Ubezpieczenie społeczne i zdrowotne

Przemysław Pankowski

[e-mail]

Bydgoszcz, 25 listopada i 1 grudnia 2010 r.

Organizacja systemu

ubezpieczeń społecznych w

Polsce

Literatura



Monkiewicz J., Ubezpieczenia w Unii Europejskiej, Warszawa 2002,



Monkiewicz J., Podstawy ubezpieczeń, Warszawa 2000,



Ziemkiewicz K., Poradnik ubezpieczeniowy dla lekarzy, Warszawa 2001,



Świątkowski A.M., Europejskie prawo socjalne, Warszawa 2000.



Jędrasik-Jankowska I.: Ubezpieczenie społeczne. T. 1 - część ogólna. Warszawa, Wydawnictwo
Prawnicze LexisNexis, 2003



Muszalski W.: Ubezpieczenie społeczne: podręcznik akademicki. Warszawa, Wydawnictwo
Naukowe PWN, 2004



Opieka zdrowotna po wejściu Polski do Unii Europejskiej, Anna Krowicka, Elżbieta Pitera-
Czyżowska, CeDeWu,, 2004



Polityka zdrowotna a zdrowie publiczne: ochrona zdrowia w gospodarce rynkowej Autor: Jerzy
Leowski, CeDeWu, 2004.



Golinowska S. (red.): Modele ubezpieczeń zdrowotnych w systemie ubezpieczeń społecznych;
Warszawa 1993



Zygmunt Szeliga, Gospodarka ZSRR na tle gospodarki świata, Państwowe Wydawnictwo
Ekonomiczne, 1967



Thomasa E. Getzena, Ekonomika zdrowia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2000.



Patrycja Dąbrowska, Skutki orzeczenia wstępnego Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości,
Dom Wydawniczy ABC, 2004.



Uścińska G.: Świadczenia z zabezpieczenia społecznego w regulacjach międzynarodowych i
polskich: studium porównawcze. Warszawa, IPiSS, 2005



http://europa.eu/institutions/inst/justice/index_pl.htm

- Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot

Europejskich

Zabezpieczenie społeczne

Zabezpieczenia społeczne:

System zinstytucjonalizowanych form pomocy pieniężnej i

rzeczowej, mający na celu zagwarantowanie zaspokojenia

podstawowych potrzeb wszystkim członkom danego

społeczeństwa. Tak pojmowane zabezpieczenie społeczne

oznacza

zapewnienie obywatelom bezpieczeństwa socjalnego

i ochronę przed różnymi rodzajami ryzyka socjalnego, jak:

niezdolność do pracy ze względów zdrowotnych, utrata pracy,

macierzyństwo, starość, zgon żywiciela rodziny.

Bezpieczeństwo socjalne

- działania państwa, zmierzające

do zapewnienia wszystkim obywatelom minimalnych

warunków życia. Źródłem tych środków są:

praca, świadczenia

społeczne oraz urządzenia

takie jak np. placówki służby

zdrowia i oświaty. Bezpieczeństwo socjalne dotyczy przede

wszystkim osób chorych, bezrobotnych, bezdomnych,

biednych i polega na umożliwieniu korzystania bezpłatnie z

oświaty, lecznictwa, pomocy materialnej itp.

Świadczenia społeczne

to środki zaspakajania indywidualnych
potrzeb jednostki i rodziny, których
uzyskanie

nie jest bezpośrednim efektem

własnej pracy

. Są one podstawowym

instrumentem polityki społecznej i formą
realizacji - zabezpieczenia społecznego.
Prawo do świadczeń społecznych mieści się
w katalogu podstawowych - praw człowieka.

W realizacji zabezpieczenia społecznego

stosuje się 3 techniki administracyjno-

finansowe:

1) ubezpieczenie społeczne - system zagwarantowanych

ustawowo i związanych z pracą świadczeń o charakterze

roszczeniowym (na wniosek osoby ubezpieczonej), pokrywający

straty spowodowane zdarzeniami losowymi. Zadania te są

realizowane przez zobowiązane do tego instytucje. Zalicza się

tu: ubezpieczenie chorobowe, rentowe, wypadkowe.

