Badanie słuchu

Badanie słuchu

Badanie słuchu

Badanie słuchu

Badania słuchu polega na ocenie

Badania słuchu polega na ocenie

stopnia wydolności narządu słuchu z

stopnia wydolności narządu słuchu z

określeniem miejsca uszkodzenia.

określeniem miejsca uszkodzenia.

Składa się ono z wywiadu, badania

Składa się ono z wywiadu, badania

otolaryngologicznego,

otolaryngologicznego,

audiologicznego i badań obrazowych.

audiologicznego i badań obrazowych.

Wywiad

Wywiad

Wywiad

Wywiad

ma ważne znaczenie, zwłaszcza w podejrzeniu

ma ważne znaczenie, zwłaszcza w podejrzeniu

niedosłuchu u niemowląt i małych dzieci.

niedosłuchu u niemowląt i małych dzieci.

Wywiad musi być ukierunkowany na wczesny okres życia

Wywiad musi być ukierunkowany na wczesny okres życia

dziecka, kiedy zauważono niedosłuch, stronności, reakcji

dziecka, kiedy zauważono niedosłuch, stronności, reakcji

dziecka na dźwięki, obecność wycieków z ucha.

dziecka na dźwięki, obecność wycieków z ucha.

Wywiad dotyczący okresu życia płodowego oraz porodu

Wywiad dotyczący okresu życia płodowego oraz porodu

powinien zawierać pytania na temat chorób matki,

powinien zawierać pytania na temat chorób matki,

przyjmowania leków, przebiegu porodu, masy urodzeniowej,

przyjmowania leków, przebiegu porodu, masy urodzeniowej,

żółtaczki, zamartwicy.

żółtaczki, zamartwicy.

Pytania dotyczące wczesnego dzieciństwa powinny

Pytania dotyczące wczesnego dzieciństwa powinny

zawierać informacje na temat przebytych chorób

zawierać informacje na temat przebytych chorób

zakaźnych, urazów głowy, rozwoju psychoruchowego,

zakaźnych, urazów głowy, rozwoju psychoruchowego,

rozwoju mowy, niedosłuchu w rodzinie.

rozwoju mowy, niedosłuchu w rodzinie.

Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka

niedosłuchu

niedosłuchu

Do głównymi czynników ryzyka wrodzonych

Do głównymi czynników ryzyka wrodzonych

niedosłuchów u noworodków należą:

niedosłuchów u noworodków należą:

zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych,

zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych,

niska masa urodzeniowa (poniżej 1500 g),

niska masa urodzeniowa (poniżej 1500 g),

obciążony wywiad rodzinny (choroby genetycznie

obciążony wywiad rodzinny (choroby genetycznie

warunkowane),

warunkowane),

wysoki poziom bilirubiny,

wysoki poziom bilirubiny,

niewydolność oddechowo-krążeniowa po urodzeniu,

niewydolność oddechowo-krążeniowa po urodzeniu,

zakażenia z grupy TORCH (w czasie ciąży),

zakażenia z grupy TORCH (w czasie ciąży),

zaburzenia rozwojowe twarzoczaszki, podawanie

zaburzenia rozwojowe twarzoczaszki, podawanie

leków ototoksycznych (antybiotyki

leków ototoksycznych (antybiotyki

aminoglikozydowe i diuretyki pętlowe).

aminoglikozydowe i diuretyki pętlowe).

Narząd Cortiego

Narząd Cortiego

Wywiad u dorosłego

Wywiad u dorosłego

Wywiad u dorosłego z niedosłuchem powinien zawierać

Wywiad u dorosłego z niedosłuchem powinien zawierać

następujące pytania:

następujące pytania:

od kiedy zauważył niedosłuch?; w jakim czasie powstał -

od kiedy zauważył niedosłuch?; w jakim czasie powstał -

nagle czy stopniowo?, na które ucho nie słyszy?; czy chory

nagle czy stopniowo?, na które ucho nie słyszy?; czy chory

ma trudności w rozumieniu mowy?; czy występuje

ma trudności w rozumieniu mowy?; czy występuje

nadwrażliwość na dźwięki?; czy są wycieki i bóle ucha,

nadwrażliwość na dźwięki?; czy są wycieki i bóle ucha,

zawroty głowy, szumy uszne, uczucie pełności w uchu.

zawroty głowy, szumy uszne, uczucie pełności w uchu.

Następne pytania dotyczą przebytych urazów głowy, ucha,

Następne pytania dotyczą przebytych urazów głowy, ucha,

operacji ucha, zapaleń ucha środkowego, ekspozycji na

operacji ucha, zapaleń ucha środkowego, ekspozycji na

hałas, leczenia lekami ototoksycznymi, chorób

hałas, leczenia lekami ototoksycznymi, chorób

metabolicznych, nadciśnienia tętniczego.

metabolicznych, nadciśnienia tętniczego.

Chorego należy pytać o rodzaj wykonywanej pracy i jego

Chorego należy pytać o rodzaj wykonywanej pracy i jego

środowisko, o przyjmowane leki, palenie tytoniu,

środowisko, o przyjmowane leki, palenie tytoniu,

nadużywanie alkoholu i niedosłuch rodzinny.

nadużywanie alkoholu i niedosłuch rodzinny.

Droga słuchowa

Droga słuchowa

Droga słuchowa.

Droga słuchowa.

A - jadro ślimakowe;

A - jadro ślimakowe;

B– jądro ciała

B– jądro ciała

czworobocznego;

czworobocznego;

C- jądro górne oliwki;

C- jądro górne oliwki;

D - wstęga boczna;

D - wstęga boczna;

E - ciało kolankowate

E - ciało kolankowate

przyśrodkowe.

przyśrodkowe.

Metody subiektywne

Metody subiektywne

badania słuchu:

badania słuchu:

szeptem i mową potoczną,

szeptem i mową potoczną,

stroikami,

stroikami,

audiometrią tonalną i słowną.

audiometrią tonalną i słowną.

