INSTYTUCJE I ORGANIZACJE

SPOŁECZNE

Damian Krzyżanowski

Marta Konieczek

Maciej Pakulski

Kasia Krzyżaniak

Karolina Krzyżaniak

Instytucje społeczne

• Pojecie instytucji społecznej odnosi się do osób lub

grup osób, które wyłaniają się ze zbiorowości i są

wyposażone w odpowiednie atrybuty, które

pozwalają na zaspakajanie potrzeb tej zbiorowości.

Stanowi realizację takich wartości, jak wolność i

podmiotowość człowieka; realizowana jest poprzez

taką organizację życia społecznego, by jednostki i

grupy

miały zagwarantowane prawo do aktywnego udziału

w istniejących już instytucjach społecznych i

tworzenia nowych instytucji, w celu skuteczniejszego

zaspokajania potrzeb i realizowania interesów.

Organizacje społeczne

• Współczesne społeczeństwo jest

społeczeństwem organizacji formalnych.
Organizacje formalne są dużymi
grupami wtórnymi utworzonymi z myślą
o osiągnięciu konkretnego celu lub
zestawu celów. Organizacje te są
starannie zaprojektowane i zawierają
formalną strukturę statusów i roli, a
także mniejsze grupy.

• Cele organizacji - wyznaczają jej główny

kierunek działania, z uwzględnieniem roli

organizacji (miejsce w społeczeństwie,

ogólnie określona działalność, którą może

wykonywać wśród innych organizacji tego

typu), misję i zadania. Formułowanie celów

organizacji jest etapem w procesie

planowania strategicznego.

• Chociaż każda organizacja formalna jest

specyficzna, łączą je jednak pewne

podobieństwa. Wyznaczają one ogólną

charakterystykę organizacji formalnych

Planowanie i racjonalność

• Jednym z wyróżników organizacji formalnych jest

celowe i racjonalne planowanie. Pod pewnymi

względami jest to najbardziej charakterystyczna

cecha organizacji. Schemat organizacji formalnej

uwypukla rolę racjonalności, kładąc nacisk na

dopasowanie środków i celów. Struktury

organizacyjne tworzone są po to, by pomóc

organizacji osiągnąć jej cele. Racjonalne

planowanie wymaga doskonałego zrozumienia

celów organizacji, rodzajów działań, a także

struktur organizacyjnych, które są niezbędne do

osiągnięcia tych celów.

• Nie wszystkie organizacje potrafią sprostać

wymaganiom racjonalnego planowania. Działacze

organizacji nie zawsze mogą wywiązać się ze

swoich obowiązków na podstawie racjonalnej

kalkulacji, jak zastosować odpowiednie środki do

osiągnięcia jasno zdefiniowanych celów.

Więzi społeczne

• W życiu społecznym najważniejsze jest to, co dzieje się między

ludźmi, to co ich łączy w spójne zbiorowości. Życie społeczne

ma swoje podstawy przyrodnicze, te procesy zachodzące w

organizmie czy w środowisku geograficznym także wywierają

wpływ na stosunki między ludźmi. Praca i stosunki produkcji są

bazą życia, a kultura nadaje mu sens i kształt. Wiadomo

również, że osobowości ludzkie są twórcami procesów

życiowych społeczeństwa. Jednak dla tematu pracy istotne jest

wyjaśnienie, w jaki sposób powstają związki i zależności, jak

powstaje układ połączeń skupiający ludzi w trwałe zbiorowości.

Ogół tych stosunków, połączeń i zależności łączących ludzi w

trwałe zbiorowości socjologowie nazywają więzią społeczną.

Wśród więzi społecznych pojawiają się takie pojęcia, jak więź

naturalna, stanowiona, czy zrzeszeniowa. Co do styczności, to

są one elementem składowym więzi. Wyróżnia się styczności

przestrzenne, psychiczne oraz społeczne.

• Jeżeli jednostki spostrzegają innych ludzi, lokalizują

ich w przestrzeni, uświadamiają sobie ich obecność

w danej przestrzeni, to takie zachowanie nosi

nazwę styczności przestrzennej właśnie. Jest to

pierwszy i podstawowy etap w powstawaniu więzi

społecznej między ludźmi oraz podstawowy etap w

powstawaniu grupy społecznej. W toku tego

rodzaju styczności ludzie uświadamiają sobie, że w

tej przestrzeni, w której żyją i działają występuje

także pewna ilość innych ludzi i ich obecność na tej

przestrzeni posiada dla nich jakieś znaczenie, może

wpływać na ich działania czy możliwości

zaspokajania potrzeb. Tą charakterystykę

styczności można odnieść do spotkania np. w sali

wykładowej nowej grupy studentów.

• Natomiast nieco inną treść nadaje się styczności w

mieście, gdzie polega ona nie tylko na

bezpośrednim spostrzeżeniu i uświadomieniu sobie

obecności na tej przestrzeni ludzi spostrzeganych.