2) zaopatrzenie społeczne - również ma charakter

roszczeniowy. Świadczenia są finansowane z funduszy

publicznych (podatków). Ustawowo określona jest ich wysokość

i warunki udzielania. Mogą przysługiwać obywatelom danego

kraju należącym do określonej grupy zawodowej lub społecznej.

3) pomoc społeczna - świadczenia są przyznawane

indywidualnie z funduszy publicznych osobom wnioskującym o

te świadczenia. Przyznanie świadczeń jest poprzedzone

zbadaniem warunków życia tych osób, a warunki nabycia prawa

do tych świadczeń są określone w obowiązującym prawie.

Charaktery

styka

Metoda

opiekuńcza

Metoda

zaopatrzeniowa

Metoda

ubezpieczeniowa

Metoda

oszczędnościowa

Rodzaj
świadczeni
a

Zmienna wysokość,
okres przyznawania
i rodzaj

Świadczenia
jednolite mające
zapewnić
zaspokojenie
określonych potrzeb
w
jednakowym,
niezbyt
wygórowanym
stopniu

Świadczenie stanowi
kompensatę
poniesionych szkód lub
utraconych korzyści i jest
mniej lub bardziej
ekwiwalentne wobec
składki.

Świadczenie zapewniające
zaspokojenie określonych
potrzeb do wyczerpania
oszczędności (dopuszczalna
możliwość niewielkiego
zadłużenia na ściśle
określonych zasadach)

Zakres
świadczeni
a

Cała społeczność
lub
wybrane grupy
społeczne/zawodow
e

Cała społeczność
lub
wybrane grupy
społeczne/zawodow
e

Wspólnota
ubezpieczeniowa,
dopuszcza się
ubezpieczenie pośrednie

Oszczędzający

Źródło
finansowan
ia

Fundusze publiczne
lub prywatne, brak
podatków celowych
lub składek

Publiczne fundusze
celowe,
finansowane z
danin
celowych

Fundusz ubezpieczeniowy
tworzony ze składek
ubezpieczonych

Wpłaty oszczędzających
oraz ewentualne
subwencje państwa

Organizato
r

Instytucje publiczne
i prywatne

Instytucje
administracji
państwowej

Instytucje publiczne lub
prywatne, mogą mieć
charakter samorządowy

Instytucje publiczne i
prywatne

Prawo do
świadczeni
a

Świadczenie jest
fakultatywne,
przyznawane w
przypadku
zaistnienia
potrzeby.
Świadczenie jest
uznaniowe i decyzja
o przyznaniu jest
podejmowana przez

administratora.

Rodzaje świadczeń i
ich wysokość oraz
okoliczności i
warunki
uprawniające do ich

otrzymania są
ściśle określone.
Prawo do
świadczenia ma
charakter
uprawnienia
obywatelskiego.

Świadczenie przysługuje
w przypadku
wystąpienia zdarzenia
objętego ochroną.
Wysokość świadczenia
jest uzależniona od
wielkości szkody,
utraconych korzyści
wysokości wnoszonych
składek itp. Stosuje się
miarkowanie straty,
uzależniając proporcje
szkody i świadczenia od
wielkości szkody i statutu
poszkodowanego.

Świadczenie jest
uzależnione od faktu
wcześniejszego
oszczędzania i posiadania
oszczędności w ramach
systemu. Rodzaje
świadczeń i ich wysokość
oraz
okoliczności i warunki
uprawniające do ich
otrzymania są ściśle
określone. Możliwość
niewielkiego zadłużenia jest
ściśle
uzależniona od sposobu
wykorzystania środków.

Cechy ubezpieczenia

społecznego

Cechami charakterystycznymi są:

przymus oraz cel społeczny

.

Cel społeczny polega na zapewnieniu
świadczeń w wypadkach, w których człowiek
nie może zapewnić sobie i swojej rodzinie
środków utrzymania. Ubezpieczenie społeczne
nie jest nastawione na osiągnięcie zysku,
prowadzone jest przez odrębne instytucje
publiczne pod nadzorem państwa.