Badanie szeptem i mową

Badanie szeptem i mową

potoczną

potoczną

Jest to badanie polegające na określeniu z jakiej

Jest to badanie polegające na określeniu z jakiej

odległości badany powtarza prawidłowo wszystkie

odległości badany powtarza prawidłowo wszystkie

słowa wypowiedziane szeptem i mową potoczną dla

słowa wypowiedziane szeptem i mową potoczną dla

każdego ucha oddzielnie, przy zagłuszaniu ucha

każdego ucha oddzielnie, przy zagłuszaniu ucha

niebadanego (ucisk palcem na skrawek przez

niebadanego (ucisk palcem na skrawek przez

pielęgniarkę).

pielęgniarkę).

Zdrowy człowiek w wieku 20 lat słyszy mowę potoczną

Zdrowy człowiek w wieku 20 lat słyszy mowę potoczną

z kilkudziesięciu metrów (do 100 m.) natomiast szept z

z kilkudziesięciu metrów (do 100 m.) natomiast szept z

odległości 6 metrów.

odległości 6 metrów.

Na podstawie tego badania wyróżnia się trzy stopnie

Na podstawie tego badania wyróżnia się trzy stopnie

upośledzenia słuchu:

upośledzenia słuchu:

osłabienie

osłabienie

(słyszalność szeptu do

(słyszalność szeptu do

3 m),

3 m),

przytępienie

przytępienie

(szept do 1 m),

(szept do 1 m),

głuchota

głuchota

(słyszalność szeptu przy uchu).

(słyszalność szeptu przy uchu).

Badanie słuchu przy

Badanie słuchu przy

pomocy stroików (C1 do

pomocy stroików (C1 do

C5)

C5)

.

.

W badaniu można określić pole słuchowe dla przewodnictwa powietrznego i

W badaniu można określić pole słuchowe dla przewodnictwa powietrznego i

kostnego oraz zróżnicować rodzaj występującego niedosłuchu

kostnego oraz zróżnicować rodzaj występującego niedosłuchu

(

(

przewodzeniowy lub odbiorczy

przewodzeniowy lub odbiorczy

).

).

Znaczenie kliniczne posiadają następujące próby stroikowe: próba Webera,

Znaczenie kliniczne posiadają następujące próby stroikowe: próba Webera,

Schwabacha i Rinnego.

Schwabacha i Rinnego.

Próba Webera polega na określeniu lateralizacji dźwięku stroika

Próba Webera polega na określeniu lateralizacji dźwięku stroika

przystawionego do czoła pacjenta. Gdy dźwięk jest słyszany pośrodku lub w

przystawionego do czoła pacjenta. Gdy dźwięk jest słyszany pośrodku lub w

obu uszach podobnie – słuch jest prawidłowy lub występuje symetryczny

obu uszach podobnie – słuch jest prawidłowy lub występuje symetryczny

niedosłuch niewielkiego stopnia. Słyszenie dźwięku w uchu lepszym wskazuje

niedosłuch niewielkiego stopnia. Słyszenie dźwięku w uchu lepszym wskazuje

na normę lub ubytek odbiorczy słuchu. Słyszenie stroika w uchu gorszym

na normę lub ubytek odbiorczy słuchu. Słyszenie stroika w uchu gorszym

wskazuje na ubytek przewodzeniowy.

wskazuje na ubytek przewodzeniowy.

W próbie Schwabacha bada się czas przewodnictwa kostnego na wyrostku

W próbie Schwabacha bada się czas przewodnictwa kostnego na wyrostku

sutkowatym; przedłużenie świadczy o zaburzonym przewodnictwie. W

sutkowatym; przedłużenie świadczy o zaburzonym przewodnictwie. W

próbie Rinnego porównuje się przewodnictwo kostne do powietrznego.

próbie Rinnego porównuje się przewodnictwo kostne do powietrznego.

Próba Rinnego dodatnia (przewodnictwo powietrzne lepsze) świadczy o

Próba Rinnego dodatnia (przewodnictwo powietrzne lepsze) świadczy o

słuchu prawidłowym lub niedosłuchu odbiorczym niewielkiego stopnia. Rinne

słuchu prawidłowym lub niedosłuchu odbiorczym niewielkiego stopnia. Rinne

ujemny (lepsze przewodnictwo kostne) świadczy o niedosłuchu

ujemny (lepsze przewodnictwo kostne) świadczy o niedosłuchu

przewodzeniowym.

przewodzeniowym.

Badania audiometryczne tonalne

Badania audiometryczne tonalne

progowe

progowe

Audiometria tonalna progowa służy do badania ostrości

Audiometria tonalna progowa służy do badania ostrości

słuchu (ubytku słuchu) przy pomocy tonów czystych w

słuchu (ubytku słuchu) przy pomocy tonów czystych w

zakresie częstotliwości od

zakresie częstotliwości od

125 do 8000 Hz

125 do 8000 Hz

na drodze

na drodze

przewodnictwa powietrznego (przez słuchawki nauszne) i

przewodnictwa powietrznego (przez słuchawki nauszne) i

kostnego (przez wibrator kostny).

kostnego (przez wibrator kostny).

Badanie audiometryczne tonalne wykonuje się przy pomocy

Badanie audiometryczne tonalne wykonuje się przy pomocy

audiometru. Audiogram jest wynikiem badania

audiometru. Audiogram jest wynikiem badania

audiometrycznego, który stanowi wykres wielkości ubytku

audiometrycznego, który stanowi wykres wielkości ubytku

słuchu (dB) w funkcji częstotliwości (Hz).

słuchu (dB) w funkcji częstotliwości (Hz).

W uchu zdrowym (prawidłowo słyszącym) krzywa

W uchu zdrowym (prawidłowo słyszącym) krzywa

przewodnictwa kostnego pokrywa się z krzywą

przewodnictwa kostnego pokrywa się z krzywą

przewodnictwa powietrznego (0 do 10 dB, < 20 dB).

przewodnictwa powietrznego (0 do 10 dB, < 20 dB).

