Działalność morza
Rzeźbotwórcza działalność morza obejmuje wybrzeże.
Brzeg morski - granica między morzem a lądem.
Oceanologia - bada morza i oceany.
Klif - bardzo stromy brzeg morza.
Abrazja - niszcząca działalność morza. Fala powoduje rozdrobnienie, odrywanie skał budujących brzeg. Z uderzeniem fali współpracuje powietrze (rozprężające gdy fala się cofa).
Abrazja zależy od odporności skał budujących wybrzeże:
Najmniej odporne - piaski, iły, margle.
Najbardziej odporne - skały krystaliczne.
Nisza abrazyjna - powstaje i powiększa się w wyniku wielokrotnych uderzeń fali.
Wybrzeże klifowe:
Polska, Normandia, WB, Australia.
Wysokie wybrzeże.
Rodzaje wybrzeży wysokich „zanurzonych”, cofających się:
Riasowe
Dalmatyńskie
Fiordowe
Powstały w wyniku podniesienia się poziomu morza i zalanie przez nie obszarów górskich.
Ad.1. Wybrzeże riasowe
Powstało w wyniku zalania pasm górskich ułożonych prostopadle lub ukośnie do linii brzegowej.
Dawne doliny górskie to dziś zatoki morskie.
Od hiszp.. ria - zatoka.
Hiszpania, Grecja, Irlandia.
Ad.2. Wybrzeże dalmatyńskie (kanałowe, podłużne)
Powstało w wyniku zalania pasm górskich ułożonych równolegle do linii brzegowej
Chorwacja, Kalifornia.
Ad.3. Wybrzeże fiordowe
Rezultat zalania dolin polodowcowych.
Fiordy są głębokie i długie.
Norwegia, Kanada, Grenlandia.
Wybrzeże szkierowe- zatopienie przez morze małych wysepek. Wysepki są porozdzielane cieśninami. Szkocja, Finlandia, Alaska.
Wybrzeża niskie - plażowe.
Mierzeja Wiślana - efekt budującej działalności morza. Powstała z osadów (przyniesionych przez prądy przybrzeżne), który usypały piaszczysty wał (kosa, mierzeja).
Zalew - zatoka odcięta od morza.
Jezioro przybrzeżne - powstaje gdy mierzeja odetnie zatokę od morza. Np. Gardno, Jamno.
Wybrzeże mierzejewo-zalewowe - wybrzeże, na którym tworzą się mierzeje. Jest niskie, na którym są akumulowane osady. Powstanie: wynik działalności prądów przybrzeżnych.
Wybrzeże akumulacyjne- wybrzeże, na którym są akumulowane osady.
Wybrzeże lagunowe
Ma lido - piaszczysty wał od strony morza, który odcina część zatoki. Powstaje wówczas laguna (słabo zasolona). Z czasem się wypływa i tworzą się na niej wyspy.
Wynik akumulacyjnej działalności fal morskich.
Wenecja, Zatoka Wenecka.
Wybrzeże wyrównane - rezultat cofnięcia wybrzeża wysokiego i nadbudowania niskiego. W Polsce i Francji.
Wyspy koralowe (atole) - są wynikiem działalności koralowców. Bermudy, Bahama, Fidżi.
Koralowce- organizmy żyjące w ciepłych, czystych i zasolonych wodach. Budują rafę.
Zabezpieczenia wybrzeża:
Falochron
Ostrogi
Opaska brzegowa
Metalowe siatki z kamieniami
Sztuczne zatoki.