Systemy ubezpieczeń

społecznych

Metoda gromadzenia kapitału na świadczenia społeczne jest determinowana
przez system ubezpieczeń, wybrany w danej instytucji. Wyróżnia się dwa
podstawowe systemy:

System kapitałowy

- pracownik przez cały czas swojej aktywności

zawodowej odkłada składki, które są lokowane na oprocentowanych
rachunkach bankowych. Po przejściu na emeryturę pracownik może
dysponować całym kapitałem wraz z odsetkami, lub tylko comiesięcznymi
świadczeniami pochodzącymi z odsetek od kapitału, wypłacanymi dożywotnio.
Po śmierci kapitał może być dziedziczony przez rodzinę pracownika.

System redystrybutywny (repartycyjny)

- składki pracownika trafiają do

wspólnej puli, z której wypłacane są na bieżące świadczenia dla osób, którym
one przysługują w danym momencie. Po przejściu na emeryturę świadczenia
są wypłacane ze składek osób płacących je w danym momencie. Po śmierci
ubezpieczonego ich wypłacanie jest wstrzymywane, zaś suma składek
wpłaconych przez pracownika kontynuuje cyrkulację w systemie.

Systemy ubezpieczeń

społecznych

Systemy kapitałowe

są znane już od XVI wieku, gdy były stosowane w

różnego rodzaju cechach i stowarzyszeniach branżowych. W wielu
krajach europejskich już od XVII wieku stosowano lokaty bankowe jako
formę zabezpieczenia przyszłości niepełnoletnich dzieci lub osób w
podeszłym wieku. Obecnie do ich obsługi są wykorzystywane głównie
fundusze oparte o bezpieczne instrumenty inwestycyjne.

Systemy redystrybutywne

są wrażliwe na chwilowe zachwiania

koniunktury gospodarczej oraz długotrwałe trendy demograficzne.
Przewidywany kryzys czysto redystrybutywnego systemu
emerytalnego w Polsce był główną przyczyną reformy systemu
ubezpieczeń społecznych w 1999 roku.
Przykładem systemu redystrybutywnego w Polsce jest I Filar
emerytalny realizowany przez ZUS, przykładem systemu
redystrybutywno-kapitałowego - II Filar emerytalny realizowany przez
OFE

Wyodrębnia się zazwyczaj poszczególne ryzyka

i związane z nimi świadczenia krótko- i

długoterminowe.

Świadczenia
krótkoterminowe:



choroba,



macierzyństwo,



bezrobocie,

Świadczenia
długoterminowe:



inwalidztwo,



wypadek przy pracy,



starość,



śmierć żywiciela rodziny,

Wskaźnik obciążenia (65+)/(15-64)

latach 1980-2050

Ubezpieczenia społeczne w Polsce

Do 31 grudnia 1998 r. system ubezpieczeń społecznych oparty był
na zasadzie pay as you go, czyli obwiązywał

system

redystrybucyjny

.

Do 1981 r. miesięczna składka na ubezpieczenie społeczne
wnoszona przez zakłady pracy do ZUS wynosiła 25%
wynagrodzenia. Pod koniec lat osiemdziesiątych wzrosła do 38%.
W połowie lat dziewięćdziesiątych wysokość składki ukształtowała
się na poziomie 45%, i była jedną z najwyższych w Europie, a
nawet na świecie.

Bez reformy w roku 2020 składka ZUS musiałaby wynosić aż 70%
wynagrodzenia

Zabezpieczenie społeczne w polskim

ustawodawstwie



choroba



inwalidztwo



starość



bezrobocie

Art. 67

Art. 67

Art. 68

Art. 68



śmierć żywiciela



macierzyństwo



obciążenia rodzinne

Art. 71

Art. 71

Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.

ustala prawo do zabezpieczenia społecznego

Zasady podlegania ubezpieczeniom oraz wypłaty

świadczeń z tych ubezpieczeń określają szczegółowo

przepisy ustaw:



Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych,



Ustawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych,



Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia
społecznego w razie choroby i macierzyństwa,



Ustawa o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy
pracy i chorób zawodowych.

