EN



Dla bliższego uświadomienia

problemów, które czekają drogowców

i producentów kruszyw konieczne jest

bliższe

zapoznanie się z merytoryczną

strukturą normy PN-EN 13043 i

wymaganiami klasyfikacyjnymi

, gdyż

jest to klasyczny przykład normy

dotyczącej wyrobu.

19.04.21

Konrad Jabłoński

20

5. Problemy związane z

5. Problemy związane z

wdrażaniem norm EN cd

wdrażaniem norm EN cd

.

.



W trakcie tego wykładu zostaną

przedstawione

niżej wymienione

wymagania dotyczące kruszyw

drogowych do mieszanek mineralno-

asfaltowych i powierzchniowych

utrwaleń

wg niemieckojęzycznej wersji

normy EN 13043. Mogą być pewne

różnice w nazewnictwie poszczególnych

cech kruszyw w stosunku do oficjalnej

wersji PN-EN 13043.

19.04.21

Konrad Jabłoński

21

5. Problemy związane z

5. Problemy związane z

wdrażaniem norm EN cd

wdrażaniem norm EN cd

.

.



Norma EN 13043 podaje podział na

kategorie wg następujących cech

kruszyw:



uziarnienia (6 kategorii

G

C

dla kruszywa

grubego 2mm, 1 kategoria

G

F

dla

kruszywa drobnego i 2 kategorie

G

A

dla

kruszywa o ciągłym uziarnieniu 45mm),



Granic i tolerancji uziarnienia grubego

kruszywa na sitach pośrednich 4

kategorie

G

),



Tolerancji typowego kruszywa drobnego

 8 mm (3 kategorie

G

TC

),

19.04.21

Konrad Jabłoński

22

5. Problemy związane z

5. Problemy związane z

wdrażaniem norm EN cd

wdrażaniem norm EN cd

.

.

*

Zawartości pyłów ( 10 kategorii

f

)

*

Wartości błękitu metylenowego (5

kategorii

MB

F

),

*

Wskaźnika płaskości (9 kategorii

Fl

),

*

Wskaźnika kształtu (8 kategorii

Sl

),

*

Ziaren przekruszonych (7 kategorii

C

),



 Graniastości kruszywa drobnego (5

kategorii

E

cs

),

*

Wskaźnika Los Angeles (8 kategorii

LA

),

19.04.21

Konrad Jabłoński

23

5. Problemy związane z

5. Problemy związane z

wdrażaniem norm EN cd

wdrażaniem norm EN cd

.

.

*

Wskaźnika odporności na uderzenie

(6 kategorii

SZ

),

*

Wskaźnika odporności na

polerowanie ( 8 kategorii

PSV

),

 

*

Ścieralności powierzchniowej (5

kategorii

AAV

)

   

*

Wskaźnika mikro-Devala (7 kategorii

M

DE

),

   

*

Ścieralności skandynawskiej, przez

opony okolcowane (7 kategorii

A

N

),

19.04.21

Konrad Jabłoński

24

5. Problemy związane z

5. Problemy związane z

wdrażaniem norm EN cd

wdrażaniem norm EN cd

.

.

*

Nasiąkliwości (2 kategorie

WA

24

),

  

*

Absorpcji wody ( 1 kategoria

W

cm

),

   

*

Mrozoodporności bezpośredniej (5

kategorii

F

),

*

*

Odporności na działanie siarczanu

magnezu ( 5 kategorii

MS

),

   

*

„Zgorzeli słonecznej” ( 5 kategorii

SB),

   

*

Zanieczyszczeń lekkich (4 kategorie

m

LPC

),

19.04.21

Konrad Jabłoński

25

5. Problemy związane z

5. Problemy związane z

wdrażaniem norm EN cd

wdrażaniem norm EN cd

.

.

  Pęcznienia kruszywa z żużla stalowniczego (5

kategorii

V),

    Zawartości wolnych przestrzeni w wypełniaczu (5

kategorii

V

)

     Przyrostu temperatury mięknienia dla wypełniacza,

wg PiK (5 kategorii



RB

),

     Rozpuszczalności wypełniacza w wodzie (3

kategorie

WS

),

     Zawartości CaCO

3

w wypełniaczu (4 kategorie

CC

),

     Zawartości CaO w wypełniaczu (5 kategorii

Ka

)

,

    „Liczby asfaltowej” dla wypełniacza ( 5 kategorii

BN

).

19.04.21

Konrad Jabłoński

26

5. Problemy związane z

5. Problemy związane z

wdrażaniem norm EN cd

wdrażaniem norm EN cd

.

.

Norma ta wymaga również podawania w
deklaracjach zgodności innych ważnych cech,
które nie mogły być sklasyfikowane wg
kategorii, takich jak

gęstość ziaren i gęstość

nasypowa kruszywa, nasiąkliwość, wilgotność,
wrażliwość na wodę, gęstość nasypową w
stanie luźnym oznaczaną w nafcie, oraz
powierzchnia właściwa wg Blaine – dla
wypełniaczy, skład chemiczny i petrograficzny
kruszyw, przyczepność do lepiszczy
asfaltowych i odporność na działanie wysokiej
temperatury.

19.04.21

Konrad Jabłoński

27

Przegląd zależności

Przegląd zależności

Tekst

Tekst

Tekst

Tekst

Tekst

Tekst

Tekst

Tekst

Tekst

2005-03-05

Konrad Jabłoński

4

6. Przegląd zależności

6. Przegląd zależności



Jakość wyrobu określona jest przez wykaz

wymagań i związanych z tym metodami

badań i

sprzętem

pomiarowo-
kontrolnym:

Metod
badania

cechy N

Sprzęt
do
badania
B

Sprzęt do
badania N

Metoda
badania
cechy B

Metoda
badania
cechy A

Aparatura
do
badania A

Cecha B
wyrobu

Cecha N
wyrobu

Cecha A
wyrobu

19.04.21

Konrad Jabłoński

28

Przegląd zależności cd

Przegląd zależności cd

2005-03-05

Konrad Jabłoński

5

6. Przegląd zależności cd.

6. Przegląd zależności cd.



Współzależność norm EN; PN-EN(U) i

PN-EN z etapami cyklu w jakim mogą

znajdować się

drogowe
obiekty:

Warunki
tech. ?!

Realiza-
cja

Projekt
techni-
czny

X

X

Utrzyma
nie

Normy
PN-
EN(U)

Normy
PN-EN

Normy
EN

19.04.21

Konrad Jabłoński

29

2005-03-05

Konrad Jabłoński

5

7. Definicje wg PN

7. Definicje wg PN

-

-

EN

EN



Procedura

:ustalony sposób postępowania



Badanie typu

: badanie lub szereg badań

ukierunkowanych na zatwierdzenie projektu,

prowadzonych w celu określenia, czy jest on

zdolny spełnić wszystkie wymagania

specyfikacji wyrobu.



