Zasady nauczania

i umiejętność ich

zastosowania w pracy

edukacyjnej

Bibliografia:

●Kupisiewicz Cz., Podstawy dydaktyki

ogólnej, Wyd. PWN, Warszawa 2001r.

●Okoń W., Wprowadzenie do dydaktyki

ogólnej, Wyd. Żak, Warszawa 2003r.

●Okoń W., Nowy słownik

pedagogiczny, Wyd. Żak, Warszawa
1993r.

Zasady nauczania, zasady

kształcenia

Ogólne normy postępowania

dydaktycznego,
których przestrzeganie umożliwia
realizację
celów kształcenia

(Mały słownik pedagogiczny, W.

Okoń, 1996r.)

Zestawienie zasad

nauczania

wg Cz. Kupisiewicza

i W. Okonia

Zasada związku
indywidualizacji
i uspołecznienia

Zasada operatywności
wiedzy uczniów

Zasada efektywności

Zasada trwałości wiedzy
uczniów

Zasada przystępności

Zasada przystępności w
nauczaniu

Zasada związku teorii z
praktyką

Zasada wiązania teorii z
praktyką

Zasada samodzielności

Zasada świadomego i
aktywnego udziału uczniów
w procesie nauczania-
uczenia się

Zasada systemowości

Zasada systematyczności

Zasada poglądowości

Zasada poglądowości

W.Okoń

Cz. Kupisiewicz

Zasada poglądowości

(wg Cz. Kupisiewicza)

● Jedna z najwcześniej sformułowanych

a zarazem najpowszechniejszych zasad
nauczania

● Najpierw trzeba daną rzecz pokazać,

a dopiero potem opisywać ją słowami

● Bezpośrednie poznawanie rzeczywistości,

a więc poznawanie oparte na obserwacji,

pomiarze i różnych czynnościach praktycznych powinno być punktem

wyjścia do pracy dydaktycznej z uczniami w przypadkach gdy

nie dysponują oni jeszcze zasobami spostrzeżeń

i wyobrażeń niezbędnych do zrozumienia przerabianego na lekcji

materiału

● Aby uczeń mógł zdobyć rzetelną , trwałą

i operatywną wiedzę w drodze bezpośredniego poznawania

określonych rzeczy, zjawisk, wydarzeń i procesów, należy umiejętnie

kierować jego działalnością poznawczą, tzn. dostarczać mu

odpowiednich wskazówek i zwracać jego uwagę na istotne cechy

poznawanego przedmiotu

Zasada systematyczności

(wg Cz. Kupisiewicza)

●

Systematyczność jest jedną z zasad

decydujących w sposób istotny o

skuteczności świadomych poczynań ludzi

● Istotnym warunkiem skutecznego

zaznajamiania uczniów z nowym materiałem

jest uprzednie określenie stanu ich wiedzy

wyjściowej

oraz systematyczne nawiązywanie do niej

● Ustalenie tzw.merytorycznego środka ciężkości lekcji

oraz eksponowanie na jego tle i w powiązaniu z nim pochodnych wobec

niego wiadomości i umiejętności odgrywa w procesie nauczania- uczenia

się

bardzo istotną rolę

● Zaznajamianie uczniów z nowym materiałem wymaga

na ogół podzielenia danego tematu na punkty i podpunkty, które

nauczyciel powinien kolejno omawiać na lekcji

●Streszczenia i syntetyzujące powtórzenia powinny być stosowane nie

tylko na początku lekcji, gdy zazwyczaj dotyczą materiału realizowanego

dawniej, ale także na końcu lekcji dla utrwalenia omawianego na niej

głównego zagadnienia oraz po zakończeniu poszczególnych tematów

cząstkowych

● W celu wdrożenia uczniów do poprawnego

formułowania wypowiedzi, zarówno ustnych,

jak i pisemnych, nauczyciele wszystkich przedmiotów

nie tylko języka ojczystego, powinni zwracać uwagę

na sposób i formę wyrażania myśli przez dzieci i

młodzież

● Od najmłodszych lat powinno się wdrażać uczniów

do pracy samodzielnej oraz stwarzać

im możliwości rozwiązywania zadań wymagających

dłuższego i systematycznego wysiłku

Zasada świadomego i aktywnego

udziału uczniów w procesie

nauczania-uczenia się

(wg Cz. Kupisiewicza)

