• Nauczyciel jednoznacznie określa zasady oceniania przed rozpoczęciem pracy, np.: - kto pierwszy dobrze napisze, dostanie piątkę, kolejne dwie osoby po plusie. (Niespodzianki ze strony pani są traktowane przez dziecko nadpobudliwe jako manipulacja).

• Nauczyciel robi jedną rzecz w jednym czasie - Mądrość - "Festina lente", czyli "śpiesz się powoli" znana jest od starożytności.

• Nauczyciel podaje polecenia po kolei, każde następne po upewnieniu się, że poprzednie zostało zrozumiane. - Zamknijcie zeszyty z notatka przepisaną z tablicy. Otwórzcie ćwiczenia na str... Przeczytajcie polecenie zadania nr... Rozwiążcie zadanie pisemnie ołówkiem.

• Nauczyciel zauważa pozytywne zachowanie dziecka nadpobudliwego i informuje je o tym co parę minut. Podchodzi do niego, przytaknie mu, uwagi wypowiada cicho, uśmiechnie się nawet gdy jest oddalony itp.

• Gąbkę płuczą dyżurni na przerwie, chyba, że nauczyciel kogoś specjalnie o to poprosi.

• Uczeń ma na ławce tylko przybory potrzebne do bieżącej pracy.

• W sali nie ruszamy niczego. Wyjątkiem jest wzięcie czegoś na polecenie nauczyciela. Przedmiotami na lekcji posługujemy się tylko w sposób potrzebny do realizowania bieżącego zadania.

• Podczas lekcji uczeń może zadać pytania tylko dotyczące bieżącej pracy.

• Uczeń odpowiada za skutki swojego zachowania, nawet gdy było nieumyślne.

• Nie wolno przeszkadzać innym w korzystaniu z lekcji.

• Nauczyciel ucznia oraz uczeń nauczyciela - mogą poprosić o spotkanie poza lekcją w umówionym terminie, na umówiony czas i temat

W postępowaniu z dziećmi z ADHD, zarówno w szkole, jak i w domu należy przestrzegać trzech zasad (3 x R):

• regularności, czyli działania w ustalonym rodzinnym rytmie, z unikaniem gwałtownych i radykalnych zmian, spokojnego i konsekwentnego egzekwowania ustalonych reguł, ograniczenia hałaśliwych dźwięków i silnych wrażeń,

• rutyny, czyli wykonywania określonych czynności o ściśle określonych porach dnia wg tej samej kolejności i stałego schematu,

• 
  repetycji, czyli nieustających powtórek, wymagających dużej cierpliwości i wytrwałości od rodziców i nauczyciela, wielokrotnego powtarzania prostych poleceń i upewniania się czy dziecko dobrze je zrozumiało.

Ważne jest więc ustalenie jasnych reguł pracy w klasie, określających jej strukturę i wyrażających oczekiwania nauczyciela, które można by ująć w pięciu punktach: 1. Siedź na swoim miejscu. 2. Zajmij się swoim zadaniem. 3. Patrz na mnie lub wykonywane zadanie. 4. Mówi tylko jedna osoba. 5. Pracuj. Dobrze jest wypisać dziecku na kartce listę potrzebnych na kolejne zajęcia przedmiotów i materiałów. Życie ułatwi się mu, sporządzając przejrzysty plan zajęć lekcyjnych, informujący dokładnie o tym, co i kiedy powinien robić, a także sprawdzenie pod koniec lekcji, czy uczeń ma dokładnie zanotowane, co i na kiedy ma przygotować w domu.

