Metody Waloryzacji
Przyrodniczej
Karol
Szymankiewicz
Karol Przeździecki
Gr IOŚ-1
19-03-2008
Metody Waloryzacji
Przyrodniczej
Karol
Szymankiewicz
Karol Przeździecki
Gr IOŚ-1
19-03-2008
Waloryzacja ??
Ujęcie encyklopedyczne:
Znaczenie potoczne:
Waloryzacja najczęściej rozumiana jest
jako wycenianie lub przeliczanie
składników środowiska przyrodniczego
.
Oznacza przerachowanie zobowiązań
pienieżnych na skutek ciągłych zmian
wartości pieniądza (Mała encyklopedia
2000).
Waloryzacja ??
W najogólniejszym sensie , waloryzacja
oznacza wartościowanie, określanie
znaczenia i przypisywanie określonych
zalet przedmiotom, osobom lub działaniom
(Hopfer, Cymermon, Nowak 1982). Często
rozumiana jest też jako klasyfikacja
przestrzeni do różnych celów, tzn.
określanie przydatności danej jednostki
przestrzennej do spełniania różnych celów.
Po co??
Dzięki waloryzacji możemy określić
możliwości zagospodarowania i
spełniania przez obszar konkretnej
funkcji ( rolnej, mieszkaniowej, leśnej,
rekreacyjnej, przemysłowej,
handlowej, itp.). O stopniu
szczegółowości waloryzacji decyduje
przede wszystkim, cel opracowania.
Podstawowym narzędziem podejmowania decyzji
planistycznych,
Elementem szeroko pojmowanego zarządzania
przestrzenią planistyczną,
Źródłem wyboru najwłaściwszego wykorzystania
elementów środowiska,
Podstawową optymalizacją funkcji w przestrzeni,
Instrumentem kontroli zgodności prowadzonej
gospodarki przestrzennej z założenia wynikjącymi z
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego
oraz potrzebami społecznymi i gospodarczymi,
Narzędziem realizacji polityki ochrony środowiska.
Po co?
W ten sposób pojmowana waloryzacja jest:
Pojęcie krajobrazu.
Z pojęciem waloryzacja nieodłączne jest
pojęcie krajobrazu, dlatego też należy w kilku
słowach powiedzieć czym właściwie jest krajobraz
i jak mamy rozumieć to pojęcie.
Pojęcie krajobrazu pojawia się od VIII
wieku. Pomimo długiej ewolucji tego terminu
literatura nie wykształciła jednej ogólnej definicji.
W dotychczas sformułowanych definicjach ujmuje
się krajobraz jako pojęcie:
•Geograficzne
•Przyrodnicze
•Estetyczne
•Społeczno-kulturowe
Pojęcie krajobrazu
Ogromna liczba definicji oznacza iż nie można
tego terminu zdefiniować jednoznacznie w taki
sposób aby dla wszystkich był on akceptowalny.
My w naszej prezentacje przyjmiemy definicję
estetyczną o charakterze ogólnym która często
przewija się w literaturze i jest szeroko
stosowaną w gospodarce przestrzennej.
Krajobraz to zewnętrzny, wizualny wyraz
stanu środowiska geograficznego, w
którym zachodzące procesy tworzą
charakterystyczne cechy określające
rodzaj, stan i typ danego krajobrazu
(Hopfer i in. 1999)
Techniki stosowane w
waloryzacji
Techniki oceniania można podzielić na dwie
zasadnicze grupy:
•Bonitację jakościową
•Bonitację ilościową
Zasadnicza różnica między tymi technikami
polega na tym, że wyniki oceny ilościowej można
przekształcić z powrotem w zbiór informacji
wyjściowych, natomiast rezultaty oceny
jakościowej mogą być retransformowane w
niewielkiej tylko mierze.
W niniejszej prezentacji jedynie wymienimy
podstawowe techniki bez ich opisywania gdyż nie
jest to cel naszej prezentacji, natomiast będzie to
tematem prezentacji kolegów.
