Choroba wysokościowa
Choroba wysokościowa
Magdalena Górna
Magdalena Górna
Choroba wysokościowa
Choroba wysokościowa
Definicja:
Definicja:
Zespół objawów spowodowany brakiem
Zespół objawów spowodowany brakiem
adaptacji do warunków panujących na
adaptacji do warunków panujących na
dużych wysokościach.
dużych wysokościach.
Z reguły powyżej 2500 m.n.p.m.
Z reguły powyżej 2500 m.n.p.m.
Objawy spowodowane niewielkiego stopnia
Objawy spowodowane niewielkiego stopnia
obrzękiem tkanki mózgowej w odpowiedzi
obrzękiem tkanki mózgowej w odpowiedzi
na niedotlenienie.
na niedotlenienie.
Przyczyny:
Przyczyny:
Hipoksja
Hipoksja
(spowodowana spadkiem ciśnienia
(spowodowana spadkiem ciśnienia
atmosferycznego, i spadkiem ciśnienia
atmosferycznego, i spadkiem ciśnienia
parcjalnego tlenu).
parcjalnego tlenu).
Podatność
Podatność
zależna od predyspozycji
zależna od predyspozycji
genetycznych i szybkości wznoszenia.
genetycznych i szybkości wznoszenia.
Niezależna
Niezależna
od wieku, płci, kondycji
od wieku, płci, kondycji
fizycznej, aklimatyzacji.
fizycznej, aklimatyzacji.
Choroba wysokościowa
Choroba wysokościowa
Czynniki sprzyjające:
Czynniki sprzyjające:
(wszystko co zwiększa zapotrzebowanie mózgu na
(wszystko co zwiększa zapotrzebowanie mózgu na
tlen)
tlen)
Stres, wysiłek fizyczny, wysoka lub niska
Stres, wysiłek fizyczny, wysoka lub niska
temperatura, choroba, zmęczenia, palenie
temperatura, choroba, zmęczenia, palenie
papierosów.
papierosów.
Przyspieszenie (przemieszczenie krwi do
Przyspieszenie (przemieszczenie krwi do
niższych partii ciała).
niższych partii ciała).
Choroba wysokościowa
Choroba wysokościowa
Objawy:
Objawy:
(dyskretne i trudne do zauważenia przy szybko narastającej
(dyskretne i trudne do zauważenia przy szybko narastającej
wysokości- lot samolotem, dekompresja kabiny)
wysokości- lot samolotem, dekompresja kabiny)
Euforia
Euforia
, Wesołkowatość,
, Wesołkowatość,
Trudności z koncentracją i podejmowaniem decyzji,
Trudności z koncentracją i podejmowaniem decyzji,
Mrowienie skóry
Mrowienie skóry
Zaburzenia koordynacji ruchów,
Zaburzenia koordynacji ruchów,
Zaburzenia widzenia,
Zaburzenia widzenia,
Tachykardia
Tachykardia
,
,
Sinica centralna i obwodowa,
Sinica centralna i obwodowa,
Utrata przytomności.
Utrata przytomności.
Bóle głowy,
Bóle głowy,
Choroba wysokościowa
Choroba wysokościowa
(Warunki wysokogórskie)
(Warunki wysokogórskie)
Rozpoznanie stawia się jeśli wystąpi
Rozpoznanie stawia się jeśli wystąpi
ból
ból
głowy
głowy
z jednym kilkoma objawami:
z jednym kilkoma objawami:
-
Utrata apetytu, nudności, wymioty,
Utrata apetytu, nudności, wymioty,
-
Męczliwość, osłabienie,
Męczliwość, osłabienie,
-
Trudności w zasypianiu,
Trudności w zasypianiu,
-
Splątanie.
Splątanie.
Ból głowy (okolicy czołowej, nasila się przy
Ból głowy (okolicy czołowej, nasila się przy
pochylaniu, nasila się przy odwodnieniu).
pochylaniu, nasila się przy odwodnieniu).