Warunki techniczne

: dokument, w którym

określono wymagania techniczne, jakie powinien

spełnić wyrób, technologia lub usługa.

19.04.21

Konrad Jabłoński

30

2005-03-05

Konrad Jabłoński

5

2005-03-05

Konrad Jabłoński

6

7. Definicje wg PN

7. Definicje wg PN

-

-

EN, cd.

EN, cd.



Wyrób

: wynik działań lub procesów.

UWAGI

:

1.

Wyrób może obejmować usługę, przedmiot materialny,

materiał wytwarzany w procesach ciągłych, wytwór

intelektualny albo może stanowić ich kombinację

.

2.

Wyrób może być materialny

(np. zmontowane

urządzenie lub materiały przetworzone) niematerialny

(np. wiedza lub pomysły

), albo może stanowić ich

kombinację.

3.

Wyrób może być albo zamierzony (np. oferowany

klientom), albo niezamierzony (np. substancja

zanieczyszczająca środowisko, lub niepożądane

skutki).

19.04.21

Konrad Jabłoński

31

2004-04-05

Konrad Jabłoński

5

2004-04-05

Konrad Jabłoński

6

2005-03-05

Konrad Jabłoński

7

7. Definicje wg PN

7. Definicje wg PN

-

-

EN, cd.

EN, cd.



Zapewnienie zgodności

: działalność, której

wynikiem jest oświadczenie dające zaufanie co do

tego, że wyrób, proces lub usługa spełnia

wyspecyfikowane wymagania.



Deklaracja dostawcy

: procedura, w wyniku której

dostawca udziela pisemnego zapewnienia, że wyrób,

proces lub usługa są zgodne z wyspecyfikowanymi

wymaganiami.

UWAGA

:

Dostawca jest stroną, która dostarcza wyrób, proces lub

usługę i może być producentem, dystrybutorem, importerem,

organizacją prowadzącą montaż lub usługową itp

.

(wg EN

45014:1998)

19.04.21

Konrad Jabłoński

32

2004-04-05

Konrad Jabłoński

5

2004-04-05

Konrad Jabłoński

6

2005-03-05

Konrad Jabłoński

7

7.

7.

Definicje wg PN

Definicje wg PN

-

-

EN, cd

EN, cd

.

.



Kruszywo

– ziarnisty materiał stosowany w

budownictwie; kruszywo może być naturalne, sztuczne

lub z recyklingu;



Kruszywo naturalne

– kruszywo pochodzenia

naturalnego, które poza obróbką mechaniczną nie zostało

poddane żadnej innej obróbce;



Kruszywo sztuczne

– kruszywo pochodzenia

mineralnego, uzyskane w wyniku procesu

przemysłowego obejmującego termiczną lub inną

modyfikację;



Kruszywo z recyklingu

– kruszywo powstałe w wyniku

przeróbki nieorganicznego materiału zastosowanego

uprzednio w budownictwie;

19.04.21

Konrad Jabłoński

33

2004-04-05

Konrad Jabłoński

5

2004-04-05

Konrad Jabłoński

6

2005-03-05

Konrad Jabłoński

7

7. Definicje wg PN

7. Definicje wg PN

-

-

EN, cd.

EN, cd.



Frakcja

(wymiar)

kruszywa

– oznaczenie

kruszywa poprzez określenie dolnego (

d

) i

górnego (

D

) wymiaru sita, wyrażone jako

d/D

;



Kruszywo grube

– oznaczenie grubszych frakcji

kruszywa o

D

mniejszych lub równych 45 mm i

d

większych lub równych 2 mm;



Kruszywo drobne

– oznaczenie drobniejszych

frakcji kruszywa o

D

mniejszym lub równym

2

mm, których przeważająca część pozostaje na

sicie

0,063

mm.

19.04.21

Konrad Jabłoński

34

8. Struktura normy PN-EN

8. Struktura normy PN-EN

13043

13043



Po przedmowie

, norma PN-EN

13043 podzielona jest na

następujące rozdziały:

1.

Zakres normy

2.

Powołania normatywne

3.

Określenia i definicje

4.

Wymagania dla kruszywa grubego

i drobnego

5.

Wymagania dla wypełniacza

19.04.21

Konrad Jabłoński

35

8. Struktura normy PN-EN

8. Struktura normy PN-EN

13043 cd.

13043 cd.

6.

Ocena zgodności

7.

Oznaczenie

8.

Znakowanie i etykietowanie

Integralną częścią normy są jej załączniki:



Załącznik A

(informacyjny

)

Wskazówki dotyczące

mrozoodporności kruszyw

;



Załącznik B

(

normatywny

)

Zakładowa kontrola produkcji

;



Załącznik ZA

(

informacyjny

)

Rozdziały niniejszej normy

europejskiej dotyczące zasadniczych wymagań lub

innych postanowień dyrektyw UE

;



Bibliografia.

19.04.21

Konrad Jabłoński

36

8.1 Wymagania wobec

8.1 Wymagania wobec

kruszywa

kruszywa



W

rozdziale 4

zostały wyszczególnione

wymagania dla kruszywa grubego i drobnego.

Podrozdział 4.1 dotyczy cech geometrycznych

,

takich jak:

4.1.2 Frakcje kruszywa,
4.1.3 Uziarnienie
4.1.3.1 Kruszywo grube
4.1.3.2 Kruszywo drobne
4.1.4 Zawartość pyłów
4.1.5 Jakość pyłów
4.1.6 Kształt kruszywa grubego

19.04.21

Konrad Jabłoński

37

Wymagania wobec kruszywa

Wymagania wobec kruszywa

cd.

cd.

4.1.7 Procentowa zawartość ziaren o powierzchni
przekruszonej i łamanej w kruszywie grubym
4.1.8 Kanciastość kruszywa drobnego
4.2

Wymagania fizyczne

4.2.1 Postanowienia ogólne
4.2.2 Odporność kruszyw grubego na
rozdrabnianie
4.2.3 Odporność na polerowanie kruszywa

grubego

stosowanego do warstw ścieralnych

19.04.21

Konrad Jabłoński

38

Wymagania wobec kruszywa

Wymagania wobec kruszywa

cd.

cd.