oto jeszcze kilka sprawdzonych poczynań: skracanie zadania przez dzielenie go na mniejsze zadania cząstkowe; zadawanie mniej materiału na raz, np. mniej zadań matematycznych; skracanie prac domowych przez zadawanie do mniejszej liczby zadań; zamiast mniejszej liczby długich sesji ćwiczeniowych wymagających koncentracji - przygotowanie większej ilości krótszych i bardziej intensywnych okresów ćwiczeń; urozmaicanie zadań i przygotowanie ich w sposób interesujący dla ucznia; przeplatanie mniej interesujących fragmentów ciekawszymi - warto starać się czymś zaskoczyć ucznia, nowe i oryginalne dla ucznia zadania są dla niego bardziej zajmujące i pozwalają lepiej się koncentrować; korzystanie z materiałów, których można dotknąć, manipulować; proponowanie aktywności, które wymagają zaangażowania ucznia, czynnej dyskusji, wypróbowywania kolejnych rozwiązań - wielu uczniów przyswaja materiał lepiej, kiedy zamiast tylko słuchać i obserwować, może doświadczać; korzystne jest ilustrowanie materiału schematami, podawanie uczniom różnych metod mnemotechnicznych, wierszyków, powiedzonek w rodzaju "uje się nie kreskuje"; zachęcanie dzieci do pracy z rodzicami, do pracy w mniejszych grupach, do uczestnictwa w zajęciach pozalekcyjnych.

Pomocne dla uczniów w aktywnym słuchaniu mogą być następujące techniki: przygotowanie krótkich instrukcji złożonych z prostych krótkich zdań; powtarzanie instrukcji tak często, jak jest to potrzebne (warto się upewnić, czy uczniowie znają i rozumieją słownictwo, jakiego używa nauczyciel); nakłanianie uczniów do powtórzenia instrukcji po jej usłyszeniu, a później do powtórzenia jej sobie jeszcze raz - w ten sposób rozwija się umiejętność słuchania i zapamiętywania; informowanie uczniów o tym, że komunikuje się najważniejsze wiadomości, używanie kluczowych zdań typu: "to jest ważne, proszę słuchać" lub "to będzie na egzaminie".

Niektórzy nauczyciele dla podkreślenia wagi komunikatu używają dodatkowych sygnałów, np. podniesienie ręki czy zapalenie światła; korzystanie dla zilustrowania i podkreślenia informacji z pomocy wizualnych (obrazki, schematy, kluczowe hasła zapisane na tablicy).

Dziecko nadpobudliwe ma duże problemy z systematyzowaniem wiedzy, Korzystne jest też uświadomienie dziecku wszelkich analogii i połączeń między różnymi nauczanymi partiami materiału. Dla wielu uczniów, zwłaszcza starszych, korzystne byłoby przeprowadzenie treningu i zapoznanie ich ze sposobami efektywnego uczenia się, korzystania z pomocy komputera, dyktafonu, efektywnej pracy z tekstem, robienia notatek.

zadania, sprawdzaj często zeszyty i notatnik ucznia, sprawdzaj zeszyty ucznia pod względem ich poprawności i kompletności.

Nauczanie przez rówieśników całą klasę dzieli się na dwie współzawodniczące drużyny. Uczniowie zdobywają punkty dla swojej drużyny wtedy, gdy wypełniają wydawane im polecenia. Bardzo korzystne dla dziecka nadpobudliwego jest połączenie go w parę z dzieckiem sumiennym i pilnym.

Inną metodą może być nauka we współpracującej grupie, kiedy cała klasa podzielona jest na 4-5-osobowe zespoły, a członkowie zespołu wzajemnie się monitorują, pomagają, zapewniają komunikaty zwrotne.

Hanna Nartowska, wyjaśniając pojęcie „nadpobudliwość psychoruchowa”, podkreśla, że termin ten „dotyczy zarówno sfery ruchowej, jak i psychicznej. Nadpobudliwość przejawia się w postaci wzmożonego pobudzania ruchowego, nadmiernej reaktywności emocjonalnej oraz w specyficznych zaburzeniach funkcji poznawczych, głównie w postaci zaburzeń uwagi

H. Nartowska uważa, iż objawy nadpobudliwości psychoruchowej mogą występować w zespołach. Wyróżnia 4 grupy:

• I grupa - dzieci o nadmiernej aktywności ruchowej. Cechuje je duża ekspansywność działania, są aktywne i chętne do pracy. Wzmożony odruch orientacyjny sprawia, że są chaotyczne, nieporządne, często zmieniają przedmiot zainteresowania.