Jest to styczność pośrednia ze wszystkimi

mieszkańcami ( ich obecność sobie uświadamiamy,

chociaż nie spostrzega się ich fizycznie i nic się o

nich nie wie bezpośrednio). Podstawowym więc

składnikiem styczności przestrzennej jest zdanie

sobie sprawy z istnienia innych ludzi w tej

przestrzeni i spostrzeżenia ich cech. Spostrzeżenia

mogą być przelotne, bądź bardziej dokładne, co jest

stosunkowo ważne dla dalszych etapów rozwoju

więzi społecznej. Chociaż przecież nie każda

styczność musi prowadzić do powstawania dalszych

elementów styczności.

• Drugim etapem, który może być bezpośrednio

powiązany ze stycznością w przestrzeni, jest

styczność psychiczna. Spostrzeżenie jest elementem

pierwszego spotkania. Zazwyczaj ludzie przy takim

spotkaniu ( np. grupa studentów z poprzedniego

akapitu) obserwują się nawzajem, rejestrują swój

wygląd zewnętrzny, przedstawiają się sobie, pytają o

imiona i nazwiska, przez co zaczynają szukać jakichś

wspólnych zainteresowań. Jest to zupełnie naturalny

fakt, poprzez który powstaje właśnie drugi element

więzi społecznej, oraz drugi etap w jej powstawaniu,

czyli powstaje styczność psychiczna, która może się

przekształcić w łączność psychiczną. Spostrzeganie

drugiej osoby wiąże się z rejestracją jej cech, jej

wyglądu zewnętrznego, jej cech charakteru i

umysłowych.

• Na podstawie takich obserwacji dokonuje się oceny

danej osoby z punktu widzenia potrzeb

spostrzegającego. Podświadomie szuka się bowiem

kogoś o podobnych zainteresowaniach, o podobnych

sposobie bycia, zachowania. Każdy spostrzegający

interesuje się obserwowanymi „obiektami” z punktu

widzenia swoich różnych uświadomionych lub

nieuświadomionych potrzeb. Najistotniejsza jest

sytuacja, w której osobnik A stwierdza, że osobnik B

posiada cechy, które mogą być użyteczne w

zaspokojeniu jego potrzeb. Zainteresowanie to może

być jednostronne, ale w rozwoju więzi szczególnie

doniosłe jest zainteresowanie wzajemne. Wzajemne

zainteresowanie tworzy styczność psychiczną. Może

ona być bezpośrednia lub pośrednia.

• Powracając do pojęcia łączności psychicznej, to

powstaje kiedy wzajemne zainteresowania prowadzą

do powstania postaw wzajemnych sympatii,

koleżeństwa, przywiązania uczuciowego. Jest ona

bardzo ważna dla rozważań socjologicznych, jednak

silna więź społeczna może istnieć w grupach, gdzie

nie ma łączności psychicznej.

Styczności społeczne wynikają na podstawie

styczności psychicznych, polegają one na dokonaniu

pewnej czynności dotyczącej jakiegoś przedmiotu,

który posiada osobnik B który jest także potrzebny

osobnikowi A .pojawiają się tutaj dwa nowe

elementy, tj. są to styczności, gdzie występuje już

jakaś nowa wartość, przedmiot, czynność, która jest

podstawą tej styczności

• . Styczności społeczne są to więc pewne układy,

złożone przynajmniej z dwóch osób oraz pewnej

wartości, która jest przedmiotem tej styczności,

oraz pewne czynności dotyczące tej wartości. W tej

styczności pojawia się dopiero element czynności,

nieobecny we wcześniejszych. Styczności wynikają

nie tylko we wczesnych stadiach powstawania

więzi w grupie, nie tylko w pierwszych spotkaniach,

lecz są one nieodłącznym elementem życia

społecznego. Rodzaje styczności społecznych

charakteryzują już grupę w sposób istotny.

Styczności można podzielić na styczności trwałe i

przelotne, mogą też być prywatne i publiczne.

• Styczności społeczne są już istotnym elementem

więzi społecznej. Styczność w przestrzeni i

styczność psychiczna są dopiero warunkami

wystąpienia styczności społecznych i ich charakter

nie ma większego znaczenia dla charakteru

powstających więzi. Styczności społeczne

determinują już charakter więzi, wpływają na to, co

ludzi łączy.

Każda zbiorowość jeżeli ma trwać, istnieć, rozwijać

się, musi posiadać więź powodującą jej wewnętrzną

spójność, zapewniającą zaspokajanie potrzeb

indywidualnych i zbiorowych, każda zbiorowość musi

być wewnętrznie zorganizowana i uporządkowana.

Aby więc scharakteryzować jakąś zbiorowość, nie

wystarcza opisać jej części składowe, cechy jej

członków, charakter jej struktury. Trzeba przede

wszystkim opisać rodzaj jej więzi.