Edyta Sadowska

Wydział Nauk Medycznych

Pielęgniarstwo I ^o , rok akademicki II, Semestr IV, Grupa 5

Opiekun pracy: mgr pielęgniarstwa Ewa Doroszkiewicz

Kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej WNM Olsztyn – Prof. Dr hab. n. med. Jadwiga Snarska

NOWOCZESNE METODY LECZENIA RAN

L.p.	Grupy nowoczesnych opatrunków	Charakterystyka	Przykładowe opatrunki	Charakterystyka poszczególnych opatrunków	Zdjęcie
1.	Błony półprzepuszczalne poliuretanowe – tak zwana folia	Są to opatrunki, które izolują ranę, zapewniają wilgotne środowisko oraz podtrzymują inne opatrunki. Błona poliuretanowa obecnie przeznaczona jest głownie do opatrywania ran chirurgicznych, miejsc pobrania skóry do przeszczepu i innych zmian powierzchniowych. Cechą charakterystyczną tych opatrunków jest wysoki stopnień adhezji i przylegania do powierzchni rany oraz otaczającej ją skóry. Zewnętrzna warstwa jest nieprzepuszczalna dla drobnoustrojów i wody, pomimo to umożliwia parowanie z powierzchni rany. Błona ta jest przezroczysta co umożliwia obserwowanie proces gojenia się rany. Łatwo ją usunąć, bez naruszenia powierzchni rany i pozostawienia elementów opatrunku w jej łożysku.	Bioclusive® (Systagenix) Hydrofilm® (Hartman) Medisorb®F (Matopat) Opsite™ (Smith&Nephew) Suprasorb®F (Lohmann&Rauscher) Dermafoil® (Batist)	Suprasorb®F (Lohmann&Rauscher) –jest to półprzepuszczalny opatrunek z foli poliuretanowej, elastyczny, cienki, wytrzymały. Może pozostać na ranie od 5 do 7 dni. Dostępny jest w 7 rozmiarach. Jako opatrunek wtórny stosowany jest przy martwicy suchej i rozpływanej, przy ziarninowaniu i ranach zainfekowanych. Jako opatrunek wskazany przy naskórkowaniu. Medisorb®F (Matopat) – jest to poliuretanowy wierzchni opatrunek foliowy, cienki i elastyczny. Jest samoprzylepny. Dostępny w 2 rozmiarach. Wskazany do użycia przy naskórkowaniu. Bioclusive®(Systagenix)- jest to przezroczysty z folii poliuretanowej. Zalecany jest do ran ziarninujących i naskórkujących płaskich. Jako opatrunek wtórny, gdy uszkodzenie obejmuje wszystkie warstwy skóry, drąży do mięśni i obejmuje kości i stawy. Dostępny jest w 5 rozmiarach.	1) 2) 3)
2.	Hydrożele	Opatrunki te są w postaci żelu amorficznego lub w postaci płytek –uwadniają i rozpuszczają martwicę w ranie, pomagają utrzymać wilgotne środowisko, ułatwiają proces autolizy. Hydrożele mają niską chłonność wydzieliny, mogą pozostać na ranie do 3 dni (niektóre do 7 dni). Opatrunki te magazynują wodę (>90%) i dzięki tym właściwościom pozwalają zapewnić intensywne nawilżanie i nawodnienie suchej rany, co wspomaga rozpuszczenie się strupa czy też czarnej martwicy. Równocześnie hydrożele wspomagają procesy lityczne zachodzące w ranie. Opatrunki te przeznaczone są do ran trudno gojących się (jak odleżyny, owrzodzenia podudzia, zgorzel cukrzycowa), znajdujących się w fazie ziarninowania i epitelizacji. Polecane są także do oparzeń 2.stopnia, otarć, ran pooperacyjnych oraz do pokrywania miejsc pobrania przeszczepów w praktyce transplantacji skóry.	Octenilin® żel (Schulke) Aqua-Gel® (Kikgel) Cadesorb®(Smith&Nephew) Granugel® (ConvaTec) Hydrosorb®gel (Hartmann) Hydrosorb® przezroczysty (płytka) (Hartmann) Intrasite™ gel (Smith&Nephew) Intrasite™ conformable (Smith&Nephew) Medisorb® (Matopat) Nu-gel® (Systagenix) Prontosan®żel (BBraun) Purilon®gel (Coloplast) Sorbact®gel (Symphar ) Suprasorb®G (Lohmann&Rauscher) Tegaderm®Hydrogel (M3)	Sorbact®gel (Symphar )- jest to włóknina nasączona hydrożelem. Wskazana do użycia na rany suche i o małym wysięku. Dostępny jest w 2 rozmiarach. Intrasite™ conformable (Smith&Nephew)- Jest to opatrunek z włókniny z hydrożelem. Zalecany jest na rany powierzchowne i głębokie. Nawilża i oczyszcza, rozpuszcza strupy, złogi i