Filozoficzne źródła nauki

(c.d.)

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

2

Arystoteles ze Stagiry (384-322

p.n.e.)

Argument „trzeci człowiek”:

• przyczyna tego, co wspólne wszystkim ludziom,

leży poza nimi;

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

3

Arystoteles ze Stagiry (384-322

p.n.e.)

Argument „trzeci człowiek”:

• przyczyna tego, co wspólne wszystkim ludziom,

leży poza nimi;

• jest ideą człowieka („drugim człowiekiem”) – jak

sądzi Platon;

Idea człowieka =
„drugi człowiek”

Idea żyrafy

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

4

Argument „trzeci człowiek” (c.d.):

• co jest przyczyną tego, co wspólne ludziom i idei

człowieka?

Idea człowieka =
„drugi człowiek”

Idea żyrafy

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

5

Argument „trzeci człowiek” (c.d.):

• co jest przyczyną tego, co wspólne ludziom i idei

człowieka?

• jeżeli leży ona poza pierwszym i drugim

człowiekiem;
to jest „trzecim człowiekiem”;

Idea człowieka =
„drugi człowiek”

Idea żyrafy

„

tr

ze

c

i c

zł

o

w

ie

k

”

„

tr

z

e

c

ia

ż

y

ra

fa

”

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

6

Argument „trzeci człowiek” (c.d.):

• jeżeli jest „trzeci człowiek”; to jest „czwarty”

Idea człowieka =
„drugi człowiek”

Idea żyrafy

„

tr

ze

c

i c

zł

o

w

ie

k

”

„

tr

z

e

c

ia

ż

y

ra

fa

”

„czwarty

człowiek”

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

7

Argument „trzeci człowiek” (c.d.):

• jeżeli jest „trzeci człowiek”; to jest „czwarty” i

następni;

Idea człowieka =
„drugi człowiek”

Idea żyrafy

„

tr

ze

c

i c

zł

o

w

ie

k

”

„

tr

z

e

c

ia

ż

y

ra

fa

”

„czwarty

człowiek”

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

8

Argument „trzeci człowiek” (c.d.):

i następni…

Idea człowieka =
„drugi człowiek”

„

tr

ze

c

i c

zł

o

w

ie

k

”

„czwarty

człowiek”

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

9

Argument „trzeci człowiek” (c.d.):

• Powstaje regres w nieskończoność

Idea człowieka =
„drugi człowiek”

„

tr

ze

c

i c

zł

o

w

ie

k

”

„czwarty

człowiek”

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

10

Argument „trzeci człowiek” (c.d.):

Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie

ma zewnętrznej przyczyny

Idea człowieka =
„drugi człowiek”

„

tr

ze

c

i c

zł

o

w

ie

k

”

„czwarty

człowiek”

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

11

Argument „trzeci człowiek” (c.d.):

Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie

ma zewnętrznej przyczyny

Idea człowieka =
„drugi człowiek”

„

tr

ze

c

i c

zł

o

w

ie

k

”

„czwarty

człowiek”

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

12

Argument „trzeci człowiek” (c.d.):

Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie

ma zewnętrznej przyczyny

Idea człowieka =
„drugi człowiek”

„

tr

ze

c

i c

zł

o

w

ie

k

”

„czwarty

człowiek”

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

13

Argument „trzeci człowiek” (c.d.):

Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie

ma zewnętrznej przyczyny

Idea człowieka =
„drugi człowiek”

„

tr

ze

c

i c

zł

o

w

ie

k

”

„czwarty

człowiek”

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

14

Argument „trzeci człowiek” (c.d.):

Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie

ma zewnętrznej przyczyny

Idea człowieka =
„drugi człowiek”

„

tr

ze

c

i c

zł

o

w

ie

k

”

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

15

Argument „trzeci człowiek” (c.d.):

Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie

ma zewnętrznej przyczyny

Idea człowieka =
„drugi człowiek”

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

16

Argument „trzeci człowiek” (c.d.):

Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie

ma zewnętrznej przyczyny

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

17

Hylemorfizm

Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie

ma zewnętrznej przyczyny

substancja = materia + forma

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

18

Hylemorfizm

Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie

ma zewnętrznej przyczyny

substancja = materia + forma

idee są domniemanymi

przyczynami form

Idea

człowieka

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

19

Hylemorfizm

Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie

ma zewnętrznej przyczyny

substancja = materia + forma

idee są domniemanymi

przyczynami form

idee są przed rzeczą (jeśli

są),

formy są w rzeczy

Idea

człowieka

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

20

Hylemorfizm

Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie

ma zewnętrznej przyczyny

substancja = materia + forma

idee są domniemanymi

przyczynami form

idee są przed rzeczą (jeśli

są),

formy są w rzeczy

forma jest tym, co ogólne w

rzeczy

Idea

człowieka

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

21

Hylemorfizm

Rozwiązanie: to, co wspólne wszystkim ludziom, nie

ma zewnętrznej przyczyny

substancja = materia + forma

idee są domniemanymi

przyczynami form

idee są przed rzeczą (jeśli są), formy są w rzeczy

forma jest tym, co ogólne w rzeczy
materia jest tym, co indywidualne,
jest zasadą tożsamości;

Idea

człowieka

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

22

Hylemorfizm

Zmiana:

Materia
traci jedną

O

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

23

Hylemorfizm

Zmiana:

Materia
traci jedną

a
przybiera
inną
formę

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

24

Hylemorfizm

Unicestwienie:

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

25

Hylemorfizm

Unicestwienie:

utrata formy substancjalnej

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

26

Hylemorfizm

• rozwiązanie problemu stałego podłoża zmiany

• rozwinięcie idei metafizycznych stojących za

prawami zachowania

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

27

Powstanie nowożytnego pojęcia

nauki

Galileo Galilei (1564-1642

)

• Bóg objawia się zarówno w

Biblii jak i w Księdze Natury

Portret Galileusza
wykonany przez
Giusta Sustermansa

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

28

Powstanie nowożytnego pojęcia

nauki

Galileo Galilei (1564-1642

)

• Bóg objawia się zarówno w

Biblii jak i w Księdze Natury.

• Księga Natury jest napisana

językiem matematyki, a jego

literami są trójkąty, koła i inne

figury geometryczne.

• Wniosek: w naukach o

przyrodzie nie ma miejsca dla

„jakości subiektywnych”, jak

barwa, zapach i smak; liczą

się tylko wielkości i kształty.

Portret Galileusza
wykonany przez
Giusta Sustermansa

Problem indukcji

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

30

Co to jest problem indukcji

Problemem indukcji nazywa się pytanie o to, czy i
na jakiej podstawie można przenosić wiedzę
uzyskaną dzięki obserwacji na przypadki
niezaobserwowane.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

31

Co to jest problem indukcji

Problemem indukcji nazywa się pytanie o to, czy i
na jakiej podstawie można przenosić wiedzę
uzyskaną dzięki obserwacji na przypadki
niezaobserwowane.

Przykład: skąd można wiedzieć, czy jutro nastąpi
wschód Słońca?

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

32

Co to jest problem indukcji

Problemem indukcji nazywa się pytanie o to, czy i
na jakiej podstawie można przenosić wiedzę
uzyskaną dzięki obserwacji na przypadki
niezaobserwowane.

Przykład: skąd można wiedzieć, czy jutro nastąpi
wschód Słońca?

Indukcja niekoniecznie jest projekcją na
przyszłość

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

33

Problem indukcji

Francis Bacon

Novum Organum

1620

• Przystępując do badań należy

pozbyć się idoli

– plemienia (wspólnych

gatunkowi)

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

34

Problem indukcji

Francis Bacon

Novum Organum

1620

• Przystępując do badań należy

pozbyć się idoli

– plemienia (wspólnych

gatunkowi)

– jaskini (indywidualnych)

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

35

Problem indukcji

Francis Bacon

Novum Organum

1620

• Przystępując do badań należy

pozbyć się idoli

– plemienia (wspólnych

gatunkowi)

– jaskini (indywidualnych)
– rynku (nadużycia języka)

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

36

Problem indukcji

Francis Bacon

Novum Organum

1620

• Przystępując do badań należy

pozbyć się idoli

– plemienia (wspólnych

gatunkowi)

– jaskini (indywidualnych)
– rynku (nadużycia języka)
– teatru (ulegania

autorytetom)