• II grupa - dzieci, u których dominującym objawem jest niepokój ruchowy, objawiający się drobnymi ruchami manipulacyjnymi w obrębie własnego ciała. Cechuje je nasilona emocjonalność. W sytuacjach napięcia emocjonalnego wzrasta ich niepokój ruchowy.

• III grupa - dzieci o nasilonych objawach nadpobudliwości emocjonalnej. Są kłótliwe, płaczliwe, łatwo obrażają się, złoszczą się, są konfliktowe.

• IV grupa - dzieci, u których nadpobudliwość objawia się we wszystkich omawianych zakresach. To grupa sprawiająca najwięcej trudności wychowawczych¹⁵

ZAKNŃCZENIE !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Pomysł, za pomysłem, pomysłów tysiące. Dalej, szybciej, pełniej! Pęd! Zaraz, prędzej, natychmiast!
Spokój, cisza, nieobecność. Nieistnienie zewnętrznego świata. Ciężar obowiązków i wolność umysłu. Piękno myśli... Nieobecność.

Tak powstała żarówka. W ten sposób e = mc2. Tak właśnie kreślone były surrealistyczne obrazy.
Osoby z ADHD są pełne energii, przebojowe i obdarzone nieprzeciętną wyobraźnią. Dlatego mogą tworzyć rzeczy przekraczające wyobrażenia. Są też wrażliwe, otwarte i szczere - a tymi cechami charakteryzują się ludzie wielcy. Są pełne entuzjazmu i pomysłowe, nieprzeciętnie kreatywne i nietuzinkowe. Mogą wiele.

Niestety, często nie mają do tego warunków. Ponieważ są "dziwne", to uważa się je za głupsze. Ponieważ nie pasują do schematów, to usiłuje się je wyrzucić na margines życia

Zestaw ćwiczeń gimnastyki mózgu, które mają pozytywny wpływ na funkcjonowanie dziecka nadpobudliwego (według metody

P. Dennisona): Zadaniem tych ćwiczeń jest spowodowanie m.in. wzrostu koncentracji uwagi, poprawa w zakresie poprawności ortograficznej oraz graficznej strony pisma, umiejętność poprawnego wysławiania się, polepszenie pamięci, percepcji dźwięków, precyzji ruchów, orientacji przestrzennej. Skuteczność tej metody jest gwarantowana pod warunkiem dość częstego stosowania. Ze względu na to, że moje spotkania z dziećmi odbywają się rzadko, zalecam rodzicom ćwiczenia w domu.

1. „Słoń” - ćwiczenie polega na położeniu lewego ucha na lewym ramieniu, a potem wyprostowanie lewej ręki jakby trąby. Ćwiczący kreśli lewą ręką w powietrzu ósemki. Dla osiągnięcia większego efektu, ćwiczenie to powinno być wykonywane powoli, kilka razy z lewym uchem na ramieniu i tyle razy z prawym uchem na ramieniu. Efektem stosowania tego ćwiczenia jest pełniejsze rozumienie ze słuchu, łatwiejsze zapamiętanie cyfr, koordynacja górnej i dolnej połowy ciała. „Słoń” jest również zalecany dla osób z zaburzeniami koncentracji, ponieważ ćwiczenie to wspomaga pełną aktywację tworu siatkowego poprawiającego uwagę. 

2. „Aktywna ręka” - dziecko podnosi do góry jedną wyprostowaną rękę i przyciska ją do ucha oraz pobudza jej mięśnie drugą ręką poprzez odpychanie jej w przód, w tył i do siebie. 