4.2.4 Odporność na ścieranie powierzchniowe
4.2.5 Odporność na ścieranie kruszywa

grubego

4.2.6 Odporność na ścieranie abrazyjne przez
opony okolcowane kruszyw grubych
stosowanych do warstw ścieralnych
4.2.7 Gęstość ziaren i nasiąkliwość
4.2.7.1 Gęstość ziaren
4.2.7.2 Nasiąkliwość

19.04.21

Konrad Jabłoński

39

Wymagania wobec kruszywa

Wymagania wobec kruszywa

cd.

cd.

4.2.8 Gęstość nasypowa
4.2.9 Trwałość
4.2.9.1 Nasiąkliwość jako wskaźnik
mrozoodporności
4.2.9.2 Mrozoodporność
4.2.10 Odporność na działanie wysokiej

temperatury

4.2.11 Przyczepność kruszyw grubych do

lepiszcza

asfaltowego
4.2.12 „Zgorzel słoneczna” bazaltu

19.04.21

Konrad Jabłoński

40

Wymagania wobec kruszywa

Wymagania wobec kruszywa

cd.

cd.

4.3

Wymagania chemiczne

4.3.1 Postanowienia ogólne
4.3.2 Skład chemiczny
4.3.3 Grube zanieczyszczenia lekkie
4.3.4 Składniki, które wpływają na stałość objętości
żużli wielkopiecowych i stalowniczych
4.3.4.1 Rozpad krzemianowy w żużlu
wielkopiecowym kawałkowym
4.3.4.2 Rozpad żelazowy w żużlu wielkopiecowym
kawałkowym
4.3.4.3 Stałość objętości kruszywa z żużla

stalowniczego.

19.04.21

Konrad Jabłoński

41

8.2 Wymagania wobec

8.2 Wymagania wobec

wypełniacza

wypełniacza

W

rozdziale 5

zostały wyszczególnione wymagania

dla wypełniaczy mineralnych.

Rozdział ten został podzielony na podrozdziały i

punkty:

5.1.

Postanowienia ogólne

5.2.

Wymagania geometryczne

5.2.1 Uziarnienie
5.2.2 Szkodliwe pyły
5.3

Wymagania fizyczne

5.3.1 Zawartość wody (wilgotność)
5.3.2 Gęstość ziaren

19.04.21

Konrad Jabłoński

42

Wymagania wobec wypełniacza

Wymagania wobec wypełniacza

cd

cd

.

.

5.3.3

Usztywniające właściwości

wypełniacza

5.3.3.1 Zawartość wolnych przestrzeni w
zagęszczonym wypełniaczu (Rigden)
5.3.3.2 Przyrost temperatury mięknienia wg

PiK

mieszanki asfaltu z wypełniaczem
5.4

Wymagania chemiczne

5.4.1 Rozpuszczalność w wodzie
5.4.2 Wrażliwość na działanie wody

19.04.21

Konrad Jabłoński

43

Wymagania wobec wypełniacza

Wymagania wobec wypełniacza

cd

cd

.

.

5.4.3 Zawartość węglanu wapnia w

wypełniaczu

wapiennym
5.4.2 Zawartość wodorotlenku wapnia w
wypełniaczu mieszanym
5.5

Wymagania dotyczące prawidłowości

produkcji wypełniacza

5.5.1 Postanowienia ogólne
5.5.2 „Liczba asfaltowa” wypełniacza

dodanego

19.04.21

Konrad Jabłoński

44

Wymagania wobec wypełniacza

Wymagania wobec wypełniacza

cd.

cd.

5.5.3 Straty przy prażeniu popiołu z

węgla

kamiennego
5.5.4 Gęstość ziaren wypełniacza

dodanego

5.5.5 Gęstość nasypowa w stanie luźnym
oznaczana w nafcie
5.5.6 Badanie według Blaine.

19.04.21

Konrad Jabłoński

45

9. Ocena zgodności,

9. Ocena zgodności,

znakowanie kruszyw

znakowanie kruszyw

Rozdział 6

normy EN 13043 podzielony jest na

trzy podrozdziały:

6.1

Postanowienia ogólne

6.2

Wstępne badanie typu

6.3

Zakładowa kontrola jakości,

a

rozdział 7

dotyczy oznaczeń i opisu kruszywa,

zaś

rozdział 8

dotyczy znakowania i

etykietowania dostaw.

19.04.21

Konrad Jabłoński

46

10. Przykłady tablic

10. Przykłady tablic

Kategorie wymagań

19.04.21

Konrad Jabłoński

47

Kru-

-szywo

Wymia

r

(mm)

Przesiew w % (m/m)

Kate

goria

G

2D

1,4 D

a

D

b

d

d/2

a

 
 
 
 
 

Grube

 
 
 
 
 

D 2

100

98-

100

90-

99

0-10

0-2

G

C

90/

10

100

98-

100

90-

99

0-15

0-5

G

C

90/

15

100

98-

100

90-

99

0-20

0-5

G

C

90/

20

100

98-

100

85-

99

c

0-15

0-2

G

C

85/

15

100

98-

100

85-

99

c

0-20

0-5

G

C

85/

20

100

98-

100

85-

99

c

0-35

0-5

G

C

85/

35

Drobn

e

D  2

100

-

85-

99

-

-

G

F

85

-

-

-

-

19.04.21

Konrad Jabłoński

48

 
 

D/d

 
 

Sito

pośrednie

a

o

wymiarze

mm

Ogólne granice i tolerancje na

sitach pośrednich – przesiew w

%(m/m)

 
 

Kate-

-

goria

G

 

Ogólne

granice

Tolerancje dla

typowego

uziarnienia

deklarowanego

przez producenta

 4

D/1,4

25-80

15

G

25/15

20-70

15

G

20/15

 4

D/2

20-70

17,5

G

20/17,5

Brak wymagań

G

NR

a

gdy sita pośrednie, określone jak wyżej, nie są dokładnymi

wymiarami sita ISO 565:1990, serii R20, należy użyć
najbliższe sito z serii.

19.04.21

Konrad Jabłoński

49

 

Tolerancje przesiewu w %(m/m) na

sitach

o wymiarach (mm)

Kategor

ia

G

TC

 

D

D/2

0,063

 

 5

a

 10

 3

b

G

TC

10

 

 5

a

 20

 3

b

G

TC

20

 

Brak wymagania

G

TC

NR

a

z wyjątkiem kategorii G

A

90 i G

A

85, tolerancje  5 ograniczone

są ponadto
wymaganiami dla przesiewu, w % (m/m) zawartości
przechodzących przez
D w tablicy 2 (G

A

90 i G

A

85).

b

z wyjątkiem kategorii f

3

(zawartość pyłów  3%)

Tablica
4

19.04.21

Konrad Jabłoński

50

Zawartość pyłów

Tablica 5 Kategorie zawartości pyłów

Kruszywo

Przesiew, w %(m/m),

przez sito 0,063 mm

Kategoria

f

 
 

Grube

 0,5

 1

 2

 4

 4

f

0,5

f

1

f

2

f

4

f

deklarowana

Brak wymagania

f

NR

 
 

Drobne

 3

 10

 16

 22

 22

f

3

f

10

f

16

f

22

f

deklarowana

Brak wymagania

f

NR

19.04.21

Konrad Jabłoński

51

Jakość pyłów



Jeśli zawartość pyłów w kruszywie

drobnym lub o uziarnieniu ciągłym 0/D

8mm, nie przekracza 3 %(m/m) to żadne

dalsze badania nie są wymagane.