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

37

Problem indukcji

Francis Bacon

Novum Organum

1620

• Indukcja enumeracyjna
• Indukcja eliminacyjna

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

38

Problem indukcji

Francis Bacon

Novum Organum

1620

• Indukcja enumeracyjna
• Indukcja eliminacyjna

– utworzenie wyczerpującej

listy hipotez na dany temat

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

39

Problem indukcji

Francis Bacon

Novum Organum

1620

• Indukcja enumeracyjna
• Indukcja eliminacyjna

– utworzenie wyczerpującej

listy hipotez na dany temat

– eliminowanie kolejno hipotez

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

40

Problem indukcji

Francis Bacon

Novum Organum

1620

• Indukcja enumeracyjna
• Indukcja eliminacyjna

– utworzenie wyczerpującej

listy hipotez na dany temat

– eliminowanie kolejno hipotez
– za pomocą eksperymentów

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

41

Problem indukcji

Francis Bacon

Novum Organum

1620

• Indukcja enumeracyjna
• Indukcja eliminacyjna

– utworzenie wyczerpującej

listy hipotez na dany temat

– eliminowanie kolejno hipotez
– za pomocą eksperymentów
– aż zostanie tylko jedna

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

42

Hume’a krytyka indukcji

David Hume (1711-

1776)

Treatise on Human Nature

1737

An Enquiry Concerning
Human Understanding 1748

• Czy idea przyczyny

zakłada ideę związku
koniecznego?

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

43

Hume’a krytyka indukcji

David Hume (1711-

1776)

Treatise on Human Nature

1737

An Enquiry Concerning
Human Understanding 1748

• Czy idea przyczyny

zakłada ideę związku
koniecznego?

• Czy powtórzenie

następstwa zdarzeń
dostarcza związku
między nimi?

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

44

Hume’a krytyka indukcji

David Hume (1711-

1776)

Treatise on Human Nature

1737

An Enquiry Concerning
Human Understanding 1748

• Czy idea przyczyny

zakłada ideę związku
koniecznego?

• Czy powtórzenie

następstwa zdarzeń
dostarcza związku
między nimi?

• Przyczyna =

= nawyk +

oczekiwanie

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

45

W czym Bacon się mylił

» utwórz

wyczerpując
ą listę
hipotez

» następnie

wyeliminuj
wszystkie z
wyjątkiem
jednej

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

46

W czym Bacon się mylił

» utwórz

wyczerpując
ą listę
hipotez

» następnie

wyeliminuj
wszystkie
z wyjątkiem
jednej

» nie ma

podstaw,
by
oczekiwać,
że zostanie
jakaś
hipoteza

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

47

W czym Bacon się mylił

» utwórz

wyczerpując
ą listę
hipotez

» następnie

wyeliminuj
wszystkie
z wyjątkiem
jednej

» nie ma

podstaw,
by
oczekiwać,
że zostanie
jakaś
hipoteza

» przyroda

może być
kapryśna

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

48

Kant i problem transcendentalny

Immanuel

Kant

1724-

1804

Krytyka czystego

rozumu 1781

• Hume ma rację, gdy twierdzi, że

wiedza naukowa na podstawie
samego tylko doświadczenia nie
jest możliwa.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

49

Kant i problem transcendentalny

Immanuel

Kant

1724-

1804

Krytyka czystego

rozumu 1781

• Hume ma rację, gdy twierdzi, że

wiedza naukowa na podstawie
samego tylko doświadczenia nie
jest możliwa.

• Mamy jednak całkiem sporą

wiedzę naukową.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

50

Kant i problem transcendentalny

Immanuel

Kant

1724-

1804

Krytyka czystego

rozumu 1781

• Hume ma rację, gdy twierdzi, że

wiedza naukowa na podstawie
samego tylko doświadczenia nie
jest możliwa.

• Mamy jednak całkiem sporą

wiedzę naukową.

• Musimy zatem mieć jakąś wiedzę

a priori.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

51

Kant i problem transcendentalny

Immanuel

Kant

1724-

1804

Krytyka czystego

rozumu 1781

• Hume ma rację, gdy twierdzi, że

wiedza naukowa na podstawie
samego tylko doświadczenia nie
jest możliwa.

• Mamy jednak całkiem sporą

wiedzę naukową.

