Niszcząca i

budująca

działalność

morza

i formy

wybrzeża

Wybrzeże - wąski pas po obu stronach

linii brzegowej, zarówno od strony

lądu, jak i strony morza, na który ma

wpływ rzeźbotwórcza działalność mórz

i oceanów (m.in. fal morskich,

pływów, pradów przybrzeżnych).

Ze względu na to czy działalność ta

jest niszcząca czy budująca się,

wyróżnia się wybrzeża niszczone

(czyli wybrzeża wysokie), wybrzeża

narastające (czyli niskie) oraz

wybrzeża wyrównywane (tj. w

niektórych miejscach niszczone, w

niektórych narastające).

Niszcząca

działalność morza

Wybrzeża wysokie wnoszą się stromo na

dużą wysokość ponad poziom wody, o dnie

głębokim. Działanie fali przyboju prowadzi do

podcinania brzegu, obrywania się podciętych

stoków i powstawania stromych ścian,

zwanych klifem. Ściany te nadal atakowane

przez morze cofają się, a u ich podnóża

rozbudowuje się platforma brzegowa.

Wybrzeża te powstają w wyniku zanurzania

obszarów wyżynnych lub górskich.

Wśród wybrzeży wysokich

wyróżnia się wybrzeża :

- dalmatyńskie

- riasowe

- fiordowe

- limanowe

- klifowe

- szkierowe

Wybrzeże

dalmatyńskie

- utworzone jest w wyniku

zalania silnie

rozczłonkowanych

grzbietów górskich

równoległych do wybrzeża

(np. wybrzeże adriatyckie,

chorwackie).

Przykład wybrzeża

dalmatyńskiego -

Dalmacja

(Chorwacja), Morze

Adriatyckie

wybrzeże

dalmatyńskie w

okolicach Kardeljeva

w Chorwacji

Wybrzeże riasowe

- powstaje w wyniku zalania

dolin starych grzbietów

górskich prostopadłych do

wybrzeża (np.

wybrzeża w Irlandii, Francji,

Portugalii).

Przykład wybrzeża

riasowego

Wybrzeże fiordowe

- tworzą się w wyniku

zalania U -

kształtnych górskich dolin

polodowcowych

(np. wybrzeże w Norwegii).

Wybrzeże w Norwegii

Wybrzeże

limanowe

- tworzą się gdy wałami

piaszczystymi odcinane

są lejkowate ujścia rzek

(np.wschodnie wybrzeże

Morza Czarnego).

Wybrzeże

limanowe

Wybrzeże klifowe

- utworzone w wyniku

niszczenia przez fale

morskie zboczy wyżyn

lub wysoczyzn

(wybrzeże Morza

Bałtyckiego).

Klif w Gdyni -Orłowie Plaża u
podnóża klifu

Wybrzeże

szkierowe

- powstaje przez zalanie

setek małych skalistych

wysepek wygładzonych

wcześniej przez lądolód (

wybrzeże Szwecji,

Finlandii).

Szkierowe wybrzeże w

środkowej Szwecji

Budująca działalność

morza.

Wybrzeża płaskie, niskie powstały wskutek

działalności akumulacyjnej. Strefa brzegowa tych

wybrzeży jest stale zalewana przez fale i nosi nazwę

plaży.

W obrębie plaży i płytkiego morza stale odbywa się

przemieszanie materiału przez fale i prądy

przybrzeżne - tworzą się płycizny i szerokie

rozbudowane plaże - na linii brzegowej słabo

rozwiniętej.

Wybrzeża płaskie o dobrze rozwiniętej linii brzegowej

wygląd swój zawdzięczają dominującym prądom

przybrzeżnym.

Wśród wybrzeży niskich

wyróżniamy wybrzeża :

- mierzejowe

- lagunowe

- koralowe

-namorzynowe

Wybrzeża

mierzejowe

- powstałe w wyniku

działalności prądów

przybrzeżnych, które

tworzą mierzeję i zalewy .

Mierzeja Helska z

częścią Pobrzeża

Kaszubskiego -

zdjęcie satelitarne

Landsat.

Widoczne

piaskowe nanosy

na dnie Zatoki

Puckiej.

Wybrzeża

lagunowe

-

utworzone w wyniku

odcięcia płytkiej zatoki

(laguny) przez wynurzoną,

piaszczystą przybrzeżną

ławicę (lido) np. wybrzeże

Adriatyku - okolice

Wenecji.

Przykład laguny w

Zatoce

Meksykańskiej

Laguna Lekki w

Nigerii -

charakterystyczny

przykład wybrzeża

lagunowego

Wybrzeża

koralowe

- rafowe - w strefie ciepłej, budują się

korale i inne zwierzęta morskie o

szkielecie wapiennym, a żyjących na dnie

blisko brzegu; niedaleko brzegu tworzy

się bariera - rafa koralowa, która nie

pozwala na niszczenie wybrzeży.

Największa rafa koralowa ciągnie się

wzdłuż wschodnich wybrzeży Australii -

jest to wielka rafa koralowa, sięgająca ok.

2000 km.

Wschodnie wybrzeże

Australii niedaleko

Brisbane.

Wybrzeża

namorzynowe

- występują tylko w strefie ciepłej,

gdzie nad brzegami rosną słonolubne

lasy namorzynowe, odsłaniające się w

czasie odpływu korzenie drzew

rosnących nawet na obszarze

płytkiego dna morskiego, chronią

brzeg przed niszczącą działalnością

fal (inaczej mangowe).

Przykład wybrzeża
namorzynowego

Dziękuję

za

uwagę !