3. „Energetyczne ziewanie” wykonuje się masując mięśnie wokół stawu skroniowo-żuchwowego. Staw ten znajduje się do przodu od otworu słuchowego. Łączy on szczękę z żuchwą. Kiedy jesteśmy zestresowani, żuchwa często napina się i wtedy funkcje nerwowe z tego obszaru zmniejszają się. Ziewanie energetyczne rozluźnia cały obszar twarzy i przyjęcie informacji zmysłowych może odbyć się w bardziej efektywny sposób. Wspomaga też efektywność werbalizacji i komunikacji. Ćwiczenie to wspomaga twórcze pisanie, wystąpienia publiczne, głośne czytanie a nawet poprawia równowagę. 

4. „Kapturek myśliciela” pobudza cały mechanizm słuchu i wspomaga pamięć. Ćwiczenie to polega na kilkakrotnym odwijaniu uszu z góry do dołu. Systematyczne stosowanie tego ćwiczenia daje rezultaty w uważnym słuchaniu, zapamiętywaniu dźwięków, rozumieniu ze słuchu oraz koncentracji w czasie pracy. 

5. „Pozycja Cooka” polega na przekładaniu jednej kostki nad drugą, krzyżując nogi. Potem krzyżujemy ręce, dłonie łączymy razem i odwracamy. Wykonując to trzeba wyprostować ramiona przed sobą łącząc razem zewnętrzne strony dłoni, kciukami do dołu. Jedną rękę należy przenieść nad drugą, wewnętrzną stroną do siebie i zamknąć je splecionymi palcami. Następnie przetoczyć zamknięte ręce do dołu i w stronę ciała tak, żeby w efekcie końcowym spoczywały na klatce piersiowej z łokciami w dół. Pozycja Cooka jest ćwiczeniem gimnastyki mózgu, które wspomaga koncentrację stabilności i umiejętności słuchania. 

6. „Punkty na myślenie” wykonuje się poprzez położenie jednej ręki na pępku, podczas gdy druga ręka stymuluje punkty pomiędzy żebrami. Ćwiczenie to również pomaga przywrócić koncentrację. 

7. „Ruchy naprzemienne” to naprzemienne chodzenie w miejscu. Poprzez dotyk prawym łokciem lewego kolana i następnie lewym łokciem prawego kolana pobudzane są równocześnie duże powierzchnie obu półkul mózgowych. Ruchy te powinny być wykonywane bardzo powoli. Są doskonałe do aktywacji funkcjonowania umysłu i ciała nawet przed zajęciami fizycznymi, takimi, jak: sport lub taniec. Efektem stosowania tego ćwiczenia jest poprawa wymowy, pisowni, umiejętne słuchanie, czytanie i rozumienie. Gimnastyka mózgu jest efektywna dla każdego. Poprawia sprawność uczenia, komunikowania się, koncentrowania uwagi, również w sporcie i tańcu. Niektórzy nazywają te ćwiczenia- magicznymi, ale nie ma w tym nic z magii. Gimnastyka mózgu to program rozwoju ukierunkowany na łatwiejsze uczenie się dzieci i stymulowanie ich rozwoju. Ćwiczenia te aktywizują układ nerwowy i uwalniają dziecko od stresu. 

-powód narastania trudności szolnych co je poglębia niezrównoważenie rodziców, napiętą, nerwową atmosferę domową, wywołującą niepewność i poczucie zagrożenia, brutalne zachowanie dorosłych, lęk.

Brak konsekwencji i zgodności rodziców prowadzi do chaosu.

