DEMOKRYT Z ABDERY:



Demokryt z Abdery żył w latach ok. 460-350 r. p.n.e.



W Abderze uczył się od Leucypa, poza tym kształcił się też w długich podróżach.



Ciche i oddane nauce życie spędził w rodzinnym mieście, z dala od
publicznego ruchliwego życia, jakie wiedli współcześni mu filozofowie – sofiści w
Atenach.



O jego charakterze chodziły w starożytności sprzeczne wieści: dla pogodnego
zapewne usposobienia otrzymał przezwisko „śmiejącego się filozofa”. Był
wybitnym uczonym o olbrzymim zakresie wiedzy.



60 jego dzieł Trasyllos ułożył za panowania Tyberiusz w 15 tetralogii. Wszystkie te
dzieła zaginęły. Były między innymi pisma etyczne, była teoria wszechświata,
traktaty o planetach, o przyrodzie, naturze człowieka, o duszy, o kształtach, o
barwach, o obrazach, traktat logiczny, czyli kanon, rozprawa o dźwiękach, o
ogniu, o zarodkach, o kamieniach, traktaty geometryczne i arytmetyczne,
astronomia, uranografia, geografia, pisma o rytmach i harmonii, o poezji m.in.:
o czasownikach, pisma techniczne, medyczne, astronomiczne, hodowlane,
strategiczne. Niektóre z tych tematów były zapewne opracowane przez Demokryta
po raz pierwszy.



Był człowiekiem o wyjątkowej wszechstronności naukowej, twórcą atomizmu.

DEMOKRYT Z ABDERY:

Naturę pojmował jako ciągły ruch małych materialnych,

niepodzielnych cząstek (atomów) – obserwował

cząsteczki kurzu w słońcu i na podstawie tych

obserwacji wymyślił tę teorię.
Cząsteczki te są w ciągłym ruchu, więc pomiędzy nimi

muszą być wolne przestrzenie, nazwał je próżnią. Atomy

spadają swobodnie w próżni, zderzają się ze sobą, łączą

się w większe cząstki a te z kolei tworzą wszystkie

obiekty materialne, które spostrzegamy myślami.

Atomy łączą się ze sobą za pomocą kołeczków i

otworków, w które te kołeczki wchodzą lub za pomocą

wypustek i haczyków. Jeżeli tak jest, jak mówił

Demokryt, to każdy stan jaki zaistniał, jest wynikiem

stanu bezpośrednio go poprzedzającego. To oznaczało,

że w świecie panuje powszechny determinizm.

DETERMINIZM:



Determinizm – pogląd, wg którego każde zjawisko (zdarzenie) jest
jednoznacznie i nieuchronnie wyznaczone przez ogół warunków, w
jakich występuje.
Twierdzenie, że wszelkie zjawiska podlegają prawidłowościom
przyczynowym. W świecie nie ma przypadkowości. Jeden stan
poprzedza drugi.
Wszystko da się racjonalnie wytłumaczyć. Demokryt proponuje
deterministyczne, monistyczne i materialistyczne (atomistyczne)
wyjaśnienie rzeczywistości.
W myśl tych zasad chce wyjaśnić wszystko to, co go otacza.
Człowiek odczuwa różne smaki, ponieważ atomy słodkie są
gładkie i przyjemne, a kwaśne mają ostre i chropowate krawędzie,
którymi drażnią język. Podobnie jest z kolorami. Są atomy gładkie
i mniej lub bardziej chropowate. To one dają pełną paletę barw.

ATOMIZM:



Atomiści nawiązywali do teorii Parmenidesa

o niezmienności bytu, ale doszli do innych niż on

wyników. Nie uważali oni, bowiem by teoria bytu nie

była zgodna ze zjawiskami. Do eleackiego postulatu

bez sprzeczności dodali drugi zasadniczy dla nauki

postulat: zgodności z doświadczeniem. Przez to

dopiero, jak mówi Arystoteles, umożliwili fizykę.

Takie stanowisko metodyczne doprowadziło ich do

poglądu, że materia składa się z atomów. Są to –

jak sam termin grecki mówi – cząstki niepodzielne,

które w myśl uwag elektów, są niezmienne, ale

które poruszając się w przestrzeni wytwarzają

zmienny, coraz to nowy układ świata.