Szczególne odrębne regulacje w zakresie ubezpieczeń

społecznych dotyczą m.in. rolników indywidualnych,
funkcjonariuszy służb mundurowych i członków ich rodzin.

W Polsce realizacją przepisów o

ubezpieczeniach społecznych

zajmuje się:

Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Państwowa instytucja publicznoprawna realizująca
zadania dla pracowników najemnych oraz ludności
utrzymującej się z pozarolniczej działalności gospodarczej
z zakresu ubezpieczeń społecznych w Polsce;

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia

Społecznego

Instytucja państwowa odpowiedzialna za ubezpieczenie
społeczne dla ludności utrzymującej się z rolniczej
działalności gospodarczej.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Najważniejsze zadania



Realizacja przepisów o ubezpieczeniach społecznych,



Dochodzenie należności z tytułu składek na ubezpieczenia
społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w drodze egzekucji
administracyjnej i sądowej,



Dysponowanie środkami finansowymi Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (FUS), Funduszu Rezerwy Demograficznej oraz
Funduszu Alimentacyjnego,



Realizacja umów i porozumień międzynarodowych w dziedzinie
ubezpieczeń społecznych oraz kontrola orzecznictwa o czasowej
niezdolności do pracy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych -

składki

Stawki składek ubezpieczeniowych



Stawki składek ubezpieczeniowych na rok 2008:



Ubezpieczenia emerytalne: 19,52% podstawy wymiaru składki (płatnik i ubezpieczony
opłacają po połowie).



Ubezpieczenia rentowe: 6% przy czym ubezpieczony płaci 1,5%, płatnik 4,5%
(obowiązuje od 2008 r.)



Ubezpieczenia chorobowe: 2,45% podstawy wymiaru składki (opłacane przez
ubezpieczonego).



Ubezpieczenia wypadkowe: 0,40% do 8,12% (w zależności od

PKD

- Polska

Klasyfikacja Działalności - jest umownie przyjętym, hierarchicznie
usystematyzowanym podziałem zbioru rodzajów działalności społeczno-gospodarczej,
jakie realizują jednostki (

podmioty gospodarcze

).) podstawy wymiaru składki (w całości

opłacana przez płatnika).

Pozostałe ubezpieczenia pobierane przez ZUS, przekazywane innym instytucjom:



Zdrowotne – 9% podstawy wymiaru składki, przekazywane do

NFZ



Fundusz Pracy

– 2,45%, przekazywane do instytucji rynku pracy (

PUP

,

WUP

)



Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – 0,10%, przekazywane

FGŚP

W Polsce realizacją przepisów o

ubezpieczeniach społecznych

zajmuje się:

Kasa Rolniczego Ubezpieczenia

Społecznego

Instytucja państwowa odpowiedzialna za ubezpieczenie
społeczne ludności utrzymującej się z rolniczej
działalności gospodarczej.

Ubezpieczeni w KRUS

Zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o

ubezpieczeniu społecznym rolników, ubezpieczeniu

społecznemu rolników podlega obowiązkowo:

rolnik, zamieszkujący i prowadzący na terytorium

Rzeczypospolitej Polskiej

osobiście

i na własny rachunek

działalność rolniczą w pozostającym w jego posiadaniu

gospodarstwie rolnym, o powierzchni powyżej 1 ha

przeliczeniowego użytków rolnych lub dział specjalny

produkcji rolnej, w tym również w ramach grupy

producentów rolnych,

a także małżonek rolnika  oraz domownik

stale

pracujący

w tym gospodarstwie, jeżeli rolnik ten, jego

małżonek i domownik nie podlegają innemu

ubezpieczeniu społecznemu i nie mają ustalonego

prawa do emerytury lub renty albo nie mają ustalonego

prawa do świadczeń z ubezpieczeń społecznych.

