Barbara Bokus

1

Wykład 19-21e.

Społeczne-sytuacyjne uwarunkowania zachowania

Czynniki sytuacyjne wpływają na myślenie i działanie
ludzi
w znacznie większym stopniu, niż zdajemy sobie
z tego sprawę i niż byśmy się spodziewali.

-Sama obecność innych może w pewnych
okolicznościach sprzyjać uzyskiwaniu lepszych
wyników.

Przydzielenie danej osobie jakiejś roli społecznej
do odegrania nawet w sztucznych środowiskach
(„pozorne więzienie”) może dramatycznie zmienić jej
reakcje,
będzie się zachowywać w sposób sprzeczny
z własnymi wartościami, przekonaniami i dyspozycjami.

2

Inne zmienne sytuacyjne wywierające znaczny wpływ
na ludzi to reguły postępowania, znaki, symbole,
uniformy.

Normy społeczne w grupach ukierunkowują i kształtują
zachowanie ich członków.

Procesy wpływu informacyjnego prowadzą do
konformizmu
i uległości, kiedy sytuacja jest niejednoznaczna
(a dana osoba chce mieć słuszność i postępować
właściwie).

Skrystalizowana norma grupowa może wpływać na
oceny jednostek wtedy także, gdy grupa dawno już nie
istnieje.

Nawet w sytuacjach wysoce ustrukturalizowanych
naciski skłaniające do konformizmu mogą wpływać
na spostrzeżenia (badania Ascha).

Członkowie mniejszości mogą skutecznie zmieniać
opinię większości, jeśli są konsekwentni, jednomyślni
i nie są sztywni w swych działaniach.

3

Wpływ różnych stylów przywództwa i atmosfery
grupowej na produktywność i reakcje
emocjonalne dzieci szkolnych

- Badania Milgrama nad posłuszeństwem wobec
autorytetu

- Badania nad interwencją przypadkowych świadków
wypadku

- Możemy wzbudzać altruizm u innych, po prostu
prosząc

o przysługę.

Każda jednostka konstruuje pewną wizję
rzeczywistości społecznej

Przekonania i oczekiwania mogą kierować działaniami
i kształtować poszczególne aspekty sytuacji.

- Przewidywania mogą stać się spełniającymi
proroctwami.

4

5

Nasze oczekiwania mogą prowadzić do takich zachowań,

które prowokują innych do zachowań, jakich od nich
oczekujemy,

przy czym żadna ze stron nie zdaje sobie sprawy
z zachodzącego procesu.

Skłonność do upraszczania złożonego procesu

przetwarzania informacji przez kategoryzowanie
osób

może przyczyniać się do kształtowania uprzedzeń
i dyskryminacji wobec tych, którzy zostali

skategoryzowani

jaki inni i gorsi.

Minimalne sygnały różnicujące wystarczają do

dokonywania skrajnych kategoryzacji (por. przykład z
niebieskookimi

i brązowookimi dziećmi).

• Jak dzieci postrzegają

– dzieci młodsze
– rówieśników
– osoby dorosłe

7

VII.

8

9

Opowiadanie pięciolatka dla siedmiolatka

Wacek... i Jacek grali.
Jacek i Wacek grali w piłkę nad wodą.
A piesek patrzył, jak grali.
No i potem piłka wleciała do wody.
I Jacek wleciał do wody też, bo chciał ją wyjąć.
A pan rybak jechał i stanął: "Co się stało?"
"Dlaczego dzieci są bez mamy?"
No bo Jacek i Wacek się nie posłuchali mamusi.
I polecieli nad rzekę z piłką.
Grali w piłkę.
I piłka wleciała do wody.
I Jacek chciał ją wyjąć.
I też wpadł do wody.
A Wacek mu pomógł.
I wyciągnął Jacka... Ale potem Jacek był bardzo
chory.

10

11

Opowiadanie pięciolatka dla trzylatka

Jacek i Wacek grali.
Grali w piłkę.
I potem jeden...
Nie... nie wpadł do wody.
Chłopcy grali w piłkę w ogrodzie.
I chcieli też nauczyć pieska, jak grać w piłkę.
I mały piesek się nauczył, jak grać.

12

-

W polu narracji:

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Dziecko

Dorosły

Dziecko

Dorosły

Dziecko

Dorosły

Wiek narratora: 4 lata 5 lat 6 lat

F

re

kw

en

cj

e

at

ry

bu

cj

i (

%

)

Przyczyny

Działania

Konsekwencje

• Na mapie poznawczej dorosłego, interpretującego

aktywność dziecięcych bohaterów z linii narracji,
krytycznymi punktami są:
- przyczyny niepożądanych zachowań dzieci
i przyczyny braku zachowań pożądanych
oraz
- konsekwencje (następstwa) tych dwóch typów

zachowań
(skutki uboczne, kary, nagrody).

• Na mapie poznawczej rówieśnika, interpretującego

aktywność bohaterów, krytycznymi punktami są

-motywy,
-kroki działania

-wynik działania podmiotu.