Osie, płaszczyzny, okolice

ciała ludzkiego

Pozycja anatomiczna



By precyzyjniej wyrażać się o wzajemnych

stosunkach części ciała ludzkiego określono

jednoznacznie tak zwaną pozycję anatomiczną.



Składają się na nią:



postawa stojąca



głowa i wzrok zwrócone ku przodowi



kończyny górne wyprostowane, ułożone wzdłuż tułowia,

z dłońmi skierowanymi ku przodowi (ułożenie supinacyjne)



palce rąk wyprostowane, kciuk przywiedziony



kończyny dolne wyprostowane,

stopy złączone razem powierzchniami przyśrodkowymi



palce stóp wyprostowane

Pozycja anatomiczna

Rysunek pobrany ze strony: http://anatomy.ib.amwaw.edu.pl/edu/czlek/czlekpozycja.htm

Osie ciała



x - oś pozioma

czyli

poprzeczna

(axis horizontalis

sive

transversalis) -

biegnąca z lewa na prawo



y - oś pionowa

czyli

długa

(axis verticalis

sive

longitudinalis) -

biegnąca z dołu do góry



z - oś strzałkowa

(axis sagittalis) -

biegnąca od przodu ku tyłowi



Rysunek i tekst na podstawie: http://anatomy.ib.amwaw.edu.pl/edu/czlek/czlekosie.htm

Płaszczyzny:



Osie te wyznaczają główne płaszczyzny wspomnianego układu:



płaszczyzny czołowe (plana frontalia

sive

coronalia) -

wyznaczone przez osie pionowe i poziome; płaszczyzna szwu wieńcowego

(sutura coronalis)

Rysunek i tekst na podstawie: http://anatomy.ib.amwaw.edu.pl/edu/czlek/czlekosie.htm oraz

http://www.tech.nite.go.jp/human/indexeng.htm

Płaszczyzny:



płaszczyzny strzałkowe (plana sagittalia) -

wyznaczone przez osie pionowe i strzałkowe; płaszczyzna szwu

strzałkowego (sutura sagittalis)

Rysunek i tekst na podstawie: http://anatomy.ib.amwaw.edu.pl/edu/czlek/czlekosie.htm oraz

http://www.tech.nite.go.jp/human/indexeng.html

Płaszczyzny:



płaszczyzny poziome

czyli

poprzeczne (plana horizontalia

sive

transversa) -

wyznaczone przez osie poziome i strzałkowe.

Rysunek i tekst na podstawie: http://anatomy.ib.amwaw.edu.pl/edu/czlek/czlekosie.htm oraz

http://www.tech.nite.go.jp/human/indexeng.html

http://www.arthursclipart.org/medic

al/humanbody/page_01.htm

• Płaszczyzny strzałkowe dzielą ciało na

– antymery (dzielą ciało na część (prawą i lewą)
– Przebiegają między przodem i tyłem.
– Płaszczyznę biegnącą przez środek ciała nazywa się płaszczyzną

pośrodkową.

• 2. Płaszczyzny poziome dzielą ciało na

– metamery (dzielą ciało na część górną i dolną)
– Przebiegają prostopadle do płaszczyzn strzałkowej i czołowej.

• 3. Płaszczyzny czołowe dzielą ciało na

– polumery (dzielą ciało na część przednią i tylnią)
– Biegną równolegle do czoła, a prostopadle do płaszczyzn

strzałkowych

• Osie strzałkowe - lub przednio-tylne- biegną w

płaszczyznach strzałkowych. Dookoła tych osi

wykonywane są ruchy odwodzenia i

przywodzenia.

• Osie poziome – lub poprzeczne – biegną w

płaszczyznach poziomych prostopadle do osi

strzałkowych. Dookoła tych osi wykonywane są

ruchy zginania i prostowania.

• Osie podłużne- lub czaszkowo- ogonowe- biegną

prostopadle do płaszczyzny poziomej. Oś biegnąca

przez szczyt głowy stanowi oś główną ciała. Dookoła

osi podłużnych odbywają się ruchy obrotowe.

Osie i płaszczyzny:



W szczególności własnymi nazwami wyróżnione

są:



oś główna (axis principalis)

- oś pionowa przechodząca przez

szczyt głowy



płaszczyzna pośrodkowa (planum medianum) - płaszczyzna

strzałkowa zawierająca oś główną; płaszczyzna symetrii ciała



płaszczyzna przypośrodkowa (planum paramedianum) -

płaszczyzna strzałkowa równoległa do płaszczyzny pośrodkowej



płaszczyzna przezodźwiernikowa (planum transpyloricum) -

płaszczyzna pozioma, w połowie odległości pomiędzy wcięciem

szyjnym mostka

a górnym brzegiem spojenia łonowego; płaszczyzna Addisona

Osie i płaszczyzny:



płaszczyzna podżebrowa (planum subcostale) - płaszczyzna

pozioma przechodząca obustronnie przez najniższy punkt łuku

żebrowego (arcus costalis)



płaszczyzna nadgrzebieniowa (planum supracristale) -

płaszczyzna pozioma przechodząca obustronnie przez

najwyższy punkt grzebienia biodrowego (crista iliaca)



płaszczyzna międzyguzkowa (planum intertuberculare) -

płaszczyzna pozioma przechodząca obustronnie przez guzek

biodrowy (tuberculum iliacum)



płaszczyzna międzykolcowa (planum interspinale) -

płaszczyzna pozioma przechodząca obustronnie przez kolec

biodrowy przedni górny (spina iliaca anterior superior)

Pionowe linie określające okolice klatki

piersiowej:



linia pośrodkowa przednia (linea mediana anterior) -

linia biegnąca w płaszczyźnie pośrodkowej ciała, przechodzi

przez środek czoła, środek wcięcia szyjnego rękojeści

mostka i ciągnie się aż do środkowego punktu dolnego

brzegu spojenia łonowego.



linia mostkowa (l. sternalis) - parzysta linia biegnąca

pionowo wzdłuż brzegu mostka.