Diagnoza stanu obecnego

Silne strony KRUS



Odpowiedzialne

zarządzanie finansami

publicznymi



Pełny monitoring

ubezpieczonych i

świadczeniobiorców



Sprawna, terminowa

realizacja rosnących zadań



Duże zaufanie rolników do

instytucji



Wysoka, ponad 97-

procentowa ściągalność

składek



Terminowa wypłata

świadczeń



Kompetentna, stabilna

kadra



Konsekwentnie realizowana

wewnętrzna, nowoczesna

strategia rozwoju instytucji

Słabe strony KRUS



Zbytnie rozproszenie funkcji

decyzyjnych



Nałożenie wielu obowiązków

na poszczególne podmioty

zaciera zakres ich kompetencji

i odpowiedzialność



Brak wewnętrznej, szybkiej

komunikacji on line pomiędzy

wszystkimi strukturami KRUS

oraz w relacjach z klientami



Brak zintegrowanego systemu

informatycznego



Brak centralnego

monitorowania bieżących

zadań



Brak narzędzi do raportowania

Centrali przez terenowe

jednostki KRUS rozliczeń

finansowych i bieżących zadań

Argumenty przeciw integracji
KRUS z ZUS

 Integracja jest pomysłem nierealistycznym. ZUS i

KRUS wykonują odmienne zadania, mają różne

struktury i narzędzia IT.

 Koszty obsługi systemu KRUS są nieporównanie

mniejsze niż w ZUS.

 Relokacja środków budżetowych przez KRUS jest

optymalna z punktu widzenia interesów państwa

(zwłaszcza urzędów podatkowych i NFZ).

 Likwidacja KRUS grozi chaosem i obniżeniem

poziomu usług. Nie przełoży się na niższe dla

budżetu koszty, ani na poprawę jakości usług.

 Połączenie obu instytucji zagraża skutecznej

ściągalności ogółu składek.

 Nie sprawdzono, czy systemy IT ZUS mogłyby

zrealizować zwiększone zadania, w tym również

dotąd nie prowadzone przez ZUS.

Prawdopodobnie działania te byłyby nieskuteczne,

gdyż ZUS nie rozwiązał dotąd własnych

problemów.

3

Zastrzeżenia wobec propozycji

radykalnych zmian w rolniczym systemie

ubezpieczeń

(…)

Integracja nie jest dobrym rozwiązaniem,

bo obecne zadania KRUS nie mogą zostać

zintegrowane z czymś, co nie istnieje – ZUS nie

realizuje takich zadań wobec obsługiwanej

przez siebie populacji. W takim scenariuszu

zdarzeń pojawia się ryzyko naruszenia systemu

ubezpieczeń społecznych, które zaowocuje

utratą zaufania rolników do systemu, a co za

tym idzie obniżeniem poziomu ściągalności

składek. Nie należy zatem zbyt łatwo

akceptować odejścia od aktualnego systemu,

którym KRUS zarządza skutecznie

(…)

4

Podsumowanie misji

Podsumowanie misji



KRUS jest sprawnie, przejrzyście działającą

instytucją.



Kasa opracowała i skutecznie realizuje koncepcję

transformacji opartą na efektywnych standardach

scentralizowanego zarządzania jej strukturami,

zintegrowanych systemach IT, zapewniających

bezpieczeństwo i szybkość przetwarzania danych.



Nieodzowne według BŚ są: czas i zewnętrzne

wsparcie dla wdrożenia projektów KRUS: budowy

WAN i LAN i nowoczesnych procesów zarządzania

MIS, HR, FMS, DMS.



Porównanie skuteczności działań i kosztów obu

instytucji wypada na korzyść KRUS.



Za integracją KRUS z ZUS nie przemawiają żadne

istotne argumenty ekonomiczne lub społeczne.



Szkodliwe ze społecznego punktu widzenia jest

fałszowanie wizerunku KRUS bez odniesienia do

wielu uwarunkowań funkcjonowania systemu

rolniczego ubezpieczenia społecznego.

5

Rekomendacje

Rekomendacje



System KRUS jest korzystny dla rolników i może

być bardziej korzystny dla państwa.



W odniesieniu do jego organizacji jest możliwe

wygenerowanie oszczędności w kosztach obsługi

systemu KRUS. Wymaga jednak czasu i

zewnętrznego wsparcia dla projektów KRUS

związanych z wdrażaniem unijnych standardów

zarządzania jakością i bezpieczeństwem informacji

oraz nowoczesnych narzędzi informatycznych.



Dla zwiększenia udziału ubezpieczonych w

finansowaniu systemu potrzeba przygotowania

społecznie akceptowanego wzoru naliczania

dochodowych składek. Powinny go wypracować

wspólnie: MPS, MF, MRiRW, KRUS, GUS, ARiMR i

instytuty badawcze.



Dochodowa składka na Fundusz Emerytalno-

Rentowy KRUS musi być powiązana z polityką

rozwoju rolnictwa i przemyślaną strategią

globalnego rozwoju gospodarki.

6

WYSOKOŚĆ SKŁADEK

Wysokość składki na ubezpieczenie

emerytalno-rentowe wynosi 30% emerytury

podstawowej obowiązującej w ostatnim

miesiącu poprzedniego kwartału. Wysokość

emerytury podstawowej jest ogłaszana przez

Prezesa ZUS w Dzienniku Urzędowym

Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski"
Zatem składka na ubezpieczenie emerytalno-

rentowe w II kw. 2008 roku wynosi 30%

obowiązującej

w marcu  2008 r. emerytury podstawowej 

(= 636,29 zł) , tj.  191,00 zł.



Składkę na ubezpieczenie wypadkowe,

chorobowe i macierzyńskie ustala

Rada Rolników. Prezes Kasy ogłasza jej

wysokość

w Dzienniku Urzędowym

Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor

Polski", co najmniej 14 dni przed

pierwszym dniem danego kwartału.

Uchwałą Nr 3 Rady Ubezpieczenia

Społecznego Rolników z  dnia 6 marca
2008 r. składka na ubezpieczenie
wypadkowe, chorobowe
i macierzyńskie na II kwartał 2008 r.
została ustalona w wysokości 78,00 zł za
każdą osobę podlegającą temu
ubezpieczeniu. Osoby objęte tym
ubezpieczeniem na wniosek w
ograniczonym zakresie opłacają 1/3 pełnej
składki, tj. 26,00 zł.



Składka na ubezpieczenie zdrowotne

wynosi 9% podstawy wymiaru. Od
01.01.2008 roku podstawą wymiaru
składki zdrowotnej jest najniższe
wynagrodzenie w kwocie 1.126,00 zł.
Zatem składka na ubezpieczenie
zdrowotne wynosi 101,00 zł.

ZESTAWIENIE

SKŁADKA

KRUS (na kw.)

ZUS (na mies.)

Emerytalno-rentowa

191 zł

444,02 zł

Chorobowe

78 zł

42,63 zł

Macierzyńskie

Wypadkowe

11,66 zł - 62,64 zł

Zdrowotne

101 zł

209,59 zł

SUMA

370 zł

707,9 zł – 758,88

zł

SUMA SKŁADEK NA ROK

KRUS : 1480 zł
ZUS: 8494,80 zł – 9106,56 zł

FUS – Fundusz Ubezpieczeń

Społecznych

jest polskim funduszem państwowym, którego środkami dysponuje
Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
FUS realizuje zadania z zakresu I-go Filaru ubezpieczeń społecznych
w systemie redystrybutywnym.

Przychody FUS pochodzą ze składek na ubezpieczenia społeczne,
dotacji z budżetu państwa oraz krótkoterminowych kredytów
komercyjnych (pożyczki płynnościowe). Ze środków zgromadzonych
w funduszu finansowane są wypłaty świadczeń z ubezpieczenia
emerytalnego, rentowego, chorobowego oraz wypadkowego, wydatki
na prewencję rentową i inne.

Liczba osób zarejestrowanych w Centralnym Rejestrze Ubezpieczonych (CRU) wg stanu
na 31 grudnia 2006 roku wynosiła:

- osoby podlegające ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnym – 14 055 478 osób,

- osoby podlegające tylko ubezpieczeniu zdrowotnemu – 3 733 995 osób

Ubezpieczenia społeczne dzielimy na:



Ubezpieczenia emerytalne

– polegają na comiesięcznej wypłacie określonej

kwoty osobom, które osiągnęły wiek emerytalny.



Polski system emerytalny - 3 filary



Emerytura z I filaru opiera się na systemie repartycyjnym, który
ma charakter umowy pokoleniowej. Oznacza to, że wypłacane
emerytury finansowane są ze składek osób aktualnie pracujących.
System ten działa sprawnie tylko wtedy, gdy zasilające system
składki pracowników wpływają w wysokości wystarczającej na
wypłatę świadczeń dla obecnych emerytów. Za obowiązkowe
składki ZUS w wysokości 19,52% (w przypadku posiadania II filaru
12,22%) wynagrodzenia brutto nabywane są uprawnienia
emerytalne, które nie są dziedziczone.

OFE



II filar — OFE (Otwarty Fundusz Emerytalny)

,

W tzw. II filarze wybieramy fundusz emerytalny
inwestujący środki przekazywane co miesiąc
przez ZUS ze składki na I filar emerytalny
(19,52%) w wysokości 7,3% wynagrodzenia
brutto na indywidualny rachunek. Jest to realny
kapitał, który pracuje na przyszłą emeryturę.
Wpłacane w II filarze składki są zwolnione z
podatku dochodowego, opodatkowana jest
wypłacana emerytura z drugiego filaru.

III filar

III filar — np. IKE (Indywidualne Konto Emerytalne)

Tzw. III filar systemu ubezpieczeń
społecznych obejmuje pracownicze
programy emerytalne (PPE) oraz
indywidualne konta emerytalne (IKE).
Mianem III filaru określa się także
wszelkie inne dobrowolne formy
oszczędzania na emeryturę.

Taksonomia ujęcia filarowego wg OECD, Unii
Europejskiej, Banku Światowego oraz
Międzynarodowej Organizacji Pracy

OECD i Unia

Europejska

Bank Światowy

Międzynarodowa

Organizacja Pracy

I filar publicznie

zarządzany

system

repartycyjny o

zdefiniowanym

świadczeniu

relatywnie niewielki

publicznie zarządzany

system repartycyjny o

zdefiniowanym

świadczeniu

ogólnodostępny system

zapobiegający ubóstwu, oparty

na testowaniu środków,

finansowany z podatków,

świadczenia indeksowane

II

filar

prywatnie

zarządzany

system

stanowiący część

kontraktu

pracowniczego

prywatnie zarządzany

stanowiący część

systemu

obowiązkowego,

charakteryzujący się

zasadą zdefiniowanej

składki

obowiązkowy system

repartycyjny, zapewniający

odpowiednią stopę

zastąpienia, w pełni

indeksowany na wypadek

inflacji, świadczenia

ograniczone z góry

III

filar

indywidualne

plany emerytalne

z określoną

formą składek i

świadczeń

dobrowolny system

bazujący na prywatnie

zarządzanych

indywidualnych kontach

dobrowolny prywatnie

zarządzany system kapitałowy

o zdefiniowanej składce, ma

na celu uzupełnienie systemu

publicznego, obejmuje

zarówno plany zakładowe jak i

indywidualne, regulowany i

monitorowany przez państwo

Emerytura mieszana



dla osoby, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku

kalendarzowym 2009:



80 % emerytury na zasadach dotychczasowych oraz



20 % emerytury na nowych zasadach,



dla osoby, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku

kalendarzowym 2010:



70 % emerytury na zasadach dotychczasowych oraz



30 % emerytury na nowych zasadach,



dla osoby, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku

kalendarzowym 2011:



55 % emerytury na zasadach dotychczasowych oraz



45 % emerytury na nowych zasadach,



dla osoby, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku

kalendarzowym 2012:



35 % emerytury na zasadach dotychczasowych oraz



65 % emerytury na nowych zasadach,



dla osoby, która osiągnęła wiek uprawniający do emerytury w roku

kalendarzowym 2013:



20 % emerytury na zasadach dotychczasowych oraz



80 % emerytury na nowych zasadach.

Emerytury

Emerytury

Emerytury

Emerytury

Emerytury i renty

Ubezpieczenia społeczne dzielimy na:



Ubezpieczenia emerytalne

– polegają na comiesięcznej wypłacie określonej kwoty

osobom, które osiągnęły wiek emerytalny.



Ubezpieczenia rentowe

– polegają na comiesięcznej wypłacie określonej kwoty w

okresie wyznaczonym przez specjalną komisję np. osobom niezdolnym do pracy.



Rozróżniamy rentę

:



inwalidzką - z tytułu niezdolności do pracy,



szkoleniową - dodatek do renty inwalidzkiej na przekwalifikowanie,



rodzinną - jeśli osoba która zmarła pobierała lub była uprawniona do emerytury bądź
renty. Mogą ją otrzymywać: wdowy/wdowcy, sieroty, (dodatkowe zasiłki dla sierot
całkowitych), rodzice



Ubezpieczenia chorobowe

– polegają na wypłacie określonej kwoty w razie chorób

oraz za urlopy macierzyńskie,



Ubezpieczenia wypadkowe

– polegają na wypłacie określonej kwoty w postaci

odszkodowań i zasiłków z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Świadczenia

Zasiłek chorobowy

Wysokość zasiłku chorobowego wynosi 80%

wynagrodzenia lub przychodu stanowiącego podstawę

jego wymiaru. Zasiłek chorobowy za okres pobytu

w szpitalu przysługuje w wysokości 70% podstawy

wymiaru. Jeżeli przyczyną niezdolności do pracy jest na

przykład wypadek przy pracy, w drodze do pracy lub z

pracy albo choroba zawodowa lub też przypada na

okres ciąży - zasiłek chorobowy przysługuje

w wysokości 100% podstawy wymiaru.

Zasiłek wyrównawczy

Zasiłek wyrównawczy stanowi różnicę między

przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem za okres 12

miesięcy kalendarzowych poprzedzających rehabilitację

a wynagrodzeniem miesięcznym osiąganym podczas

pracy z obniżonym wynagrodzeniem.

Zasiłek macierzyński

Zasiłek macierzyński wynosi 100% wynagrodzenia lub
przychodu stanowiącego podstawę jego wymiaru.

Zasiłek opiekuńczy

Zasiłek opiekuńczy przysługuje w wysokości 80%
wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku.

Świadczenie rehabilitacyjne

Świadczenie wypłacane jest w wysokości 90%
wynagrodzenia lub przychodu, które stanowiło podstawę
wymiaru zasiłku chorobowego za okres pierwszych 90. dni
pobierania świadczenia, a jeśli niezdolność do pracy została
spowodowana na przykład wypadkiem przy pracy lub
chorobą zawodową – wypłacane jest
w wysokości 100% tego wynagrodzenia; w pozostałych
przypadkach 75%.

Zasiłek pogrzebowy

Zasiłek pogrzebowy przysługuje tylko z jednego tytułu w
wysokości 200% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia
obowiązującego w dniu śmierci osoby, której koszty
pogrzebu zostały poniesione.

Przyrost demograficzny w
Europie (2006)

Zabezpieczenie społeczne

Urodzenia

Zdrowie

Sprawność

Samodzielność

Zgony

zasiłek
macierzyński

Choroba

Niepełnosprawność Niesamodzielność

NFZ:

ZUS
KRU
S
budż
et
pańs
twa

- prewencja

-
diagnostyk
a

- leczenie

- zasiłki
chorobowe

-
świadczenia
rehabilita-
cyjne
Itd.

Renty z tytułu:
a)

niezdolności
do pracy:

-

całkowitej i częścio-
wej (ZUS)

-

całkowitej nie-
zdolności do pra-
cy rolniczej (KRUS)

b) niezdolności do służby

(MON, MSWiA, MS)

budżet państwa
c) renty rodzinne budżet

państwa

d) renty socjalne budżet

państwa

e) Renty inwalidów

wojennych i komba-
tantów budżet
państwa

Dodatek
pielęgnacyjny
(ZUS, KRUS,
budżet
państwa)

zasiłek
pogrzebowy

REHABILITACJA (NFZ, ZUS, KRUS, PFRON)

Modelowe systemy ubezpieczeń

zdrowotnych

Dziękuję

Przemysław Pankowski

[e-mail]

Bydgoszcz, 9 grudnia 2010 r.