Audiometria tonalna

Audiometria tonalna

Audiometria tonalna. A - słuch

Audiometria tonalna. A - słuch

prawidłowy; B - niedosłuch

prawidłowy; B - niedosłuch

odbiorczy neurytyczny; C -

odbiorczy neurytyczny; C -

niedosłuch przewodzeniowy;

niedosłuch przewodzeniowy;

D - uraz akustyczny; E -

D - uraz akustyczny; E -

resztki słuchu; F - niedosłuch

resztki słuchu; F - niedosłuch

odbiorczy w nagłej głuchocie

odbiorczy w nagłej głuchocie

(przewodnictwo

powietrzne

(przewodnictwo

powietrzne

-linia

ciągła,

kostne-

-linia

ciągła,

kostne-

przerywana; ucho prawe- kolor

przerywana; ucho prawe- kolor

czerwony; ucho lewe-kolor

czerwony; ucho lewe-kolor

niebieski;

przewodnictwo

niebieski;

przewodnictwo

powietrzne: ο -ucho prawe; x-

powietrzne: ο -ucho prawe; x-

ucho

lewe;

przewodnictwo

ucho

lewe;

przewodnictwo

kostne: < - ucho prawe; > -

kostne: < - ucho prawe; > -

ucho lewe).

ucho lewe).

Rodzaje niedosłuchu

Rodzaje niedosłuchu

Wyróżnia się niedosłuch odbiorczy, przewodzeniowy i

Wyróżnia się niedosłuch odbiorczy, przewodzeniowy i

mieszany.

mieszany.

U chorych z niedosłuchem odbiorczym obie krzywe

U chorych z niedosłuchem odbiorczym obie krzywe

(powietrzna i kostna) leżą blisko siebie w zakresie

(powietrzna i kostna) leżą blisko siebie w zakresie

częstotliwości gdzie jest ubytek.

częstotliwości gdzie jest ubytek.

W niedosłuchu przewodzeniowym krzywa kostna jest w

W niedosłuchu przewodzeniowym krzywa kostna jest w

normie, natomiast krzywa powietrzna jest położona poniżej

normie, natomiast krzywa powietrzna jest położona poniżej

kostnej. Odstęp pomiędzy krzywą kostną a powietrzną

kostnej. Odstęp pomiędzy krzywą kostną a powietrzną

nazywa się rezerwą ślimakową (powietrzno-kostną).

nazywa się rezerwą ślimakową (powietrzno-kostną).

W niedosłuchu mieszanym krzywa kostna i powietrzna

W niedosłuchu mieszanym krzywa kostna i powietrzna

przekraczają pole normy dla niektórych częstotliwości, z

przekraczają pole normy dla niektórych częstotliwości, z

zachowaniem niewielkiego odstępu pomiędzy nimi (mała

zachowaniem niewielkiego odstępu pomiędzy nimi (mała

rezerwą ślimakową).

rezerwą ślimakową).

Stopnie niedosłuchu

Stopnie niedosłuchu

Ubytek słuchu określa się na podstawie średniej

Ubytek słuchu określa się na podstawie średniej

wartości progów słuchowych dla częstotliwości

wartości progów słuchowych dla częstotliwości

500, 1000 i 2000 Hz.

500, 1000 i 2000 Hz.

Ubytek słuchu określa się w zależności od

Ubytek słuchu określa się w zależności od

wielkości niedosłuchu: do 20 dB – norma,

wielkości niedosłuchu: do 20 dB – norma,

21- 40 dB – niewielki,

21- 40 dB – niewielki,

41- 55 dB – umiarkowany,

41- 55 dB – umiarkowany,

56 -70 dB – średni,

56 -70 dB – średni,

71- 90 dB – głęboki,

71- 90 dB – głęboki,

powyżej 90 dB – głuchota.

powyżej 90 dB – głuchota.

Audiometria nadprogowa

Audiometria nadprogowa

Audiometria nadprogowa

Audiometria nadprogowa

służy do

służy do

określenia

określenia

lokalizacji niedosłuchu

lokalizacji niedosłuchu

odbiorczego

odbiorczego

.

.

Próba SISI (S

Próba SISI (S

hort Increment

hort Increment

Sensitivity Index

Sensitivity Index

) ocenia zdolność

) ocenia zdolność

różnicowania niewielkich przyrostów

różnicowania niewielkich przyrostów

natężenia dźwięku.

natężenia dźwięku.

Audiometria słowna

Audiometria słowna

Audiometria słowna

Audiometria słowna

ocenia zdolność rozumienia mowy przy

ocenia zdolność rozumienia mowy przy

różnym natężeniu odpowiednio dobranych testów słownych lub

różnym natężeniu odpowiednio dobranych testów słownych lub

liczbowych.

liczbowych.

Audiometria słowna służy do badania niedosłuchu ślimakowego i

Audiometria słowna służy do badania niedosłuchu ślimakowego i

pozaślimakowego oraz w czasie przygotowywania pacjentów do

pozaślimakowego oraz w czasie przygotowywania pacjentów do

protezowania słuchu.

protezowania słuchu.

W czasie badania pacjent słucha słów lub liczb (ułożonych w

W czasie badania pacjent słucha słów lub liczb (ułożonych w

odpowiednie listy) odtwarzanych z płyty kompaktowej z różnym

odpowiednie listy) odtwarzanych z płyty kompaktowej z różnym

natężeniem.

natężeniem.

Wynikiem badania jest

Wynikiem badania jest

krzywa artykulacyjna

krzywa artykulacyjna

, która przedstawia

, która przedstawia

odsetek zrozumiałych słów przy określonym poziomie sygnału mowy.

odsetek zrozumiałych słów przy określonym poziomie sygnału mowy.

Na podstawie krzywej artykulacyjnej oznacza się

Na podstawie krzywej artykulacyjnej oznacza się

próg detekcji

próg detekcji

mowy

mowy

,

,

próg rozumienia mowy

próg rozumienia mowy

(najniższy poziom mowy przy

(najniższy poziom mowy przy

którym badany rozpoznał prawidłowo 50% słów) oraz

którym badany rozpoznał prawidłowo 50% słów) oraz

maksymalny

maksymalny

odsetek zrozumiałych słów

odsetek zrozumiałych słów

.

.

