Projektowanie oddziaływań

terapeutycznych

ZNACZENIE DIAGNOZY

W PLANOWANIU DZIAŁAŃ

EDUKACYJNO - TERAPEUTYCZNY

Wykład drugi

Specjalne potrzeby edukacyjne mają

dzieci o nietypowym rozwoju

psychomotorycznym

Ze względu na tempo rozwoju
• rozwój opóźniony
• rozwój przyspieszony
• rozwój nieharmonijny
Ze względu na zakres odchyleń od normy
• globalne zaburzenia rozwoju (opóźnienie tempa

dotyczy wszystkich funkcji)

• parcjalne zaburzenia rozwoju (zakres większy np.

mowy, na tle innych funkcji)

• fragmentaryczne zaburzenia rozwoju (zakres

mniejszy np. opóźnienie rozwoju mowy czynnej,

przy dobrym rozumieniu mowy)

"Pedagog specjalny przystępując do

konkretnej pracy naprawczej musi sam na
podstawie dostarczonych mu
wieloaspektowych opracowań specjalistów
- stworzyć własny manipulowany obraz
danej jednostki i dopiero na tej
pedagogicznej diagnozie, która jest
jednocześnie diagnozą sytuacyjną, może
oprzeć swoją pracę."

(Doroszewska 1981, s. 228)

DIAGNOSTYKA PEDAGOGICZNA

Diagnoza pedagogiczna – rozpoznanie, rozeznanie

pedagogiczne dotyczące jednostki, grupy lub środowiska.

Funkcje – rozpoznanie, projektowanie działań
Aspekty diagnozy:

• przyporządkowujący (typologiczny, identyfikacyjny): to,

co jest przedmiotem diagnozy przyporządkowujemy

szerszej grupie zjawisk, umiejscawiamy zjawisko w jakiejś

kategorii,

• genetyczny: dociekamy przyczyny dysfunkcji,

• celowościowy: określamy, jakie znaczenie ma dla

jednostki, jej funkcji; czy znaczenie tego, co diagnozujemy

jest duże dla jednostki, czy małe,

• fazy: na jakim etapie rozwoju jest diagnozowane zjawisko,

• prognostyczny: przedstawiający przewidywany kierunek,

w jakim zjawisko się rozwinie.

Cechy diagnozy

• profilowa
• pozytywna
• rozwojowa
• kompleksowa
• ukierunkowująca
• prognostyczna
• Nieinwazyjna

Etyczne aspekt działalności diagnostycznej

Elementy diagnozy pedagogicznej:

• analiza sytuacji zdrowotnej,
• diagnoza sfery emocjonalno-wolicjonalnej,
• diagnoza sfery instrumentalnej,
• analiza sytuacji dydaktycznej,
• analiza społecznego funkcjonowania.

DIAGNOZA KOMPLEKSOWA A DIAGNOZA

PEDAGOGICZNA

• Szkolna diagnoza pedagogiczna:

• diagnoza wychowawcy klasy

• diagnoza nauczyciela

• diagnoza pedagoga szkolnego

• Specjalistyczna diagnoza psychologiczno –

pedagogiczna:

• diagnoza specjalisty psychologa

• diagnoza specjalisty pedagoga

• diagnoza specjalisty lekarza

• diagnoza innego specjalisty (np. logopedy,

rehabilitanta)

• diagnoza pracownika socjalnego

• diagnoza rodzinna

Dziedziny zdobywania informacji o uczniach

• Wybrane właściwości psychofizyczne

– nierównomierność rozwoju

– niestałość psychoruchowa

– lęk

– uspołecznienie i rozwój moralny

– uczenie się i właściwości uczenia się

– style poznawcze

• Zjawiska zachodzące w zespole wychowawczym

• Postawy, wartości, aspiracje uczniów

• Stosunek uczniów do nauki szkolnej

• Pozaszkolne zajęcia ucznia i jego środowisko społeczne

Na podstawie: Poznawanie uczniów, Andrzej Janowski, Wyd.

Fraszka Edukacyjna

Sposoby i warunki poznawania dzieci i

młodzieży

• Obserwacja

– Obserwacja swobodna, skategoryzowana

• Ankieta i wywiad

• Skale ocen i metody socjometryczne

– Socjometria

– Zgadnij kto..?