martwicę. Dostępny w 3 rozmiarach. Tegaderm®Hydrogel (M3)- jest to amfoteryczny hydrożelowy wypełniacz do leczenia ran. Zapewnia on optymalną wilgotność w ranie, przyspieszając samooczyszczanie się rany w procesie autolizy. Prontosan®żel (BBraun)- jest to preparat z grupy lawaseptyków. Przyspiesza gojenie się ran. Można go ogrzać do temperatury ciała. Nie należy go stosować na rany uprzednio leczone antybiotykami lub innymi preparatami odkażającymi oraz podczas ciąży i laktacji. Dostępny w opakowaniach 350 ml i 10 ml oraz jako żel amfoteryczny. Nu-gel® (Systagenix)- jest to hydrożel z alginatem. Ułatwia oczyszczanie ran, nadaje się na każdy rodzaj ran. Wymaga wymiany co około 1 -3 dni. Dostępny w 2 gramaturach.	4) 5) 6) 7) 8)
3.	Opatrunki hydrokoloidowe –tak zwane hydrokoloidy	Są to opatrunki okluzyjne w postaci płytek i past, które utrzymują wilgoć i chronią ranę termicznie. Wspomagają usuwanie tkanki martwiczej, mają niską chłonność wydzieliny – mogą pozostać na ranie od 1 do 7 dni. Zewnętrzna warstwa jest półprzepuszczalna. Chroni ona ranę zarówno przed zabrudzeniem, jak i przed wniknięciem drobnoustrojów chorobotwórczych. Warstwa wewnętrzna jest aktywna. Zawiera ona hydrofilowe cząsteczki karboksymetylocelulozy, które zawieszone są w hydrofobowej masie pektyny i żelatyny. Tworzą one substancję koloidową, która w kontakcie z wysiękiem z rany pęcznieje przez co zamienia się w żel. Hydrokoloidy ułatwiają utrzymanie stałej temperatury w ranie zbliżonej do temperatury ciała i lekko kwaśnego pH. Warunki te wpływają pobudzająco na procesy zachodzące na kolejnych etapach gojenia: oczyszczania, proliferacji i naskórkowania. Właściwości tych opatrunków pozwalają również na zmniejszenie dolegliwości bólowych związanych z raną nie tylko dzięki wilgoci ograniczającej pobudzanie włókien nerwowych, ale również dzięki kwaśnemu pH, które obniża produkcję prostaglandyny PGE2 uwrażliwiającej zakończenia nerwowe. Opatrunki hydrokoloidowe są skuteczne w leczeniu ran słabo i średnio sączących, w każdej fazie gojenia, znajdujących się w końcowej fazie oczyszczania oraz na etapie budowania nowej tkanki.	Comfeel® (Coloplast) Comfeel®Plus (Coloplast) Granuflex® (ConvaTec) Granuflex®Extra Thin (ConvaTec) Granuflex®Signal (ConvaTec) Granuflex®pasta (ConvaTec) Hydrocoll® (Hartmann) Hydrocoll® Thin (Hartmann) Medisorb®H (Matopat) Suprasorb®H (Lohmann&Rauscher) Tegaderm®Hydrokoloid (3M) Tegaderm®Hydrokoloid Thin (3M) Tielle® (Systagenix)	Granuflex®Signal (ConvaTec)- jest to hydrokoloid, który ogranicza i wchłania nadmiar wysięku. Dostępny jest w 3 rozmiarach i w anatomicznych kształtach. Hydrocoll® (Hartmann)- jest to okluzywny hydrokoloid. Zalecany w fazie ziarninowania i naskórkowania, w przypadku ran z umiarkowanym i małym wysiękiem. Występuje w wersji: Thin – cieńszy dla ran naskórkujących; Sacral –na okolicę kości krzyżówej; Concave –na pięty i łokcie. Może pozostać na ranie maksymalnie 7 dni. Suprasorb®H (Lohmann&Rauscher)- opatrunek hydrokoloidowy, okluzyjny. Pobudza on proces ziarninowania i epitelizacji. W kontakcie z wydzieliną pęcznieje tworząc żel. Medisorb®H (Matopat)- jest to opatrunek hydrokoloidowy z cienką warstwą pianki poliuretanowej, na rany suche do średnio wydzielających. Jest bakteriostatyczny i samoprzylepny. Można go zakupić w 3 rozmiarach.	9) 10) 11) 12)
