1

WYBORY PARLAMENTARNE W ROSJI

2

1. Wybory z 12.12.1993 roku – Duma Państwowa

Od 1993 roku przyjęto nową ordynację wyborczą. Dumy W Radzie Federacji przyjęto o
zasadę większościową. Do wyższej izby parlamentu wchodziło po dwóch przedstawicieli
każdego z 89 podmiotów Federacji. W wyborach do Dumy Państwowej, niższej izby
parlamentu, zdecydowano się na wariant mieszany. Połowa, tj. 225, deputowanych
miała zostać wybrana z okręgów jednomandatowych, natomiast o drugą połowę
mandatów ubiegać się miały wyłącznie partie i bloki wyborcze na drodze
ogólnofederacyjnych wyborów proporcjonalnych. Mandaty miały być podzielone
pomiędzy ugrupowaniami politycznymi, które przekroczyły 5% próg wyborczy.

Każda partia chcąca wziąć udział w wyborach musiała do tego czasu udokumentować
przed Centralną Komisją Wyborczą zebranie co najmniej 100 tys. podpisów. Jedynie 13
ugrupowaniom Komisja Wyborcza zezwoliła na udział w wyborach, pozostałe bądź to
nie zebrały wymaganej liczby podpisów, bądź też nie uzyskały zgody na udział na
podstawie dekretu prezydenta o szczególnych środkach bezpieczeństwa na okres
kampanii wyborczej.

W wyniku wyborów przeprowadzonych do Dumy Państwowej spośród 13
zarejestrowanych ugrupowań politycznych jedynie 8 udało się przekroczyć wymagany
próg wyborczy. Pozostałe partie musiały liczyć na miejsca w parlamencie uzyskane z
jednomandatowych okręgów wyborczych. Ogółem obsadzono tylko 444 miejsca

3

Najważniejsze partie i

koalicje – Duma Państwowa

Uzyskane

mandaty

Wybór Rosji

96

Liberalno – Demokratyczna

Partia Rosji

70

Komunistyczna Partia Federacji

Rosyjskiej

65

Agrarna Partia Rosji

47

Yabloko

33

Partia Rosyjskiej Jedności i
Porozumienia

27

Kobiety Rosji

25

Demokratyczna Partia Rosji

21

Sojusz Obywatelski

18

4

W głosowaniu na listy partyjne zwycięzcą okazała się Liberalno-Demokratyczna Partia
Rosji kierowana autorytarnie przez Władimira Żyrynowskiego. W skali kraju uzyskała ona
ponad 22% głosów, wyprzedzając reformatorską partię Wybór Rosji J. Gajdara. Co prawda po
podliczeniu głosów i dodaniu liczby otrzymanych miejsc z okręgów jednomandatowych
okazało się, że to jednak Wybór Rosji będzie najliczniejszej reprezentowanym ugrupowaniem
w Dumie. Mimo to, w świadomości obywateli zwycięzcą wyborów został Żyrynowski i jego
LDPR, co zresztą uznano za niemałą sensację.

Charakterystyczną cechą wyborów grudniowych były rozbieżności pomiędzy wynikami
sondaży przedwyborczych a oficjalnymi rezultatami wyborów.

Nie istnieje jeden, oficjalny wynik wyborów, rozbieżności choć niewielkie dotyczą prawie
wszystkich ugrupowań. Dokładne ustalenie liczby przedstawicieli poszczególnych partii w
Dumie jest tym bardziej utrudnione, gdyż spora część parlamentarzystów szybko zaczęła
zmieniać swoją przynależność partyjną.

Pomimo iż do Dumy weszło wiele partii, nie można było mówić o sformowaniu się większości o
podłożu ideowo-programowym, nie mówiąc już o trwałej koalicji. Ugrupowania opowiadające
się za kontynuacją reform gospodarczych w sumie uzyskały nieco ponad 160 mandatów. Były
to: Wybór Rosji, Jabłoko, Partia Rosyjskiej Jedności i Porozumienia oraz Ruch Demokratycznych
Reform. Ich naturalnymi przeciwnikami były ugrupowania komunistyczne i narodowe,
reprezentowane przez Komunistyczną Partię Federacji Rosyjskiej, LDPR i Partię Agrarną, które
z kolei posiadały ponad 180 deputowanych. Dlatego też, rolę "języczka u wagi" odgrywać
miały partie "środka", takie jak: Kobiety Rosji i Sojusz Obywatelski, dysponujące ponad 40
mandatami. Obie te partie skłaniały się raczej ku poparciu linii Jelcyna, ale domagały się także
korekty reform. Z takiego rozkładu sił w parlamencie wynika przede wszystkim
nieprzewidywalność decyzji oraz brak możliwości prowadzenia konsekwentnej linii polityki.