Metody obiektywne badania słuchu -

Metody obiektywne badania słuchu -

służą ocenie funkcji określonego odcinka

służą ocenie funkcji określonego odcinka

drogi słuchowej

drogi słuchowej

audiometria impedancyjna,

audiometria impedancyjna,

otoemisje akustyczne,

otoemisje akustyczne,

słuchowe potencjały wywołane

słuchowe potencjały wywołane

Audiometria

Audiometria

impedancyjna

impedancyjna

Audiometria impedancyjna

Audiometria impedancyjna

sprawdza stan ucha środkowego,

sprawdza stan ucha środkowego,

trąbki słuchowej oraz odruchu z mięśnia strzemiączkowego.

trąbki słuchowej oraz odruchu z mięśnia strzemiączkowego.

Służy do badania wysiękowego zapalenia ucha środkowego,

Służy do badania wysiękowego zapalenia ucha środkowego,

otosklerozy, topodiagnostyki nerwu twarzowego.

otosklerozy, topodiagnostyki nerwu twarzowego.

Badanie wykonuje się przy pomocy mostka

Badanie wykonuje się przy pomocy mostka

elektroakustycznego.

elektroakustycznego.

W czasie badania do jednego ucha wprowadza się sondę

W czasie badania do jednego ucha wprowadza się sondę

akustyczną natomiast na drugie ucho zakłada się słuchawkę

akustyczną natomiast na drugie ucho zakłada się słuchawkę

audiometryczną służącą do wywołania odruchu z mięśnia

audiometryczną służącą do wywołania odruchu z mięśnia

strzemiączkowego (łuk odruchowy: ślimak, nerw słuchowy, jądra

strzemiączkowego (łuk odruchowy: ślimak, nerw słuchowy, jądra

ślimakowe brzuszne, jądra oliwki górnej, jądra motoryczne

ślimakowe brzuszne, jądra oliwki górnej, jądra motoryczne

nerwu twarzowego i nerw twarzowy).

nerwu twarzowego i nerw twarzowy).

Wykresem graficznym badania podatności błony bębenkowej

Wykresem graficznym badania podatności błony bębenkowej

jest

jest

tympanogram.

tympanogram.

Tympanogram

Tympanogram

Audiometria impedancyjna.

Audiometria impedancyjna.

Tympanogramy w różnych

Tympanogramy w różnych

chorobach

ucha

chorobach

ucha

środkowego (wg. Jergera). A

środkowego (wg. Jergera). A

– wykres prawidłowy (ucho

– wykres prawidłowy (ucho

prawidłowo słyszące); B –

prawidłowo słyszące); B –

wysiękowe zapalenie ucha

wysiękowe zapalenie ucha

środkowego; C – zaburzenie

środkowego; C – zaburzenie

drożności trąbki słuchowej;

drożności trąbki słuchowej;

As

–

unieruchomienie

As

–

unieruchomienie

strzemiączka;

Ad

–

strzemiączka;

Ad

–

rozerwanie

łańcucha

rozerwanie

łańcucha

kosteczek.

kosteczek.

Tympanometria

Tympanometria

Niska podatność oznacza upośledzoną ruchomość układu

Niska podatność oznacza upośledzoną ruchomość układu

przewodzącego, natomiast wysoka oznacza dobrą

przewodzącego, natomiast wysoka oznacza dobrą

ruchomość (prawidłowa podatność od 0,3 do 1,5 ml).

ruchomość (prawidłowa podatność od 0,3 do 1,5 ml).

Położenie wierzchołka tymanogramu informuje o ciśnieniu w

Położenie wierzchołka tymanogramu informuje o ciśnieniu w

jamie bębenkowej (norma od – 100 do + 100 daPa).

jamie bębenkowej (norma od – 100 do + 100 daPa).

Według Jergera wyróżnia się następujące typy

Według Jergera wyróżnia się następujące typy

tymanogramów: A – wykres prawidłowy (słuch w normie), B

tymanogramów: A – wykres prawidłowy (słuch w normie), B

– wykres płaski (wysiękowe zapalenie ucha środkowego), C -

– wykres płaski (wysiękowe zapalenie ucha środkowego), C -

wykres w zakresie ujemnych ciśnień, dobra podatność

wykres w zakresie ujemnych ciśnień, dobra podatność

(dysfunkcja trąbki słuchowej), A

(dysfunkcja trąbki słuchowej), A

s

s

– płaski tymanogram o

– płaski tymanogram o

dobrym ciśnieniu (otoskleroza), A

dobrym ciśnieniu (otoskleroza), A

d

d

– wykres bardzo wysoki,

– wykres bardzo wysoki,

ramiona nie stykają się (rozerwanie łańcucha kosteczek).

ramiona nie stykają się (rozerwanie łańcucha kosteczek).

Badanie odruchu z mięśnia

Badanie odruchu z mięśnia

strzemiączkowego

strzemiączkowego

Badanie odruchu z mięśnia strzemiączkowego służy do określenia

Badanie odruchu z mięśnia strzemiączkowego służy do określenia

miejsca uszkodzenia nerwu twarzowego, odruchu wyrównania

miejsca uszkodzenia nerwu twarzowego, odruchu wyrównania

głośności i unieruchomienia strzemiączka.

głośności i unieruchomienia strzemiączka.

W uchu z prawidłowym słuchem próg odruchu dla tonów jest w

W uchu z prawidłowym słuchem próg odruchu dla tonów jest w

granicach od 70 do 100 dB HL.

granicach od 70 do 100 dB HL.

Porównanie odruchu z i progu słyszenia pozwala podejrzewać

Porównanie odruchu z i progu słyszenia pozwala podejrzewać

obecność objawu wyrównania głośności.

obecność objawu wyrównania głośności.

W przypadku całkowitego unieruchomienia strzemiączka (otoskleroza)

W przypadku całkowitego unieruchomienia strzemiączka (otoskleroza)

odruch nie występuje.

odruch nie występuje.