• Musimy zatem mieć jakąś wiedzę

a priori.

• Jak to możliwe?

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

52

Dedukcja transcendentalna

(fragment)

Immanuel

Kant

1724-

1804

Krytyka czystego

rozumu 1781

• Pojęcie przyczyny nie może

pochodzić z doświadczenia.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

53

Dedukcja transcendentalna

(fragment)

Immanuel

Kant

1724-

1804

Krytyka czystego

rozumu 1781

• Pojęcie przyczyny nie może

pochodzić z doświadczenia.

• Jest ono jednak niezbędne do

wydawania sądów o zjawiskach.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

54

Dedukcja transcendentalna

(fragment)

Immanuel

Kant

1724-

1804

Krytyka czystego

rozumu 1781

• Pojęcie przyczyny nie może

pochodzić z doświadczenia.

• Jest ono jednak niezbędne do

wydawania sądów o zjawiskach.

• Czyli bez niego wiedza naukowa

jest niemożliwa.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

55

Dedukcja transcendentalna

(fragment)

Immanuel

Kant

1724-

1804

Krytyka czystego

rozumu 1781

• Pojęcie przyczyny nie może

pochodzić z doświadczenia.

• Jest ono jednak niezbędne do

wydawania sądów o zjawiskach.

• Czyli bez niego wiedza naukowa

jest niemożliwa.

• Mamy wiedzę naukową.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

56

Dedukcja transcendentalna

(fragment)

Immanuel

Kant

1724-

1804

Krytyka czystego

rozumu 1781

• Pojęcie przyczyny nie może

pochodzić z doświadczenia.

• Jest ono jednak niezbędne do

wydawania sądów o zjawiskach.

• Czyli bez niego wiedza naukowa

jest niemożliwa.

• Mamy wiedzę naukową.
• Wniosek: mamy a priori pojęcie

przyczyny.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

57

Dedukcja transcendentalna

(fragment)

Immanuel

Kant

1724-

1804

Krytyka czystego

rozumu 1781

• Pojęcie przyczyny nie może

pochodzić z doświadczenia.

• Jest ono jednak niezbędne do

wydawania sądów o zjawiskach.

• Czyli bez niego wiedza naukowa

jest niemożliwa.

• Mamy wiedzę naukową.
• Wniosek: mamy a priori pojęcie

przyczyny.

• Inaczej: umysł jest aktywny w procesie

poznania. Poznanie nie polega na
biernym odbiorze wrażeń.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

58

Kantowskie rozwiązanie problemu

indukcji

Immanuel

Kant

1724-

1804

Krytyka czystego

rozumu 1781

• Pojęcie przyczyny jest jedną (z

12) kategorii czystego intelektu.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

59

Kantowskie rozwiązanie problemu

indukcji

Immanuel

Kant

1724-

1804

Krytyka czystego

rozumu 1781

• Pojęcie przyczyny jest jedną (z

12) kategorii czystego intelektu.

• Funkcjonuje ono jako aprioryczna

forma sądu, do wypełnienia przez
doświadczenie

…jest przyczyną…

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

60

Kantowskie rozwiązanie problemu

indukcji

Immanuel

Kant

1724-

1804

Krytyka czystego

rozumu 1781

• Pojęcie przyczyny jest jedną (z 12)

kategorii czystego intelektu.

• Funkcjonuje ono jako aprioryczna

forma sądu, do wypełnienia przez
doświadczenie

…jest przyczyną…

• Mieć taką formę sądu znaczy tyle,

co znać a priori zasadę
przyczynowości.

• Zasada przyczynowości gwarantuje,

że w przyrodzie zachodzą prawidłowości.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

61

Milla logika indukcji

John Stuart Mill

(

1806-1873

)

A System of Logic

1843

• Logika dedukcyjna nie

przyczynia się do przyrostu
wiedzy.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

62

Milla logika indukcji

John Stuart Mill

(

1806-1873

)

A System of Logic

1843

• Logika dedukcyjna nie

przyczynia się do przyrostu
wiedzy.

Przykład:
Wszyscy ludzie są śmiertelni.
Sokrates jest człowiekiem.