5

2. Wybory z 17.12.1995 roku – Duma Państwowa

Nowa ordynacja wyborcza z 1995 roku była podobna do tej z 1993. Zaistniały tylko niewielkie
modyfikacje. By zapewnić sobie miejsce w wyborach proporcjonalnych, partie musiały
zarejestrować się w Ministerstwie Sprawiedliwości nie później niż 6 miesięcy przed wyborami.
Ilość podpisów jakie musiały zebrać wzrosła z 100.000 do 200.000. Nieważne głosy zostały
teraz włączone do 5% progu wyborczego. W okręgach jednomandatowych partyjna aprobata
kandydatów była wskazana.

Tym razem udział w wyborach mogły wziąć wszystkie zarejestrowane partie i bloki polityczne.
Wymaganą liczbę 200 tys. podpisów udało się zebrać aż 43 ugrupowaniom. Sondaże
wskazywały, że kluczową rolę w wyborach odegrać miało 5 partii: Komunistyczna Partia
Federacji Rosyjskiej, "Jabłoko", "Nasz Dom - Rosja", Kongres Wspólnot Rosyjskich oraz
Liberalno-Demokratyczna Partia Rosji.

W wyborach 17 grudnia 1995 r., wbrew prognozom mówiącym o niskiej frekwencji, wzięło
udział ponad 64,4% uprawnionych do głosowania.

Najważniejsze partie

i koalicje

Uzyskane

mandaty

Komunistyczna Partia

Federacji Rosyjskiej

157

Nasz Dom - Rosja

55

Liberalno –

Demokratyczna Partia

Rosji

51

Yabloko

45

Partia Agrarna

20

6

Partia komunistyczna choć posiadała największą liczbę deputowanych nie zdołała wraz ze
swoimi sojusznikami stworzyć większości w Dumie Państwowej. Jednak w wyniku wyborów
zaznaczyły się tendencje lewicowe społeczeństwa. W polityce władzy wykonawczej nie
nastąpiły jednak większe zmiany.

Premierem nadal pozostał Wiktor Czernomyrdin, którego popierała nie tylko własna partia
"Nasz Dom - Rosja", ale także LDPR oraz większość kandydatów niezależnych,
reprezentujących zarówno lobby przemysłowe, jak i rolnicze. Istotną zmianą jaką przyniosły
wybory było zminimalizowanie wpływów demokratycznej opozycji.

Podsumowując wyniki wyborów parlamentarnych w 1995 roku należy zauważyć, że były one
potwierdzeniem istnienia w Rosji systemu wielopartyjnego, który osiągnął w czasie trwania
kampanii przedwyborczej swoje apogeum. Choć system ten wciąż pozostawał dalece
niestabilny, to jednak rysowały się pewne stałe podziały na określone skrzydła na podstawie
założeń ideologiczno-programowych.

Wybory, choć przyniosły zwycięstwo opozycyjnym komunistom, to jednak nie zachwiały
dotychczasowymi stosunkami na scenie politycznej. Dzięki temu można mówić o
zaprowadzeniu w Rosji stabilizacji politycznej.

Przez wielu polityków wybory parlamentarne były tylko rozgrzewką przed zbliżającym się
wyścigiem o fotel prezydenta. Tak naprawdę, dopiero elekcja prezydenta mogła mocno
zmienić polityczny obraz Rosji.