Jeśli ta zawartość jest pomiędzy 3 a 10 %

(mm) to należy oznaczyć wartość błękitu

metylenowego,



Jeśli zawartość pyłów jest większa od 10

to należy zbadać te pyły jak wypełniacz

(wg rozdziału 5 normy PN-EN

13043:2004)

19.04.21

Konrad Jabłoński

52

Tablica 6 Kategorie wartości błękitu
metylenowego (MB

F

)

Wartość MB

F

, (g/kg)

Kategoria MB

F

 10

 25

 25

MB

F

10

MB

F

25

MB

F

deklarowana

Brak wymagania

MB

F

NT

a

a

Kategoria MB

F

NT oznacza brak wymagań

19.04.21

Konrad Jabłoński

53

Tablica 8 Kategorie wartości wskaźnika kształtu

Wskaźnik kształtu

Kategoria Sl

 10

 15

 20

 25

 30

 35

 50

 50

Sl

10

Sl

15

Sl

20

Sl

25

Sl

30

Sl

35

Sl

50

Sl

deklarowana

Brak wymagania

Sl

NR

19.04.21

Konrad Jabłoński

54

Procentowa zawartość ziaren o powierzchni
przekruszonej i łamanej w kruszywie
grubym

Tablica 9

Kategorie procentowych zawartości ziaren o powierzchni

przekruszonej i łamanej ( w tym procent ziaren całkowicie przekruszonych
lub łamanych oraz ziaren całkowicie zaokrąglonych)

Ziarna

całkowicie

przekruszon

e lub

łamane,

% (m/m)

Ziarna

całkowicie

lub

częściowo

przekruszon

e lub

łamane,

% (m/m)

Ziarna

całkowicie

zaokrąglone,

% (m/m)

 

Kategoria

C

90 – 100

30 – 100

30 – 100

-
-
-

100

95 – 100

90 – 100
50 – 100
50 – 100

 50

0

0 – 1

0 – 1

0 – 10
0 – 30

 30

C

100/0

C

95/1

C

90/1

C

50/10

C

50/30

C

deklarowana

Brak wymagania

C

NR

19.04.21

Konrad Jabłoński

55

Kanciastość kruszywa drobnego

 

Jeśli jest to wymagane, kanciastość kruszywa drobnego
należy oznaczać wg PN-EN 933-6, rozdział 8 i podawać
kategorię określoną wg tabeli 10.

Współczynnik

przepływu

(wysypu)

Kategoria E

cs

 38

 35

 30

 30

E

cs

38

E

cs

35

E

cs

30

E

cs

deklarowana

Brak wymagania

E

cs

NR

19.04.21

Konrad Jabłoński

56

Odporność kruszywa na
rozdrabnianie

Tablica 11 Kategorie wartości wskaźnika Los

Angeles

Wskaźnik Los Angeles

Kategoria LA

 15

 20

 25

 30

 40

 50

 50

LA

15

LA

20

LA

25

LA

30

LA

40

LA

50

LA

deklarowana

Brak wymagania

LA

NR

19.04.21

Konrad Jabłoński

57

Odporność na polerowanie kruszywa
grubego
stosowanego do warstw ścieralnych

Tablicy 13 Kategorie wartości odporności na
polerowanie

Wskaźnik

polerowalności

Kategoria

PSV

 68

 62

 56

 50

 44

wartości pośrednie oraz 

44

PSV

68

PSV

62

PSV

56

PSV

50

PSV

44

PSV

deklarowana

19.04.21

Konrad Jabłoński

58

Trwałość

Wartość nasiąkliwości jako wskaźnik
mrozoodporności:

Wybór badania nasiąkliwości określonych w PN-
EN 1097-6, rozdział 7 lub załącznik B zależy od
wymiaru kruszywa.

Jeśli nasiąkliwość oznaczona zgodnie z EN 1097-6

rozdział 7, nie jest większa od wartości jednej z dwu
kategorii WA

24

1 lub WA

24

2 wybranej z tablicy 17, to

należy założyć, że kruszywo jest mrozoodporne

.

Nasiąkliwość % (m/m)

Kategoria WA

24

 1

 2

WA

24

1

WA

24

2

UWAGA Dla żużla wielkopiecowego nasiąkliwości nie

określa się

Tablica 17

Kategorie nasiąkliwości

19.04.21

Konrad Jabłoński

59

Mrozoodporność

Jeśli jest to wymagane, mrozoodporność należy
oznaczać wg PN-EN 1367-1 lub PN-EN 1367-2, a wynik
deklarować zgodnie z odpowiednią kategorią określoną
w tablicy 19 lub 20.

Ubytek masy

a

po cyklach

zamrażania i odmrażania, %

(m/m)

Kategoria

F

 1

 2

 4

 4

F

1

F

2

F

4

F

deklarowana

Brak wymagania

F

NR

a

W warunkach wyjątkowo zimnego klimatu i/lub środowiska

zasolonego albo stosowania soli przeciw oblodzeniu, bardziej

odpowiednie mogą być badania z wykorzystaniem roztworu soli albo

mocznika, takie jak opisano w PN-EN 1367-1, załącznik B

. Wtedy nie

stosuje się wymagań wg tej tabeli.

Wstępnie przyjęto

oznaczać w

kraju mrozoodporność z użyciem 1% roztworu

NaCl i dopuszczalny

ubytek masy do 7 % (m/m).

Tablica

19 Kategorie mrozoodporności metodą

bezpośrednią

19.04.21

Konrad Jabłoński

60

„

Zgorzel słoneczna” bazaltu

• Jeśli w kruszywie występują oznaki
„zgorzeli słonecznej:, należy oznaczyć
ubytek masy i odporność na
rozdrabnianie wg PN-EN 1367-3 oraz
PN-EN 1097-1.

• Po zakończeniu badania metodą
gotowania, należy deklarować ubytek
masy i odporność na rozdrabnianie
(SB

SZ

lub SB

LA

) zgodnie z odpowiednią

kategorią określoną w tablicy 21,
właściwą dla danego zastosowania.