4.	Dekstranomery	Są to polisacharydy w postaci proszku. Po połączeniu z wysiękiem zmieniają się w żel. Są mocno chłonące, oczyszczające, zapobiegające maceracji okolicznych tkanek. Stosujemy je tylko w metodzie „pod gazik”. Mogą pozostać na ranie 1-2 dni. Stosuje się je do bezpośredniej aplikacji na powierzchnię rany i wymagają pokrycia opatrunkiem osłaniającym (np. hydrokoloidem lub pianką poliuretanową). Siatka hydrofilowych makrocząsteczek pokrywających ranę ma znaczne właściwości chłonne i oczyszczające – wchłaniają wysięk wraz z drobnoustrojami, ropą, obumarłymi elementami komórkowymi, toksynami i mediatorami zapalenia. Oczyszczające działanie dekstranomerów niekiedy wspomagane jest poprzez dodanie do nich związków wykazujących działanie bakteriobójcze, np. dodanie kadeksomeru jodu -który uwalnia na powierzchni rany jodynę. Opatrunki te zaleca się do stosowania w leczeniu ran głębokich, zanieczyszczonych, a także zainfekowanych owrzodzeń.	Acudex® (Teva Pharmaceutical Debrisan® Iodosorb™ (Smith&Nephew)	Iodosorb™ (Smith&Nephew)- jest to opatrunek kadeksomerowy z jodyną w postaci maści lub proszku do ran z dużym lub bardzo dużym wysiękiem. Oczyszcza ranę z martwicy. Redukuje ból, obrzęk i nieprzyjemny zapach. Debrisan®- zbudowane z dekstranomerów o średnicy 0,2 mm, występujące również w postaci pasty utworzonej na bazie glikolu propylenowego;	13)
5.	Opatrunki alginianowe –tak zwane alginiany	Stanowią je mocno chłonące, miękkie włókna alginianu sodowego. Opatrunki te są dostępne w postaci płytek lub taśmy. Są łatwe do zwijania, można je przecinać, zwijać – zawsze w warunkach sterylnych, dostosowując je do kształtu rany. Po kontakcie z wydzieliną zamieniają się w żel. Przeznaczone są do stosowania na rany czyste i krwawiące (wg niektórych producentów także na martwicę rozpływną). Mogą pozostać w ranie do 7 dni. Dzięki luźnej i miękkiej strukturze włókien alginiany dopasowują się do różnych typów ran, są również przydatne do ich tamponowania. Opatrunek ma dobre właściwości chłonne. Potrafią pochłonąć wysięk w ilości nawet 18-krotnie przekraczającej własną masę, co spowoduje wytworzenie wokół każdego włókna żelu, który wiąże zarówno wysięk, jak i znajdujące się w nim bakterie. Zjawisko żelowania i pęcznienia jest wynikiem wymiany jonów wapniowych z powierzchni włókien opatrunku na jony sodu znajdujące się w wydzielinie. Na powierzchni rany powstaje wilgotna, hydrofilowa warstwa utrzymująca ciepłe, sprzyjające gojeniu środowisko. Opatrunek alginianowy poddaje się procesowi wiązania, co zwiększa wytrzymałość płytki/sznura po nasiąknięciu i znacznie niweluje ryzyko pozostawienia włókien w łożysku rany. Opatrunki alginianowe są przeznaczone do leczenia ran średnio i silnie sączących się. A w szczególności do zaopatrywania wszelkich ran, zwłaszcza ran głębokich, szczelinowych, ostrych i przewlekłych oraz klinicznie zakażonych, znajdujących się w fazie oczyszczania i ziarninowania. Najczęściej znajdują one zastosowanie przy: owrzodzeniu podudzia, odleżynach, zgorzeli cukrzycowej, ropniach, czyrakach, oparzeniach oraz trudnych do opatrywania ran w traumatologii oraz w chirurgii nowotworowej.	Allevyn™M (Smith&Nephew) Algisite™M (Smith&Nephew) Algosteril® (Systagenix) Aquacel® (Conva Tec) Fibracol (Systagenix) Kaltostat® (ConvaTec) Medisorb®A (Matopat) Silvercel® (Systagenix) Sorbalgon® (Hartmann) Suprasorb®A (Lohmann&Rauscher) Tegaderm®Alginate (3M) Trionic® (Systagenix)	Algisite™M (Smith&Nephew)- jest to opatrunek z alginianami wapnia dla ran o umiarkowanym i obfitym wysięku. Po połączeniu z wydzieliną tworzy żel. Występuje w wersji ze srebrem – Ag. Dostępny jako kompres (w 3 rozmiarach) i jako tamponada. Algosteril® (Systagenix)- alginian wapnia. Wskazany do stosowania do ran ze średnim i dużym wysiękiem. Można go przycinać. Wymaga opatrunku wierzchniego. Na ranie może pozostać do 5 dni. Dostępny jest w 4 rozmiarach. Suprasorb®A (Lohmann&Rauscher)- jest to opatrunek z alginianu wapnia. Stosowany jest do ran w fazie wysięku i ziarninowania. Pochłania nadmiar wysięku i oczyszcza dno rany. Może pozostać na ranie maksymalnie od5 do 7 dni. Wymaga pokrycia opatrunkiem wtórnym. Dostępny w 3 rozmiarach i w formie tamponady do ran głębokich. Sorbalgon® (Hartmann)-opatrunek z włókien algnianów wapnia. Stosowany do ran z dużym wysiękiem, krwawiących i także zakażonych. W kontakcie z wydzieliną tworzy żel, w którym zatrzymuje drobnoustroje. Można go ciąć. Wymaga założenia opatrunku wtórnego. Zmianę opatrunku należy wykonać po całkowitym wycelowaniu. Opatrunek na ranie może pozostać nie dłużej niż 7 dni.	14) 15) 16) 17)