Choroba wysokościowa
Choroba wysokościowa
Choroba wysokościowa
Choroba wysokościowa
OPIS WYLICZANIA STOPNIA
OPIS WYLICZANIA STOPNIA
PRZYSTOSOWANIA DO
PRZYSTOSOWANIA DO
WYSOKOŚCI:
WYSOKOŚCI:
0 00 oszustwo? niemożliwe!?!
0 00 oszustwo? niemożliwe!?!
ok 01~05 dobre przystosowanie,
ok 01~05 dobre przystosowanie,
brak powodów do obaw
brak powodów do obaw
U 06~10 UWAGA! ostrożnie na
U 06~10 UWAGA! ostrożnie na
dalszych etapach lekka
dalszych etapach lekka
forma AMS
forma AMS
P! 11~18 PRZECIWDZIAŁAĆ!
P! 11~18 PRZECIWDZIAŁAĆ!
dzień odpoczynku, nie
dzień odpoczynku, nie
podchodzić wyżej, pić! AMS
podchodzić wyżej, pić! AMS
A! 19~36 ALARM! Natychmiast
A! 19~36 ALARM! Natychmiast
przeciwdziałać! Zejście w
przeciwdziałać! Zejście w
dół, opieka lekarska. Silna
dół, opieka lekarska. Silna
forma AMS. Cokolwiek,
forma AMS. Cokolwiek,
szczególnie pogrubione = 3
szczególnie pogrubione = 3
Choroba wysokościowa
Choroba wysokościowa
17. puls spoczynkowy
0 do 5 uderzeń ponad normalny
puls
1 od 6 do 15 uderzeń
2 od 16 do 30 uderzeń
3 ponad 30 uderzeń
18. sen
0 normalny sen
1 nie normalne zaburzenia snu
2 silne zaburzenia snu
3 całkowita bezsenność
19. oddychanie
0 normalne oddychanie
1 nieznaczne trudności z
oddychaniem
2 bezdech przy wysiłku
3 bezdech w spoczynku
20. ból głowy
0 bez bólu głowy
1 lekki ból głowy
2 umiarkowany ból głowy
3 uporczywy i silny ból głowy
21. apetyt/nudności
0 normalny apetyt
1 utrata apetytu albo lekkie
nudności
2 umiarkowane nudności lub
wymioty
3 silne nudności lub wymioty
22. mocz
0 jasny i dużo
1 średnio
2 ciemno żółty lub mało
3 znikome
23. kał (wydalanie)
0 normalny
1 miękki
2 bardzo miękki
3 wodnisty (rozwolnienie)
24. wydajność
0 brak zmęczenia,
brak spadku wydajności
1 nieznaczny spadek wydajności,
nieznaczne zmęczenie
2 umiarkowane zmęczenie,
słabość,
ciągłe obniżenie wydajności
3 duże zmęczenie, osłabienie;
silny, nagły spadek wydajności
25. równowaga
0 żadnych zawrotów głowy
1 lekkie zawroty głowy
2 umiarkowane zawroty
głowy
3 silne zaburzenia równowagi
26. urazy
0 brak
1 lekkie, małe urazy
2 ograniczające urazy
3 ciężkie urazy
27. choroby
0 brak
1 lekkie zachorowania
2 ograniczające
zachorowania
3 ciężkie zachorowania
28. samopoczucie
0 bez problemów, dobre
samopoczucie
1 słaba motywacja
2 silne problemy z
motywacją
3 złe samopoczucie, niska
motywacja
Postępuje gwałtownie, stan zagrożenia
Postępuje gwałtownie, stan zagrożenia
życia.
życia.
Objawy:
Objawy:
-
Zaburzenia zachowania,
Zaburzenia zachowania,
-
zdezorientowanie,
zdezorientowanie,
-
zaburzenia koordynacji ruchów,
zaburzenia koordynacji ruchów,
ataksja
ataksja
.
.
-
Z reguły w nocy.
Z reguły w nocy.
HACE – High Altitude Cerebral
HACE – High Altitude Cerebral
Edema
Edema
Postępowanie:
Postępowanie:
Przetransportowanie chorego
Przetransportowanie chorego
niezwłocznie na wysokość, na której
niezwłocznie na wysokość, na której
czuł się dobrze.
czuł się dobrze.