Brak odruchu przy prawidłowym słuchu, przy którym stwierdza się

Brak odruchu przy prawidłowym słuchu, przy którym stwierdza się

porażenie nerwu twarzowego świadczy o ośrodkowej lokalizacji

porażenie nerwu twarzowego świadczy o ośrodkowej lokalizacji

porażenia, natomiast jego obecność świadczy o lokalizacji obwodowej.

porażenia, natomiast jego obecność świadczy o lokalizacji obwodowej.

Podwyższenie progu odruchu dla mięśnia strzemiączkowego stwierdza

Podwyższenie progu odruchu dla mięśnia strzemiączkowego stwierdza

się w guzach nerwu przedsionkowo-ślimakowego, niedosłuchu

się w guzach nerwu przedsionkowo-ślimakowego, niedosłuchu

pozaślimakowym, stwardnieniu rozsianym i neuropatii słuchowej.

pozaślimakowym, stwardnieniu rozsianym i neuropatii słuchowej.

Otoemisja akustyczna

Otoemisja akustyczna

Badanie otoemisji akustycznych

Badanie otoemisji akustycznych

służy do rejestracji sygnałów akustycznych,

służy do rejestracji sygnałów akustycznych,

które powstają w ślimaku, na skutek skurczu komórek słuchowych zewnętrznych

które powstają w ślimaku, na skutek skurczu komórek słuchowych zewnętrznych

(OHC).

(OHC).

Przetwarzanie energii mechanicznej w elektryczną w komórce słuchowej

Przetwarzanie energii mechanicznej w elektryczną w komórce słuchowej

powoduje ich kurczenie się.

powoduje ich kurczenie się.

Elektrokurczliwość (

Elektrokurczliwość (

electromotility

electromotility

) komórek słuchowych pod wpływem napięcia

) komórek słuchowych pod wpływem napięcia

jest podstawą generowania sygnału otoemisji akustycznej (komórka jest

jest podstawą generowania sygnału otoemisji akustycznej (komórka jest

zarazem elementem motorycznym jak i sensorycznym).

zarazem elementem motorycznym jak i sensorycznym).

Amplituda drgań komórek słuchowych zewnętrznych sumuje się z amplitudą

Amplituda drgań komórek słuchowych zewnętrznych sumuje się z amplitudą

wychyleń błony podstawnej i w ten sposób dochodzi do wzmocnienia pasywnych

wychyleń błony podstawnej i w ten sposób dochodzi do wzmocnienia pasywnych

procesów mechanicznych w ślimaku pod wpływem dźwięku.

procesów mechanicznych w ślimaku pod wpływem dźwięku.

Skurcz komórek słuchowych jest przenoszony ze ślimaka do przewodu

Skurcz komórek słuchowych jest przenoszony ze ślimaka do przewodu

słuchowego zewnętrznego przez kosteczki słuchowe i błonę bębenkową.

słuchowego zewnętrznego przez kosteczki słuchowe i błonę bębenkową.

W celu zbadania powstających dźwięków posługujemy się bardzo czułym

W celu zbadania powstających dźwięków posługujemy się bardzo czułym

mikrofonem umieszczonym w przewodzie słuchowym zewnętrznym.

mikrofonem umieszczonym w przewodzie słuchowym zewnętrznym.

Amplituda otoemisji akustycznych jest bardzo niewielka.

Amplituda otoemisji akustycznych jest bardzo niewielka.

Przeprowadzenie badania wymaga prawidłowej funkcji ucha środkowego oraz

Przeprowadzenie badania wymaga prawidłowej funkcji ucha środkowego oraz

komfortowych warunków akustycznych.

komfortowych warunków akustycznych.

Rodzaje otoemisji

Rodzaje otoemisji

Wyróżnia się następujące rodzaje otoemisji:

Wyróżnia się następujące rodzaje otoemisji:

otoemisję

otoemisję

spontaniczną

spontaniczną

(SOAE,

(SOAE,

spontaneous otoacustic emission

spontaneous otoacustic emission

)

)

oraz

oraz

wywołaną

wywołaną

(EOAE,

(EOAE,

evoked otoacoustic emission),

evoked otoacoustic emission),

która

która

powstaje w odpowiedzi na pobudzenie ucha trzaskami,

powstaje w odpowiedzi na pobudzenie ucha trzaskami,

krótkimi tonami i dwutonami.

krótkimi tonami i dwutonami.

Odpowiedzi dla trzasku nazywają się otoemisjami

Odpowiedzi dla trzasku nazywają się otoemisjami

wywołanymi trzaskiem (CEOAE,

wywołanymi trzaskiem (CEOAE,

click evoked otoacoustic

click evoked otoacoustic

emissions).

emissions).

Sygnał powstający w odpowiedzi na stymulację parami tonów

Sygnał powstający w odpowiedzi na stymulację parami tonów

o zbliżonych częstotliwościach (iloraz = 1,22) nazywa się

o zbliżonych częstotliwościach (iloraz = 1,22) nazywa się

sygnałem otoemisji produktów zniekształceń nieliniowych

sygnałem otoemisji produktów zniekształceń nieliniowych

ślimaka (DPOAE,

ślimaka (DPOAE,

distorsion product oroacoustic emissions).

distorsion product oroacoustic emissions).

Sygnał otoemisji spontanicznych rejestrowany jest w 50-70 %

Sygnał otoemisji spontanicznych rejestrowany jest w 50-70 %

prawidłowych uszu

prawidłowych uszu

Otoemisja

Otoemisja

Badanie

otoemisji

Badanie

otoemisji

akustycznych.

akustycznych.

Otoemisja wywołana –

Otoemisja wywołana –

sygnał

otoemisji

sygnał

otoemisji

produktów

produktów

zniekształceń

zniekształceń

nieliniowych

ślimaka

nieliniowych

ślimaka

(DPOAE).

A

-

(DPOAE).

A

-

prawidłowa odpowiedź;

prawidłowa odpowiedź;

B

-

obniżenie

B

-

obniżenie

amplitudy odpowiedzi;

amplitudy odpowiedzi;

C - brak odpowiedzi

C - brak odpowiedzi

Otoemisja

Otoemisja

Obecność SOAE jest dowodem prawidłowej funkcji ślimaka, natomiast jej

Obecność SOAE jest dowodem prawidłowej funkcji ślimaka, natomiast jej

brak może dowodzić działania hałasu lub leków ototoksycznych

brak może dowodzić działania hałasu lub leków ototoksycznych

.