****dzielenie materiału do nauczenia się na części, sprawdzanie zrozumienia instrukcji pracy domowej przez dziecko, kontrolowanie, czy ma ono przygotowane wszystkie pomoce potrzebne do pracy, koncentrowanie uwagi dziecka na materiale do pracy, chwalenie dziecka po wykonaniu poszczególnych części materiału, a nie dopiero po zakończeniu całości,

***** ze względu na problemy z koncentracją uwagi dziecko powinno się uczyć w krótkich odstępach czasowych (15-30 min.), a przerwy przeznaczyć na relaks, odpoczynek

****lekcje powinno dziecko odrabiać wtedy, gdy w domu panuje najmniejszy ruch; na stole leży tylko to, co ma służyć do pracy, odrabianie lekcji powinno się zaczynać o stałej porze dnia; radio i temu podobne źródła dźwięku należy wyłączać, drzwi od pokoju dziecka zamykać w celu zmniejszenia liczby rozpraszających bodźców;

***przyzwyczaić je do samodzielnego poprawiania swoich błędów

1. ###czynność, którą dziecko ma wykonać lub informacje, które ma przyswoić należy wielokrotnie powtarzać, w przeciwnym razie dziecko z ADHD jej nie zapamięta;

W polskim systemie edukacyjnym dostrzeganie dzieci ze specjalnymi potrze-bami edukacyjnymi staje się coraz bardziej wyraźne, i niewątpliwie, jest to jedna z niewielu pozytywnych zmian współczesnego szkolnictwa. Rosnąca w tym zakresie świadomość społeczna nie pociąga jednak za sobą konkretnego i wymiernego dostosowania systemu edukacyjnego do indywidualnych potrzeb tych dzieci. Po-mocą zaś powinno obdarzyć się każdego, kto napotyka na trudności w uczeniu się.
Każde dziecko do prawidłowego rozwoju potrzebuje sukcesów, także tych edukacyjnych, pozwalają mu one uwierzyć we własne możliwości, przynoszą ra-dość i zadowolenie, ale także pomagają znaleźć siły i wytrwałość po to, by zmie-rzyć się z trudnościami i je pokonać. „Sukces jest jak witamina. Każdy go potrzebu-je.” Jednakże nie zawsze udaje się to dzieciom, dla niektórych szkoła nie jest miejscem kojarzonym z sukcesami

Praca z dzieckiem ryzyka dysleksji, uczniem przejawiającym specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu, dyskalkulią czy ADHD wymaga od nauczyciela szerokiej wiedzy psychologiczno-pedagogicznej, opartej na znajomości specjalistycznej literatury, wymaga znajomości odpowiednich metod, form pracy, odpowiedniego warsztatu, wymaga wreszcie zrozumienia i wsparcia. Trudni uczniowie, jakimi są na ogół te dzieci, znajdują się w każdym zespole przedszkolnym i szkolnym, bardzo często są wyznacznikiem fachowości i kompetencji nauczyciela, jego profesjonalizmu i pedagogicznego talentu.

Niezmiernie ważnym sojusznikiem nauczyciela są rodzice dziecka, często sta-ją się wsparciem nie tylko dla samych dzieci, ale także dla pedagogów

Niezmiernie ważnym sojusznikiem nauczyciela są rodzice dziecka, często sta-ją się wsparciem nie tylko dla samych dzieci, ale także dla pedagogów. Tylko oni mogą, bowiem dopełnić proces wychowawczo-dydaktyczny a pracę nad pokony-waniem trudności uczynić skuteczną.

Chociaż dzieci nadpobudliwe mają mało kontaktów z rówieśnikami, w rzeczywistości pragną je utrzymywać i stale szukają możliwości zaprzyjaźnienia się. Niepowodzenia powodują, że czują się mniej szczęśliwe, mają gorszą samoocenę, czują się pozbawione oparcia i pomocy otoczenia. Izolacja od rówieśników może doprowadzić do rozwoju depresji, uzależnienia, czy osobowości antyspołecznej, dlatego my - wychowawcy - musimy być szczególnie wyczuleni na potrzeby takiego dziecka, co istotnie jest bardzo trudne, a czasami wydaje się niewykonalne. Spróbujmy jednak. Warto.

RADY DLA DOROSŁYCH

Dlaczego są niegrzeczne?

Dziecko nadpobudliwe nie słyszy około 50 proc. tego, co się do niego mówi i zapamiętuje 50 proc. tego, co usłyszało. Nie przewiduje konsekwencji zjawisk - nie zauważa związku między rzucaniem piłką w domu, stłuczeniem wazonu i gniewem mamy. U dziewcząt zdecydowanym problemem są zaburzenia koncentracji uwagi, u chłopców nieumiejętność usiedzenia w miejscu oraz kontrolowania swojego zachowania.


Co jest ważne dla dziecka z ADHD?

1. Konsekwencja w postępowaniu, stawianie jasnych granic.
2. W pracy z dzieckiem trzeba zachować spokój i rozsądek.
3. Należy chwalić za staranność wykonanych prac oraz ich ukończenie.
4. Stopniowo wydłużać czas trwania zadania.
5. Stale kontrolować i przypominać o obowiązkach oraz pomagać w ich realizacji.
6. Zawsze należy stwarzać poczucie bezpieczeństwa i dawać dziecku do zrozumienia, że się je kocha.
7. Dzienny rozkład zajęć dziecka musi być uporządkowany.
8. Dobra współpraca z nauczycielem.
9. Rodzice powinni codziennie poświęcać czas na rozmowę i wspólną zabawę z dzieckiem.
10. Każde dziecko powinno mieć własny teren - miejsce do nauki i wypoczynku.

Jak pomóc w odrabianiu lekcji?

1. Trzeba mu pomóc w uporządkowaniu biurka i zabrać z niego wszystkie niepotrzebne przedmioty.
2. Ułożyć plan dnia i wyznaczyć godziny pracy i zabawy.
3. Niektóre dzieci z ADHD potrzebują pomocy w odrabianiu lekcji, inne bliskości rodzica.
Wysoki poziom aktywności, impulsywności i zła koncentracja uwagi sprawiają, że dzieci z ADHD gorzej rozwijają się emocjonalnie oraz społecznie, osiągają słabsze wyniki w nauce i często kończą karierę szkolną poniżej swoich możliwości. Ale nie musi tak być. Na ADHD cierpieli: Albert Einstein, Leonardo da Vinci, Cher czy Tom Cruise.

Dziesięć próśb dziecka nadpobudliwego (wg H. Zacharuk)
1. Pomóż mi skupić się na jednej czynności
2. Chcę wiedzieć, co się zdarzy za chwilę
3. Poczekaj na mnie, pozwól mi się zastanowić
4. Jestem w kropce, nie potrafię tego zrobić, pokaż mi wyjście z tej sytuacji
5. Chciałbym od razu wiedzieć, czy to co robię jest zrobione dobrze
6. Dawaj mi tylko jedno polecenie na raz
7. Przypominaj mi żebym się zatrzymał i pomyślał
8. Dawaj mi małe zadania do wykonania, kiedy cel jest daleko gubię się
9. Chwal mnie choć raz dziennie, bardzo tego potrzebuję
10 Wiem, że potrafię być męczący, ale czuję, że rosnę kiedy, okazujesz mi,
jak mnie kochasz

20. Pomoc w odrabianiu lekcji
§ odrabianie lekcji wspólnie
§ stosowanie zasad ograniczenia ilość bodźców działających na wszystkie zmysły
§ stosowanie zasady „puste biurko”
§ wydłużanie czasu pracy dziecka
§ pomoc w nauce w postaci przygotowania tak pracy, aby dziecko za każdym razem mogło odkryć coś nowego (encyklopedia, słowniki, zgadywanki, zabawa, programy dydaktyczne na CD)

§ pomoc w organizowaniu pracy
§ stosowanie zasad dot, przerw

. Przypominanie dziecku o ćwiczeniach i technikach, motywowanie go do wykonywania ćwiczeń relaksacyjnych, oddechowych, ćwiczeń poprawiając koncentrację uwagi, technik poprawiających pamięć, uczenie się wykonywanie niektórych ćwiczeń wspólnie z dzieckiem.

2

---