---------------------------------------
Sokrates jest śmiertelny.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

63

Milla logika indukcji

John Stuart Mill

(

1806-1873

)

A System of Logic

1843

• Logika dedukcyjna nie przyczynia

się do przyrostu wiedzy.

Przykład:
Wszyscy ludzie są śmiertelni.
Sokrates jest człowiekiem.

---------------------------------------
Sokrates jest śmiertelny.

Żeby przyjąć pierwszą
przesłankę, wniosek musi być już
znany.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

64

Milla logika indukcji

Wszyscy ludzie są

śmiertelni.

Sokrates jest człowiekiem.

----------------------------

Sokrates jest śmiertelny.

Funio jest człowiekiem i jest

śmiertelny.

Gucio jest człowiekiem i jest

śmiertelny.

Henio jest człowiekiem i jest

śmiertelny.

itd.
Sokrates jest człowiekiem.
--------------------------------------------------

--

Sokrates jest śmiertelny.

Logika indukcji jest twórcza i dlatego jest
logiką nauki

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

65

Milla logika indukcji

Wszyscy ludzie są śmiertelni.

Sokrates jest człowiekiem.

----------------------------

Sokrates jest śmiertelny.

Funio jest człowiekiem i jest śmiertelny.
Gucio jest człowiekiem i jest śmiertelny.
Henio jest człowiekiem i jest śmiertelny.
itd.
Sokrates jest człowiekiem.
----------------------------------------------------
Sokrates jest śmiertelny.

Logika indukcji jest twórcza i dlatego jest
logiką nauki

Rozumowanie indukcyjne prowadzi od szczegółu do szczegółu

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

66

Milla logika indukcji

John Stuart Mill

(

1806-1873

)

A System of Logic

1843

• Zadanie: ustalić prawa przyrody

w celu przewidywania zjawisk.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

67

Milla logika indukcji

John Stuart Mill

(

1806-1873

)

A System of Logic

1843

• Zadanie: ustalić prawa przyrody

w celu przewidywania zjawisk.

• Metoda: reguły indukcji

eliminacyjnej.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

68

Milla logika indukcji

John Stuart Mill

(

1806-1873

)

A System of Logic

1843

• Zadanie: ustalić prawa przyrody

w celu przewidywania zjawisk.

• Metoda: reguły indukcji

eliminacyjnej.

• Uzasadnienie reguł

– Zasada jednostajności przyrody

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

69

Milla logika indukcji

John Stuart Mill

(

1806-1873

)

A System of Logic

1843

• Zadanie: ustalić prawa przyrody

w celu przewidywania zjawisk.

• Metoda: reguły indukcji

eliminacyjnej.

• Uzasadnienie reguł

– Zasada jednostajności przyrody

• Uzasadnienie zasady jednostajności

przyrody:

– Zasada przyczynowości

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

70

Milla logika indukcji

John Stuart Mill

(

1806-1873

)

A System of Logic

1843

• Zadanie: ustalić prawa przyrody

w celu przewidywania zjawisk.

• Metoda: reguły indukcji

eliminacyjnej.

• Uzasadnienie reguł

– Zasada jednostajności przyrody

• Uzasadnienie zasady jednostajności

przyrody:

– Zasada przyczynowości

• Uzasadnienie zasady

przyczynowości

– Metodą indukcji enumeracyjnej!

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

71

Milla logika indukcji

John Stuart Mill

(

1806-1873

)

A System of Logic

1843

• Zadanie: ustalić prawa przyrody

w celu przewidywania zjawisk.

• Metoda: reguły indukcji eliminacyjnej.
• Uzasadnienie reguł

– Zasada jednostajności przyrody

• Uzasadnienie zasady jednostajności

przyrody:

– Zasada przyczynowości

• Uzasadnienie zasady przyczynowości

– Metodą indukcji enumeracyjnej!

jako ostatnia deska ratunku przed

błędnym kołem w uzasadnianiu!

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

72

Konsekwencje radykalnego empiryzmu

Milla

• Jeżeli prawa logiki (indukcji) są empiryczne, mają

moc opisową, a nie normatywną.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

73

Konsekwencje radykalnego empiryzmu

Milla

• Jeżeli prawa logiki (indukcji) są empiryczne, mają

moc opisową, a nie normatywną.