.

Największe zastosowanie kliniczne posiada badanie EOAE, które rejestruje się w

Największe zastosowanie kliniczne posiada badanie EOAE, które rejestruje się w

zakresie od 500 do 4000 Hz w odpowiedzi na trzask lub krótkie tony i dwutony. U

zakresie od 500 do 4000 Hz w odpowiedzi na trzask lub krótkie tony i dwutony. U

osób z dobrym słuchem EOAE występują w 100% przypadków.

osób z dobrym słuchem EOAE występują w 100% przypadków.

Można je rejestrować u osób u których niedosłuch nie przekracza 30-40 dB HL. U

Można je rejestrować u osób u których niedosłuch nie przekracza 30-40 dB HL. U

noworodków amplituda otoemisji wywołanej jest większa aniżeli u dorosłych. Wykres

noworodków amplituda otoemisji wywołanej jest większa aniżeli u dorosłych. Wykres

EOAE przy prawidłowym słuchu przedstawia wykres o różnej amplitudzie, natomiast

EOAE przy prawidłowym słuchu przedstawia wykres o różnej amplitudzie, natomiast

w uchu uszkodzonym wykres jest „postrzępioną linią prostą”.

w uchu uszkodzonym wykres jest „postrzępioną linią prostą”.

Otoemisje rejestrowane w odpowiedzi na jednoczesną stymulację parą tonów

Otoemisje rejestrowane w odpowiedzi na jednoczesną stymulację parą tonów

różniących się częstotliwościami są bardzo użyteczne klinicznie. W wyniku takiej

różniących się częstotliwościami są bardzo użyteczne klinicznie. W wyniku takiej

stymulacji powstają zniekształcenia nieliniowe.

stymulacji powstają zniekształcenia nieliniowe.

Zmiana częstotliwości dwutonów umożliwia rejestrację otoemisji w przedziale od 500

Zmiana częstotliwości dwutonów umożliwia rejestrację otoemisji w przedziale od 500

do 4000 Hz. Poziom stymulacji dla DPOAE nie przekracza 70 dB SPL. Jeśli badanie

do 4000 Hz. Poziom stymulacji dla DPOAE nie przekracza 70 dB SPL. Jeśli badanie

wykonuje się dla par tonów o rożnej częstotliwości, to wynik można zapisać w postaci

wykonuje się dla par tonów o rożnej częstotliwości, to wynik można zapisać w postaci

DP-gramu, czyli wykresu amplitudy sygnału DP (

DP-gramu, czyli wykresu amplitudy sygnału DP (

distortion product

distortion product

) w funkcji

) w funkcji

częstotliwości bodźca. DPOAE można rejestrować, gdy niedosłuch nie jest większy niż

częstotliwości bodźca. DPOAE można rejestrować, gdy niedosłuch nie jest większy niż

40-50 dB HL. Otoemisje wywołane służą w badaniach przesiewowych noworodków, do

40-50 dB HL. Otoemisje wywołane służą w badaniach przesiewowych noworodków, do

badań wpływu ototoksycznego leków i hałasu oraz oceny neuropatii słuchowej.

badań wpływu ototoksycznego leków i hałasu oraz oceny neuropatii słuchowej.

Słuchowe potencjały

Słuchowe potencjały

wywołane

wywołane

Słuchowe potencjały wywołane

Słuchowe potencjały wywołane

są generowane w ślimaku, nerwie słuchowym,

są generowane w ślimaku, nerwie słuchowym,

pniu mózgu, ośrodkach podkorowych i w korze mózgu.

pniu mózgu, ośrodkach podkorowych i w korze mózgu.

Latencja potencjałów wyzwalanych na drodze słuchowej może wynosić kilka,

Latencja potencjałów wyzwalanych na drodze słuchowej może wynosić kilka,

kilkadziesiąt lub kilkaset milisekund.

kilkadziesiąt lub kilkaset milisekund.

W celu rejestracji potencjałów z drogi słuchowej stosuje się: elektrokochleografię

W celu rejestracji potencjałów z drogi słuchowej stosuje się: elektrokochleografię

(ECoG,

(ECoG,

electrocochleography

electrocochleography

),

),

słuchowe potencjały wywołane z pnia mózgu (ABR,

słuchowe potencjały wywołane z pnia mózgu (ABR,

auditory brainstem

auditory brainstem

responses

responses

),

),

słuchowe potencjały wywołane średniolatencyjne (MLR,

słuchowe potencjały wywołane średniolatencyjne (MLR,

middle latency

middle latency

renponses

renponses

),

),

słuchowe potencjały stanu ustalonego (ASSR,

słuchowe potencjały stanu ustalonego (ASSR,

auditory steady state responses

auditory steady state responses

),

),

potencjały korowe (CERA,

potencjały korowe (CERA,

cortical electric response audiometry

cortical electric response audiometry

),

),

potencjały niezgodności (MMN,

potencjały niezgodności (MMN,

mismatched negativity

mismatched negativity

)

)

oraz rejestracja fali P300.

oraz rejestracja fali P300.

Metody ECoG i ABR mają zastosowanie w ocenie ślimaka, nerwu ślimakowego i

Metody ECoG i ABR mają zastosowanie w ocenie ślimaka, nerwu ślimakowego i

ośrodków podkorowych, natomiast MLR, ASSR i P300 służą do oceny wyższych

ośrodków podkorowych, natomiast MLR, ASSR i P300 służą do oceny wyższych

poziomów drogi słuchowej.

poziomów drogi słuchowej.

Dla oceny centralnych procesów przetwarzania znaczenie posiadają metody MMN,

Dla oceny centralnych procesów przetwarzania znaczenie posiadają metody MMN,

P300 i ASSR.

P300 i ASSR.