7

3. Wybory parlamentarne z 19.12.1999 roku – Duma Państwowa

Wybory do Dumy zostały rozpisane w dniu mianowania Putina na stanowisko premiera. Od
następnego dnia rozpoczęła się rejestracja ugrupowań politycznych zamierzających wziąć
udział w wyborach. Tym razem obowiązywały bardziej restrykcyjne zasady rejestracji
partii. Był to rezultat ustawy o podstawowych gwarancjach praw wyborczych z 1997 roku.
Dzięki temu uniknięto powtórki z 1995 roku, kiedy doszło do zbytniego
rozdrobnienia sceny politycznej. Tym razem startować w wyborach mogły jedynie te
ugrupowania, które powstały przynajmniej rok wcześniej. Partie miały w tych wyborach 2
opcje: mogły tak jak dawniej zebrać 200.000 podpisów albo wpłacić depozyt ponad 2
milionów rubli, które to były zwracane w wypadku gdy partia uzyskała minimum 3% głosów
na listę. Kontrole przeprowadzane przez Centralną Komisję Wyborczą utrudniały zadanie
niemal wszystkim partiom ubiegającym się o mandaty w Dumie.

Faworytem wyborów ponownie była Komunistyczna Partia Federacji Rosyjskiej. Jej
elektorat ciągle utrzymywał się na wysokim poziomie przekraczającym 20%. Pozostałe
partie notowały duże wahania poparcia.

O ile wynik komunistów był przewidywalny i nie oznaczał osiągnięcia bezwzględnej
większości w parlamencie uwaga obserwatorów skupiła się wokół walki dwóch ugrupowań
pretendujących do miana partii władzy. Jednym z nich był blok "Ojczyzna - Cała Rosja",
którą kierowali dwaj najpopularniejsi do lata 1999 r. politycy: mer Moskwy Jurij Łużkow i eks-
premier Jewgienij Primakow. Co ciekawe, gdy w mediach "Ojczyzna" pojawiała się coraz
częściej, jej ranking systematycznie spadał. W przeciągu zaledwie dwóch miesięcy, od
października do grudnia 1999 r. poparcie dla tej partii spadło z 30 do 12%. Sytuacja ta była
w dużej części pochodną wzrostu poparcia dla Putina i jego ekipy.

Zapleczem politycznym dla premiera Putina podczas wyborów parlamentarnych miał zostać
Ruch Międzyregionalny "Jedność". Powstał on w październiku 1999 r., czyli zaledwie dwa
miesiące przed wyborami. W pośpiechu nie zdołano nawet ustalić jednej nazwy, przez co
funkcjonowały dwie: "Jedność" oraz "Niedźwiedź". Partia posiadała podobne do putinowskich
poglądy na najważniejsze kwestie w

8

Najważniejsze partie

i koalicje

Uzyskane mandaty

Komunistyczna Partia

Federacji Rosyjskiej

113

Jedność

77

Ojczyzna – Cała Rosja

66

Sojusz Sił Prawicowych

29

Blok Żyrynowskiego

17

Jabloko

21

państwie, dzięki czemu postrzegana była jako przyszła partia władzy. Swoją popularność
w dużej mierze zawdzięczała osobie Putina, czego przykładem mogą być plakaty
wyborcze, na których liderzy "Jedności„ pozowali do zdjęć w towarzystwie premiera. Choć
"Niedźwiedź" powstał na krótko przed wyborami, to jednak udało mu się zdobyć w
błyskawicznym tempie duże poparcie. Większość głosów partia ta odebrała "Ojczyźnie",
przez co typowano, że zajmie w wyborach drugie miejsce, zaraz za komunistami.
Do ważniejszych zmian na scenie politycznej należy zaliczyć powołanie przez obóz
demokratyczno-liberalny koalicji Sojuszu Sił Prawicowych. Na jego czele stanęli tacy
politycy jak B. Niemcow, S. Kirijenko, J. Gajdar czy A. Czubajs.

9

KPRF w wyborach w 1999 roku uzyskała najlepszy rezultat w swej historii
(poprzednio było to 22,30%). Jednak dzięki większej liczbie partii, którym udało się
przekroczyć próg wyborczy zdobyli oni znacznie mniej mandatów.
W wyborach pod sztandarem KPRF startowało wielu kandydatów należących do innych
partii. W parlamencie wielu z nich utworzyło tzw. Grupę Agroprzemysłową, liczącą w
sumie ponad 40 deputowanych.
W czasie wyborów zanotowano znaczną utratę popularności przez partie, które regularnie
zasiadały w Dumie Państwowej. Zarówno "Jabłoko", jak i partia Żyrynowskiego
nieznacznie tylko przekroczyły próg wyborczy.
Dla Kremla rezultaty wyborów parlamentarnych były najbardziej korzystnymi w
post-radzieckiej historii Rosji. Obóz władzy zyskał silne polityczne zaplecze w Dumie
Państwowej i tym samym pozbywał się wielu przeszkód politycznych.