• Są prawami ludzkiego myślenia.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

74

Konsekwencje radykalnego empiryzmu

Milla

• Jeżeli prawa logiki (indukcji) są empiryczne, mają

moc opisową, a nie normatywną.

• Są prawami ludzkiego myślenia.
• Logika jest zatem działem psychologii

(psychologizm).

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

75

Konsekwencje radykalnego empiryzmu

Milla

• Jeżeli prawa logiki (indukcji) są empiryczne, mają

moc opisową, a nie normatywną.

• Są prawami ludzkiego myślenia.
• Logika jest zatem działem psychologii

(psychologizm).

• Inny gatunek inteligentny, różniący się

psychologicznie od nas, mógłby mieć inną logikę.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

76

Konsekwencje radykalnego empiryzmu

Milla

• Jeżeli prawa logiki (indukcji) są empiryczne, mają

moc opisową, a nie normatywną.

• Są prawami ludzkiego myślenia.
• Logika jest zatem działem psychologii

(psychologizm).

• Inny gatunek inteligentny, różniący się

psychologicznie od nas, mógłby mieć inną logikę.

• A tym samym inne prawa nauki.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

77

Konsekwencje radykalnego empiryzmu

Milla

• Jeżeli prawa logiki (indukcji) są empiryczne, mają

moc opisową, a nie normatywną.

• Są prawami ludzkiego myślenia.
• Logika jest zatem działem psychologii

(psychologizm).

• Inny gatunek inteligentny, różniący się

psychologicznie od nas, mógłby mieć inną logikę.

• A tym samym inne prawa nauki.
• Ich nauka byłaby nieprawomocna na gruncie

naszej logiki i vice versa.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

78

Konsekwencje radykalnego empiryzmu

Milla

• Jeżeli prawa logiki (indukcji) są empiryczne, mają moc

opisową, a nie normatywną.

• Są prawami ludzkiego myślenia.
• Logika jest zatem działem psychologii (psychologizm).
• Inny gatunek inteligentny, różniący się

psychologicznie od nas, mógłby mieć inną logikę.

• A tym samym inne prawa nauki.
• Ich nauka byłaby nieprawomocna na gruncie naszej

logiki i vice versa.

• Nie byłoby żadnej powszechnie obowiązującej logiki,

która mogłaby być podstawą wspólnych rozstrzygnięć.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

79

Konsekwencje radykalnego empiryzmu

Milla

• Jeżeli prawa logiki (indukcji) są empiryczne, mają moc

opisową, a nie normatywną.

• Są prawami ludzkiego myślenia.

• Logika jest zatem działem psychologii (psychologizm).

• Inny gatunek inteligentny, różniący się psychologicznie

od nas, mógłby mieć inną logikę.

• A tym samym inne prawa nauki.

• Ich nauka byłaby nieprawomocna na gruncie naszej

logiki i vice versa.

• Nie byłoby żadnej powszechnie obowiązującej logiki,

która mogłaby być podstawą wspólnych rozstrzygnięć.

• Psychologizm prowadzi do relatywizmu gatunkowego.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

80

Czemu Milla metoda indukcji jest

błędna?

• Mill, za Baconem, radzi:

– utwórz wyczerpującą listę hipotez
– wyeliminuj wszystkie z wyjątkiem jednej

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

81

Czemu Milla metoda indukcji jest

błędna?

• Mill, za Baconem, radzi:

– utwórz wyczerpującą listę hipotez
– wyeliminuj wszystkie z wyjątkiem jednej

dodając:

– krytyka Hume’a jest oddalona za pomocą

zasady jednostajności przyrody.

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

82

Czemu Milla metoda indukcji jest

błędna?

•

Mill, za Baconem, radzi:

–

utwórz wyczerpującą listę hipotez

–

wyeliminuj wszystkie z wyjątkiem jednej

dodając:

–

krytyka Hume’a jest oddalona za pomocą
zasady jednostajności przyrody.

Ale

–

czy jakakolwiek lista hipotez jest
wyczerpująca?

Źródła nauki (cd)/Problem indu
kcji

83

Eksperyment Michelsona-Morleya

(1887)

• Eksperyment

miał być

pomiarem

prędkości

wiatru

eterycznego.

• Dopiero STW

Einsteina

(1905)

wyjaśniła

zerowy wynik

eksperyment

u.