Tablica 21 na następnym slajdzie.

19.04.21

Konrad Jabłoński

61

Metoda
badania

Wynik

%

(m/m)

Kategoria

SB

Gotowanie
oraz

a) badanie
odporności na
rozdrobnienie
udarowe
lub

b) badanie Los
Angeles

Ubytek masy po
gotowaniu

 
 
Wzrost wartości
wskaźnika SZ po
gotowaniu
 
 

Wzrost wartości
wskaźnika LA po
gotowaniu

 1

 
 

 5

 
 
 
 

 8

 
 
 

SB

SZ

 
 
 
 

SB

LA

Gotowanie
oraz
a) badanie
odporności na
rozdrobnienie
udarowe
lub
b) badanie Los
Angeles

Ubytek masy po
gotowaniu
 
 
Wzrost wartości
wskaźnika SZ po
gotowaniu
 
 
Wzrost wartości
wskaźnika LA po
gotowaniu

 1

 
 

 5

 
 
 
 

 8

 
 
 

SB

SZdeklarowana

 
 
 
 

SB

LAdeklarowana

Brak wymagania

SB

NR

19.04.21

Konrad Jabłoński

62

Zanieczyszczenia lekkie

Jeśli jest to wymagane, zawartość grubych
organicznych zanieczyszczeń lekkich,
większych od 2 mm, należy oznaczać wg PN-EN
1744-1 punkt 14.2 i deklarować zgodnie z
kategorią określoną w tablicy 22

.

Zanieczyszczenia lekkie

w % (m/m)

Kategoria m

LPC

 0,1

 0,5

 0,5

m

LPC

0,1

m

LPC

0,5

m

LPC

deklarowana

Brak wymagania

m

LPC

NR

Tablica 22

Kategorie zawartości

zanieczyszczeń lekkich

19.04.21

Konrad Jabłoński

63

Stałość objętości kruszywa z żużla
stalowniczego

Jeśli jest to wymagane, kruszywa z żużla
stalowniczego należy badać wg PN-EN 1744-1 p.
19.3.

•

Kruszywo z żużla należy uznać za

stabilne objętościowo, jeśli jego
pęcznienie nie jest większe niż
maksymalna wartość dla deklarowanej
kategorii określonej w

tablicy 23

,

właściwą dla danego zastosowania.

•

Zawartość MgO należy oznaczać

odpowiednią metodą wg PN-EN 196-2 i
wyniki deklarować.

•

Tablica 23 na następnym slajdzie.

19.04.21

Konrad Jabłoński

64

Tablica 23

Kategorie pęcznienia kruszywa z żużla

stalowniczego

Typ żużla

stalowniczego

Pęcznienie

% (V/V)

Kategoria

V

 
 

Żużel z pieca

tlenowego lub z

elektrycznego pieca

łukowego

 3,5

 6,5

 10

 10

V

3,5

V

8,5

V

10

V

deklarowana

Brak

wymagania

V

NR

19.04.21

Konrad Jabłoński

65

Wymagania wobec wypełniacza

•

Wymagania określone w tym rozdziale

dotyczą wypełniacza

dodanego.

• Wymagania określone dalej dotyczą
również frakcji 0-0,125 mm pobranej z
kruszywa drobnego albo kruszywa o
uziarnieniu ciągłym z D8 mm, zawierającego

więcej niż 10 % (m/m) pyłów.

• Uziarnienie wypełniacza należy oznaczać
zgodnie z PN-EN 933-10, a wymagania
powinny odpowiadać określonym w tablicy 24,

przedstawionej na następnym slajdzie

19.04.21

Konrad Jabłoński

66

Tablica 24

Wymagania dotyczące uziarnienia

dodanego
wypełniacza

 

Wymiar

sita (mm)

Przesiew, % (m/m)

Ogólny zakres

dla

poszczególnych

wyników

Maksymalny

zakres uziarnienia

deklarowanego

przez producenta

a

2

0,125
0,063

100

85-100
70-100

-

10
10

a

Zakres uziarnienia deklarowany na podstawie ostatnich

20 wartości 90% wyników deklarowanych powinno znaleźć

się w tym zakresie, ale wszystkie wyniki powinny mieścić

się w ogólnym zakresie uziarnienia (kolumna 2 wyżej)

19.04.21

Konrad Jabłoński

67

Szkodliwe pyły

(np.

pęczniejąca glina) należy
oznaczać za pomocą błękitu
metylenowego

(MB

F

)

i

deklarować zgodnie z
odpowiednią kategorią

wg

tablicy 6.



Zawartość wody

w dodanym

wypełniaczu oznaczona wg PN-EN

1097-6 nie powinna przekraczać 1 %

(m/m).



Gęstość ziaren

należy oznaczać wg

PN-EN 1097-7, a wyniki deklarować.

19.04.21

Konrad Jabłoński

68

Usztywniające działanie
wypełniacza na asfalt

Wolne przestrzenie w suchym
zagęszczonym wypełniaczu wg
Rigdena.

Wolne przestrzenie w suchym
zagęszczonym wypełniaczu należy
oznaczać wg PN-EN 1094-4 i
deklarować zgodnie z odpowiednią
kategorią określoną w

tablicy 25

,

właściwie dla danego
zastosowania.

19.04.21

Konrad Jabłoński

69

Tablica 25

Kategorie wolnych przestrzeni w suchym

zagęszczonym wypełniaczu

Procent (V/V)

Kategori

a

V

Ogólny zakres dla

poszczególnych

wyników

Maksymalny zakres

uziarnienia

deklarowanego przez

producenta

a

28-38
38-45

28-45

44-55

4
4

4

4

V

28/38

V

38/45

V

28/45

V

44/55

Brak wymagania

Brak wymagania

V

NR

a

Zakres wolnych przestrzeni w suchym zagęszczonym

wypełniaczu deklarowany na podstawie ostatnich 20 wartości

90 % wyników obliczonych powinno znaleźć się w tym

zakresie, ale wszystkie wyniki powinny mieścić się w ogólnym

zakresie uziarnienia ( kolumna 1 wyżej).

19.04.21

Konrad Jabłoński

70

Tablica 26

Badanie wypełniacza do

MMA metodą przyrostutemperatury
mięknienia wg PiK

Przyrost temperatury mięknienia

wg PiK (

0

C)

Kategoria



R&B

8-16

17-25

8-25

 25



R&B

8/16



R&B

17/25



R&B

8/25



R&B

deklarow

ana

Brak wymagania



R&B

NR

19.04.21

Konrad Jabłoński

71

Rozpuszczalność wypełniacza w wodzie

Jeśli jest to wymagane, rozpuszczalność w
wodzie należy oznaczać wg PN-EN 1744-1,
rozdział 16 i deklarować zgodnie z odpowiednią
kategorią określoną w tablicy 27, stosownie do
zastosowania i wykorzystania

.