Tlenoterapia bierna.
Tlenoterapia bierna.
Deksametazon.
Deksametazon.
Komora hiperbaryczna.
Komora hiperbaryczna.
HACE – High Altitude Cerebral
HACE – High Altitude Cerebral
Edema
Edema
Objawy ustępują całkowicie jeśli
Objawy ustępują całkowicie jeśli
zareagowano odpowiednio wcześnie.
zareagowano odpowiednio wcześnie.
Ponowna wspinaczka jest dopuszczalna
Ponowna wspinaczka jest dopuszczalna
po całkowitym ustąpieniu
po całkowitym ustąpieniu
dolegliwości.
dolegliwości.
HACE – High Altitude Cerebral
HACE – High Altitude Cerebral
Edema
Edema
Objawy:
Objawy:
-
Męczliwość,
Męczliwość,
-
Duszność spoczynkowa,
Duszność spoczynkowa,
-
Szybki i płytki oddech,
Szybki i płytki oddech,
-
Produktywny kaszel (krwista lub różowawa
Produktywny kaszel (krwista lub różowawa
plwocina),
plwocina),
-
Charczenie,
Charczenie,
-
Sinica centralna i obwodowa,
Sinica centralna i obwodowa,
-
Zaburzenia świadomości.
Zaburzenia świadomości.
-
Może towarzyszyć gorączka!
Może towarzyszyć gorączka!
HAPE – High Altitude Pulmonary
HAPE – High Altitude Pulmonary
Edema
Edema
Występuje z reguły u młodych, zdrowych
Występuje z reguły u młodych, zdrowych
osób, na drugą dobę po rozpoczęciu
osób, na drugą dobę po rozpoczęciu
wspinaczki.
wspinaczki.
Przyczyna to odruchowe obkurczenie
Przyczyna to odruchowe obkurczenie
części naczyń krążenia płucnego,
części naczyń krążenia płucnego,
powodujące wzrost ciśnienia w
powodujące wzrost ciśnienia w
krążeniu małym.
krążeniu małym.
Skutkuje przesiękaniem płynu z naczyń
Skutkuje przesiękaniem płynu z naczyń
do przestrzeni śródmiąższowej i światła
do przestrzeni śródmiąższowej i światła
pęcherzyków płucnych.
pęcherzyków płucnych.
HACE – High Altitude Pulmonary
HACE – High Altitude Pulmonary
Edema
Edema
Postępowanie
Postępowanie
:
:
Tlenoterapia.
Tlenoterapia.
Zejście na wysokość dobrze
Zejście na wysokość dobrze
tolerowaną przez pacjenta.
tolerowaną przez pacjenta.
Objawy ustępują szybko wraz ze
Objawy ustępują szybko wraz ze
zmniejszaniem wysokości.
zmniejszaniem wysokości.
Ponowna wspinaczka dozwolona po
Ponowna wspinaczka dozwolona po
całkowitym ustąpieniu objawów.
całkowitym ustąpieniu objawów.
HACE – High Altitude Pulmonary
HACE – High Altitude Pulmonary
Edema
Edema
Różnicowa z:
Różnicowa z:
Kaszel i zapalenie oskrzeli związane z
Kaszel i zapalenie oskrzeli związane z
wysokością (produktywny, przetrwały
wysokością (produktywny, przetrwały
kaszel, bez duszności spoczynkowej,
kaszel, bez duszności spoczynkowej,
osłabienia, spadku saturacji.
osłabienia, spadku saturacji.
Zapalenie płuc ( gorączka, brak
Zapalenie płuc ( gorączka, brak
poprawy podczas schodzenia)
poprawy podczas schodzenia)
Astma
Astma
HACE – High Altitude Pulmonary
HACE – High Altitude Pulmonary
Edema
Edema
Leczenie:
Leczenie:
Płyny, odpoczynek, leki przeciwbólowe
Płyny, odpoczynek, leki przeciwbólowe
(acetaminofen, ibuprofen).
