MŁODA POLSKA – 04 – (19-03-2019)

• Dwuwymiarowość epoki: stałe uwarunkowania wynikające z rozwoju lit. XIXw., rytm chronologiczny wynikający z przekształceń epoki (wewnętrzna cezura); oraz sposób myślenia o epoce wynikających z nowego sposobu myślenia o epoce. Modernizm – kategoria pozwala interpretować twórczość we wspólnych przestrzeniach z innymi pokoleniami okresu, prowokuje do operowania jej wewnętrznymi kategoriami świadomości, wprowadzona przez twierdzenie, że wszystkie pokolenia łączy doświadczenie nowoczesności.

• Epoka ma swoją świadomość z powielania pewnych prądów, tradycji literackich, z drugiej strony jest obraz epoki pozwalający dostrzec zjawiska w kategoriach modernizmu.

CO SIĘ DZIAŁO W L.90-TYCH?

• Pokolenie urodzone w latach 60, debiutowała po r. 90. Jego twórczość zostaa określona przez pojęcie dekadentyzmu - cecha lit. II poł. L. 90-tych. Nazwa pochodzi od słowa francuskiego – chylenie się ku upadkowi. We Francji wydawano czasopismo dekadent. Pochodzi z Boudlera ,,Kwiaty…” W Polsce termin pojawił się równolegle, gdy wydawano czasopismo we Francji – II poł. 80.

• Określano nim zjawiska z psychologii społecznej – psychopatologii społecznej.

• Wiek Nerwowy i Hrabia August – dwie powieści znaczące, wyd. 1890 opisywały historię życia dekadentów.

• Scjentyzm i naturalizm pozwala zrozumieć Młodą Polskę.

• Najważniejszym pojęciem kształtującym światopogląd postyczniowy

• Aparat pojęciowy Młodopolanie odnoszą do jednostki, a nie jak pozytywiści do społeczności. Jednostka genialna lub poszczególny typ.

• 2 powiesci historyczne: Qvo Vadis i Faraon – specyfika powieści Prusa –> odpowiedź na polemikę Sienkiewicza czym jest powieść historyczna, kim jest pisarz powieści historycznej. Zestawienie z Nad głębiami Asnyka, który daje przejaw myślenia scjen tycznego, podszyty światopoglądowym kryzysem. Sygietyński –> Skałotocz – mechanizmy scjentyzmu od strony jednostki.

• Chuć = ewolucja -> siła niszcząca z perspektywy jednostki, ze sprawą społeczeństwa miała być siłą ewolucji.

• W 90-tych l. odnoszono te pojęcia do jednostki, wobec czego przyniosły nowe znaczenia, rozumiane i definiowane z perspektywy jednostki:

• Ewolucjonizm nie jest już siłą rozwijającą [Chuć wytworzyła coraz lepsze twory, ale w konsekwencji jednostka ma rozprzężenie, doświadcza procesu degradacji];

• Walka o byt powoduje, że jednostka twórcza nie ma szans bo jest wyrafinowana duchowo, intelektualnie, z instynktami społecznymi nie ma szans;

• Determinizm – jednostka skazana na upadek – przerażenie prawami natury

• Dekadentyzm to jest kryzys światopoglądu poprzedniego pokolenia (ewolucjonizmu, walki o byt oraz determinizmu), które stały się przedmiotem przedmiotem doświadczenia kryzysu bo zostały zdefiniowane z perspektywy jednostki, zanegowanie optymizmu światopoglądu poprzedniego.

• Śmierć była metaforą schyłku cywilizacji.