10

3. Wybory parlamentarne z 07.12.2003 roku – Duma
Państwowa

W przeciwieństwie do poprzednich wyborów, te nie wywoływały już takich emocji.
Można śmiało powiedzieć, ze wynik i tak był przesądzony, a niewiadomą
pozostawały tylko rozmiary faworyzowanej "Jednej Rosji". Wprawdzie nie
wiadomo było, czy partii władzy uda się uzyskać bezwzględną większość w izbie niższej
parlamentu, jednak wszyscy analitycy przewidywali, że Kreml i tak będzie posiadał
wystarczająco silne poparcie w Dumie.

Do samego końca nie było też pewne, czy dwóm partiom z obozu demokratycznego
oraz liberalnego, tj. Sojuszowi Sił Prawicowych i "Jabłoku" uda się przekroczyć próg
wyborczy.

Przed wyborami nie doszło do istotnych zmian na scenie politycznej. Do
najważniejszych można zaliczyć powołanie latem 2003 r., bloku "Ojczyzna". Powstał on
w oparciu o 17 mniejszych partii i bloków politycznych. "Ojczyzna" głosiła idee
lewicowo-narodowe.

Frekwencja wyniosła 55%.

Najważniejsze partie i

koalicje

Uzyskane mandaty

Jedna Rosja

222

Komunistyczna Partia Federacji

Rosyjskiej

52

Liberalno – Demokratyczna

Partia Rosji

36

Ojczyzna

37

Jabloko

4

Sojusz Sił Prawicowych

3

11

Zgonie z przewidywaniami "Jedna Rosja" obsadziła niemalże 50% stanowisk w
parlamencie, a mając na uwadze przychylnych jej z reguły kandydatów niezależnych i
członków "Ojczyzny" sprawia, że to właśnie partia kremlowska uzyskała bezwzględną
większość. Dzięki temu możliwe stało się przeforsowanie praktycznie każdej
ustawy w Dumie. "Jedna Rosja" może sobie pozwolić nawet na poprawki do
konstytucji, gdyż uzyskanie 2/3 głosów nie stanowi dla niej większych
problemów.

Ani Sojusz Sił Prawicowych, ani "Jabłoko" nie przekroczyło progu wyborczego i ugrupowania
te posiadają swoich przedstawicieli wyłącznie dzięki zwycięstwom kilku ich reprezentantów
w jednomandatowych okręgach wyborczych.

Największymi przegranymi wyborów z grudnia 2003, oprócz partii demokratycznych i
liberalnych, byli komuniści. Ich wynik był najsłabszy w historii KPRF

Ciekawa rzecz zdarzyła się także w związku ze zmianą przynależności partyjnej. Zaraz po
ogłoszeniu wyników wyborów. w okresie pomiędzy 19 grudnia 2003 r, kiedy to
opublikowano ostateczne wyniki, a 29 grudnia 2003 r., czyli datą pierwszego posiedzenia
parlamentu, aż 78 niezrzeszonych deputowanych weszło w skład "Jednej Rosji".
Dzięki temu ogólna liczebność prokremlowskiej partii wzrosła do 300 członków i w
następnych miesiącach jeszcze minimalnie się zwiększyła.

12

2.12.2007 – PLANOWANE WYBORY DO DUMY PAŃSTWOWEJ

Wybory w 2007 roku będą odbywać się wyłącznie za pomocą list partyjnych w
systemie proporcjonalnym. Zmianę tą wprowadzono prawem z 2005 roku z
inicjatywy prezydenta Putina. Twierdził on, że zmiana ta wzmocni Dumę poprzez
obniżenie ilości partii w niej zasiadających.

W 2007 roku 225 dystryktów, z których poprzednio wybierani byli deputowani w
wyborach większościowych, zostanie zniesionych. Spośród tych dystryktów aż w 100
z nich wybierani byli kandydaci mniejszych, nie - putinowskich partii.

Podniesiono także próg wyborczy z 5% do 7%.