 

Tablica 27

Kategorie rozpuszczalności w

wodzie

Rozpuszczalność w wodzie, % (m/m)

Kategoria

WS

 10

 10

WS

10

WS

deklarowana

Brak wymagania

WS

NR

Oznaczać wg EN 1744-4, a wyniki deklarować.

19.04.21

Konrad Jabłoński

72

Zawartość węglanu wapnia w wypełniaczu
wapiennym

 Gdy jest to wymagane, zawartość CaCO

3

należy

oznaczać wg PN-EN 196-21 i deklarować zgodnie
z odpowiednią kategorią określoną w tablicy 28,
właściwie dla danego zastosowania.

 

Tablica

28 Kategorie zawartości węglanu wapnia

Zawartość węglanu wapnia,

% (m/m)

Kategoria

CC

 90

 80

 70

CC

90

CC

80

CC

70

Brak wymagania

CC

N

R

UWAGA W PN-EN 196-21 wynikiem badania jest zawartość

dwutlenku węgla. W celu obliczenia zawartości węglanu

wapnia, zawartość dwutlenku węgla mnoży się przez

współczynnik równy 2,2742

19.04.21

Konrad Jabłoński

73

Wymagania dotyczące prawidłowości
produkcji wypełniacza

 

Ocena prawidłowości produkcji wypełniacza
powinna obejmować sprawdzenie co najmniej
jednej z następujących właściwości:

• 

 

liczba asfaltowa

,



       

straty po prażeniu

popiołu lotnego z węgla

(stosowanego jako wypełniacz po zmieleniu),
oznaczone wg PN-EN 1744-1, rozdział 17 (granica
deklarowana przez producenta nie może przekraczać 6
% masy),

 

      

gęstość

ziaren

dodanego wypełniacza,

oznaczana wg PN-EN 1097-7 (granica deklarowana
przez producenta nie może przekraczać 0,2 Mg/m

3

),

gęstość nasypową w stanie luźnym

oznaczana w

nafcie

,

wg PN-EN 1097-3, załącznika D (zakres

deklarowany przez producenta powinien mieścić się w
przedziale pomiędzy

0,5 Mg/m

3

i

0,9 Mg/m

3

),

        badanie

powierzchni właściwej

wg

Blaine wg PN-EN 196-6

19.04.21

Konrad Jabłoński

74

„

Liczbę asfaltową”

dodanego

wypełniacza, odzwierciedlającą jego
właściwości usztywniające, należy oznaczać wg
PN-EN 13179-2 i deklarować zgodnie z
odpowiednią kategorią określoną w tablicy 30,
właściwie dla danego zastosowania.

Tablica 30

Wymagania dotyczące „liczby

asfaltowej” dla dodanego wypełniacza

Ogólny zakres dla

poszczególnych

wyników

%

Zakres

maksymalnych

„liczb asfaltowych”

deklarowanego

przez producenta

a

 

Kategoria

BN

28-39
40-52
53-62

deklarowana

6
6
6

deklarowana

BN

28/39

BN

40/52

BN

53/62

BN

deklarowana

Brak wymagania

Brak wymagania

BN

NT

a

Zakres Deklarowane „liczby asfaltowe” na podstawie

ostatnich 20 wartości 90 % wyników powinno znaleźć się w tym

zakresie, ale wszystkie wyniki powinny mieścić się w ogólnym

zakresie „liczby asfaltowej” ( kolumna 1 wyżej).

19.04.21

Konrad Jabłoński

75

12. Załącznik A:

12. Załącznik A:

Wskazówki

Wskazówki

dotyczące mrozoodporności

dotyczące mrozoodporności

kruszyw

kruszyw

Załącznik A podzielony jest

na:

A.1

Postanowienia ogólne

A1.1 Klimat
A.1.2 Zastosowanie końcowe
A.1.3 Typ petrograficzny
A.2

Badania

A.2.1 Badania wskaźnikowe
A.2.2 Badania petrograficzne
A.2.3 Nasiąkliwość
A.2.4 Inne badania wskaźnikowe
A.3

Wybór kategorii

19.04.21

Konrad Jabłoński

76

13. Załącznik B

13. Załącznik B

(normatywny)

(normatywny)

Zakładowa kontrola produkcji

Zakładowa kontrola produkcji

Załącznik B podzielony jest na:

B.1

Wprowadzenie

B.2

Organizacja

B.2.1 Odpowiedzialność i uprawnienia
B.2.2 Przedstawiciel kierownictwa zakładu

ds.

zakładowej kontroli produkcji
B.2.3 Ocena przez kierownictwo zakładu
B.3

Procedury kontrolne

B.3.1 Prowadzenie dokumentacji i danych

19.04.21

Konrad Jabłoński

77

13. Załącznik B

13. Załącznik B

(normatywny)

(normatywny)

Zakładowa kontrola produkcji

Zakładowa kontrola produkcji

cd.

cd.

B.3.2 Oddanie podwykonawcy
B.3.3 Informacje o surowcu
B.4

Kierowanie procesem (produkcyjnym)

B.5

Nadzór (kontrola) i badania

B.5.1 Wyposażenie
B.5.3 Częstotliwość i miejsce kontroli,

pobieranie

próbek i badanie
B.6

Zapisy

19.04.21

Konrad Jabłoński

78

13. Załącznik B

13. Załącznik B

(normatywny)

(normatywny)

Zakładowa kontrola produkcji

Zakładowa kontrola produkcji

cd.

cd.

B.7

Sterowanie produktami niezgodnymi

B.8

Przemieszczanie, składowanie i

przechowywanie na terenie zakładu

B.9

Transport i pakowanie

B.9.1 Transport
B.9.2 Pakowanie
B.10

Szkolenie personelu.

19.04.21

Konrad Jabłoński

79

13. Załącznik B

13. Załącznik B

(normatywny)

(normatywny)

Zakładowa kontrola produkcji

Zakładowa kontrola produkcji

cd.

cd.

Załącznik B

zawiera 4 tabele:

Tabela B.1

: Minimalne częstotliwości badania

podstawowych właściwości,

Tabela B.2

: Minimalne częstotliwości badania

specyficznych właściwości dla zastosowania

końcowego,

Tabela B.3

: Minimalne częstotliwości badania

właściwości kruszyw ze szczególnych źródeł,

Tabela B.4

: Minimalne częstotliwości badań

wypełniaczy.