6.	Opatrunki poliuretanowe – tak zwane pianki	Są to opatrunki piankowe o strukturze gąbki. Są mocno chłonące, oczyszczają ranę, izolują bakterie. Na ranie mogą pozostać od 1 do 5 dni. Dostępne są one w wersji z półprzepuszczalną błoną poliuretanową – samoprzylepne lub nieprzylepne oraz bez folii. Mają strukturę hydrokomórkową która pozwala w wydajny sposób wchłaniać nadmiar płynu wysiękowego ( czasem nawet wielokrotność swojej własnej masy), zachowując jednocześnie w dnie rany niezbędną ilość wilgoci. Na zewnętrznej stronie zastosowano półprzepuszczalną folię poliuretanową umożliwiającą, z jednej strony, wymianę gazową(odparowywanie wody),z drugiej zaś stanowią szczelną barierę dla bakterii i ciał obcych z zewnątrz, co przyczynia się do szybkiego i bezbolesnego leczenia rany przy zachowaniu wilgotnego środowiska. Poliuretanowa warstwa stykająca się z raną w formie pianki zapobiega przywieraniu okładu do powierzchni rany i umożliwia szybką i bezbolesną zmianę opatrunku, jednocześnie pobudza proces ziarninowania. Wskazaniem do stosowania są: nieobjęte zakażeniem rany trudno gojące się(np. owrzodzenia podudzi, odleżyny, zgorzel cukrzycowa), z wysiękiem od obfitego do umiarkowanego, znajdujące się w końcowym etapie fazy oczyszczania oraz na etapie budowania nowej tkanki, oparzenia do stopnia II a, przeszczepy skóry, miejsca pobrania przeszczepu skórnego, obszerne otarcia naskórka lub zdarcia skóry.	Advazorb™Border (Kikgel) Advazorb™Plus (Kikgel) Allevyn™ (Smith&Nephew) Biatain® (Coloplast) Cavi-care ™– płynny dwuskładnikowy (Smith&Nephew) CombiDerm®(ConvaTec) Cutinowa™Hydro (Smith&Nephew) Episil™Absorbent (Kikgel) HydroTac® (Hartmann) Medisorb®P (Matopat) Mepilex®(3M) PermaFoam® (Hartmann) PermaFoam® Cavity (Hartmann) PolyMem® (QuadraCare) Suprasorb®P (Lohmann&Rauscher) Tegaderm® Foam (3M) Tegaderm®Foam Adhesive (3M) Tegaderm® (3M) Versiva®XC (ConvaTec)	Biatain® (Coloplast)- jest to opatrunek poliuretanowy (piankowy) w wersji przylepnej i nieprzylepnej. Wskazany do stosowania na rany z dużym wysiękiem, typu owrzodzenia czy odleżyny. Może na ranie pozostać do 7 dni. HydroTac® (Hartmann)- jest to kombinacja opatrunku piankowego z hydrożelem chroniącym ziarninę i naskórek. Wskayanz do stosowania na rany z umiarkowanym i małym wysiękiem. Wersja Comfort wyposażona jest w folię samoprzylepną. Zmiana opatrunku zależna jest od stanu rany. Nie może pozostawać na niej dłużej niż 4 dni. PolyMem® (QuadraCare)- opatrunek zawiera surfaktant F68, glicerynę i superabsorbent. Opatrunek oczyszcza ranę, wykazuje działanie przeciwbólowe. Nie wymaga stosowania dodatkowego leków. Jest to opatrunek wielofunkcyjny stosowany w monoterapii leczenia ran. Może pozostać na ranie do 7 dni. Cutinowa™Hydro (Smith&Nephew)- jest to hydroselektywny opatrunek z żelu poliuretanowego. Do ran o umiarkowanym i silnym wysięku, z zewnętrzną folią poliuretanową, półprzezroczysty. Można go docinać do wielkości rany. Może pozostać na ranie do 7 dni. Dostępny w 3 rozmiarach.	18) 19) 20) 21)