Tylko oficjalnie zarejestrowane partie mogą ubiegać się o mandaty. Zarejestrowane
partie nie mogą formułować koalicji wyborczych w celu zwiększenia ich szans
przekroczenia 7% progu wyborczego. Obowiązuje klauzula, że partie w Dumie muszą
reprezentować najmniej 60% uczestniczących obywateli.

Członek Dumy, który zrezygnuje z przynależności do swojej partii automatycznie
straci swoje miejsce w Dumie.

13

14

WYBORY PREZYDENCKIE W ROSJI

15

1. 12.06.1991 – PIERWSZE W HISTORII WYBORY

PREZYDENCKIE

Prezydentem został wybrany Borys Jelcyn.

Alexander Rutskoi został wiceprezydentem.

16

16.06.1996 ROK – KOLEJNE WYBORY PREZYDENCKIE

Uwagę obserwatorów zajmowało przede wszystkim pytanie o udział Borysa
Jelcyna w wyborach. Wiele osób twierdziło, że Jelcyn nie zdecyduje się na start w
wyborach. Wskazywano kilka powodów: problemy zdrowotne, które coraz częściej
eliminowały go z życia politycznego, a także utrata popularności. Rosjanie mieli mu za
złe uwikłanie armii w wojnie domowej na terenie Czeczenii, a także obwiniali
go o niedostatki przeprowadzonych w poprzednich latach reform.

Również niektórzy zachodni politycy niejako odwrócili się od Jelcyna. Z gwaranta
demokracji rosyjskiej stał się on dla nich politykiem drugoplanowym. W Stanach
Zjednoczonych istniało wręcz przekonanie, że Jelcyn zrzeknie się prawa do reelekcji, a
na swojego następcę wyznaczy premiera Czernomyrdina.

Do wyborów swojego kandydata wystawili komuniści – był nim najpopularniejszy we
wszystkich sondażach wyborczych G. Ziuganow.

Jelcyn w sondażach zajmował dopiero dalekie 7 miejsce. W takiej sytuacji otoczenie
Jelcyna musiało zacząć szybko działać by odbudować wizerunek ubiegającego się o
reelekcję prezydenta. Dzięki populistycznym hasłom komunistów wzywających
do odbudowy Związku Radzieckiego i opowiadaniu się przez nich za
unieważnieniem porozumienia białowieskiego, Borys Jelcyn znów w oczach
wielu stał się gwarantem demokracji. Dzięki temu już na początku swej kampanii
wyborczej urzędujący prezydent uzyskał poparcie ze strony środowisk biznesowych,
które obawiały się powrotu do czasów komunizmu.

Do kampanii wyborczej Jelcyna przyłączył się także rząd. Jego działania były w
pierwszej kolejności podporządkowane poprawie wizerunku ekipy Jelcyna. Wówczas to,
zostały podjęte decyzje o wypłaceniu wszelkich zaległości wobec obywateli, z tytułu
pensji, emerytur, świadczeń socjalnych i studenckich. Również sam prezydent
deklarował, że zamierza w najkrótszym możliwym czasie zakończyć wojnę w Czeczenii,
co przysporzyło mu wielu zwolenników.

17

16 czerwca 1996 roku do urn wyborczych udało się prawie 70% uprawnionych do
głosowania Rosjan. Tak wysoka frekwencja dobitnie świadczy o wadze jaką
przywiązywano do tych wyborów. Zgodnie z wcześniejszymi przewidywaniami
żadnemu z kandydatów nie udało się zwyciężyć już w pierwszej turze, dlatego też
konieczne stało się rozpisanie dogrywki. Znaleźli się w niej Borys Jelcyn oraz
Gienadij Ziuganow. Przewaga urzędującego prezydenta nad liderem komunistów
wynosiła niewiele ponad 3%.

18

Druga tura wyborów została zaplanowana na dzień 3 lipca. Była to wprawdzie środa, a
wybory powinny odbyć się w dzień wolny od pracy, dlatego też rozporządzeniem rządu 3
lipca został uznany za wolny od pracy. Ustalając termin wyborów w środku tygodnia
próbowano utrzymać wysoką frekwencję.

Poważnym problemem tuż przed drugą turą okazał się nawrót choroby serca Jelcyna. Jego
sztab skrzętnie ukrywał przed społeczeństwem fakt, że prezydent przeszedł poważny
zawał.