(acetaminofen, ibuprofen).
Acetazolamid
Acetazolamid
Deksametazon
Deksametazon
Choroba wysokościowa
Choroba wysokościowa
Acetazolamid
Acetazolamid
Inhibitor anhydrazy węglanowej, działający w obrębie kanalika
Inhibitor anhydrazy węglanowej, działający w obrębie kanalika
bliższego nerki. Słaby efekt moczopędny, zwiększa
bliższego nerki. Słaby efekt moczopędny, zwiększa
wydalanie wody, jonów potasowych i sodowych z moczem.
wydalanie wody, jonów potasowych i sodowych z moczem.
Powoduje kwasicę metaboliczną (tym samym kompensuje
Powoduje kwasicę metaboliczną (tym samym kompensuje
zasadowicę oddechową).
zasadowicę oddechową).
Dawkowanie:
Dawkowanie:
Profilaktyka AMS
Profilaktyka AMS
250mg – 500mg co 12h 1-2 doby przed rozpoczęciem
250mg – 500mg co 12h 1-2 doby przed rozpoczęciem
wspinaczki, kontynuować 2 doby po osiągnięciu dużej
wspinaczki, kontynuować 2 doby po osiągnięciu dużej
wysokości.
wysokości.
Leczenie AMS
Leczenie AMS
250mg co 12 h do czasu ustąpienia objawów.
250mg co 12 h do czasu ustąpienia objawów.
Leczenie zaburzeń oddychania
Leczenie zaburzeń oddychania
125mg godzinę przed snem.
125mg godzinę przed snem.
Choroba wysokościowa
Choroba wysokościowa
Deksametazon
Deksametazon
Syntetyczny glikokortykosteryd o długotrwałym i
Syntetyczny glikokortykosteryd o długotrwałym i
silnym działaniu przeciwzapalnym,
silnym działaniu przeciwzapalnym,
przeciwalergicznym, immunosupresyjnym.
przeciwalergicznym, immunosupresyjnym.
Działanie
Działanie
objawowe
objawowe
, nie przyspiesz akimatyzacji.
, nie przyspiesz akimatyzacji.
Skutki uboczne stosowania to euforia, zaburzenia
Skutki uboczne stosowania to euforia, zaburzenia
snu, hiperglikemia.
snu, hiperglikemia.
Dawkowanie:
Dawkowanie:
Leczenie AMS 4mg co 6 godzin
Leczenie AMS 4mg co 6 godzin
Nie kontynuować wspinaczki w ciągu 12 godzin od
Nie kontynuować wspinaczki w ciągu 12 godzin od
ostatniej dawki!
ostatniej dawki!
Choroba wysokościowa
Choroba wysokościowa
Tlen
Tlen
Tlenoterapia bierna (2-4 litry/minutę)
Tlenoterapia bierna (2-4 litry/minutę)
Skuteczna jeśli trwa co najmniej kilka
Skuteczna jeśli trwa co najmniej kilka
godzin.
godzin.
Terapia hiperbaryczna
Terapia hiperbaryczna
Przenośna komora hiperbaryczna.
Przenośna komora hiperbaryczna.
Choroba wysokościowa
Choroba wysokościowa
Zapobieganie:
Zapobieganie:
Aklimatyzacja (wg zasady climb high, sleep low)
Aklimatyzacja (wg zasady climb high, sleep low)
Unikanie alkoholu, tabletek nasennych,
Unikanie alkoholu, tabletek nasennych,
opioidowych leków przeciwbólowych (nasilają
opioidowych leków przeciwbólowych (nasilają
zaburzenia oddychania).
zaburzenia oddychania).
Profilaktyczna farmakoterapia (gdy objawy AMS
Profilaktyczna farmakoterapia (gdy objawy AMS
w przeszłości, konieczna szybka wspinaczka,
w przeszłości, konieczna szybka wspinaczka,
np. akcje ratunkowe) – Acetazolamid.
np. akcje ratunkowe) – Acetazolamid.
Choroba wysokościowa
Choroba wysokościowa
Pytania?
Pytania?