linia przymostkowa (l. parasternalis) - pionowa linia

biegnąca wzdłuż klatki piersiowej, w miejscach połączenia

się części chrzęstnych i kostnych żeber. Inna nazwa: linia

środkowoobojczykowa lub sutkowa (l. medioclavicularis s.

mammilaris)



linia pachowa przednia (l. axillaris anterior) - biegnie od

szczytu dołu pachowego pionowo w dół, po bocznej ścianie

klatki piersiowej przez przedni fałd pachowy



linia pachowa środkowa (l. axillaris media) - biegnie od szczytu

dołu pachowego pionowo w dół, po bocznej ścianie klatki

piersiowej przez najwyższy punkt dołu pachowego



linia pachowa tylna (l. axillaris posterior) - biegnie od szczytu

dołu pachowego pionowo w dół, po bocznej ścianie klatki

piersiowej przez tylny fałd pachowy



linia łopatkowa (l. scapularis) - linia biegnąca pionowo przez

dolny kąt łopatki, równolegle do linii pośrodkowej tylnej,

przykręgowej czy linii pachowej tylnej(przy opuszczonych wzdłuż

tułowia kończynach górnych).



linia przykręgowa (l. paravertebralis) - wzdłuż wyrostków

poprzecznych kręgów



linia pośrodkowa tylna (l. mediana posterior) - linia biegnąca w

płaszczyźnie pośrodkowej ciała, przechodzi przez końce wyrostków

kolczystych kręgów, grzebień pośrodkowy kości krzyżowej aż do

wierzchołka kości guzicznej.

Określanie położenia

•

W odniesieniu do osi pionowej używa się

następujących określeń:

Górny (superior) Dolny (inferior)
Czaszkowy

(cranalis)

Ogonowy

(caudalis)

Szczytowy

(apicalis)

Podstawny

(basalis),

podstawowy

(basilaris)

Określanie położenia



W odniesieniu do osi poprzecznej używa się

następujących określeń:

Prawy (dexter)

Lewy (sinister)

Przyśrodkow

y (medialis) –

leżący bliżej

płaszczyzny

pośrodkowej

Pośrodkowy

(medianus) –

leżący w

płaszczyźnie

pośrodkowej

Boczny

(lateralis)

leżący dalej

od

płaszczyzny

pośrodkowej

Określanie położenia



W odniesieniu do osi strzałkowej używa się

następujących określeń:

Przedni

(anterior)

Tylny (posterior)

Brzuszny

(ventralis)

Grzbietowy

(dorsalis)

Czołowy

(frontalis)

Potyliczny

(occipitalis)

Określanie położenia

Opisując wzajemne położenie struktur używa się

następujących terminów:

• pośredni (intermedius) - leżący pomiędzy dwoma

(podobnymi) strukturami

• środkowy (medius) - leżący w środku odległości

pomiędzy dwoma (podobnymi) strukturami

• poprzeczny (transversus; transversalis) - leżący

prostopadle do osi długiej

• podłużny (longitudinalis) - leżący równolegle do osi

długiej ciała lub struktury

• osiowy (axialis) - leżący w osi (długiej)

• wewnętrzny (internus) - zawarty w pewnej przestrzeni lub

strukturze, prowadzący lub skierowany do niej

• zewnętrzny (externus) - leżący poza pewną przestrzenią lub

strukturą, prowadzący poza jej obręb, położony bardziej
powierzchownie w porównaniu z wewnętrznym

• głęboki (profundus) - leżący wewnątrz pewnej przestrzeni,

względnie daleko od jej granic

• powierzchowny (superficialis) - leżący względnie blisko granic

pewnej przestrzeni

• środkowy; ośrodkowy (centralis) - czynnościowo nadrzędny;

rzadziej geometrycznie leżący w środku

• obwodowy (periphericus; peripheralis) - czynnościowo podrzędny,

oddalony od czynnościowego ośrodka; rzadziej leżący geometrycznie
na obwodzie

Określanie położenia

Specjalne miana dotyczą struktur

kończyn:

• bliższy (proximalis) - znajdujący się

bliżej połączenia kończyny z tułowiem;

górny w pozycji anatomicznej

• dalszy (distalis) - znajdujący się dalej

od połączenia kończyny z tułowiem;

dolny w pozycji anatomicznej

Określanie położenia:



Dla kończyny górnej:



łokciowy (ulnaris)

- znajdujący się po

stronie kości łokciowej; przyśrodkowy

w pozycji anatomicznej



promieniowy (radialis)

- znajdujący się

po stronie kości promieniowej;

boczny w pozycji anatomicznej



dłoniowy (palmaris; volaris)

- przedni w

pozycji anatomicznej

Określenie położenia

• Dla kończyny dolnej:

– strzałkowy (fibularis; peronealis)

-

znajdujący się po stronie kości strzałkowej;

boczny w pozycji anatomicznej

– piszczelowy (tibialis) - znajdujący się po

stronie piszczeli; przyśrodkowy w pozycji

anatomicznej

– podeszwowy (plantaris)

- dolny w pozycji

anatomicznej

Okolice ciała:

Na powierzchni ciała odróżniamy

poszczególne pola, które w anatomii nazywa

się okolicami ciała (regiones corporis).

Granice ich wyznacza głównie zrąb kostny, a

częściowo również układ mięśniowy. Mają one

praktyczne znaczenie dla topografii

powierzchni ciała i narządów wewnętrznych.