7.	Opatrunki antybakteryjne – złożone i opatrunki pochłaniające zapach	Są to opatrunki, które zawierają srebro metaliczne albo nanokrystaliczne, albo jony srebra lub inne preparaty antybakteryjne (oktenidynę). Mogą one zawierać też węgiel aktywowany, co pozwala zwalczyć nieprzyjemny zapach. Prawie wszystkie są chłonące. Mogą pozostać w ranie 3 do 14 dni. Opatrunki złożone są zwykle kombinacją kilku ułożonych warstwowo opatrunków podstawowych, np. połączenie hydrokoloidu z pianką poliuretanową lub trzy kolejne warstwy: hydrokoloidowa, z włókien hydrofibre zwiększających chłonność płytki i pokrywająca z zewnątrz warstwa poliuretanowa. Opatrunki złożone czasem zawierają srebro, które jest skutecznym czynnikiem pozwalającym zwalczyć szerokie spektrum drobnoustrojów i działa już w niewielkich stężeniach. W procesie gojenia rany najkorzystniejszy wpływ mają opatrunki uwalniające jony srebra i utrzymujące wilgotne środowisko gojenia. Stosowane są na rany przewlekłe, zainfekowane, owrzodzenia z martwicą, wydzieliną ropną i nieprzyjemnym zapachem, owrzodzenia podudzi, odleżyny, owrzodzenia nowotworowe i przetoki kałowe.	Octenilin® żel (Schulke) Actioat™ (Smith&Nephew) Actilite™ (Kikgel) Actisorb® plus (Systagenix) Activon™ tube(Kikgel) Activon™Tulle (Kikgel) Allevyn™Ag (Smith&Nephew) Algisite™Ag (Smith&Nephew) Algivon™ (Kikgel) Aquacel®Ag (Conva Tec) Atrauman®Ag (Hartmann) Biatain®Ag (Coloplast) Carboflex®(ConvaTec) Inadine® (Systagenix) Medisorb®Silver Pad (Matopat) Medisorb®Silver (Matopat) Mepilex®Ag (3M) PolyMem®Silver (QuadraCare) Silvercel® (Systagenix) Sorbact®(Symphar) Suprasorb®A+Ag (Lohmann&Rauscher) Tegaderm®Alginate Ag (3M) Viwaktiv®Ag (Lohmann&Rauscher)	Octenilin® żel (Schulke)- jest to hydrożel, antybakteryjny opatrunek w żelu z zawartością oktenidyny. Działa 24 godziny, ale zastosowany z opatrunkiem aktywnym nawet do 5 dni. Stosowany na rany z martwicą i oczyszczone z martwicy – na każdym etapie leczenia. Wskazany na rany ziarninujące, głębokie i powierzchowne o małym wysięku lub prawie suche. Biatain®Ag (Coloplast)- jest to opatrunek piankowy za srebrem do leczenia ran zakażonych(działanie przeciwbakteryjne wynosi do 7 dni). Opatrunek występuje w postaci nieprzylepnej. Aquacel®Ag (ConvaTec)- opatrunek przeciwbakteryjny z jonami srebra. Jest mocno chłonący, izoluje bakterie. Wymaga opatrunku wierzchniego. Dostępny w 3 rozmiarach oraz w taśmie – do ran jamistych i przetok. Vliwaktiv®Ag (Lohmann&Rauscher)- opatrunek z węgla aktywnego ze srebrem. Do zaopatrywania cuchnących, zainfekowanych ran. Dostępny do ran płaskich w 3 rozmiarach i w formie tamponady do ran głębokich i silnie sączących – 3 rozmiarach. Inadine® (Systagenix)- jest to opatrunek poliwinylo-jodowy. To opatrunek do ran zainfekowanych, powierzchniowych z małym i średnim wysiękiem. Wymieniamy go po zmianie koloru.	22) 23) 24) 25) 26)
8.	Opatrunki hydrowłókniste – technologia Hydrofiber®	Są to miękkie, mocno chłonące włókna, dostępne w postaci płytki lub taśmy. Opatrunek ten izoluje bakterie w ranie. Dostosowuje się do kształtu rany i zamienia się w żel. Stosowany jest w ranach z wydzieliną , również z infekcją. Może pozostać w ranie do 7 dni. Budowa i skład opatrunku hydrofibre znacznie zwiększają możliwość retencji. Rozbudowany mechanizm absorpcji zmniejsza ryzyko wypływania nadmiaru wysięku poza ranę i ogranicza związaną z tym macerację. Opatrunki są przeznaczone do wypełniania ran zanieczyszczonych, skolonizowanych, zaniedbanych i zagrożonych rozwojem infekcji. Gdy dodatkowo zawierają jony srebra, to wykazują działanie bakteriobójcze. Nie powinny być stosowane w leczeniu ran suchych i słabo sączących.	Aquacel® (ConvaTec)	Aquacel® (ConvaTec)- zbudowany jest z nietkanych włókien karboksymetylocelulozy. Jest mocno chłonący. Po zetknięciu z wysiękiem tworzy żel, który zatrzymuje wysięk. Wymaga wtórnego opatrunku. Dostępny w 3 rozmiarach i w taśmie – do ran jamistych i przetok. Może pozostać na ranie do 7 dni.	27)

