Powstanie

kościuszkowskie

Polskie powstanie

narodowe przeciw

Rosji

w 1794 r.

Spowodowane II

rozbiorem Polski i

rządami Targowicy.

Tadeusz Kościuszko

Andrzej Tadeusz Bonawentura Kościuszko

ur. 4 lutego 1746 r., zm. 15 października 1817 r.

Generał polski i amerykański, inżynier fortyfikator, brał udział w
wojnie o niepodległość USA, wzniecił antyrosyjskie powstanie w
Rzeczypospolitej, Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej
w insurekcji 1794 r.
Za swoje liczne zasługi są mu wdzięczni nie tylko Polacy. Oprócz
wielu szkół, ulic, parków czy kopców w Polsce, nazwiskiem
Bohatera została nazwana góra w Australii czy wyspa na
Alasce. To pokazuje jak wielkim człowiekiem był Tadeusz
Kościuszko i że nie tylko Polacy dostrzegli jego poświęcenie,
czyny i wielkie dokonania.

Przyczyny wybuchu



Zła sytuacja gospodarcza ziem polskich

po II rozbiorze- utrata najbardziej

urodzajnych ziem oraz ważnych ośrodków

przemysłowych i rzemieślniczych



Zbyt małe dochody skarbowe- nie

wystarczające na utrzymanie armii i

administracji



Wzrost cen żywności, bezrobocia i nędzy



Wytworzenie się obozu

niepodległościowego, który nie pogodził się

z utratą ziem i przygotowywał powstanie

Wybuch powstania

Powstanie przyspiesza decyzja o redukcji liczebności
wojska polskiego. 12 marca 1794 Generał Madaliński
odmówił złożenia broni i na czele armii wyruszył z
Ostrołęki w kierunku Krakowa.

24 marca na rynku krakowskim Tadeusz Kościuszko, złożył
przysięgę obejmując dowództwo nad polskimi oddziałami.
Akt powstania nadawał Kościuszce tytuł Najwyższego
Naczelnika Siły Zbrojnej Narodowej.

Przysięga

Kościuszki na rynku

krakowskim

Racławice

4 kwietnia 1794 pod Racławicami wojska
powstańcze pod wodzą Kościuszki stoczyły zwycięską
bitwę z wojskami rosyjskimi dowodzonymi przez
generała majora Denisowa.
O losie bitwy rozstrzygnął atak kosynierów
(chłopów wyposażonych w kosy). Szczególnie wyróżnił
się chłop Wojciech Głowacki, który sam zdobył jedną z
armat nieprzyjaciela.

Insurekcja warszawska

i wileńska

17 kwietnia 1794 wybuchła insurekcja
warszawska. Pospólstwo warszawskie
pod wodzą szewca Jana Kilińskiego
wypędziło garnizon rosyjski ze stolicy.

Król Stanisław August Poniatowski
zostaje aresztowany, a władzę przejmuje
Rada Zastępcza Narodowa. Wojska
rosyjskie wycofują się z Warszawy.

23 kwietnia 1794 wybuchła insurekcja
w Wilnie. Powstanie odniosło sukces

Powstańcy dowodzeni przez płk.
Jakuba Jasińskiego pokonują garnizon
rosyjski w Wilnie. Zostaje utworzona
Rada Najwyższa Litewska, która
mianuje Naczelnikiem Sił Zbrojnych na
Litwie płk. Jakuba Jasińskiego.

Ogłoszono Akt Powstania Narodu
Litewskiego.

Rada ta zostaje zniesiona z

rozkazu Kościuszki.

Uniwersał połaniecki

7 maja 1794 Kościuszko wydał w
Połańcu uniwersał regulujący powinności
gruntowe włościan
i zapewniający dla nich opiekę rządową,
bezpieczeństwo własności i
sprawiedliwość
w komisjach porządkowych.
Akt ten, miał zapewnić poparcie chłopów
dla powstania.

Postanowienia

uniwersału



Ograniczenie poddaństwa chłopów



Zawieszenie wykonania pańszczyzny chłopom
powołanym do wojska



wprowadzenia urzędu dozorcy, który był pierwszym w

dziejach Polski urzędnikiem państwowym

reprezentującym sprawy chłopskie. Jeden dozorca

miał mieć pod swoją opieką okręg liczący ok. 1000

gospodarstw. Miał dbać o przestrzeganie postanowień

"Uniwersału".



zmniejszenia pańszczyzny od 1/3 do 1/2,z obietnicą

dalszych ulg po wygranym powstaniu,



uznania ograniczonego prawa chłopów do

dochodzenia swoich spraw w sądach,

Egzekucja zdrajców

9-10 maja 1794 miała miejsce egzekucja

zdrajców narodowych- hetmanów

targowickich Piotra Ożarowskiego, Józefa

Zabiełłę, marszałka Rady Nieustającej

Józefa Ankwicza, biskupa Józefa

Kossakowskiego.

Następuje rozwiązanie Rady Zastępczej

Narodowej i utworzenie Rady Najwyższej

Narodowej

10 maja 1794- do wojny po stronie

rosyjskiej przyłączają się Prusy…

Wieszanie zdrajców targowickich

na rynku Starego Miasta w

Warszawie, maj 1974r.

6 czerwca pod
Szczekocinami doszło
do kolejnej bitwy wojsk
polskich z połączonymi
siłami rosyjsko-pruskimi.
Po zaciętych walkach
Polacy zmuszeni zostali
do odwrotu, a
Kościuszko został lekko
ranny.

28 czerwca 1794 miało
miejsce wieszanie zdrajców
na szubienicach w
Warszawie.

15 czerwca- kapitulacja Karkowa bez walki. Głównym
punktem oporu staje się Warszawa, otoczona pasem
umocnień zaprojektowanych przez Kościuszkę. Miasto
zostaje okrążone prze wojska prusko- rosyjskie

12 sierpnia- upadek powstania na Litwie po zdobyciu Wilna
przez wojska rosyjskie
20 sierpnia- wybucha powstanie w Wielkopolsce, na tyłach
wojsk pruskich. Jego celem jest odciągniecie wojsk pruskich
spod Warszawy. Kościuszko wysyła do Wielkopolski korpus
dowodzony przez gen. Jana Henryka Dąbrowskiego.
Po wycofaniu się wojsk pruskich Rosjanie zrezygnują ze
zdobycia Warszawy.

Ostatnie miesiące

powstania

Od 13 lipca do 6 września 1794 trwało oblężenie Warszawy
przez Rosjan
i Prusaków.

10 października- Bitwa pod Maciejowicami Kościuszko nie
chce dopuścić do połączenia dwóch armii rosyjskich – armii
gen. Ferdyna i armii gen. Suworowa. Niestety bitwę przegrywa,
zostaje ranny i dostaje się do niewoli.
Nowym naczelnikiem zostaje Tomasz Wawrzecki.

4 listopada połączone siły rosyjskie atakują dzielnicę
Warszawy- Pragę. Po jej zdobyciu gen. Suworow wydaje rozkaz
wymordowania całej ludności cywilnej (rzeź mieszkańców
Pragi), co doprowadza do kapitulacji stolicy.

5 listopada skapitulowały wojska

broniące Warszawy.

Upadek powstania

16 listopada 1795 roku
pod Radoszycami
nastąpiło ostateczne
rozwiązanie oddziałów
powstańczych przez
naczelnika Wawrzeckiego i
kapitulacja przed
Suworowem.