ONKOLOGIA – metody leczenia

Podział ze względu na planowany efekt leczenia.



1).Leczenie radykalne – ma na celu wyleczenie

chorego z choroby nowotworowej. Może być skuteczne

jedynie we wczesnej fazie choroby. W wyniku leczenia

dochodzi do usunięcia całej masy guza i ewentualnych

mikroprzerzutów. Najczęściej jest skojarzeniem leczenia

operacyjnego z radio - lub chemioterapią. Stosowane

leczenie często jest bardzo obciążające dla pacjenta



2).Leczenie paliatywne – nie ma celu wyleczenia

chorego, ponieważ wyjściowo jest on już w stadium

zaawansowanym lub we wczesnej fazie rozsiewu

nowotworowego. Jednak ze względu na ogólny dobry

stan chorego stosowane leczenie może mu przedłużyć

życie. Leczenie nie może by bardzo obciążające dla

pacjenta.

ONKOLOGIA – metody leczenia

3).Leczenie objawowe – stosowane przy rozsianej

chorobie nowotworowej lub u osoby w złym stanie
ogólnym. Nie ma na celu wyleczenia chorego ani
przedłużenia życia, ale jedynie doraźnie zmniejszy
dolegliwości związane z chorobą nowotworową.

Aby móc zakwalifikować chorego do odpowiedniego

sposobu leczenia należy określi stadium choroby
nowotworowej.

Służy do tego skala TNM.

ONKOLOGIA – metody leczenia

T – tumor, czyli wielkość guza, 1 – 4
N – nodulus –węzły chłonne , N0-N3

N0-brak przerzutów do węzłów chłonnych.
N1-obecne przerzuty w najbliższych węzłach chłonnych
N2-przerzuty w najbliższych węzłach chłonnych, ale

zbyt duże by można było je usunąć

N3-zajęte przerzutem dalsze niż regionalne węzły

chłonne

M – metastases, czyli przerzuty odległe

M0 – brak przerzutów.
M1 – przerzuty obecne

ONKOLOGIA – metody leczenia

W zależności od poszczególnych parametrów chory jest

kwalifikowany do odpowiedniego stadium choroby.

I Stadium – choroba niezaawansowana – mała wielkość

guza, wolne lub nieznacznie zajęte regionalne węzły

chłonne, brak przerzutów odległych. Chory w tym

stadium kwalifikuje się do leczenia radykalnego.

II Stadium – choroba nadal niezaawansowana, jednak

zmiana nowotworowa jest większa, są obecne

przerzuty do regionalnych węzłów chłonnych. Nie ma

odległych meta. Chory w tym stadium nadal

kwalifikuje się do leczenia radykalnego, jednak mają

gorsze rokowanie co do przeżycia.

ONKOLOGIA – metody leczenia

III Stadium – wysokie wyjściowe stadium

zaawansowania, duży guz, obecne przerzuty do

drugiej pozaregionalnej stacji węzłowej, nadal nie

ma odległych przerzutów. Chory nie kwalifikuje się

do leczenia radykalnego, wymaga stosowania metod

zmniejszających wyjściowe stadium zaawansowania,

np. radio - czy chemioterapii. Po zmniejszeniu

stadium zaawansowania można podjąć leczenie

radykalne , ale rokowanie jest bardzo niepewne.

IV Stadium – obecne przerzuty odległe. Jeśli pacjent

jest w dobrym stanie kwalifikuje się chorego do

leczenia paliatywnego. W ciężkim stanie stosuje się

jedynie leczenie objawowe.

ONKOLOGIA – metody leczenia

Metody leczenia :



Monoterapia – wykorzystanie jednej metody

leczenia.



Leczenie skojarzone – połączenie co najmniej

dwóch sposobów leczenia. Ok.70-80% pacjentów
wymaga tej formy leczenia.

ONKOLOGIA – metody leczenia

Metody leczenia:



Chirurgia.



Chemioterapia



Hormonoterapia.



Immunoterapia



Terapia celowana



Terapia genowa.

ONKOLOGIA – metody leczenia

Rodzaje zabiegów operacyjnych:



zabieg radykalny – tzn.,że chirurg usuwa całą

masę nowotworu z marginesem tkanki

zdrowej, najczęściej cały narząd zajęty

nowotworem oraz regionalne węzły chłonne.



Zabieg nieradykalny – chirurg ze względu na

warunki w polu operacyjnym nie może usunąć

guza w całości lub nie może resekować

regionalnych węzłów chłonnych i w polu

operacyjnym zostaje makroskopowe lub

mikroskopowe ognisko nowotworu złośliwego.

ONKOLOGIA – metody leczenia



Zabieg oszczędzający - stosowany we wczesnych

stadiach choroby, gdy nie ma konieczności
usuwania całego narządu, jedynie zmianę
nowotworową z marginesem zdrowej tkanki.
(T1NoM0)



Zabieg cytoredukcyjny – zmniejszenie rozmiarów

guza w celu poprawy komfortu życia pacjenta lub
przygotowania do innej metody leczenia.



Zabieg paliatywny – doraźnie zmniejszenie

dolegliwości pacjenta ( gastrostomia,
podwiązanie dużych naczyń)

ONKOLOGIA – metody leczenia

Chemioterapia
Metoda leczenia systemowego polegająca na

podawaniu najczęściej dożylnym leków zwanych

cytostatykami.

Można je podawać również dotętniczo, doustnie , do

jam ciała.

W przypadku nowotworów systemowych są

praktycznie jedyną metodą leczenia (białaczki,

szpiczaki, chłoniaki).

Wnikają do jądra komórki nowotworowej i zaburzają

cykl rozwojowy uniemożliwiając jej dalsze podziały

prowadząc do śmierci komórki.

ONKOLOGIA – metody leczenia

Rodzaje chemioterapii ;



Chemioterapia uzupełniająca ( adjuwantna) –

stosowana po leczeniu radykalnym
operacyjnym, w celu zniszczenia
mikroprzerzutów i zmniejszenia ryzyka
nawrotu.



Chemioterapia wstępna ( neoadiuwantna) –

dotyczy chorych z miejscowo zaawansowanym
nowotworem w celu zmniejszenia masy guza i
umożliwienia leczenia operacyjnego.

ONKOLOGIA – metody leczenia

Powikłania po chemioterapii:
1.Natychmiastowe – występują w trakcie wlewu lub

zaraz po jego zakończeniu(wstrząs, obrzęk, wysypka)

2.Wczesne – występują kilka – kilkanaście godzin po

wlewie( nudności, wymioty, biegunki, utrata apetytu)

3.Odroczone – kilka- kilkanaście dni po wlewie. Mogą by

groźne dla chorego. Często wymagają dodatkowego
leczenia. (wypadanie włosów, zapalenie i owrzodzenia
przewodu pokarmowego, uszkodzenie szpiku kostnego,
krwotoczne zapalenie pęcherza moczowego)

ONKOLOGIA – metody leczenia

Powikłania – cd.
4. Powikłania narządowe:



nefrotoksyczność,



kardiotoksyczność,



neurotoksyczność,



pulmotoksyczność



powikłania naczyniowe - w przypadku, gdy

cytostatyk dostanie się poza żyłę może dojść
do martwicy tkanek

ONKOLOGIA – metody leczenia

Radioterapia
Metoda ta wykorzystuje promieniowanie jonizujące

oraz jego niekorzystny wpływ na materię żywą.

Z chwilą absorpcji promieniowania dochodzi do

przekazania energii na materię ( w tym przypadku na
tkankę npl). Jeśli energia jest wystarczająco duża
dochodzi do oderwania elektronów z orbity atomu co
prowadzi do jonizacji. Proces jonizacji jak również
oderwane elektrony prowadzą do uszkodzeń
molekularnych ,co wywołuje tzw. efekt biologiczny
napromieniania , czyli uszkodzenia komórek na
poziomie molekularnym.

ONKOLOGIA – metody leczenia

Radioterapia – cd.

Źródłem promieniowania jonizującego mogą być

izotopy promieniotwórcze produkujące
promieniowanie o odpowiedniej energii wiązki
np. izotop kobaltu C060 lub urządzenie
nazywane akceleratorem.

Podział radioterapii w zależności od źródła

promieniowania.

-teleradioterapia – źródło znajduje się w pewnej

odległości od ciała pacjenta(npl sutka, płuco, jelita)

-brachyterapia – źródło promieniowania jest

wewnątrz ciała pacjenta ( rak szyjki macicy, rak

oskrzela, przełyku)

-radioterapia śródtkankowa – izotop jest aplikowany

bezpośrednio do guza ( duże guzy twarzoczaszki,

guzy trzustki).

-radioterapia dożylna – leczenie przerzutów do kości

izotopem strontu, raka tarczycy izotopem jodu.

ONKOLOGIA - metody leczenia

Powikłania po radioterapii:
Wczesne –występują w trakcie i do 3 miesięcy po

zakończeniu leczenia. Są odwracalne.

a.

Uszkodzenia skóry (rumień, złuszczanie, świąd, ból,

owrzodzenia i martwica)

b.

Uszkodzenie śluzówki jamy ustnej i gardła, trudności w

połykaniu ,stan zapalny, owrzodzenia

c.

Popromienne zapalenie przełyku ( do perforacji włącznie)

d.

Popromienne zapalenie płuc

e.

Uszkodzenie jelita grubego (stan zapalny, biegunki,

perforacje)

f.

Uszkodzenie pęcherza moczowego ( stan zapalny,

krwiomocz)

g.

Senność, splątanie, objawy neurologiczne po

napromienianiu mózgu

ONKOLOGIA – metody leczenia

Powikłania późne radioterapii:
Występują kilkanaście miesięcy do kilku lat po

napromienianiu. Są nieodwracalne.

a. Zwłóknienie płuc.
b. Zwłóknienie mięśnia sercowego
c. Martwica mózgu.
d. Bliznowacenie mózgu
e. Uszkodzenie rdzenia kręgowego z ubytkami

neurologicznymi.

f. Zwężenie przełyki, zwłóknienie ślinianek
g. Nowotwory wtórne.

ONKOLOGIA – metody leczenia

Metody radioterapii:
1. Radioterapia przedoperacyjna – w celu:
-zmniejszenia rozmiarów guza,
-zmniejszenie obszaru resekcji.
-zmniejszenie ryzyka wszczepienie komórek

nowotworowych w pole operacyjne.

2. Radioterapia pooperacyjna – w celu zniszczenia

ewentualnych komórek nowotworowych w linii cięcia.

3. Radioterapia radykalna – całkowite usunięcie masy

guza

(w leczeniu raka szyjki macicy, płuca, przełyku,

pęcherza moczowego)

4.Radioterapia paliatywna (np. npl kości)

ONKOLOGIA – metody leczenia

Hormonoterapia
Wykorzystuje obecność w błonie komórkowej

niektórych nowotworów tzw. receptorów
hormonalnych.

Podanie odpowiednio dobranego leku może

zablokować receptor hormonalny i spowodować jego
niewrażliwość na czynniki stymulujące.

Do nowotworów hormonowrażliwych zaliczamy:
1.Rak piersi
2.Rak prostaty
3.Rak trzonu macicy

Onkologia – metody leczenia

Immunoterapia
Polega na stymulowaniu sił odpornościowych do

rozpoznawania i niszczenia nowotworu.

1.Immunoterapia nieswoista – nie rozpoznaje

precyzyjnie nowotworu, ale silnie pobudza
mechanizmy odpornościowe ( interferon podawany w
raku nerki czy czerniaku złośliwym)

2.Immunoterapia swoista – leki ściśle działające na

określony klon komórek npl w oparciu o określony
antygen obecny na ich błonie komórkowej
(przeciwciała monoklonalne , np. herceptyna
stosowana w raku sutka)

ONKOLOGIA – metody leczenia

Terapia genowa
Stosowana w nowotworach, w których udało się

zidentyfikować uszkodzenie genetyczne
zapoczątkowujące proces npl(np. gen BRCA1 i
BRCA2 w raku sutka). Trwają próby mające na
celu taką modyfikację genu , aby
wyeliminować ryzyko zachorowania.