Psychofizjologiczne
uwarunkowania sprawności i
bezpieczeństwa pracy

Cechy osobowości- teoria cech
biologicznych Hansa Eysencka

Hipokrates, Galen i Eysenck

Melancholik
( czarna żółć)
Wysoka

neurotyczność

Choleryk ( żółć)

Flegmatyk ( flegma )
introwersja

Sangwink (krew)
ekstrawersja

Zależność wymiarów
Ekstrawersja - Neurotyzm

Kapryśny, lękowy, sztywny,
trzeźwy, pesymista,

powściągliwy, nietowarzyski,
cichy

Drażliwy, niespokojny,
agresyjny, pobudliwy,

zmienny, impulsywny,
optymista, aktywny

Bierny, ostrożny, rozważny,

nastawiony pokojowo,
opanowany, zrównoważony,
spokojny

Towarzyski, otwarty,

rozmowny, reagujący,
niewymagający, żywy,
beztroski, przywódca

Typowy ekstrawertyk



Towarzyski, lubi przyjęcia, ma wielu przyjaciół,
potrzebuje wokół siebie ludzi, by z nimi rozmawiać,
nie lubi czytać ani uczyć się w pojedynkę



Uwielbia podniecenie, wykorzystuje okazje, często
naraża się na krytykę, działa pod wpływem chwili i
jest impulsywny



Lubi dowcipy, na wszystko ma gotową odpowiedź,
optymista



Woli być w ruchu i działać, skłonny do agresji, nie
panuje nad uczuciami i nie można na nim polegać,
gorzej się uczy.

Typowy introwertyk



Spokojny, wycofujący się typ człowieka, introspekcyjny,
lubi książki a nie ludzi



Zachowuje dystans i powściągliwość wobec wszystkich
poza bliskimi przyjaciółmi



Stara się planować z wyprzedzeniem, nie ufa impulsowi
chwili



Nie lubi podniecenia, podchodzi do spraw codziennych z
należytą powagą, lubi uporządkowany tryb życia



Panuje nad uczuciami, rzadko agresywny, nie traci
równowagi, jest trochę pesymistą, można na nim
polegać, przywiązuje dużą wagę do norm etycznych,
dłużej pamięta to co się nauczył.

Neurotyzm

Stabilność

1.

Słabo i powoli reaguje emocjonalnie

2.

Szybko wraca do punktu wyjścia

3.

Spokojny, zrównoważony, opanowany, nie
martwi się

Labilność

Lękowy, wiecznie martwiący się, ulegający
nastrojom, zaabsorbowany sprawami, które
mogą nie powieść się

Prawa Yerkesa - Dodsona

1.

Krzywoliniowa zależność pomiędzy
motywacją a sprawnością działania

( sprawność wykonywania zadań maleje, gdy

motywacja jest za słaba bądź za silna)

2.

Do zadań łatwych lepsza jest wysoka
motywacja, co do zadań trudnych –
niska motywacja.

Prawa Y-D a osobowość

Zadania łatwe ( stabilni ekstrawertycy i

neurotyczni introwertycy – radzą sobie źle
pobudzenie słabe – pobudzenie za silne )
Neurotyczni ekstrawertycy – najlepsi

Zadania

trudne ( stabilni ekstrawertycy

= najsłabsze pobudzenie ) radzą sobie
dobrze
Introwertycy ( stabilni i labilni ) radzą sobie
gorzej

Czynnik ekstrawersji E

Dotyczy jakości i ilości interakcji społecznych,
aktywności, energii, optymizmu.

Składniki wymiaru :

- towarzyskość
- asertywność ( tendencje do dominacji i przywództwa )
- aktywność ( tempo, wigor, energia , potrzeba bycia
zajętym i

zaangażowanym )

- poszukiwanie doznań ( stymulacji sensorycznej i
ryzyka ) tendencje do reagowania pozytywnymi
uczuciami

Czynnik neurotyczności i otwartości

Czynnik neurotyczności (N)

- niezrównoważenie emocjonalne oraz
podatność na doświadczanie negatywnych
emocji

- wysoki poziom neurotyczności = mała

zdolność w zmaganiu się ze stresem

- niska neurotyczność – zrelaksowanie, zdolność
radzenia sobie w stresie

Czynnik otwartości (O)
-

wyraża tendencję do poszukiwania i pozytywnego

wartościowania doświadczeń życiowych, tolerancję
wobec nowości, ciekawość poznawczą

- niski stopień otwartości i może się przejawiać
zachowaniem konwencjonalnym i
konserwatywnymi poglądami

- wysoki poziom otwartości to
niekonwencjonalność, niezależność w sądach oraz
twórczość

Czynnik ugodowości i sumienności

Czynnik ugodowości (U)
negatywne nastawienie do ludzi
oraz orientację interpersonalną,
poznawcze zaufanie lub jego brak,
emocjonalna

wrażliwość,

obojętność na sprawy innych

Czynnik sumienności

- stopień zorganizowania, wytrwałości i motywacji
w działaniach zorientowanych na cel;

- wysoki stopień sumienności cechuje osoby o
raczej silnej woli, motywacji do działania i
wytrwałości w realizowaniu celów;

- niski poziom sumienności jest rozumiany jako
małe nasilenie wymienionych cech, a nie ich
przeciwieństwo ( mniejsza motywacja do
osiągnięć, częściej hedonistyczne nastawienie do
życia )