– Wartościowanie uczestnictwa w zespole

– Pomiar dystansu

• Inne metody

– Metody autoekspresyjne

– Eksperyment

– Metody jakościowe

– Studium przypadku

W początkowym okresie nauki należy

zwracać szczególną uwagę na:

• Wady wymowy
• Trudności w wyodrębnianiu i różnicowaniu głosek
• Trudności w zapamiętywaniu wierszyków i piosenek
• Słaby poziom rysunków
• Trudności w umieszczaniu liter w liniaturze,

utrzymaniu liter i wielkości liter, odwracanie
kształtu liter i mylenie liter podobnych

• Wzmożony lub zbyt słaby nacisk narzędzia

piszącego

Zobacz Wasyluk – Kuś (red.) Praca wyrównawcza z

dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu

Ocena wyników nauczania –

niewystarczająca dla potrzeb terapii

pedagogicznej

• Sprawdziany wiadomości szkolnych
• Testy osiągnięć szkolnych
• Ocena wytworów pracy uczniów
Dla terapii ważniejsza jest od oceny wyniku

końcowego analiza przebiegu czynności

Analiza wytworów pracy ucznia

Analiza wytworów pracy ucznia

Specjalistyczna diagnoza

psychologiczno – pedagogiczna

• Analiza dokumentacji dziecka
• Wywiad z rodzicami dziecka
• Badanie psychologiczne
• Badanie pedagogiczne

Metody diagnozy stosowane w Poradni

Psychologiczno - Pedagogicznej:

• Metody badania inteligencji (np. skala inteligencji Wechslera

dla dzieci, skala inteligencji Terman - Merrill).

• Metody badania zdolności specjalnych (np. myślenie

techniczne - Dobruszka).

• Metody badania percepcji wzrokowej, słuchowej,

lateralizacji, sprawności motorycznej (np. test pamięci

wzrokowej Bentona, próby Spionek, próby lateralizacji

Zazzo).

• Metody badania osobowości (np. skala temperamentów

Thurstone'a, inwentarz osobowości Eysencka, arkusz

samopoznania Cattella).

• Metody diagnozy wiadomości i umiejętności szkolnych (np.

test głośnego czytania Konopnickiego, seria testów czytania

i pisania klasa I - III Straburzyńska, Śliwińska).

Na przykładzie działalności PP-P w Wolbromiu.

Testy psychologiczne i pedagogiczne

w poradnictwie. Przewodnik

metodyczny

• Autor: A. Frydrychowicz, E. Koźniewska, M.

Sobolewski

Liczba stron: 184 rok wydania: 2004

• Spis treści:

Część I. Diagnoza psychologiczna

1. Diagnoza jako proces

2. Testy jako źródło danych

w procesie diagnozy psychologicznej

Część II. Diagnoza pedagogiczna

1. Testy psychologiczne

2. Testy pedagogiczne

Testy i sprawdziany osiągnięć szkolnych

w poradnictwie psychologiczno-

pedagogicznym. Przewodnik

metodyczny

• Autor: Sobolewska Maria
• Spis treści:

I. Uwagi metodyczne
II. Testy i sprawdziany osiągnięć
szkolnych
1. Etap edukacji - kształcenie
zintegrowane
2. Etap edukacji - kształcenie
blokowe
3. Etap edukacji - gimnazjum

ARKUSZ OCENY CZYTANIA

• Nazwisko i imię ……………………………………………………………………………..

• Klasa ……………………………..

• Wiek dziecka………………………

– Poziom rozwoju inteligencji
– Poziom percepcji słuchowej
– Poziom percepcji wzrokowej
– Poziom graficzno –motoryczny
– Rodzaj lateralizacji
– Ocena z języka polskiego

• Data badania:

– przed rozpoczęciem zajęć …………………………..
– po zakończeniu zajęć

I. Szybkość czytania przed rozpoczęciem zajęć po

zakończeniu

• liczba przeczytanych wyrazów na minutę według

• tekstu J. Kopnopnickiego

• liczba przeczytanych wyrazów dowolnego tekstu w ciągu minuty
II. Liczba błędów

• w tekście dowolnym

• w tekście J. Konopnickiego

III. Charakterystyka błędów

•

- mylenie liter graficznie podobnych, np.: a-o

•

m-n l-t

•

- statyczne odwracanie liter (inwersja statyczna), np.:

•

b-d g-p m-w

•

- dynamiczne przestawianie (inwersja dynamiczna)