Techniki stosowane w
waloryzacji
Bonitacja jakościowa
Bonitację jakościową można przeprowadzić
trzema podstawowymi technikami:
• intuicyjno-aprioryczną(założone wartości
przypisywane obiektom)
•afektywną(wzorce na podstawie stanów
emocjonalnych)
•Ekspertalną(oparta na informacjach od
ekspertów i przetwarzaniu ich na własne systemy
wartościowania)
Techniki stosowane w
waloryzacji
Bonitacja ilościowa
Ogólnie polega na przypisywaniu wartości tak, aby
skalę ocen można było transformować z powrotem
na skalę pomiaru. Skale te mogą mieć formę skal
dyskretnych bądź ciągłych, którym przypisuje się
określone wartości, dzieląc je w ten sposób na
klasy bonitacyjne ( Kostrowicki 1992 ).
METODY
STOSOWANE W
WALORYZACJI
PRZYRODNICZEJ
W ogólnym sensie ocena i
waloryzacja krajobrazu
polegają na wyznaczeniu
jednorodnych obszarów ze
względu na walory
krajobrazowe.
Cel oceny narzuca dobór cech,
ale wybór wariantu strefowania
należy do wykonawców
Wyróżnia się trzy
podstawowe grupy
metod oceny
krajobrazu:
Oparte na ocenie wartości przyrodniczej
elementów środowiska
Oparte na ocenie estetyczno-
widokowych
Wartościujące krajobrazy do określonego
celu
(według Cymermana, Hopfer 1988)
Bajerowski zaproponował inny podział
metod oceny i waloryzacji
krajobrazu, w zależności od:
Sposobu pozyskiwania informacji
Sposobu wykorzytsania informacji
Celu waloryzacji
Sposobu kreowania wartości
Nadrzędnej interpertacji wartości
Metody te szczegółowo przedstawione są na
schemacie:
Metody terenowej oceny
krajobrazu
Metoda Bogdanowskiego
Metoda krzywej wrażeń Wejcherta
Metoda Sohngena
Metoda Bajerowskiego
Metoda Kowalczyka
Metoda fotograficzna
Metoda
Bogdanowskiego
Metoda ta składa się z dwóch etapów:
Wyznaczenie jednostek architektoniczno –
krajobrazowych
Wartościowanie elementów krajobrazowych w
obrębie jednostek
Wyznaczenie jednostek architektoniczno
krajobrazowych
Polega na podziale danego obszaru ze
względu
na nieporównywalność krajobrazów.
Kryteriami
podziału na jednostki są:
Formy ukształtowania terenu
Formy pokrycia terenu
Wybieramy typowe ogólne formy morfologiczne
np. tereny plaski, pofalowane, pagórkowate itp..
Oznaczamy je dużymi literami alfabetu (A1,A2,B2
itp..). Podobnie postepujmey z forma pokrycia
terenu i oznaczamy je cyframi rzymskimi (I, II,
III... N). Otrzymujemy w ten sposób sieć granic,
które dzielą obszar na jednolite jednostki
architektoniczno-krajobrazowe.
Metoda Bogdanowskiego
Wartościowanie elementów krajobrazowych
w obrębie jednostek
Klasyfikacja elementów w wyznaczonej jednostce
opiera się na dwóch aspektach: znaczeniu samego
elementu oraz jego znaczeniu widokowym.
Wartościowanie polega na ocenie danego elementu
pozytywnie jak i negatywnie w skali 4 stopniowej
na
powierzchnie, ciągi i punkty:
O dużym znaczeniu krajobrazowym
O charakterze ochronnym
O nie wielkim znaczeniu krajobrazowym
zdewastowane na skutek urbanizacji
Metoda Bogdanowskiego
Metoda krzywej wrażeń
Wejcherta
Przedstawia ona w sposób graficzny napięcia
wrażeń, doznań jakie występują u obserwatora w
trakcie przesuwania się ciągiem
czasoprzestrzennym. Technika oceny polega na
opisywaniu, na odpowiednio dobranej skali,
natężenia wrażeń w określonych odstępach czasu
lub, co określony dystans podczas założonej
marszruty.