Starożytna teoria atomów
miała cztery zasadnicze
tezy:

- cała przyroda składa się z jedynie mnogości atomów, czyli

niepodzielnych cząsteczek. z nich złożone są wszystkie znajdujące się

w przyrodzie ciała;

- atomy posiadają wyłącznie ilościowe własności, a nie posiadają

jakościowych;

- ponadto powszechną własnością atomów jest ruch;
jest równie odwieczny jak same atomy, nie potrzebował im być

nadawany przez jakiś czynnik zewnętrzny; polega on jedynie na zmianie

miejsca w przestrzeni; stanowi jedyną postać przemiany, jakiej

podlegają atomy;

- atomy znajdują się i poruszają w próżni;

próżnia istnieje wbrew dawniejszym filozofom, a zwłaszcza elektom,

którzy odrzucali ją jako niebyt; istnieje, bo jest niezbędna do

wytłumaczenia zjawisk, mianowicie ruchu; tłumaczy ona również

wzrastanie i zmniejszanie się przedmiotów, a także różny stopień oporu,

jakie przedmioty stawiają; z tych względów istnienie próżni było dla

atomistów równie pewne jak istnienie atomów.

Podsumowując rola
atomistów polegała przede
wszystkim na:

- stworzeniu programu racjonalno – empirycznej

i wyłącznie przyczynowej teorii;

- stworzeniu teorii atomów: teorii prostej,

wyjaśniającej ogromną ilość zjawisk, a nad innymi

teoriami materii mającej przewagę plastyczności;

- sformułowaniu teorii subiektywności jakości

zmysłowych;

- na zbudowaniu najpełniejszego w całej

starożytności systemu filozofii materialnej.

Koncepcja przyrody:



Co do tego są różne interpretacje, ale dosyć łatwo się zgodzić, że świat Demokryta
jest światem przypadkowym. Ruchy, które wyłaniają poszczególne światy są
ruchami wirowymi, za nimi stoi przypadek, gdyż nie wiadomo ani w którym
momencie, ani co z tego wiru, jaka forma, jaka struktura, jaki świat powstanie.
Więc w absolutnym / ostatecznym wymiarze jest to świat przypadkowy, rzeczy
powstają w sposób nieprzewidywalny i w sposób nieprzewidywalny giną.
Wszelako z tego powodu właśnie przypisywano Demokrytowi wiarę w konieczność.
Demokryt dostrzega, że istnieją w świecie uporządkowane struktury, konieczności.
Jednak widać, ze w świecie w który żyjemy nie ma dowolności, tylko regularność,
na drzewo pewnego gatunku rodzi drzewo tego samego gatunku a nie innego.
Więc trudno tu mówić o jakimś chaosie. I to Demokryt dostrzega, że w obrębie
świata, który istnieje zachodzą pewne regularności (Demokryt sądził nawet, że jest
konieczność, która utrzymuje świat w jakiejś stałej strukturze). Natomiast s punktu
widzenia całości żadnego porządku nie ma. Wszechświat jest nieprzewidywalny. W
krótkiej perspektywie, w krótszym wymiarze, możemy dostrzegać związki
przyczynowo skutkowe, pewne regularności, natomiast z punktu wodzenia całego
wszechświata i ruchu atomów, wszystko jest chaosem.

„Więcej warta jest przyjaźń jednego człowieka rozumnego niż

wszystkich głupców.”

„Nie staraj się zrozumieć wszystkiego, bo wtedy wszystko

stanie się dla ciebie niezrozumiałe.”

„Wszystko, co istnieje we Wszechświecie, jest dziełem

przypadku i konieczności.”

"Nie istnieje nic oprócz atomów i przestrzeni, wszystko inne jest

opinią.”

„Piękno cielesne nosi zwierzęce piętno, jeżeli w głębi nie ma

umysłu.”

„Niecnego czynu nie ukryją piękne słowa, a oszczerstwa nie

zabrudzą szlachetnego.”

Cytaty:

1.

W rzeczywistości nie poznajemy niczego, ponieważ prawda kryje się w
głębi.

2.

Człowiek jest małym światem.

3.

Nie z obawy przed karą, lecz z poczucia obowiązku, należy wystrzegać się
złych uczynków.

4.

Jest wielką zaletą myśleć w nieszczęściu o powinności.

5.

Sława i bogactwo bez rozumu są niepewnym nabytkiem.

6.

Przyjaźń jednego roztropnego człowieka jest bardziej wartościowa niż
przyjaźń wszystkich głupców.

7.

Nie warto by żyć, gdyby się nie miało ani jednego dobrego przyjaciela.

8.

Kto nikogo nie kocha, ten przez nikogo nie jest kochany.

9.

Kto szuka dobra, z trudnością je znajdzie, ale zło znajdzie, choć go nie
szuka.

10.

Słowo jest cieniem uczynku.

11.

Odważny jest nie tylko ten, kto zwycięża swych wrogów, ale i ten, kto
przezwycięża swe namiętności.