Katalog rzeczowy

(treściowy)

• Zawiera spis wszystkich dokumentów

(zbiorów) bibliotecznych. Jego

podstawą jest możliwie wyczerpujący

opis treści dokumentu.

W zależności od tego, czy za

najważniejszą cechę katalogowanego

dzieła zostanie uznany jego

przedmiot, czy sposób w jaki

przedmiot ten ujęto, wyróżnia się

dwa rodzaje katalogów rzeczowych:

• 1. katalogi tematowe, w skład

których wchodzą:

•

katalog przedmiotowy

,

•

katalog klasowy

,

• katalog krzyżowy;

Katalog przedmiotowy

• Rodzaj katalogu rzeczowego. Karty

uporządkowane są alfabetycznie
według nagłówków przedmiotowych,
tj. tematów lub tematów z
określnikami.

• Wyróżnia się tematy:
• przedmiotowe ogólne, np.: Człowiek,

Koń, Słońce;

przedmiotowe jednostkowe:

- osobowe, np.: Adam Mickiewicz,

- geograficzne i topograficzne, np.
Niemcy, Warszawa,
- nazwy wydarzeń historycznych,
np.: Druga Wojna Światowa,
- instytucji i organizacji, np. Unia
Europejska, Polska Akademia Nauk,
- dzieł zbiorowych i anonimowych,
np.: Wielka Encyklopedia Powszechna;

• przedmiotowe klasowe (nazwy

dziedzin), np.: Ekonomia, Transport;

• przedmiotowe formalne (nazwy

określające formę piśmienniczą lub
wydawniczą dokumentu), np.
Powieść, Czasopismo.

• Jeśli temat w sposób

niewystarczający określa dzieło,
stosowane są odnośniki, oddzielone
od tematu myślnikiem.

Odnośniki:

• klasowe - określają sposób ujęcia, np. Teatr -

historia,

• formalne - określają formę wydawniczą, np.

Informatyka - słownik,

• rzeczowe - uściślają niektóre tematy, np.

Komputer - budowa,

• jednostkowe - występują przy tematach

jednostkowych, np. Szczecin - Muzeum Narodowe,

• geograficzne - lokalizują przedmiot w

przestrzeni, np. Rzeki - Polska,

• chronologiczne w czasie - np. Historia - XX w.

• Jeśli hasła przedmiotowe powtarzają

się, układa się je alfabetycznie, a w
dalszej kolejności chronologicznie
(według daty wydania dokumentów).

Katalog klasowy

– Rodzaj katalogu rzeczowego. Karty

uporządkowane są według klas.
Klasy mogą obejmować całe dziedziny
wiedzy, wąskie dyscypliny naukowe
lub pojedyncze zagadnienia. Liczba klas
w tego typu katalogu waha się
od kilkudziesięciu do nawet kilkuset i
zwiększa się wraz ze wzrostem zbiorów.

Katalog krzyżowy

(słownikowy)

• Rodzaj katalogu rzeczowego. Hasła,

którymi są nazwiska autorów, tytuły i
hasła przedmiotowe, ułożone są według
alfabetu.
Każde dzieło umieszczone w nim wystąpi
wielokrotnie - raz pod hasłem autorskim
bądź tytułowym, oraz pod wszystkimi
dotyczącymi go hasłami
przedmiotowymi.

• 2. katalogi ujęciowe, w skład których

wchodzą:

• katalog działowy,
• katalog systematyczny.

Katalog działowy

• Rodzaj katalogu rzeczowego, należy

do grupy katalogów ujęciowych.
Katalog ten musi składać się z kilku
do kilkunastu działów podstawowych,
bez stosowania dalszych poddziałów.

• Działy te, uporządkowane według

zasad logicznych, odpowiadają

przeważnie poszczególnym

dyscyplinom wiedzy. Oddzielone są od

siebie kartami przewodnimi,

a opisy w obrębie działów szeregowane

alfabetycznie, chronologicznie

lub przedmiotowo. Ilość działów zależy

od charakteru biblioteki, wielkości i

rodzaju jej zbiorów.

Jako przykład układu

działowego podaje się

najczęściej klasyfikację

stosowaną do końca 1985 r.

przez Przewodnik

Bibliograficzny

•

•

I

• Marksizm-leninizm

• II

• Polska Ludowa (zagadnienia polityki wewnętrznej, zagadnienia

gospodarcze ogólne)

• III

• Budownictwo komunistyczne i socjalistyczne ZSRR

i krajów demokracji ludowej

• IV

• Polityka i gospodarka światowa

• V

• Filozofia. Psychologia

• VI

• Historia. Etnografia

• VII

• Nauki społeczno-polityczne i ekonomiczne

Katalog systematyczny

• Rodzaj katalogu rzeczowego, należy do

grupy katalogów ujęciowych.

Składa się z działów podstawowych,

poddziałów i ich kolejnych rozgałęzień

według z góry ustalonego logicznego

porządku i wzajemnej łączności (od

najszerszych do coraz węższych).

Poszczególne działy oddzielone są kartami

przewodnimi, które zawierają nazwy

działów, ewentualnie spis poddziałów

niższego stopnia.

Powstają w ten sposób układy pierwszego,

drugiego, trzeciego i dalszych stopni.

• Sporządzenie i prowadzenie katalogu

systematycznego wymaga oparcia

na schemacie klasyfikacyjnym, który

przestrzega zakresów poszczególnych

działów, tak aby wzajemnie wyczerpywały

się i wykluczały.

Klasyfikowanie opiera się na treści

dokumentu i dokonuje się nanosząc na kartę

katalogową w prawym lub lewym dolnym

rogu symbol złożony z cyfr, liter i połączeń.

• W obrębie klas karty układane są

alfabetycznie, chronologicznie lub
przedmiotowo.

• Niezbędną częścią składową katalogu

systematycznego jest indeks
przedmiotowy, który łączy pod
wspólnym hasłem zagadnienia
rozproszone w różnych działach.

• Najczęściej stosowanymi katalogami

w bibliotece są katalogi: działowe,
systematyczne i przedmiotowe.
Pozostałe występują rzadko,
przeważnie dla części zbiorów lub
jako katalogi pomocnicze.