•

liter i sylab

•

- perseweracja liter i sylab

•

- zamiana wyrazu na inny sensowny

•

- bezsensowne zlepki literowe

•

- agramatyzmy

IV. Sposób czytania

•

- nieznajomość niektórych liter(wymienić)

•

- przewaga głoskowania

•

- przewaga sylabizowania

•

- formy podwójnego czytania (ciche czytanie)

•

- przewaga czytania całymi wyrazami

•

- czytanie płynne całymi zdaniami, ale bez

•

właściwej dykcji, tempo czytania nierówne

•

- czytanie płynne ze zrozumieniem, przestrzeganie

•

znaków interpunkcyjnych

V. Zrozumienie przeczytanego tekstu

•

- zapamiętany istotny sens wraz ze szczegółami

•

- zapamiętane niektóre istotne elementy treści

•

- zapamiętane tylko szczegóły

•

- brak logicznego wątku – zmyślenie treści

•

- niezrozumienie tekstu

•

Uwagi ogólne:

ARKUSZ OCENY PISANIA ZE SŁUCHU

• Nazwisko i imię ……………………………………………………………………………..

• Klasa ……………………………..

• Wiek dziecka …………………….
I. Charakterystyka błędów przed rozpoczęciem zajęć po zakończeniu

• zamiana głosek dźwięcznych i bezdźwięcznych, np.:b-p
g-k w-f

• zamiana głosek miękkich i twardych.: ć-ci ń-ni ź-zi ś-si

• zamiana samogłosek nosowych na zespoły dźwiękowe, np.: ą-om

• mylenie ął-oł

• nieprawidłowa pisownia j-i

• opuszczanie ł w czasownikach

• zamiana wyrazu na inny sensowny

• bezsensowne zlepki literowe

• agramatyzmy

• błędy ortograficzne, zamiana: u-ó h-ch ż-rz

• zamiana liter o podobnym obrazie graficznym, np.: a-o

• inwersja statyczna, np.: b-p

• inwersja dynamiczna

• perseweracja

II. Liczba błędów na liczbę wyrazów
III. Poziom graficzny pisma:
• nieprawidłowa struktura litery
• litery o różnym kierunku nachylenia
• litery o różnej wielkości
• połączenia literowe na różnym poziomie
• brak połączeń
• skreślanie liter
• poprawianie liter
• pismo na poziomie klasy
IV. Rodzaj lateralizacji
• Uwagi ogólne

KWESTIONARIUSZ ZACHOWAŃ
DZIECKA RYZYKA DYSLKSJI - SRD

M.
Bogdanowicz

Ocena postępów ucznia niepełnosprawnego

intelektualnie

• Skala Gunzburga,
• Skala Brunet-Lezine,
• Arkusz poznania ucznia szkoły specjalnej dla

upośledzonych umysłowo w stopniu lekkim -

ocena wrażliwości edukacyjnej Joanny
Głodkowskiej

.

• Karty obserwacyjne dla dzieci upośledzonych

umysłowo w stopniu głębokim Jacka Kielina

Wrażliwość edukacyjna – model

Głodkowskiej

• Sytuacyjna wrażliwość edukacyjna
 w pracy zbiorowej
 w zabawie ruchowej
 w samodzielnej pracy umysłowej
 w samodzielnej pracy manualnej
• Ogólna wrażliwość edukacyjna
 procesy instrumentalne
 procesy kierunkowe
• Zadaniowa wrażliwość edukacyjna (35 wymiarów)
Na podstawie Poznanie ucznia szkoły specjalnej

Joanna Głodkowska WSiP

Ogólna wrażliwość procesów

instrumentalnych uczniów z klas I - III

1. rozwój mowy
2. percepcja słuchowa
3. zapamiętywanie
4. wiedza o otoczeniu
5. dojrzałość operacyjnego myślenia
6. dotychczasowe intuicje i doświadczenia

matematyczne

7. percepcja wzrokowa
8. koordynacja wzrokowo-ruchowa
9. sprawność manualna
10. sprawność motoryczna

Ogólna wrażliwość procesów kierunkowych

uczniów z niepełnosprawnością intelektualną

klas I - III

1. koncentracja na czynnościach szkolnych
2. motywacja do nauki
3. reagowanie na polecenia nauczyciela
4. stan kontroli emocjonalnej
5. przejawy potrzeby osiągnięć