Bibliografia:

1. Hartmann, Postępowanie w przypadkach ran powikłanych i trudno gojących się – Idea hydroaktywnego zaopatrywania ran, broszura reklamowa, 2011

2. Mrozowski,T., Opatrunki nowej generacji, Ogólnopolski Przegląd Medyczny, nr 8 /2008

3. Szkiler,E., Poradnik pielęgnacji ran przewlekłych, Warszawa, wyd. I, wydawnictwo Evereth, 2011

4. http://solutions.3mpoland.pl/wps/portal/3M/pl_PL/EU2/Country?WT.mc_id=www.3m.com/pl, 29.05.2012, godz. 11.50

5. http://www.nazdrowie.pl/artykul/opatrunki-na-odle-yny ,29.05.2012, godzina 11.20

6. http://www.biomedical.pl/zdrowie/leczenie-i-rodzaje-ran-opatrunki-na-rany-478.html , 29.05.2012, godzina 10.30

7. http://www.jnj.com/connect/, 29.05.2012, godzina 11.30

8. http://opatrunki.wordpress.com, 29.05.2012, godz. 18:30

9. http://poland.convatec.com/pl, 29.05.2012, godz.18:30

10. fotografie – źródło:

1. http://www.enfoquehospitalar.com.br/produtos/Suprasorb%C2%AE%20F, (29.05.2012, godz.19:00).