19.04.21

Konrad Jabłoński

80

14. Załącznik ZA

14. Załącznik ZA

(informacyjny)

(informacyjny)

:

:

Rozdziały niniejszej normy

Rozdziały niniejszej normy

europejskiej dotyczące zasadniczych

europejskiej dotyczące zasadniczych

wymagań lub innych postanowień

wymagań lub innych postanowień

dyrektyw UE

dyrektyw UE

Załącznik ZA podzielony jest na następujące

części:

ZA.1 Zakres i istotne charakterystyki

(

a w niej w tabele

ZA.1a i ZA.1b dotyczące obszaru zastosowania i odpowiednich rozdziałów

zawierających wymagania),

ZA.2 Procedury potwierdzania zgodności kruszyw

ZA.2.1 System(-y) potwierdzania zgodności

(

w tej

części są 4 tabele:

Tabela ZA.2a

- System(-y) potwierdzania zgodności

kruszyw i wypełniaczy w zastosowaniach wymagających wysokiego poziomu

bezpieczeństwa (gdy wymagany jest udział strony trzeciej)

19.04.21

Konrad Jabłoński

81

14. Załącznik ZA

14. Załącznik ZA

(informacyjny)

(informacyjny)

:

:

Rozdziały niniejszej normy

Rozdziały niniejszej normy

europejskiej dotyczące zasadniczych

europejskiej dotyczące zasadniczych

wymagań lub innych postanowień

wymagań lub innych postanowień

dyrektyw UE

dyrektyw UE

cd

cd

.

.

Tabela ZA.2b

– System

(-y)

potwierdzania zgodności

kruszyw i wypełniaczy w zastosowaniach nie

wymagających wysokiego poziomu bezpieczeństwa

,gdy nie jest konieczny udział strony trzeciej

Tabela 3a

– Podział zadań podczas oceny zgodności

( dla kruszyw i wypełniaczy w systemie 2+)

Tabela 3b

– Podział zadań podczas oceny zgodności

( dla kruszyw i wypełniaczy w systemie 4).

19.04.21

Konrad Jabłoński

82

14. Załącznik ZA

14. Załącznik ZA

(informacyjny)

(informacyjny)

:

:

Rozdziały niniejszej normy

Rozdziały niniejszej normy

europejskiej dotyczące zasadniczych

europejskiej dotyczące zasadniczych

wymagań lub innych postanowień

wymagań lub innych postanowień

dyrektyw UE

dyrektyw UE

cd.

cd.

ZA.2.1

Deklaracja zgodności UE

ZA.3

Znakowanie CE i etykietowanie.

Na zakończenie normy PN-EN 13043 zamieszczono

4 rysunki z

przykładami informacji towarzyszącej

znakowaniu CE kruszyw w systemie 2+

(rysunek

ZA.1)

i w systemie 4

( rysunek ZA.2)

oraz z

przykładami informacji towarzyszącej

znakowaniu CE wypełniacza w systemie 2+

(rysunek ZA.3)

i w systemie

4 (rysunek ZA.4)

19.04.21

Konrad Jabłoński

83

15.

15.

Procedury potwierdzania

Procedury potwierdzania

zgodności kruszyw i

zgodności kruszyw i

wypełniaczy

wypełniaczy

W części 2 Załącznika ZA opisane są procedury

potwierdzania zgodności kruszyw i wypełniaczy.

Podstawą potwierdzania zgodności kruszyw i

wypełniaczy według tablicy ZA.1a i tablicy

ZA.1b, powinna być ocena zgodności procedur

wymienionych w tablicach ZA.3a i ZA.3b

podanych w załączniku ZA. W zależności od

wymaganego systemu oceny zgodności (2+ lub

4) wyszczególnione są zadania producenta w

zakresie ZKP i wstępnych badań typu i zadania

jednostki notyfikowanej w tym samym zakresie.

19.04.21

Konrad Jabłoński

84

16. Systemy oceny i

16. Systemy oceny i

potwierdzania

potwierdzania

zgodności kruszyw – zadania

zgodności kruszyw – zadania

producenta i Jednostki

producenta i Jednostki

Notyfikowanej

Notyfikowanej

System
2+

Zadania

System 4

 
 
 

występ

uje

 
 
 

prod

ucenta

Zakładowa
kontrola
produkcji
(ZKP)

Parametry odnoszące
się do wszystkich
stosownych
właściwości wg
tablicy ZA.1a lub
tablicy ZA.1b

 
 

występ

uje

Wstępne
badanie
typu

Wszystkie mające
znaczenie właściwości
wg tablicy ZA.1a lub
tablicy ZA.1b

 

występ

uje

 

występ

uje

 
 
 
Jednos

tki
notyfikowan
ej

Wstępna
inspekcja
zakładu i
ZKP

Parametry odnoszące
się do wszystkich
stosownych
właściwości wg
tablicy ZA.1a lub
tablicy ZA.1b

 

nie

występuje

 

występ

uje

Ciągły
nadzór,
oceny i
potwierdza
nie ZKP

Parametry odnoszące
się do wszystkich
stosownych
właściwości wg
tablicy ZA.1a lub
tablicy ZA.1b

 

nie

występuje

19.04.21

Konrad Jabłoński

85

17.Podsumowanie

17.Podsumowanie



Z tego krótkiego przeglądu wymagań

dotyczących poszczególnych cech kruszyw

wynika

, że norma ta ( EN 13043) ale

również norma EN 13242,

są typowymi

normami klasyfikacyjnymi, których nie

będzie można bezpośrednio zastosować w

polskich przepisach technicznych

. Taką

samą

strukturę

klasyfikacyjną

mają

również wszystkie normy EN serii 13108

(1-8) dotyczące wymagań dla mieszanek

mineralno-asfaltowych, podobnie jak normy

EN dotyczące kruszyw do betonu itp..

19.04.21

Konrad Jabłoński

86

17. Podsumowanie cd.

17. Podsumowanie cd.



Konieczne będzie opracowanie

dla każdej z

norm dotyczących wymagań dla wyrobów (np.

Kruszyw drogowych, mieszanek MA i innych,

dodatkowego dokumentu technicznego

np.

dla PN-EN 13043 i PN-EN 13242

warunków

technicznych jakim powinny odpowiadać

kruszywa do mieszanek mineralno-asfaltowych

i powierzchniowych utrwaleń stosowanych na

drogach publicznych, lotniskach i innych

powierzchniach przeznaczonych dla ruchu

oraz dla podbudów z kruszyw niezwiązanych i

związanych

.