● Należy do najważniejszych norm

dydaktycznego postępowania nauczyciela

● Właściwa realizacja tej zasady zależy

od tego jaką rolę wyznacza się nauczycielowi

w pracy dydaktyczno-wychowawczej

● Zwraca uwagę na odpowiednie

ukierunkowanie aktywności uczniów

● Nauczyciel powinien starać się poznać indywidualne

zainteresowania uczniów i rozwijać je w taki sposób, aby

coraz bardziej uwzględniały obiektywne potrzeby

społeczeństwa

●Nauczyciel powinien stawiać uczniów

w sytuacjach wymagających dostrzegania

i wyjaśniania niezgodności między obserwowanymi

faktami, a posiadaną wiedzą

● Nauczyciel powinien stwarzać warunki sprzyjające

wdrażaniu uczniów do zespołowych form pracy

Zasada wiązania teorii z praktyką

(wg Cz. Kupisiewicza)

● Zasada wiązania teorii z praktyką służy

przygotowaniu dzieci i młodzieży

do racjonalnego posługiwania się

wiedzą teoretyczną w różnych sytuacjach

praktycznych, do przekształcania otaczającej

rzeczywistości

● Znaczny wpływ na realizację form wiązania

teorii z praktyką mają właściwości

psychofizycznego rozwoju uczniów

Zasada przystępności w

nauczaniu

(Wg Cz. Kupisiewicza)

● Respektowanie zasady przystępności

w pracy dydaktyczno-wychowawczej wymaga

uwzględnienia właściwości rozwojowych uczniów

● Ważne przy tej zasadzie jest stosowanie się

do następujących reguł (wg Komeńskiego):

- w nauczaniu należy przechodzić od tego, co jest

dla ucznia bliskie, do tego, co dalsze

- w nauczaniu należy przechodzić od tego,

co jest dla uczniów łatwiejsze, do tego

co trudniejsze

- w nauczaniu należy przechodzić od tego,

co jest uczniom znane, do tego, co nowe

i nie znane

- w procesie nauczania-uczenia się należy uwzględniać

różnice w tempie pracy

i stopniu zaawansowania w nauce

poszczególnych uczniów

Zasada trwałości wiedzy uczniów

(Wg Cz. Kupisiewicza)

● Proces trwałego przyswajania wiedzy jest pod względem

psychologicznym bardzo złożony

● Przygotowując uczniów do zaznajomienia się z nowym

materiałem nauczenia, musimy odpowiednio ukierunkować ich

zainteresowania i wytworzyć pozytywne motywy uczenia się

● Ćwiczenia mające na celu utrwalenie przerobionego uprzednio

materiału można stosować dopiero

po sprawdzeniu, czy wszyscy uczniowie dobrze zrozumieli ów

materiał

● Ważną formą utrwalania jest systematyzowanie wiadomości

połączone z samodzielnym

ich odtwarzaniem przez uczniów

●

Ponieważ trwałość informacji nabywanych

w formie struktur logicznych jest większa

niż trwałość wiadomości eksponowanych

w postaci układów mało pod tym względem spoistych,

przedmiotem utrwalania powinno

się czynić struktury merytorycznie spójne

● Systematyczna kontrola wyników nauczania, połączona z

uzasadnioną i komunikowaną uczniom oceną ich pracy,

wpływa korzystnie

na trwałość wiedzy opanowanej przez nich zarówno podczas

zajęć lekcyjnych,

jak pozalekcyjnych i pozaszkolnych

Zasada operatywności wiedzy

uczniów

(wg Cz. Kupisiewicza)

● Proces nauczania byłby jednostronny,

gdyby zapewniał uczniom tylko wiedze

bierną

● Nauczyciel powinien stwarzać sytuacje

wymagające od dzieci i młodzieży nie

tylko przyswajania i odtwarzania

wiadomości

i umiejętności zalecanych przez program,

ale także posługiwania się nimi w pracy

szkolnej i poza szkolnej

Zasada poglądowości

(wg W. Okonia)

● Zasada poglądowości to zespół norm

wywodzących się z prawidłowości
procesu kształcenia, dotyczących
poznawania rzeczywistości na podstawie
obserwacji, myślenia i praktyki-na
drodze od konkretu
do abstrakcji i od abstrakcji do konkretu