Mimo nieobecności Jelcyna w finalnym etapie kampanii, udało mu się odnieść ostateczny
sukces wyborczy. 3 lipca 1996 roku urzędujący prezydent został wybrany na drugą
kadencję. Wygrał osiągając nadspodziewanie dobry rezultat - 53,82%, podczas gdy jego
kontrkandydat zyskał ledwie 40,31% głosów. Frekwencja ogłoszona przez Centralną
Komisję Wyborczą była niemal identyczna jak dwa tygodnie wcześniej i wyniosła 68,88%.
Uczciwość tych wyborów była poddawana w wątpliwość.

19

Wybory prezydenckie w 1996 roku choć nie zmieniły formalnie osoby na
najwyższym stanowisku, to jednak przyniosły sporo zmian. Poprzez związanie
się z oligarchami Jelcyn faktycznie uzależnił się od wpływów biznesu.
Jego władza nie była odtąd tak silna jak miało to miejsce dotychczas.
Niejednokrotnie musiał iść na ustępstwa zwłaszcza w kwestiach gospodarczych.
Z powodu konfliktu oligarchów z rządem, Jelcyn zmuszony był wprowadzać
kilkakrotnie zmiany w składzie gabinetu ministrów.

20

26.03.2000 ROK – PUTIN!!!

Dotychczasowemu prezydentowi, zależało na wypromowaniu swojego kandydata, który
przejąłby władzę nad Kremlem. Tym kandydatem mógł być pod koniec 1999 r. tylko Władimir
Putin. Jako premier był on niezwykle lojalny wobec otoczenia prezydenckiego, wszystkie decyzje
konsultował i nie pozwalał sobie na choćby najmniejszą krytykę pod adresem prezydenta.
Najważniejszym atrybutem Putina była jednak jego rosnąca popularność i siła
polityczna.

31 grudnia, w gabinecie prezydenckim Borys Jelcyn podpisał swój ostatni dekret, oznaczony
numerem 1761. Zrzekał się w nim urzędu prezydenta z nastaniem godziny 12:00 w dniu 31
grudnia 1999 r. i wskazywał w nim dotychczasowego premiera jako konstytucyjnego
tymczasowego prezydenta. Po chwili, na Kreml przyjechał Putin, który podpisując swój
pierwszy dekret przyjął na siebie obowiązku prezydenckie do czasu rozpisania nowych wyborów,
które powinny się odbyć nie później niż 3 miesiące po abdykacji Jelcyna.

W zbliżających się wyborach Putin, jako że wycofał swoją kandydaturę Primakow, był
niekwestionowanym faworytem. Kwestią było tylko to czy uda mu się uzyskać potrzebne
poparcie 50% wyborców już w I turze.

Program prezydenta był niemal identyczny z jego dotychczasowymi liberalno-konserwatywnymi
deklaracjami. Przy czym na potrzeby kampanii przedwyborczej został on dokładnie
sformułowany przez H. Grafa i nosił nazwę: "Strategia rozwoju Federacji Rosyjskiej do
2010 roku". Główne punkty zakładały: likwidację ulg dla przedsiębiorców i wzmożenie
konkurencji na rynku, obniżenie podatków, prowadzenie zrównoważonej pomocy socjalnej,
wprowadzenie Rosji do WTO, likwidację monopolów. Program nie ogrywał jednak najważniejszej
roli w czasie kampanii. Ludzie głosowali głównie na silną osobowość Putina.

Spośród 68,7% głosujących Rosjan, aż 52,9% skreśliło na swoich kartach
kandydaturę Putina. Wynik ten dał mu więc zwycięstwo juz w pierwszej turze.

Zaraz po ogłoszeniu wyborów prezydent-elekt sformował nowy rząd, na którego czele stanął
Michaił Kasjanow.

21

14.03.2004 ROK – OSTATNIE WYBORY
PREZYDENCKIE

Budziły one niewielkie emocje. Wszyscy zgodnie obstawiali urzędującego
prezydenta jako bezwzględnego faworyta z zbliżających się wyborach. Mało kto
twierdził, że Putinowi do reelekcji potrzebne będą dwie tury wyborów.  Przyczyną
takiego myślenia był nie tylko utrzymujący się wciąż wysoki ranking prezydenta,
który od początku 2000 r. tylko na krótkie chwile spadał poniżej poziomu 50%, ale
także brak kontrkandydatów, posiadających realne poparcie społeczeństwa.

