Katalog rzeczowy
(treściowy)
Katalog rzeczowy
(treściowy)
• Zawiera spis wszystkich dokumentów
(zbiorów) bibliotecznych. Jego
podstawą jest możliwie wyczerpujący
opis treści dokumentu.
W zależności od tego, czy za
najważniejszą cechę katalogowanego
dzieła zostanie uznany jego
przedmiot, czy sposób w jaki
przedmiot ten ujęto, wyróżnia się
dwa rodzaje katalogów rzeczowych:
• 1. katalogi tematowe, w skład
których wchodzą:
•
,
•
,
• katalog krzyżowy;
Katalog przedmiotowy
• Rodzaj katalogu rzeczowego. Karty
uporządkowane są alfabetycznie
według nagłówków przedmiotowych,
tj. tematów lub tematów z
określnikami.
• Wyróżnia się tematy:
• przedmiotowe ogólne, np.: Człowiek,
Koń, Słońce;
przedmiotowe jednostkowe:
- osobowe, np.: Adam Mickiewicz,
- geograficzne i topograficzne, np.
Niemcy, Warszawa,
- nazwy wydarzeń historycznych,
np.: Druga Wojna Światowa,
- instytucji i organizacji, np. Unia
Europejska, Polska Akademia Nauk,
- dzieł zbiorowych i anonimowych,
np.: Wielka Encyklopedia Powszechna;
• przedmiotowe klasowe (nazwy
dziedzin), np.: Ekonomia, Transport;
• przedmiotowe formalne (nazwy
określające formę piśmienniczą lub
wydawniczą dokumentu), np.
Powieść, Czasopismo.
• Jeśli temat w sposób
niewystarczający określa dzieło,
stosowane są odnośniki, oddzielone
od tematu myślnikiem.
Odnośniki:
• klasowe - określają sposób ujęcia, np. Teatr -
historia,
• formalne - określają formę wydawniczą, np.
Informatyka - słownik,
• rzeczowe - uściślają niektóre tematy, np.
Komputer - budowa,
• jednostkowe - występują przy tematach
jednostkowych, np. Szczecin - Muzeum Narodowe,
• geograficzne - lokalizują przedmiot w
przestrzeni, np. Rzeki - Polska,
• chronologiczne w czasie - np. Historia - XX w.
• Jeśli hasła przedmiotowe powtarzają
się, układa się je alfabetycznie, a w
dalszej kolejności chronologicznie
(według daty wydania dokumentów).
Katalog klasowy
– Rodzaj katalogu rzeczowego. Karty
uporządkowane są według klas.
Klasy mogą obejmować całe dziedziny
wiedzy, wąskie dyscypliny naukowe
lub pojedyncze zagadnienia. Liczba klas
w tego typu katalogu waha się
od kilkudziesięciu do nawet kilkuset i
zwiększa się wraz ze wzrostem zbiorów.
Katalog krzyżowy
(słownikowy)
• Rodzaj katalogu rzeczowego. Hasła,
którymi są nazwiska autorów, tytuły i
hasła przedmiotowe, ułożone są według
alfabetu.
Każde dzieło umieszczone w nim wystąpi
wielokrotnie - raz pod hasłem autorskim
bądź tytułowym, oraz pod wszystkimi
dotyczącymi go hasłami
przedmiotowymi.
• 2. katalogi ujęciowe, w skład których
wchodzą:
• katalog działowy,
• katalog systematyczny.
Katalog działowy
• Rodzaj katalogu rzeczowego, należy
do grupy katalogów ujęciowych.
Katalog ten musi składać się z kilku
do kilkunastu działów podstawowych,
bez stosowania dalszych poddziałów.
• Działy te, uporządkowane według
zasad logicznych, odpowiadają
przeważnie poszczególnym
dyscyplinom wiedzy. Oddzielone są od
siebie kartami przewodnimi,
a opisy w obrębie działów szeregowane
alfabetycznie, chronologicznie
lub przedmiotowo. Ilość działów zależy
od charakteru biblioteki, wielkości i
rodzaju jej zbiorów.
Jako przykład układu
działowego podaje się
najczęściej klasyfikację
stosowaną do końca 1985 r.
przez Przewodnik
Bibliograficzny
•
•
I
• Marksizm-leninizm
• II
• Polska Ludowa (zagadnienia polityki wewnętrznej, zagadnienia
gospodarcze ogólne)
• III
• Budownictwo komunistyczne i socjalistyczne ZSRR
i krajów demokracji ludowej
• IV
• Polityka i gospodarka światowa
• V
• Filozofia. Psychologia
• VI
• Historia. Etnografia
• VII
• Nauki społeczno-polityczne i ekonomiczne
Katalog systematyczny
• Rodzaj katalogu rzeczowego, należy do
grupy katalogów ujęciowych.
Składa się z działów podstawowych,
poddziałów i ich kolejnych rozgałęzień
według z góry ustalonego logicznego
porządku i wzajemnej łączności (od
najszerszych do coraz węższych).
Poszczególne działy oddzielone są kartami
przewodnimi, które zawierają nazwy
działów, ewentualnie spis poddziałów
niższego stopnia.
Powstają w ten sposób układy pierwszego,
drugiego, trzeciego i dalszych stopni.
• Sporządzenie i prowadzenie katalogu
systematycznego wymaga oparcia
na schemacie klasyfikacyjnym, który
przestrzega zakresów poszczególnych
działów, tak aby wzajemnie wyczerpywały
się i wykluczały.
Klasyfikowanie opiera się na treści
dokumentu i dokonuje się nanosząc na kartę
katalogową w prawym lub lewym dolnym
rogu symbol złożony z cyfr, liter i połączeń.
• W obrębie klas karty układane są
alfabetycznie, chronologicznie lub
przedmiotowo.
• Niezbędną częścią składową katalogu
systematycznego jest indeks
przedmiotowy, który łączy pod
wspólnym hasłem zagadnienia
rozproszone w różnych działach.
• Najczęściej stosowanymi katalogami
w bibliotece są katalogi: działowe,
systematyczne i przedmiotowe.
Pozostałe występują rzadko,
przeważnie dla części zbiorów lub
jako katalogi pomocnicze.