Okolice ciała:

• W anatomii topograficznej zasadniczo rozróżnia

się następujące części ciała ludzkiego :

– głowa (caput)
– szyja (collum)
– tułów (truncus)

• klatka piersiowa (thorax)
• grzbiet (dorsum)
• brzuch (abdomen)
• miednica (pelvis)

– dwie pary kończyn (membra), górne i dolne

(superieriores et inferiores)

Wyróżniamy następujące

okolice ciała:

• Na głowie:

– Położone pośrodkowo

• okolica czołowa (regio frontalis)
• okolica ciemieniowa (r. parietalis)
• okolica potyliczna (r. occipitalis)

– Położone bocznie (parzyste)

• okolica skroniowa (r. temporalis)
• okolica uszna (r. auricularis)
• okolica sutkowa (r. mastoidea)

Okolice ciała:

• Na twarzy:

– Nieparzyste

• okolica nosowa (r. nasalis)
• okolica ustna (r. oralis)
• okolica bródkowa (r. mentalis)

– Parzyste

• okolica oczodołowa (r. orbitalis)
• okolica podoczodołowa (r. infraorbitalis)
• okolica jarzmowa (r. zygomatica)
• okolica policzkowa (r. buccalis)
• okolica przyuszniczo-żwaczowa (r. parotideomasseterica).

Okolice ciała:

• Na szyi:

– Okolica przednia (o. szyjna właściwa – r.colli)

• skośnie przez całą szyję przebiega okolica

mostkowo-obojczykowo-sutkowa (regio

sternocleidomastoidea), dzieląc okolicę szyjną

właściwą na :

• okolicę przednią szyi (r. colli anterior) –

nieparzysta (trójkąt przedni)

• okolicę boczną szyi (r. colli lateralis) – parzysta

(trójkąt boczny)

– Okolica tylna (o. karkowa - r. colli posterior s.

nuchae)

Okolice ciała:

• W zakresie okolicy przedniej szyi wyróżniamy :

– Okolicę pośrodkową szyi (r. colli mediana) :

• o. podbródkowa (r. submentalis)
• o. gnykowa (r. hyoidea)
• o. podgnykowa (r. subhyoidea)

– o. krtaniowa (r. laryngea)

• o. tarczowa (r. thyroidea)
• o. nadmostkowa (r. suprasternalis)

– trójkąt podżuchwowy

(trigonum submandibulare)

– trójkąt tętnicy szyjnej (trigonum caroticum)

– dół nadobojczykowy mniejszy (fossa supraclavicularis minor)

• W okolicy bocznej szyi wyróżniamy:

– dół nadobojczykowy większy (fossa supraclavicularis major)

Okolice ciała:

• Okolice klatki piersiowej (regiones

pectoris)

– okolica mostkowa (r. sternalis)
– okolica obojczykowa (r. clavicularis)
– okolica podobojczykowa (r. infraclavicularis)
– okolica sutkowa (r. mammalis)
– okolica pachowa (r. axillaris)
– okolica podsutkowa (r. inframammalis)
– okolica boczna klatki piersiowej (r. pectoris

lateralis)

Okolice brzucha (regiones

abdominis)

• Z punktu widzenia klinicznego duże

znaczenie ma podział brzucha na 9 lub 3

okolice topograficzne.

• Okolice te wyznaczone są przez płaszczyzny

poprzeczne i strzałkowe:

• Płaszczyzny poprzeczne: podżebrowa,

pępkowa, miedzyguzkowa, nadgrzebieniowa

• Płaszczyzny strzałkowe: środkowa i

środkowo – obojczykowa

Podział jamy brzusznej na 9

okolic topograficznych:

• Dwie płaszczyzny poprzeczne (podżebrowa i

nadgrzebieniowa) dzielą brzuch na trzy główne okolice:

– Nadbrzusze – dzieli się na okolice środkową, zwana

także nadpępczem lub dołem nadbrzusznym oraz

dwie okolice podżebrowe – prawą i lewą, określaną

też jak podżebrze.

– Śródbrzusze – podzielone jest na cześć środkowa,

zwana okolicą pępkową oraz dwie okolice boczne.

Każda z okolic bocznych nazwana jest bokiem.

– Podbrzusze – dzieli się na okolice środkową, zwaną

łonową orz dwie boczne, zwane pachwinowymi lub

pachwiną.

Okolice ciała:

• Nadbrzusze (epigastrium):

– okolice podżebrowe (regiones hypochondriacae s.

subcostales)

– okolica nadpępcza (r. epigastrica)

• Śródbrzusze (mesogastrium) :

– okolice boczne brzucha (r. abdominis lateralis)
– okolica pępkowa (r. umbilicalis)

• Podbrzusze (hypogastrium) :

– okolice pachwinowe (r. inguinales)
– okolica łonowa (r. pubica)

Okolice ciała:

• Okolice grzbietu (regiones dorsi)

– okolica kręgowa (regio vertebralis s. r.

dorsi mediana)

– okolica krzyżowa (r. sacralis)
– okolice boczne grzbietu (r. dorsi laterales)

• okolica nadłopatkowa (r. suprascapularis)
• okolica łopatkowa (r. scapularis)
• okolica podłopatkowa (r. infrascapularis)
• okolica lędźwiowa (r. lumbalis)

Okolice ciała:

• Okolica kroczowa – regio perinealis

(dno miednicy):

– okolica moczowo-płciowa (r.

urogenitalis)

• okolica sromowa (regio pudendalis)

– okolica odbytowa (r. analis)

Okolice ciała:

• Kończyna górna:

– okolica barkowa (r. acromialis)
– okolica naramienna (r. deltoidea)
– okolice ramienia: przednia, tylna, przyśrodkowa i boczna (r. brachii

anterior, posterior, medialis et lateralis)

– okolice łokciowe: przednia, tylna, przyśrodkowa i boczna (r. cubiti

anterior, posterior, medialis et lateralis)

– okolice przedramienia: przednią, tylną, przyrodkową i boczną (r.

antebrachii anterior, posterior, medialis et lateralis)

– grzbiet ręki (dorsum manus)
– dłoń (palma manus)
– okolice dłoniowe i grzbietowe palców (r. digitorum palmares et

dorsales)

Okolice ciała:

•

Kończyna dolna:

– okolica miedniczna (r. coxae)
– okolica pośladkowa (r. glutea)
– okolica podpachwinowa (r.subingualis)
– okolica krętarzowa (r. trochanterica)
– okolice uda: przednia, tylna, przyśrodkowa i boczna

(regiones femoris anterior, posterior, medialis et

lateralis)

– okolice kolana: przednia i tylna (r. genus anterior et

posterior s. poplitea)