19.04.21

Konrad Jabłoński

87

17. Podsumowanie cd.

17. Podsumowanie cd.



Nowe, lub bardzo istotnie zmienione,

metody nadań właściwości kruszyw i

wypełniaczy oraz klasyfikacyjny układ norm

PN-EN 13043 i PN-13242, a także serii norm

EN 13108 i innych, powoduje, że wdrożenie

tych norm do przepisów polskiego

drogownictwa nie będzie sprawa prostą i

łatwą.

Wymagać to będzie podjęcia skoordynowanych

działań administracji drogowej, zaplecza

naukowo-technicznego, projektantów oraz

dostawców kruszyw i wykonawców robót.

19.04.21

Konrad Jabłoński

88

17. Podsumowanie cd

17. Podsumowanie cd

.

.



Aby w pełni wdrożyć normę EN 13043

oraz normę PN-EN 13242 w polskim

drogownictwie konieczne będzie:



       

przeanalizowanie dotychczasowych

norm dotyczące metod badań

kruszyw do

mieszanek

mineralno-asfaltowych

i

powierzchniowych

utrwaleń

oraz

porównanie ich z metodami badań wg

EN

pod

kątem

wybrania

najodpowiedniejszych metod dla polskich

warunków klimatycznych i ruchowych

,

19.04.21

Konrad Jabłoński

89

17. Podsumowanie cd.

17. Podsumowanie cd.



  

wyposażenie

polskich laboratoriów

drogowych w aparaturę i sprzęt

zgodny z wybranymi metodami badań

wg norm EN,



 

przeszkolenie

personelu

laboratoryjnego i nadzoru w zakresie

wykonywania i interpretacji badań

laboratoryjnych i terenowych,

19.04.21

Konrad Jabłoński

90

17. Podsumowanie cd.

17. Podsumowanie cd.



    wykonanie

porównawczych badań

kruszyw drogowych i wypełniaczy metodami

dotychczasowymi (wg PN), zbliżonymi do

metod wg EN, w celu wyznaczenia

ewentualnych współczynników

przeliczeniowych między wynikami

uzyskiwanymi tymi metodami, a także badań

wybranymi nowymi metodami wg EN, w celu

umożliwienia zakwalifikowania

poszczególnych cech kruszyw, od różnych

producentów i dostawców, do odpowiednich

kategorii wymagań wg EN 13043,

19.04.21

Konrad Jabłoński

91

17. Podsumowanie cd

17. Podsumowanie cd

.

.



     opracowanie

porównawczej analizy

obowiązujących w naszym kraju wymagań

dla kruszyw dla poszczególnych technologii,

mieszanek z uwzględnieniem rodzaju warstw

nawierzchni i obciążenia ruchem, z

wymaganiami (wg kategorii)

wyszczególnionymi w ww. normie EN i

przyporządkowanie poszczególnych kategorii

cech kruszyw celom przeznaczenia kruszyw

w poszczególnych technologiach i warstwach

nawierzchni,

19.04.21

Konrad Jabłoński

92

17. Podsumowanie cd.

17. Podsumowanie cd.



    opracowanie, na podstawie

przeprowadzonej analizy, projektu przepisu

technicznego,

np. warunków technicznych

jakim powinny odpowiadać kruszywa do

nawierzchniowych mieszanek mineralno-

asfaltowych i powierzchniowych utrwaleń.



projekt takiego przepisu powinien być

uzgodniony

z centralną administracją

drogową, wykonawcami nawierzchni

drogowych i producentami kruszyw,

a po

zatwierdzeniu

wprowadzony do

Specyfikacji Technicznych.

19.04.21

Konrad Jabłoński

93

17. Podsumowanie cd.

17. Podsumowanie cd.



W 2004 roku Instytut Badawczy

Dróg i Mostów podjął, na zlecenie

Generalnej Dyrekcji Dróg

Krajowych i Autostrad, badania

porównawcze właściwości kruszyw

wg istniejących i europejskich

metod badań

, aby na tej podstawie

opracować projekt dokumentu

aplikacyjnego do normy PN-EN

13043.

19.04.21

Konrad Jabłoński

94

17. Podsumowanie cd.

17. Podsumowanie cd.



Istotną rolę odegrała w tej

sprawie Komisja Kruszyw powołana

przez

Polskie Stowarzyszenie

Wykonawców Nawierzchni

Asfaltowych

, która ukonstytuowała się

w dniu 25 marca 2004 i podjęła pracę

nad przygotowaniem odpowiedniego

programu zmierzającego do

przyspieszenia działań nad

opracowaniem projektu odpowiedniego

dokumentu technicznego, który będzie

pomostem pomiędzy normą PN-EN

13043 a Specyfikacjami Technicznymi

.

19.04.21

Konrad Jabłoński

95

17. Podsumowanie cd.

17. Podsumowanie cd.



W ciągu grudnia 2004 i stycznia 2005 roku

trzyosobowy zespół (K. Jabłoński, H.K.

Walęcka i B. Żurek opracował analizę

europejskich przepisów technicznych

dotyczących kruszyw do mieszanek

mineralno-asfaltowych i do

powierzchniowych utrwaleń.



Przeanalizowano przepisy niemieckie,

austriackie, brytyjskie i francuskie, z tej

analizy wynika wniosek, że polski dokument

aplikacyjny do normy PN-EN 13043:2004

powinien mieć zbliżony układ do przepisu

niemieckiego i ew. austriackiego.

19.04.21

Konrad Jabłoński

96

17. Podsumowanie cd

17. Podsumowanie cd

.

.



Ten sam zespół w terminie do końca marca

2005 roku opracuje projekt polskiego

dokumentu aplikacyjnego w postaci

Warunków technicznych jakim powinny

odpowiadać kruszywa przeznaczone do

wytwarzania mieszanek mineralno-

asfaltowych i do powierzchniowych

utrwaleń.



Projekt ten powinien być poddany szerokiej

ankietyzacji wśród Zamawiających, biur

projektów, jednostek nadzoru inwestorskiego

oraz producentów/dostawców kruszyw

drogowych, a także wśród wykonawców.

19.04.21

Konrad Jabłoński

97

17. Podsumowanie cd.

17. Podsumowanie cd.



Projekt zbiorczej tablicy zawierającej

wymagania wobec kruszyw przeznaczonych

do wytwarzania mieszanek mineralno-

asfaltowych i do powierzchniowych

utrwaleń, która będzie integralną częścią

wspomnianych Warunków Technicznych...

mogą być przedstawione na większym

slajdzie..



Podobne działania, jak podjęte w stosunku do

kruszyw do MMA i PU, powinny być podjęte

również w odniesieniu do normalizacji

pozostałych materiałów drogowych,

objętych

normalizacją europejską.

19.04.21

Konrad Jabłoński

98

Dziękuję za uwagę !!!

Dziękuję za uwagę !!!