Zasada systemowości

(wg W. Okonia)

● Porządkowanie wiedzy w głowie uczniów

● Skuteczność procesu kształcenia zależy

od stopnia uporządkowania materiału dydaktycznego

● Zasada systemowości odnosi się nie tylko do treści

kształcenia, lecz także do procesu samego kształcenia

Zasada systemowości

(wg W. Okonia)

● Proces kształcenia jako system (układ)

a) Stanowi sekwencję celowych czynności nauczycieli

i uczniów, które zmierzają do wprowadzenia określonych zmian

w uczniach

b) Składa się z takich elementów, jak nauczyciele, uczniowie, treść

kształcenia

i środowisko dydaktyczno-wychowawcze

c) Elementy te wchodzą ze sobą w związki

przyczynowo-skutkowe i czasowo-przestrzenne, podlegają

swoistej dynamice w czasie trwania procesu, powodując bardziej

czy mniej korzystne, bardziej czy mniej trwałe ślady w uczniach

Zasada samodzielności

(wg W. Okonia)

● Samodzielność działania uwzględnia rodzina i

szkoła przez stopniowe wdrażanie dzieci i

młodzieży, poczynając od wieku przedszkolnego

i wczesnoszkolnego,

do samodzielnego:

a) wyboru i planowania pracy

b) wykonywania pracy

c) sprawdzania wykonanej pracy

● Ze względu na stopień samodzielności wyróżnia się

myślenie produktywne (samodzielne)

i reproduktywne (niesamodzielne)

● Nauczyciel kształtuje u uczniów myślenie

samodzielne wtedy gdy:

1) wdraża ich do formułowania problemów
2) uczy ich samodzielnego rozwiązywania
3) przyzwyczaja młodzież do sprawdzenia

uzyskanych odpowiedzi

Zasada związku teorii z praktyką

(wg W. Okonia)

● Orientuje ona nauczycieli i twórców

programów kształcenia o konieczności

harmonijnego wiązania ze sobą wiedzy

naukowej z praktyką codziennego życia

● Zwraca ona uwagę na obszar działań

dydaktycznych między teorią i praktyką

Zasada przystępności

(wg W Okonia)

● Pokonywanie trudności uczniów

w poznawaniu i przekształcaniu

rzeczywistości

● Pełne zrozumienie zasady przystępności

musimy oprzeć na występujących

w procesie kształcenia

prawidłowościach, które dotyczą faz

rozwoju psychicznego

Zasada efektywności

(wg W. Okonia)

● Związek między celami, a

wynikami kształcenia

● Dotyczy funkcjonowania i

optymalizacji wielu czynników,
biorących bezpośredni lub pośredni
udział w procesie dydaktycznym

Zasada indywidualizacji

i uspołecznienia

(wg W. Okonia)

● Dotyczy związku interesów

jednostki
i zbiorowości

● Wyraz wiązania nauki szkolnej

z wychowaniem, procesów
intelektualnych
ze społeczno-emocjonalnymi

Edukacja pacjenta jaką dietę powinno się stosować

przy chorobach serca wg. Określonych zasad

1.Poglądowości: Edukacja ze zrozumieniem. Przy rozmowie z pacjentem

nie używamy słów trudnych i niezrozumiałych.

2.Systematyczności: Systematyczne przypominanie pacjentowi o

stosowaniu diety.

3. Świadomego i aktywnego udziału uczniów w procesie nauczania-

uczenia się: Ukierunkowanie aktywności pacjenta na samodzielną

edukację zdrowotną. Zapoznanie się z oczekiwaniami pacjenta.

4. Wiązania teorii z praktyką: Przygotowanie do racjonalnego

posługiwania się wiedzą teoretyczną w praktyce.

5.Przystępności w nauczaniu: Zapoznanie się z aktualnym stanem wiedzy

pacjenta oraz wprowadzenie nowych zagadnień.

6.Trwałości wiedzy uczniów: Przekazywanie usystematyzowanej wiedzy.
7.Operatywności wiedzy uczniów: Kontrolowanie czy pacjent zrozumiał

zalecenia dotyczące diety i czy potrafi je zastosować.

• Dziękuje za uwagę