• okolica rzepkowa (r.patellaris)

Okolice ciała:

• Kończyna dolna c.d.:

– okolice goleni: przednia, tylna, przyśrodkowa i boczna (r.

cruris anterior, posterior, medialis et lateralis)

– okolica łydkowa (r. suralis)
– okolica piętowa (r. calcanea)
– okolica kostkowa przyśrodkowa i boczna (r. malleolaris

medialis et lateralis)

– okolica zakostkowa przyśrodkowa i boczna (r.

retromalleolaris med.et lateralis)

– grzbiet stopy (dorsum pedis)
– podeszwa (planta pedis)
– okolice palców (regiones digitorum)

Barker LF. Anatomical Terminology with Special Reference to

the BNA. Philadelphia: P. Blakiston's Sons & Co., 1907

Okolica czołowa

Okolica

ciemieniowa

Okolica

potyliczna

Okolica

skroniowa

Okolica

sutkowa

Okolica uszna

Okolica

przyuszniczo-

żwaczowa

Okolica

policzkowa

Okolica

bródkowa

Okolica

oczodołow

a

Okolica

jarzmowa

Okolica

podoczodołowa

Okolica ustna

Okolica nosowa

Barker LF. Anatomical Terminology with Special Reference to

the BNA. Philadelphia: P. Blakiston's Sons & Co., 1907

Barker LF. Anatomical Terminology with Special Reference to

the BNA. Philadelphia: P. Blakiston's Sons & Co., 1907

Okolica

przednia szyi

Okolica mostkowo-

obojczykowo -

sutkowa

Okolica

boczna szyi

Barker LF. Anatomical Terminology with Special Reference to

the BNA. Philadelphia: P. Blakiston's Sons & Co., 1907

Okolica

pośrodkowa szyi

Okolica (trójkąt)

podżuchwowy

Trójkąt tętnicy

szyjnej

Dół

nadobojczyko

wy większy

Barker LF. Anatomical Terminology with Special Reference to

the BNA. Philadelphia: P. Blakiston's Sons & Co., 1907

Okolica

podbródkowa

Okolica

gnykowa

Okolica

podgnykowa

Okolica

krtaniowa

Okolica

tarczowa

Okolica

nadmostkowa

Dół

nadobojczykowy

mniejszy

Źródło:

http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c4/Jugula

ris.jpg

Dół nadobojczykowy

mniejszy

Barker LF. Anatomical Terminology with Special Reference to

the BNA. Philadelphia: P. Blakiston's Sons & Co., 1907

Okolica

obojczykowa

Okolica

podobojczykow

a

Rysunek pochodzi ze strony: web.sc.itc.keio.ac.jp

Okolica mostkowa

Okolica

obojczykowa

Okolica

podobojczyko

wa

Okolica

sutkowa

Okolica

podsutkowa

Okolica boczna

klatki piersiowej

Okolica

pachowa

Dół pachowy

http://www.arthursclipart.org/medical/humanbody/nine

%20regions%20of%20abdomen.gif

Okolica

podżebrowa

prawa

Okolica

podżebrowa

lewa

Okolica

nadpępcza

Okolica

boczna lewa

Okolica

pachwinowa

lewa

Okolica

pępkowa

Okolica boczna

prawa

Okolica

pachwinowa

prawa

Okolica

łonowa

Rysunek pochodzi ze strony: web.sc.itc.keio.ac.jp

Okolica

nadłopatkow

a

Okolica

kręgowa

Okolica

krzyżowa

Okolica

łopatkowa

Okolica

podłopatkow

a

Okolica

lędźwiowa

Rysunek pochodzi ze strony: web.sc.itc.keio.ac.jp

Okolica

odbytowa

Okolica

sromowa

Rysunek pochodzi ze strony: web.sc.itc.keio.ac.jp

Okolica

barkowa

Okolica

naramienna

Okolica

przednia

ramienia

Okolica

przednia

łokcia

Okolica

przednia

przedramieni

a

Okolica

dłoniowa

Rysunek pochodzi ze strony: web.sc.itc.keio.ac.jp

Okolica tylna

przedramienia

Grzbiet dłoni

Okolica

tylna

ramienia

Okolica

tylna

łokcia

Rysunek pochodzi ze strony: web.sc.itc.keio.ac.jp

Okolica

popachwinowa

Trójkąt uda

Okolica

przednia uda

Okolica

przednia

kolana

Okolica

przednia

goleni

Grzbiet stopy

Okolica

rzepkowa

Kostka

przyśrodkow

a

Okolica

piętowa

Rysunek pochodzi ze strony: web.sc.itc.keio.ac.jp

Okolica

miedniczna

Okolica

pośladkowa

Okolica tylna uda

Okolica tylna

kolana

Okolica tylna

goleni

Okolica

podeszwowa

Okolica

łydkowa

Kostka boczna

Symetria budowy ciała

człowieka



Ciało ludzkie wykazuje budowę

dwustronnie symetryczną – tzn. połowy

podzielone płaszczyzną pośrodkową

maja się do siebie jak odbicia w

lustrze.



Stąd ma człowiek szereg narządów

parzystych – oczy, uszy, kończyny, nerki

itd.

Asymetria budowy ciała

człowieka



Kończyna prawa jest dłuższa i silniejsza



Stopa lewa jest większa niż prawa



Twarz – asymetria w budowie nosa,

oczu, uszu.



Asymetria w położeniu narządów

wewnętrznych – serce, wyrostek

robaczkowy, śledziona i żołądek, płuco

prawe większe od lewego, nerka prawa

niżej od lewej.

Metameria



Występowanie odcinków o podobnej

budowie



Praczłony (somity)



Kręgosłup



Żebra



Mięśnie międzyżebrowe

Proporcje ludzkiego ciała



Zależą od



Czynników dziedzicznych



Czynników konstytucyjnych



Czynników zewnętrznych



Płci



Wieku



-głowa płodu 2 miesięcznego = długości tułowia z

kończynami, noworodka = 1/3 długości tułowia z

kończynami, dorosły = 1/8



- kończyny dolne – 2 miesięczny płód - ¼ długości,

noworodka – 3/8, dorosły – ½ długości.



Proporcje kończyn – u płodu dolne kończyny krótsze od

górnych , 5 lat -równe, potem dolne dłuższe.

• Konstytucja (łac. constitutio układ, struktura) –

stan organizmu zwierzęcia/człowieka

uwarunkowany jakością tkanek, czynnością

narządów wewnętrznych i regulacyjną działalnością

gruczołów dokrewnych.

• Konstytucja przejawia się w wyglądzie zewnętrznym

zwierzęcia/człowieka i w sposobie jego reagowania

na otoczenie. Jest ona miarą jego energii życiowej

uwarunkowanej działaniem gruczołów wydzielania

wewnętrznego. Jest to właściwość dziedziczna, ale

podlegająca wpływom środowiska zewnętrznego,

mogąca ulegać zmianom.

Różnice konstytucyjne



Typ Leptosomiczny



Ten typ cechuje wąska twarz i nos, wąskie ramiona,

płaska klatka piersiowa i brzuch, słabo umięśnione

kończyny.

Rysunek pobrany ze strony: http://czaja33.republika.pl



Typ atletyczny



Cechuje go silny rozwój kośćca i mięśni, szerokie ramiona

i klatka piersiowa, wąskie biodra i brzuch, wysoka głowa

oraz duże dłonie i stopy

Rysunek pobrany ze strony: http://czaja33.republika.pl



Typ pikniczny



Ten typ cechuje szeroka sylwetka ze skłonnościami do

otłuszczenia, przy słabo rozwiniętym kośćcu. Szeroka

twarz na krótkiej szyi. Klatka piersiowa rozszerzająca się

ku dołowi. Barki okrągłe, ręce krótkie, dłonie szerokie.

Rysunek pobrany ze strony: http://czaja33.republika.pl

1- pykniczmy

2- leptosomiczny

3 - atletyczny

Rysunek pochodzi ze strony: http//: www.home.agh.edu.pl/~ergonom/ergonomia/Rys75.gif

POSTAĆ CZŁOWIEKA JAKO

CAŁOŚĆ

Zaczerpnięte ze strony:

http://anatomy.ib.amwaw.edu.pl/edu/czlek/czlek.htm

Głowa

(caput)

• Najwyżej położona część ciała, połączona jest z szyją.
• Granicę pomiędzy głową a szyją stanowi linia

poprowadzona symetrycznie przez następujące

struktury:

– guzek bródkowy (tuberculum mentale)
– dolny brzeg podstawy żuchwy (basis mandibulae)
– kąt żuchwy (angulus mandibulae)
– wyrostek sutkowy (processus mastoideus)
– kresa karkowa górna (linea nuchalis superior)
– guzowatość potyliczna zewnętrzna (protuberantia occipitalis

externa)



W obrębie głowy wyróżnia się:



czoło (sinciput)



potylicę (occiput)



skroń (tempus)



ucho (auris)



twarz (facies)



oko (oculus)



policzek (bucca)



nos (nasus)



usta (os)



bródkę (mentum)

Szyja

(collum s.cervix)

• Część ciała łącząca głowę z tułowiem
• Granicę pomiędzy szyją a głową stanowi linia

poprowadzona symetrycznie przez następujące

struktury:

–

guzek bródkowy (tuberculum mentale)

–

dolny brzeg podstawy żuchwy (basis mandibulae)

–

kąt żuchwy (angulus mandibulae)

–

wyrostek sutkowy (processus mastoideus)

–

kresa karkowa górna (linea nuchalis superior)

–

guzowatość potyliczna zewnętrzna (protuberantia

occipitalis externa)

• Granicę pomiędzy szyją a tułowiem stanowi linia

obustronnie poprowadzona przez następujące

struktury:

– wcięcie szyjne mostka (incisura iugularis sterni)
– obojczyk (clavicula)
– wyrostek barkowy łopatki (acromion)
– wierzchołek wyrostka kolczystego kręgu

wystającego (processus spinosus vertebrae

prominentis, CVII)

– część szyi położona do tyłu od kręgosłupa nosi

nazwę karku (nucha).

Tułów

(corpus)

• Część ciała połączona z szyją i kończynami.
• Granicę pomiędzy tułowiem a szyją stanowi linia

obustronnie poprowadzona przez następujące

struktury:

– wcięcie szyjne mostka (incisura iugularis sterni)
– obojczyk (clavicula)
– wyrostek barkowy łopatki (acromion)
– wierzchołek wyrostka kolczystego kręgu

wystającego (processus spinosus vertebrae

prominentis, CVII)

• Granicę pomiędzy tułowiem a kończynami górnymi stanowi

linia obustronnie poprowadzona przez następujące

struktury:

– wyrostek barkowy łopatki (acromion)
– brzeg przedni mięśnia naramiennego (musculus

deltoideus) do punktu przecięcia z brzegiem bocznym

mięśnia piersiowego większego (musculus pectoralis

maior)

– brzeg boczny mięśnia piersiowego większego (musculus

pectoralis maior)

– brzeg boczny mięśnia najszerszego grzbietu (musculus

latissimus dorsi)

– brzeg tylny mięśnia naramiennego (musculus deltoideus)

• Granicę pomiędzy tułowiem a kończynami dolnymi

stanowi linia poprowadzona obustronnie przez

następujące struktury:

– kolec biodrowy przedni górny (spina iliaca anterior superior)
– więzadło pachwinowe (ligamentum inguinale)
– guzek łonowy (tuberculum pubicum)
– guz kulszowy (tuber ischiadicum)
– wierzchołek kości krzyżowej (os coccygis)
– linia stawu krzyżowo-biodrowego (articulatio sacroiliaca)
– kolec biodrowy tylny górny (spina iliaca posterior superior)
– grzebień biodrowy (crista iliaca)

Klatka piersiowa

(thorax)

• Górna część tułowia osłonięta szkieletem kostnym.

• Otwór górny klatki piersiowej (apertura thoracis superior) zwany też wejściem

ograniczony jest przez następujące struktury:

– górny brzeg trzonu pierwszego kręgu piersiowego (corpus vertebrae thoracicae

primae ThI)

– obustronnie pierwsze żebro (costa prima)
– górny brzeg rękojeści mostka (manubrium sterni) z wcięciem obojczykowym

(incisura clavicularis) i wcięciem szyjnym (incisura iugularis)

• Z tyłu żebra łączą się z piersiowym odcinkiem kręgosłupa (pars thoracica columnae

vertebralis).



Klatkę piersiową (thorax) zajmuje u góry jama klatki piersiowej (cavitas thoracis) a

u dołu część jamy brzusznej (cavitas abdominalis) rozdzielone przeponą

(diaphragma).



Mianem piersi (pectus) określa się część klatki piersiowej położoną do przodu od

szkieletu kostno-chrzęstnego. Znajdują się tu przede wszystkim mięśnie piersiowe

większy i mniejszy (musculus pectoralis maior et minor) oraz gruczoł sutkowy

(glandula mammaria).

• Otwór dolny klatki piersiowej (apertura thoracis inferior)

ograniczony jest przez następujące struktury:

– dolny brzeg trzonu dwunastego kręgu piersiowego (corpus vertebrae

thoracicae duodecimae ThXII)

– obustronnie dolny brzeg dwunastego żebra (costa duodecima)
– obustronnie wolny koniec jedenastego żebra (costa undecima)
– obustronnie chrząstki żeber (cartilagines costales) od dziesiątego do

siódmego czyli łuk żebrowy prawy i lewy (arcus costalis dexter et

sinister)

– wyrostek mieczykowaty (processus xiphoideus) mostka

• Od przodu znajduje się mostek (sternum) i połączone z nim chrząstki

żebrowe (cartilagines costales) przechodzące dalej ku bokowi w kości

żebrowe (costae).

Pomiędzy sąsiednimi żebrami znajduje się przestrzeń międzyżebrowa

(spatium intercostale)

Brzuch

(venter)

• Część tułowia położona pomiędzy klatką piersiową a miednicą
• Od góry brzuch ograniczony jest następującymi strukturami:

– górny brzeg trzonu pierwszego kręgu lędźwiowego (corpus

vertebrae lumbalis primae LI)

– obustronnie dolny brzeg dwunastego żebra (costa

duodecima)

– obustronnie wolny koniec jedenastego żebra (costa

undecima)

– obustronnie chrząstki żeber od dziesiątego do siódmego

czyli łuk żebrowy prawy i lewy (arcus costalis dexter et

sinister)

– wyrostek mieczykowaty (processus xiphoideus) mostka

• Od dołu brzuch ograniczony jest następującymi strukturami:

– górny brzeg spojenia łonowego (symphysis pubica)
– guzek łonowy (tuberculum pubicum)
– więzadło pachwinowe (ligamentum inguinale)
– kolec biodrowy przedni górny (spina iliaca anterior superior)
– grzebień biodrowy (crista iliaca)
– kolec biodrowy tylny górny (spina iliaca posterior superior)
– krążek stawowy pomiędzy piątym kręgiem lędźwiowym a

kością krzyżową (promontorium)

• W osłoniętym mięśniami brzuchu mieści się jama brzuszna

(cavitas abdominalis), która wypełnia również dolną część klatki

piersiowej oraz górną część miednicy.

Miednica

(pelvis)

• Kostny pierścień w dolnej części tułowia (również

struktury go otaczające i nim osłonięte)

• Miednica składa się z następujących części

kostnych:

– kość krzyżowa (os sacrum)
– prawa kość miedniczna (os coxae dextrum)
– lewa kość miedniczna (os coxae sinistrum)
– oraz ich połączeń:

• stawu krzyżowo-biodrowego (articulatio sacroiliaca)
• spojenia łonowego (symphysis pubica).



Przestrzeń ograniczoną pierścieniem

miednicy dzieli się na:



część górną - miednicę większą (pelvis

maior) oraz



część dolną - miednicę mniejszą (pelvis

minor).



Granicę pomiędzy nimi stanowi

płaszczyzna zawierająca kresę

graniczną (linea terminalis).

• Kresa graniczna (linea

terminalis) wyznaczona jest przez

następujące struktury:

– grzebień kości łonowej (pecten ossis

pubis)

– kresa łukowata (linea arcuata) na

talerzu kości biodrowej

– wzgórek (promontorium).

• Ściany miednicy większej współtworzą ściany jamy brzusznej.

Miednica mniejsza zawiera właściwą jamę miednicy (cavitas pelvis).

• Otwór górny jamy miednicy czyli wchód miednicy (apertura pelvis

superior sive aditus pelvis) wyznaczony jest przez

– kresę graniczną (linea terminalis)
– łuk łonowy (arcus pubicus)
– dolny brzeg spojenia łonowego (symphysis pubica)
– dolny brzeg gałęzi dolnej kości łonowej (ramus inferior ossis pubis)
– dolny brzeg gałęzi kości kulszowej (ramus ossis ischii)
– guz kulszowy (tuber ischiadicum)
– więzadło krzyżowo-guzowe (ligamentum sacrotuberale)

Grzbiet

(dorsum)

• Tylna część tułowia zbudowana głównie

z mięśni oraz z naczyń, nerwów i tkanki

łącznej.

Obręcz kończyny górnej

(cingulum membri superioris)

• Kostna obręcz każdej z kończyn górnych

• Składa się z:

– obojczyka (clavicula)
– łopatki (scapula)
– Obojczyk odgranicza szyję od tułowia, łopatka zaś jest

częścią grzbietu.

– Kończyna górna połączona jest stawowo z resztą

szkieletu jedynie stawem mostkowo-obojczykowym

(articulatio sternoclavicularis). Jest on wzmocniony

między innymi więzadłem międzyobojczykowym

(ligamentum interclaviculare), które jednocześnie

łączy obręcz prawą i lewą.

Pacha

(axilla)

Ograniczona fałdem pachowym

przednim i tylnym (plica axillaris

anterior et posterior) szczelina

pomiędzy ramieniem a ścianą klatki

piersiowej przybierająca postać dołu

pachowego (fossa axillaris) przy

ramieniu odwiedzionym oraz

łącznotkankowa przestrzeń powyżej

(jama pachowa) zawierająca nerwy,

naczynia i węzły chłonne.

Ramię

(brachium)

• Bliższy odcinek kończyny górnej, którego

szkielet stanowi kość ramienna (humerus).

• U góry (w części bliższej) ramię łączy się z

tułowiem i współtworzy pachę (axilla).



Dolna (dalsza) granica ramienia oddziela je

od łokcia. Wyznaczona jest ona przez linię

biegnącą poziomo wokół kończyny górnej 3

cm powyżej nadkłykci kości ramiennej

(epicondylus medialis et lateralis humeri).

Łokieć

(cubitus)

• Część kończyny górnej zawierająca staw

łokciowy (articulatio cubitis).

• Górna granica łokcia wyznaczona jest przez

linię biegnącą poziomo wokół kończyny górnej

3 cm powyżej nadkłykci kości ramiennej

(epicondylus medialis et lateralis humeri).

• Górna granica łokcia wyznaczona jest przez

linię biegnącą poziomo wokół kończyny górnej

3 cm powyżej nadkłykci kości ramiennej

(epicondylus medialis et lateralis humeri).

Przedramię

(antybrachium)

• Dalszy odcinek kończyny górnej, którego szkielet

stanowią kość łokciowa (ulna) i kość promieniowa

(radius).

• Granica górna (bliższa) oddziela przedramię od

łokcia. Wyznacza ją umowna linia pozioma biegnąca

wokół kończyny górnej 3 cm poniżej nadkłykci kości

ramiennej (epicondylus medialis et lateralis humeri).



Granica dolna (dalsza) oddziela przedramię od ręki.

Tworzy ją linia poziomo biegnąca wokół kończyny

górnej, łącząca wierzchołki wyrostków rylcowatych

kości łokciowej i promieniowej (processus styloideus

ulnae et radii).

Ręka

(manus)

• Końcowa dolna (dalsza) część kończyny

górnej.

• Odgraniczona linią biegnącą poziomo

wokół kończyny górnej, łączącą

wierzchołki wyrostków rylcowatych

kości łokciowej i promieniowej

(processus styloideus ulnae et radii).

• Ręka składa się z nadgarstka,

śródręcza i palców ręki

Nadgarstek

(carpus)

• Najbliższa część ręki, której szkielet stanowią dwa

szeregi kości nadgarstka

•

Nad łódeczką księżyc świeci, trójgraniasty groszek leci.

Czworoboczna większa mniejszą uderzyła,

główką haczyk

zaczepiła

(

wierszyk pozwalający zapamiętać kolejność kości w nadgarstku –

I rząd – k. łódeczkowata (os scaphoideum), księżycowata (os

lunatum), trójgraniasta (os triquetrum) , grochowata (os

pisiforme)

II rząd – k. czworoboczna większa (os trapezium), k.

czworoboczna mniejsza (os trapezoideum) , k. główkowata (os

capitatum) , k. haczykowata (os hamatum).)

Śródręcze

(metacarpus)

• Środkowa część ręki, zbudowana na

szkielecie pięciu kości śródręcza (ossa

metacarpalia).

Palce ręki

(digiti manus)

–

palec pierwszy czyli kciuk (digitus primus id est pollex) -

przeciwstawny palec o szkielecie złożonym z dwóch

paliczków (phalanges).

–

palec drugi czyli wskaziciel (digitus secundus id est

index) - palec o szkielecie złożonym z trzech paliczków.

–

palec trzeci czyli palec środkowy (digitus tertius id est

digitus medius) - palec o szkielecie złożonym z trzech

paliczków.

–

palec czwarty czyli palec obrączkowy (digitus quartus id

est digitus annularis) - palec o szkielecie złożonym z trzech

paliczków.

–

palec piąty czyli palec mały (digitus quintus id est

digitus minimus) - palec o szkielecie złożonym z trzech

paliczków.

Kończyna dolna

(membrum inferius)

• Kończyna połączona z dolną częścią tułowia, parzysta

część ciała.

• Granicę pomiędzy kończyną dolną a tułowiem stanowi linia

poprowadzona przez następujące struktury:

– kolec biodrowy przedni górny (spina iliaca anterior superior)
– więzadło pachwinowe (ligamentum inguinale)
– guzek łonowy (tuberculum pubicum)
– guz kulszowy (tuber ischiadicum)
– wierzchołek kości krzyżowej (os coccygis)
– linia stawu krzyżowo-biodrowego (articulatio sacroiliaca)
– kolec biodrowy tylny górny (spina iliaca posterior superior)
– grzebień biodrowy (crista iliaca)

• Obręcz kończyny dolnej czyli obręcz miednicza

(cingulum membri inferioris sive cingulum pelvicum) -

kostna obręcz każdej z kończyn dolnych składa się z

trzech kości:

– kości biodrowej (os ilium)
– kości łonowej (os pubis)
– kości kulszowej (os ischii)
– połączonych u dorosłego w kość miedniczną (os coxae). Kość

miedniczna należy do tułowia.

• Obręcz kończyny dolnej połączona jest z resztą szkieletu

stawem krzyżowo-biodrowym (articulatio sacroiliaca) oraz

z obręczą przeciwległej kończyny spojeniem łonowym

(symphysis pubica).

Pośladek

(natis s. clunis)

• Część ciała zbudowana głównie z mięśni

pośladkowych, naczyń i nerwów oraz tkanki łącznej

leżących ku tyłowi od kości miednicznej.

• Granicę pośladka stanowi linia poprowadzona przez:

– kolec biodrowy przedni górny (spina iliaca anterior superior)
– krętarz większy kości udowej (trochanter maior femoris)
– bruzdę pośladkową (sulcus glutealis)
– wierzchołek kości krzyżowej (os coccygis)
– linię stawu krzyżowo-biodrowego (articulatio sacroiliaca)
– kolec biodrowy tylny górny (spina iliaca posterior superior)
– grzebień biodrowy (crista iliaca)

Udo

(femur)

• Bliższy odcinek części wolnej kończyny dolnej, którego

szkielet stanowi kość udowa (os femur).

• Udo w końcu górnym (bliższym) przechodzi w tułów

(miednicę). Górną granicę uda stanowi linia poprowadzona

wokół kończyny dolnej przez następujące struktury:

– kolec biodrowy przedni górny (spina iliaca anterior superior)
– więzadło pachwinowe (ligamentum inguinale)
– guzek łonowy (tuberculum pubicum)
– guz kulszowy (tuber ischiadicum)
– wierzchołek kości krzyżowej (os coccygis)
– bruzdę pośladkową (sulcus glutealis)
– krętarz większy kości udowej (trochanter maior femoris)

• W końcu dolnym (dalszym) udo

przechodzi w goleń poprzez kolano.

Dolną granicę uda określa się jako linię

poprowadzoną poziomo wokół

kończyny dolnej przechodzącą 5 cm

ponad nadkłykciami kości udowej

(epicondylus medialis et lateralis

femoris).

Kolano

(genu)

• Część kończyny dolnej zawierająca staw kolanowy

(articulatio genus).

• Górną granicę kolana określa się umownie jako linię

poprowadzoną poziomo wokół kończyny dolnej

przechodzącą 5 cm ponad nadkłykciami kości udowej

(epicondylus medialis et lateralis femoris).

• Dolną granicę kolana określa się jako linię

poprowadzoną poziomo wokół kończyny dolnej

przechodzącą 0,5 cm poniżej guzowatości piszczeli

(tuberositas tibiae).

• Struktury położone do tyłu od stawu kolanowego

tworzą tylną część kolana (poples).

Goleń

(crus)

• Dalszy odcinek kończyny dolnej, którego szkielet

stanowią kość piszczelowa (tibia) i strzałka (fibula).

• Górna granica goleni oddziela ją od kolana. Jest to

linia poprowadzona poziomo wokół kończyny dolnej

przechodząca 0,5 cm poniżej guzowatości piszczeli

(tuberositas tibiae).

• Dolna granica goleni oddziela ją od stopy. Jest ona

wyznaczona przez linię poziomą poprowadzoną

wokół kończyny dolnej przechodzącą przez

wierzchołek kostki przyśrodkowej i bocznej

(malleolus medialis et lateralis).

• Tylna część goleni nosi nazwę łydki (sura).

Stopa

(ped)

• Końcowa dolna (dalsza) część kończyny

dolnej

• Stopa odgraniczona jest od goleni

umowną linią poziomą poprowadzoną

wokół kończyny dolnej, która przechodzi

przez wierzchołek kostki przyśrodkowej i

bocznej (malleolus medialis et lateralis).

• Stopa składa się ze stępu, śródstopia i

palców stopy

Stęp (tarsus)

• Najbliższa część stopy, której szkielet stanowią ustawione

pionowo:

–

kość skokowa (talus)

– kość piętowa (calcaneus)
oraz ustawione poprzecznie:
– kość łódkowata (os naviculare),
– trzy kości klinowate – pośrodkowa, przyśrodkowa,

boczna (os cuneiforme mediale, intermedium et

laterale)

– kość sześcienna (os cuboideum).

• W części bliższej stęp łączy się z golenią a w części dalszej

ze śródstopiem

• Stęp odgraniczony jest od goleni umowną

linią poziomą poprowadzoną wokół kończyny

dolnej, która przechodzi przez wierzchołek

kostki przyśrodkowej i bocznej (malleolus

medialis et lateralis).

• Granicę pomiędzy stępem a śródstopiem

wyznacza linia biegnąca wokół stopy,

poprowadzona przez podstawę pierwszej

kości śródstopia (basis ossis metatarsalis

primi) i guzowatość piątej kości śródstopia

(tuberositas ossis metatarsalis quinti).

Śródstopie

(metatarsus)

• Środkowa część stopy zbudowana na

szkielecie pięciu kości śródstopia (ossa

metatarsalia).

Palce stopy

(digiti pedis)

– palec pierwszy czyli paluch (digitus primus id est

hallux), którego szkielet ma dwa paliczki

(phalanges)

– palec drugi (digitus secundus), którego szkielet

ma trzy paliczki (phalanges)

– palec trzeci (digitus tertius), którego szkielet ma

trzy paliczki (phalanges)

– palec czwarty (digitus quartus), którego szkielet

ma trzy paliczki (phalanges)

– palec piąty czyli palec mały (digitus quintus id est

digitus minimus), którego szkielet ma trzy paliczki

(phalanges)

Przydatne adresy:

• http://www.atlasofanatomy.com/index2.htm

• http://www.atlasofanatomy.com/index2.htm

• http://www.atlasofanatomy.com/index2.htm

• http://www.atlasofanatomy.com/index2.htm

• http://www.atlasofanatomy.com/index2.htm

• http://www.atlasofanatomy.com/index2.htm

• http://www.atlasofanatomy.com/index2.htm

• http://www.atlasofanatomy.com/index2.htm

• http://www.atlasofanatomy.com/index2.htm

• http://www.atlasofanatomy.com/index2.htm

• http://www.atlasofanatomy.com/index2.htm

• http://www.atlasofanatomy.com/index2.htm

• http://anatomy.ib.amwaw.edu.pl/edu/czlek/czlekczesc

i.htm

• http://anatomy.ib.amwaw.edu.pl/edu/czlek/czlekpozyc

ja.htm

• http://anatomy.ib.amwaw.edu.pl/edu/czlek/czlekosie.

htm

• http://bip.zoz-mswia-

glucholazy.zeto.opole.pl/x.pro/ModArticles/ShowCate

gories/DzU-91-91-408

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Sekcja_zw%C5%82ok