2. http://www.matopat24.pl/opatrunek_medisorb_f_10x12cm_-_5szt.html,146_438,1511,1, (29.05.2012, godz.19:01).

3. http://www.cardinal.com/us/en/distributedproducts/ASP/JJ2460.asp?cat=med_surg, (29.05.2012, godz.19:03).

4. http://www.ceneo.pl/2493084, (29.05.2012, godz.19:05).

5. http://www.servoprax.com/shop/what-we-offer/bandages-dressings-and-tapes/wound-dressings/intrasite-conformable-smith-nephew-01163, (29.05.2012, godz.19:07).

6. http://www.medicaldepartmentstore.com/Tegaderm-p/mmm91110.htm, (29.05.2012,godz.19:10).

7. http://www.am24.pl/4760,PRONTOSAN-zel-do-ran-30-ml, (29.05.2012, godz. 19:13).

8. http://www.huidziekten.nl/woundcare/keuzetabel/wondzorg/nugel.htm, (29.05.2012, godz. 19:15).

9. http://www.media-med.pl/produkt-447.html, (29.05.2012, godz. 19:20).

10. http://www.servoprax.com/shop/what-we-offer/bandages-dressings-and-tapes/wound-dressings/hydrocoll-hartmann-01171, (29.05.2012, godz. 19:25).

11. http://www.idealo.de/preisvergleich/OffersOfProduct/1040166_-suprasorb-h-hydrokolloid-verband-10-x-10-cm-standard-10-stk-lohmann-rauscher.html, (29.05.2012, godz.19:30).

12. http://opatrunki.wordpress.com/2011/08/26/opatrunek-hydrokoloidowy-sposob-uzycia/, (29.05.2012, godz.19:35).

13. http://global.smith-nephew.com/us/IODOSORB_GEL_IODINE_7739.htm, (29.05.2012, godz. 19:40).

14. http://www.allegromedical.com/wound-care-c541/algisite-m-calcium-alginate-dressing-2-x-2-p191547.html, (29.05.2012, godz.19:45).

15. http://medicalplus.pl/pl/p/Algosteril/416, (29.05.2012, godz.19:50).

16. http://www.sentrymedical.com.au/products/advanced-wound-care-dressings/suprasorb-a-sterile-calcium-alginate-heavily-exuding-superficial-deep-wounds/, (29.05.2012, godz.19:55).

17. https://www.edgepark.com/shopcatalog/item/ev49230000/wound-care-(advanced)/calcium-alginate-dressings/, (29.05.2012, godz.20:00).

18. http://www.shopwahl.ch/pflaster_verbaende.htm?marks=Coloplast, (29.05.2012, godz.20:05).

19. http://www.alertservices.com/hydrotacnon-adhesive.aspx, (29.05.2012, godz.20:10).

20. http://www.thefind.com/beauty/browse-ferris-polymem-wound-care-dressing, (29.05.2012, godz.20:15).

21. http://wound.smith-nephew.com/au/node.asp?NodeId=3974, (29.05.2012, godz.20:20).

22. http://aptekaslonik.pl/prod_info.php?c=&products_id=11399&n=octenilin-el-na-rany-20ml.html, (29.05.2012, godz. 20:25).

23. http://www.doz.pl/apteka/p27-Biatain_Ag_opatrunek_piankowy_nieprzylepny_10_x_10_3550_1_szt, (29.05.2012, godz. 20:30).

24. http://poland.convatec.com/pl/oppol-oppolhome/cvtop-home/0/home/0/1783/3367/default.html, (29.05.2012, godz.20:35).

25. http://www.medigo.pl/apteczki-i-materialy-opatrunkowe/vliwaktiv-ag-10x10-cm-1-sztuka-tamponada-z-wegla-aktywnego-ze-srebrem, (29.05.2012, godz. 20:40).

26. http://www.nu-careproducts.co.uk/dressings.htm, (29.05.2012, godz. 20:45).

27. http://www.dressings.org/Dressings/aquacel.html, (29.05.2012, godz. 20:50).