Elektrokochleografia

Elektrokochleografia

(ECoG)

(ECoG)

Elektrokochleografia (ECoG)

Elektrokochleografia (ECoG)

jest metodą pozwalającą

jest metodą pozwalającą

zapisać potencjały pre- i postsynaptyczne ślimaka oraz nerwu

zapisać potencjały pre- i postsynaptyczne ślimaka oraz nerwu

słuchowego.

słuchowego.

Do potencjałów presynaptycznych (z komórek słuchowych)

Do potencjałów presynaptycznych (z komórek słuchowych)

zaliczamy: potencjały mikrofoniczne (CM,

zaliczamy: potencjały mikrofoniczne (CM,

cochlear microphonic

cochlear microphonic

)

)

oraz potencjały sumacyjne (SP,

oraz potencjały sumacyjne (SP,

summating potential

summating potential

),

),

natomiast do postsynaptycznych (z nerwu słuchowego) zalicza

natomiast do postsynaptycznych (z nerwu słuchowego) zalicza

się złożone potencjały czynnościowe nerwu słuchowego (ACAP,

się złożone potencjały czynnościowe nerwu słuchowego (ACAP,

auditory compound action potential

auditory compound action potential

).

).

ECoG jest metodą służącą do badania chorych z podejrzeniem

ECoG jest metodą służącą do badania chorych z podejrzeniem

neuropatii słuchowej i w chorobie Ménière`a.

neuropatii słuchowej i w chorobie Ménière`a.

Zachowanie potencjału mikrofonicznego u chorych z neuropatią

Zachowanie potencjału mikrofonicznego u chorych z neuropatią

słuchową świadczy o zachowaniu komórek słuchowych

słuchową świadczy o zachowaniu komórek słuchowych

zewnętrznych (OHC).

zewnętrznych (OHC).

W chorobie Ménière`a potencjały sumacyjne są znacznie wyższe

W chorobie Ménière`a potencjały sumacyjne są znacznie wyższe

niż u osób zdrowych.

niż u osób zdrowych.

Słuchowe potencjały

Słuchowe potencjały

wywołane z pnia mózgu

wywołane z pnia mózgu

(ABR

(ABR

Słuchowe potencjały wywołane z pnia mózgu (ABR)

Słuchowe potencjały wywołane z pnia mózgu (ABR)

u osoby zdrowej

u osoby zdrowej

powstają w ciągu pierwszych 10 milisekund po zadziałaniu bodźca akustycznego.

powstają w ciągu pierwszych 10 milisekund po zadziałaniu bodźca akustycznego.

Fala I jest generowana przez dystalną część nerwu słuchowego,

Fala I jest generowana przez dystalną część nerwu słuchowego,

fala II w części proksymalnej,

fala II w części proksymalnej,

fala III w jądrach ślimakowych,

fala III w jądrach ślimakowych,

fala IV w oliwce górnej

fala IV w oliwce górnej

a w fala V głównie w jadrach wstęgi bocznej

a w fala V głównie w jadrach wstęgi bocznej

.

.

Patologia w nerwie, jądrach i dalszych elementach drogi słuchowej może

Patologia w nerwie, jądrach i dalszych elementach drogi słuchowej może

prowadzić do zmian morfologii zapisu oraz parametrów czasowych i amplitud

prowadzić do zmian morfologii zapisu oraz parametrów czasowych i amplitud

poszczególnych fal.

poszczególnych fal.

Badania ABR dokonuje się po umieszczeniu dwóch elektrod na wyrostkach

Badania ABR dokonuje się po umieszczeniu dwóch elektrod na wyrostkach

sutkowa tych i jednej na czole badanego. ABR służy między innymi do badania:

sutkowa tych i jednej na czole badanego. ABR służy między innymi do badania:

progu słyszenia, diagnostyki różnicowej niedosłuchu, monitorowania funkcji

progu słyszenia, diagnostyki różnicowej niedosłuchu, monitorowania funkcji

nerwu słuchowego i pnia mózgu podczas zabiegów neurochirurgicznych, badań

nerwu słuchowego i pnia mózgu podczas zabiegów neurochirurgicznych, badań

przesiewowych słuchu noworodków. Badanie ABR można stosować bez

przesiewowych słuchu noworodków. Badanie ABR można stosować bez

ograniczeń wiekowych. W czasie badania metodą ABR wskaźnikiem progu

ograniczeń wiekowych. W czasie badania metodą ABR wskaźnikiem progu

słuchowego jest przebieg fali V.

słuchowego jest przebieg fali V.

ABR

ABR

Lokalizacja mózgowa słuchowych

Lokalizacja mózgowa słuchowych

potencjałów wywołanych z pnia

potencjałów wywołanych z pnia

mózgu dla trzasku u osoby z

mózgu dla trzasku u osoby z

prawidłowym słuchem (fala I

prawidłowym słuchem (fala I

generowana w dystalnej części

generowana w dystalnej części

nerwu słuchowego; fala II w

nerwu słuchowego; fala II w

części

proksymalnej

nerwu

części

proksymalnej

nerwu

słuchowego; fala III w jądrach

słuchowego; fala III w jądrach

ślimakowych; fala IV w zespole

ślimakowych; fala IV w zespole

jader oliwki; fala V -jadra wstęgi

jader oliwki; fala V -jadra wstęgi

bocznej). Nerw VIII – nerw

bocznej). Nerw VIII – nerw

przedsionkowo-ślimakowy; JŚB -

przedsionkowo-ślimakowy; JŚB -

jądro ślimakowe brzuszne; JŚG -

jądro ślimakowe brzuszne; JŚG -

jądro ślimakowe grzbietowe; OG

jądro ślimakowe grzbietowe; OG

-oliwka górna; WB - wstęga

-oliwka górna; WB - wstęga

boczna; WD - wzgórki dolne; CKP

boczna; WD - wzgórki dolne; CKP

-

ciało

kolankowate

-

ciało

kolankowate

przyśrodkowe.

przyśrodkowe.

Próg słyszenia

Próg słyszenia

Wyznaczenie progu słyszenia składa się z dwóch etapów: badanie szeregu

Wyznaczenie progu słyszenia składa się z dwóch etapów: badanie szeregu

natężeniowego oraz analizy w celu oznaczenia progu.

natężeniowego oraz analizy w celu oznaczenia progu.