W związku z powyższą sytuacją udziału w wyborach nie wziął dotychczasowy lider
komunistów G. Zjuganow. Spośród 6 zgłoszonych do wyborów kandydatów tylko
dwóch było liderami poważnych partii politycznych: I. Hakamada z Sojuszu Sił
Prawicowych i S. Głaziew z "Ojczyzny". Majac za przeciwników niezbyt
popularnych polityków prezydent Putin mógł być pewny swojej reelekcji. Stąd też
kampania przedwyborcza była raczej spokojna, a do kreowania pozytywnego
wizerunku Putina wykorzystano tzw. zasoby administracyjne.

Jedynym problemem była frekwencja. W przypadku, gdyby nie osiągnęła ona
wymaganych 50% wybory uznane zostałyby za nieważne. Byłaby to nie tylko
ogromna skaza na autorytecie Putina, ale także utrata możliwości kandydowania w
powtórzonych wyborach.

Najciekawszym wydarzeniem kampanii przedwyborczej było zdymisjonowanie w
dniu 24 lutego 2004 r. rządu Michaiła Kasjanowa. Był to nieoczekiwany manewr,
który zdaniem rywali Putina miał zapewnić rozgłos i jednocześnie wpłynąć
pozytywnie na frekwencję. W oficjalnym wystąpieniu Putin stwierdził, iż jego
działanie było podyktowane chęcią przedstawienia kierunków dalszego rozwoju
państwa po 14 marca 2004 r.

Prezydent Putin osiągnął w wyborach ostatecznie ponad 70% poparcia
społeczeństwa, zaś drugi na liście komunista Charitonow uzyskał zaledwie 13,7%.
Nie sprawdziły się także pesymistyczne wizje dotyczące frekwencji. Wyniosła ona
ostatecznie ponad 64%.

22

Charitonow – 13,7 %

Putin – ponad 70%

23

9.III.2008 – KOLEJNE SPODZIEWANE WYBORY

W wyborach tych oczekiwany jest wyścig 3 głównych kandydatów:

• tego oficjalnie popieranego przez Kreml

• kandydata lewicy

• kandydata opozycji liberalnej

Obecny prezydent Putin prawdopodobnie poprze obecnego wicepremiera Siergieja
Ivanoy lub też Dimitra Medvedey. W lutym 2007 roku Putin oświadczył, że nie
wysunie teraz żadnego kandydata jako swojego następcę, ale poprze kogoś po
rozpoczęciu się kampanii wyborczej.

Partia Komunistyczna prawdopodobnie wysunie kandydaturę swojego lidera
Ziuganowa. Natomiast potencjalni kandydaci liberałów to: były wicepremier Boris
Nemtsoy, lider Yabloko Grigory Yavlinsky i były światowy champion szachowy Garry
Kasparow.

Kandydaci, którzy oficjalnie zdeklarowali swoją chęć wzięcia udziału w
wyborach prezydenckich w 2008 roku to:

• były premier i obecny lider „Popular Democratic Union” Michaił Kasyanov

• ultra – nacjonalistyczny wice przewodniczący Dumy Vladimir Żyrinowski

• poprzedni spiker Dumy Giennadiy Seleznyoy

• burmistrz Arhangielska Alexander Donskoi

• poprzedni członek CPSU i lider odnowionej CPSU Oleg Shenin

Niektórzy rosyjscy nacjonaliści tacy jak Ruch Przeciwko Nielegalnej Imigracji,
postulują aby prezydentem Rosji w 2008 roku został Aleksander Łukaszenko.
Jednak te zagranie nie jest możliwe ze względu na konstytucyjne zakazy.

24

Opracowano na podstawie:

1. Wikipedii Angielskiej

2. Wikipedii Polskiej

3. Opracowań internetowych Łukasza Szul

4. „Europa Wschodnia – dekada transformacji”. Pod redakcją Bernarda J.

Albina Walentego Baluka. Zakład Badań nad Europą Wschodnią Instytut
Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Wrocławskiego

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ :)