Fizykalne metody leczenia

ran

DEFINICJA RANY



Uszkodzenie

ciągłości skóry, a
często również
głębszych tkanek
lub narządów na
skutek urazu me
chanicznego
termicznego lub
chemicznego

RANY PRZEWLEKŁE

Powstają na skutek

procesów

chorobowych, np. :



owrzodzenie żylakowe



owrzodzenie troficzne

(odleżyna)



owrzodzenie

neuropatyczne



rana powstała w

wyniku niedokrwienia

lub zakażenia tkanek

ETAPY GOJENIE RANY



         Faza zapalenia



skurcz naczyń z następowym z następowym ich

rozszerzeniem



wzmożona przepuszczalność naczyń dla

erytrocytów, leukocytów, płytek krwi



przechodzenie komórek i płynu poza naczynia



         Faza migracji



migracja makrofagów do rany



migracja fibroblastów



nabłonkowanie



         Faza proliferacji



         Przebudowa rany (głównie kolagenu)- 3-6 tyg.

CZYNNIKI UPOŚLEDZAJĄCE GOJENIE

RANY



•        Niedożywienie: szczególnie u chorych
skrajnie wyniszczony wskazane jest wyrównanie
niedoborów żywieniem pozajelitowym.



         Cukrzyca: upośledza reakcję zapalną,
ponadto kontrola glikemii (100-250 mg%)



         Żółtaczka: jako wyraz niewydolności
wątroby



         Mocznica: szczególny u chorych z
niewydolnością nerek



         Steroidy



         Chemioterapia

Wśród doniesień
dotyczących
zastosowania
nowoczesnych metod
fizykalnych coraz
częściej wymienia
się leczenie
przewlekłych i
trudno gojących się
ran. W praktyce
klinicznej terapię
fizykalną
wykorzystuje się
przede wszystkim w
przypadkach
owrzodzeń goleni o
rożnej etiologii ,
stopy cukrzycowej
oraz odleżyn.

SONOTERAPIA



Zabiegi prowadzi się za pomocą zmiennej fali ultradźwiękowej o

współczynniku wypełnienia okresu 1/5 (czas impulsu – 2 ms, czas

przerwy – 8 ms) i częstotliwości 1 MHz. Wykorzystuje się gęstość o

mocy 0,5 W/cm2. Zabiegi wykonuje się według metody immersyjnej

i stacjonarnej.



W tym celu używa się plastikowego pojemnika z wodą o

temperaturze około 34°C. Pacjent wkłada kończynę do pojemnika

(owrzodzenie

musi znaleźć się pod wodą). Głowica ultradźwiękowa za pomocą

specjalnego statywu znajduje się również wewnątrz w odległości 2-

5 cm od owrzodzenia. Stosuje się głowicę o powierzchni 10 cm2.



Czas trwania pojedynczego zabiegu zależy od wielkości ubytku.

Owrzodzenie o powierzchni 5 cm2 (lub mniejszej) powinno być

poddawane działaniu fali ultradźwiękowej przez 5 minut – czas

wydłuża się o minutę dla każdego kolejnego 1 cm2 powierzchni

ubytku.



Owrzodzenia o powierzchni większej niż 20 cm2 są dzielone na

dwie części i poddane osobnym zabiegom o podobnym czasie.

Sonoterapię prowadzi się raz dziennie, 6 razy w tygodniu (od

poniedziałku do soboty) przez 7 tygodni. W przypadku niepełnego

wyleczenia terapię można powtórzyć po 1-2-miesięcznej przerwie.

LASEROTERAPIA



W leczeniu przewlekłych ran najczęściej wykorzystuje się lasery

nisko- i średnioenergetyczne o mocy wyjściowej do 400 mW (zwykle

od 10 mW do 120 mW).



Do najpopularniejszych zalicza się helowo-neonowy (He-Ne) o

długości fali 632,8 nm, galowo-aluminiowo-arsenowy (GaAlAs) o

długości fali 810 nm, 820 nm i 830 nm, a także galowo-arsenowy

(GaAs) o długości fali 904 nm. Nieco rzadziej korzysta się z lasera

rubinowego (Rb) o długości fali 694 nm. Stosuje się wiązkę ciągłą lub

impulsową (do 5000 Hz).



W większości przypadkow optymalna dawka promieniowania

leczniczego zawarta jest w granicach 1-10 J/cm2 (na ogół 4 J/cm2).

Wiązka laserowa omiata powierzchnię w ruchu złożonym: z

częstotliwością 20 Hz w osi pionowej i z częstotliwością 0,5 Hz w osi

poziomej.



Moc średnia promieniowania po przejściu przez układ optyczny

skanera w odległości 50 cm od niego wynosi 65 mW. Częstotliwość

przemiatania wiązki przez skaner wynosi 0,5 Hz, a skaner powinien

być umieszczony w odległości 50 cm od powierzchni rany.



Czas zabiegu zależny jest od wielkości każdego z ubytków i

regulowany tak, by przy podanej wyżej mocy średniej otrzymać dawkę

4 J/cm2. Zabiegi prowadzi się raz dziennie, przez 6 dni w tygodniu w

ciągu całej serii leczniczej. Czas leczenia wynosi 7 tygodni.

ELEKTROTERAPIA WYSOKONAPIĘCIOWA



Wartość napięcia wynosi tu zwykle od 100 V do 150 V, ale czasem może
sięgać nawet 500 V. Najbardziej charakterystycznym kształtem przebiegu
leczniczego są dwa trójkątne, szybko po sobie następujące impulsy
monofazowe, zwane impulsem podwójnym, choć niekiedy spotyka się
również impulsy pojedyncze lub dwufazowe.



Czas trwania typowego impulsu zwykle zamyka się w granicach 5-200 μs, a
częstotliwość w zakresie 1-125 Hz. Elektrostymulację wysokonapięciową z
powodzeniem wykorzystuje się w zachowawczym leczeniu przewlekłych
ran. W przebiegu leczniczym stosuje się podwójne impulsy pulsujące o
łącznym czasie trwania 0,1 ms i częstotliwości 100 Hz. Wartość napięcia
wynosi około 100 V.



Stymulację przeprowadza się prądem, który nie wywołuje efektów
ruchowych, a jedynie odczucie mrowienia. Elektroda czynna powinna być
dopasowana wielkością do rozmiaru rany i układana na podkładzie z gazy
nasączonej solą fizjologiczną bezpośrednio na powierzchni ubytku.



Elektrodę bierną w przypadkach ubytków (owrzodzenia żylne, tętnicze lub
mieszane, stopa cukrzycowa) zlokalizowanych na podudziu lub stopie
mocuje się nad stawem kolanowym, na przedniej powierzchni uda pacjenta.

CD ELEKTROTERAPII



Natomiast w przypadkach zmian (odleżyn) w okolicy

pośladkow lub kości krzyżowej elektroda bierna jest ułożona

na tylnej stronie uda, powyżej dołu podkolanowego. W

wypadku odleżyn w okolicy łopatki elektrodę bierną należy

umiejscowić po tej samej stronie tułowia, na wysokości

odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa.



Z kolei jeśli odleżyna znajduje się na potylicy, elektroda

bierna powinna być ułożona na łopatce. Zabieg trwa 50

minut; przeprowadza się go raz dziennie, przez kolejne 6 dni

w tygodniu w ciągu całej serii leczniczej. Leczenie rozpoczyna

się każdorazowo od stymulacji katodowej, ktorą prowadzi się

aż do oczyszczenia się ubytku z wydzieliny ropnej.



Czas jej trwania wynosi na ogół 2 tygodnie. Następnie należy

rozpocząć stymulację anodową, kontynuując ją przez 5

tygodni. Całkowity czas trwania leczenia powinien wynosić 7

tygodni (w przypadkach niepełnego zagojenia można

powtorzyć terapię po 1-2 miesiącach przerwy).

Dziękujemy za uwagę.
Katarzyna Kwiecińska
Jagoda Krużyńska