Najniższe natężenie dźwięku przy którym jest obecna fala V nazywa się progiem

Najniższe natężenie dźwięku przy którym jest obecna fala V nazywa się progiem

fali V. Badanie progu słuchowego wykonuje się dla częstotliwości 500 i 1000 Hz

fali V. Badanie progu słuchowego wykonuje się dla częstotliwości 500 i 1000 Hz

oraz bodźce tonalne od 2000-4000 Hz za pomocą trzasku.

oraz bodźce tonalne od 2000-4000 Hz za pomocą trzasku.

W ten sposób zrekonstruowany audiogram może być podstawą dobrania aparatu

W ten sposób zrekonstruowany audiogram może być podstawą dobrania aparatu

słuchowego. Czas badania ABR dziecka w narkozie trwa około 30 minut.

słuchowego. Czas badania ABR dziecka w narkozie trwa około 30 minut.

W celu badania ABR powinny być kierowane następujące grupy dzieci: dzieci z

W celu badania ABR powinny być kierowane następujące grupy dzieci: dzieci z

dodatnim wynikiem badania przesiewowego słuchu metodą otoemisji

dodatnim wynikiem badania przesiewowego słuchu metodą otoemisji

akustycznej; dzieci w wieku poniżej 6 miesięcy, które należą do grupy

akustycznej; dzieci w wieku poniżej 6 miesięcy, które należą do grupy

podwyższonego ryzyka zaburzeń słuchu; dzieci poniżej 2 r. ż., które nie wykazują

podwyższonego ryzyka zaburzeń słuchu; dzieci poniżej 2 r. ż., które nie wykazują

reakcji na dźwięki; dzieci z podejrzeniem zaburzeń słuchu niezależnie od wieku

reakcji na dźwięki; dzieci z podejrzeniem zaburzeń słuchu niezależnie od wieku

(badania audiometryczne i behawioralne są niejednoznaczne); dzieci z

(badania audiometryczne i behawioralne są niejednoznaczne); dzieci z

opóźnionym rozwojem mowy; dzieci, u których niedorozwój może być

opóźnionym rozwojem mowy; dzieci, u których niedorozwój może być

spowodowany niedosłuchem; dzieci, u których nie można wykonać badań

spowodowany niedosłuchem; dzieci, u których nie można wykonać badań

audiometrycznych (zespół Downa); dzieci, które nie akceptują aparatu

audiometrycznych (zespół Downa); dzieci, które nie akceptują aparatu

słuchowego oraz dzieci kwalifikowane do wszczepów ślimakowych; w

słuchowego oraz dzieci kwalifikowane do wszczepów ślimakowych; w

diagnostyce różnicowej zaburzeń słuchu; we wczesnej diagnostyce zaburzeń

diagnostyce różnicowej zaburzeń słuchu; we wczesnej diagnostyce zaburzeń

słuchu typu pozaślimakowego, które mogą być spowodowane obecnością

słuchu typu pozaślimakowego, które mogą być spowodowane obecnością

nerwiaka nerwu VIII, chorób demielinizacyjnych lub metabolicznych.

nerwiaka nerwu VIII, chorób demielinizacyjnych lub metabolicznych.

ABR

ABR

W niedosłuchu przewodzeniowym w zapisie ABR stwierdza się zwiększenie

W niedosłuchu przewodzeniowym w zapisie ABR stwierdza się zwiększenie

wartości latencji przy prawidłowej morfologii i wartościach interwałów.

wartości latencji przy prawidłowej morfologii i wartościach interwałów.

W przypadku niedosłuchu ślimakowego w ABR stwierdza się: zwiększenie

W przypadku niedosłuchu ślimakowego w ABR stwierdza się: zwiększenie

wartości latencji fali I, wartość interwałów w normie oraz obniżona amplituda

wartości latencji fali I, wartość interwałów w normie oraz obniżona amplituda

fali I, III i V. W niedosłuchu pozaślimakowym obserwuje się: latencja fali I w

fali I, III i V. W niedosłuchu pozaślimakowym obserwuje się: latencja fali I w

normie, zwiększona wartość interwału I-III lub III-V oraz obniżona amplituda fal

normie, zwiększona wartość interwału I-III lub III-V oraz obniżona amplituda fal

I, III i V.

I, III i V.

Badanie ABR zaburzeń pozaślimakowych polega na zarejestrowaniu

Badanie ABR zaburzeń pozaślimakowych polega na zarejestrowaniu

odpowiedzi oddzielnie z każdego ucha dla bodźca o charakterze trzasku oraz

odpowiedzi oddzielnie z każdego ucha dla bodźca o charakterze trzasku oraz

porównaniu parametrów odpowiedzi z wartościami normy oraz miedzy sobą.

porównaniu parametrów odpowiedzi z wartościami normy oraz miedzy sobą.

Z zarejestrowanych odpowiedzi wyznacza się latencję poszczególnych fal: I, III

Z zarejestrowanych odpowiedzi wyznacza się latencję poszczególnych fal: I, III

i V oraz wartości interwałów czasowych. Interwał I-III reprezentuje

i V oraz wartości interwałów czasowych. Interwał I-III reprezentuje

przewodnictwo w nerwie słuchowym, interwał III-V pień mózgu.

przewodnictwo w nerwie słuchowym, interwał III-V pień mózgu.

Również przy pomocy badania ABR można wyznaczyć zmiany w układzie

Również przy pomocy badania ABR można wyznaczyć zmiany w układzie

słuchowym przy zachowanym prawidłowym progu słuchowym. Badania

słuchowym przy zachowanym prawidłowym progu słuchowym. Badania

przesiewowe w zaburzeniach pozaślimakowych przy pomocy ABR powinni być

przesiewowe w zaburzeniach pozaślimakowych przy pomocy ABR powinni być

kierowani chorzy z nagłym postępującym niedosłuchem, z szumami usznymi i

kierowani chorzy z nagłym postępującym niedosłuchem, z szumami usznymi i

zawrotami głowy.

zawrotami głowy.