Na podstawie zarejestrowanych doznań powstaje
krzywa wrażeń, gdzie na osi x jest odległość, oś y
jest przeznaczona do oznaczania napięć wrażeń.
Do wykonania oceny krajobrazu należy
kierować się określonymi wskazówkami
Podział terenu na ograniczone granicami
naturalnymi bądź na kwadraty o boku ok. 1 km
Poruszanie się po określonych trasach
Przerwa w marszu co 3-5 min lub 200-500 m i
ocena w punktach wrażeń po obu stronach trasy
Wykonanie wykresu wrażeń dla poszczególnych
tras
Metoda krzywej wrażeń Wejcherta
Metoda Sohngena
Jest to stosunkowo prosta metoda punktowa ocena
wybranych elementów środowiska, ze szczególnym
uwzględnieniem walorów naturalnych. w metodzie tej
uwzględnia się trzy grupy elementów krajobrazu:
Szatę roślinną
Ukształtowanie powierzchni
Wody powierzchniowe
Każdy element jest oceniany na podstawie
charakterystycznych dla niego parametrów. Skala
oceny waha się od 1 do 5. Suma punktów to wartość
elementu ocenianego.
Oceniany obszar należy podzielić na jednolite strefy gdzie
granice przebiegają naturalnie ponieważ oceniana jest
cala strefa. Stref różniące się znacząco należy
wyodrębnić i osobno ocenić.
Metoda Bajerowskiego
Jest to modyfikacja metody krzywej wrażeń, gdzie
modyfikacja polega na:
przyjęciu marszruty oceniającego tylko wzdłuż granic
naturalnych
Zastosowaniu metody porównania parami
poszczególnych walorów w punktach oceny estetycznej
krajobrazu.
Dokonując oceny zaznacza się jedynie te wcześniejsze
punkty oglądu, w których krajobraz był mniej, bardziej
lub taj samo wartościowy jak w aktualnym punkcie
obserwacji. Po dokonaniu oceny sumuje się punkty dal
poszczególnych stanowisk w celu uzyskania danych do
wkreślenia krzywej wrażeń.
Diagram rysuje się w formie macierzowej co jest wygodne i
ogranicza do minimum możliwości pomyłki. Jednak jest
nie wygodne przy większej ilości punktów pomiarowych.
Rysunek strona 49
Metoda Kowalczyka
Jest to metoda oceny walorów estetycznych
krajobrazu w obrębie powierzchni postrzeganych
wizualnie, uwzględniająca wiele uwarunkowań tej
oceny. Stwarza, przede wszystkim, możliwość
budowania skal stopni ocen do klasyfikacji
zjawisk.
Charakterystyczna dla metody jest niespójność
punktacji której oceny raz zaczynają się od 0 lub
od 1 a czasem mają nawet wartości ujemne, to
samo tyczy się ocen maksymalnych.
Metoda Kowalczyka
Autor metody podzielił elementy ocenianego
krajobrazu na pieć zasadniczych grup:
• Liczba wyróżnianych planów w obrazie
• Liczba elementów budujących krajobraz i
możliwości ich identyfikacji
• Różnorodność elementów krajobrazotwórczych
•Współwystępowanie elementów krajobrazu
(harmonia)
•Struktura pionowa krajobrazu
Metoda fotograficzna
Podstawą tej metody jest ocena krajobrazu ze
zdjęcia. Stwarza to możliwość oceny przez
wielu ekspertów.
Oceniający dzieli zdjęcie na segmenty i analizuje
ich treść, przyznając liczbę punktów,
wynikającą z założeń ustalonych przez autorów
metody
.
Źródła
„Kartograficzne aspekty oceny i
waloryzacji przestrzeni” Adam
Senetra, Iwona Cieślak