March & Olsen - „Nowy instytucjonalizm - organizacyjne podstawy polityki”
Polityka podporządkowana czynnikom egzogennym: kontekstualizm
zdarzenia polityczne są wtórne
polityka stanowi wyraz swojego kontekstu
czynniki kontekstualne: struktura klasowa, geografia, klimat, przynależność etniczna, język, kultura, warunki gospodarcze, demografia, technika, ideologia, religia (oddziałują na politykę, ale polityka nie wywiera na nie wpływu)
przyczynowe powiązania między społeczeństwem a systemem politycznym przebiegają od społeczeństwa do systemu
polityka jako nieodłączna część społeczeństwa
mała skłonność do odróżniania systemu politycznego od reszty życia społecznego
Skutki w skali makro, zachowania w skali mikro: redukcjonizm
zjawiska polityczne najlepiej można wyjaśnić jako łączne skutki zachowania zrozumiałego na poziomie jednostki lub grupy
system polityczny składa się z wielu elementarnych aktorów lub zdarzeń (działania mogą być postrzegane jako racjonalne lub nie, preferencje zależą od pozycji społecznej i ekonomicznej)
zachowanie zbiorowe najlepiej można wyjaśnić jako wynikające z przeplatania się zachowania zrozumiałego na niższym poziomie agregacji
mała skłonność do przypisywania rezultatów polityki strukturom organizacyjnym i regułom odpowiedniego zachowania
Działanie jako podejmowanie przemyślanych decyzji: utylitaryzm
wizja zachowania człowieka jako koncepcja wyboru; życie jako rozważne podejmowanie decyzji
wybory wynikają z dwóch przypuszczeń na temat przyszłości:
niepewność przyszłych następstw możliwego obecnego działania (rola informacji, doświadczenia, interesu)
niepewność przyszłych preferencji decydenta co do możliwych wyników
źródło działań - świadome kierowanie się korzyścią własną
mała skłonność do uznawania działania za reakcję na zobowiązania i powinności
Prymat wyników: instrumentalizm
pierwszeństwo wyników, nieuwzględnianie działań symbolicznych / symbole jako część manipulacji kontrolującej wynik
używanie symboli jest częścią walki o wyniki polityczne
podejmowanie decyzji i alokacja zasobów jako kluczowa kwestia w życiu politycznym
mało uwagi poświęca sposobom organizacji życia politycznego wokół kształtowania znaczenia przez symbole, rytuały i ceremonie
Efektywność historii: funkcjonalizm
instytucje i zachowania ewoluują w jakiejś formie efektywnego procesu historycznego
nastawienie na optymalizację
historia jako efektywny mechanizm dochodzenia do jednoznacznie właściwych stanów równowagi
mała skłonność do uwzględniania możliwości niedostosowania i niejasności w rozwoju historycznym
Polityka jako racjonalna konkurencja
zrozumienie procesu politycznego umożliwiającego podejmowanie decyzji bez potrzeby rozwiązania konfliktu między stronami
jednostki mają zasoby i preferencje
metafora walki
metafora wymiany
metafora sojuszu
informacja jako narzędzie, gra
Polityka jako tymczasowe uporządkowanie
zrozumienie obrazu podejmowania decyzji na podstawie obserwacji empirycznych
model kosza na śmieci: zastąpienie porządku skutkowego porządkiem tymczasowym; egzogenne strumienie przepływające przez system
struktura decyzyjna - naniesienie wyborów na decydentów
struktura dostępu - naniesienie problemów na wybory
rozwiązywanie problemów nie jest najczęstszym stylem podejmowania decyzji
zwykle wybory są podejmowane jeżeli nie wiążą się z żadnymi problemami
decydenci i problemy wpływają na siebie nawzajem za pośrednictwem wyborów
proces jest wyraźnie interakcyjny
Porządek kontekstualny w teoriach redukcjonistycznych
Założenia:
agregacja statystyczna
historyczna efektywność
Sposób, w jaki środowisko zewnętrzne narzuca porządek instytucjom politycznym:
model racjonalnego aktora - narzędzie to niewidzialna ręka konkurencji
model kosza na śmieci -narzędzie to tymczasowa jednoczesność
Rola instytucji w polityce
Polityka nie jest czystym przypadkiem racjonalnej konkurencji, ani tymczasowego uporządkowania -> znaczenie instytucji!!!
Instytucje:
tworzenie i utrzymywanie oaz niedoskonałej i tymczasowej organizacji w potencjalnie powstających politycznych światach
można je uważać za aktorów politycznych
wewnętrzne procesy instytucji politycznych, choć wywoływane zdarzeniami zewnętrznymi, wpływają na bieg historii
Wszechobecność działań rutynowych
instytucje dysponują procedurami, a przy wyborze między nimi kierują się regułami (są one niezależne od aktorów i mogą przetrwać fluktuacje jednostek)
Działanie antycypacyjne: (logika konsekwencji) |
Działanie obowiązkowe (logika stosowności) |
|
|
instytucje są tworzone wokół grup stosownych czynności