Budowa ucha

Przyjęto następujący podział w budowie ucha: ucho zewnętrzne, ucho środkowe, ucho wewnętrzne.

Ucho zewnętrzne to małżowina uszna i przewód słuchowy kończący się błoną bębenkową, która oddziela ucho zewnętrzne od ucha środkowego.

Ucho środkowe - podobnie jak ucho wewnętrzne - znajduje się wewnątrz kości skroniowej czaszki. Ucho środkowe jest to system jam powietrznych i składa się na nie: jama bębenkowa z trzema kosteczkami słuchowymi, jama sutkowa z komórkami powietrznymi wyrostka sutkowego i trąbka słuchowa. Kosteczki słuchowe (młoteczek, kowadełko i strzemiączko) działają na zasadzie dźwigni w przenoszeniu dźwięku ze środowiska gazowego (w uchu zewnętrznym i środkowym) do przestrzeni płynowych ucha wewnętrznego. Dwa mięśnie wewnątrzuszne (napinacz błony bębenkowej i mięsień strzemiączkowy) zapewniają prawidłową ruchomość tej konstrukcji i spełniają funkcję akomodacyjną w przenoszeniu dźwięku. Trąbka słuchowa łącząca jamę bębenkową z gardłem wyrównuje ciśnienie w tejże jamie bębenkowej.

Ucho wewnętrzne składa się z błędnika i nerwu statyczno-słuchowego. Błędnik dzieli się na: błędnik kostny i jego odpowiednik, błędnik błoniasty znajdujący się wewnątrz błędnika kostnego. Przestrzeń między błędnikiem kostnym i błoniastym wypełnia ciecz zwana perilimfą, natomiast wewnątrz błędnika błoniastego znajduje sie ciecz zwana endolimfą. W skład błędnika wchodzi: ślimak (nazwany tak od swej budowy w kształcie skorupki ślimaka), wewnątrz którego znajduje się aparat zmysłu słuchu, przedsionek i trzy kanały półkoliste w których znajduje się aparat zmysłu równowagi. Nerw statyczno-słuchowy (VIII nerw czaszkowy) składa się z części słuchowej i przedsionkowej. Droga słuchowa, czyli droga przewodzenia bodźca słuchowego w obrębie układu nerwowego, biegnie do kory płata skroniowego mózgu, a przedsionkowa do móżdżku.

Czynności ucha
Ucho jest narządem słuchu i równowagi. Ucho ludzkie zdolne jest odbierać dźwięki o częstotliwości od 16 do 22000 Hz (drgań na sekundę), o natężeniu od 0 do 120 dB (decybeli). W uchu zewnętrznym i środkowym odbywa się przewodzenie dźwięku, a w uchu wewnętrznym odbiór dźwięku. Dalsza emisja bodźca słuchowego przebiega przez nerw słuchowy i drogę słuchową do kory mózgowej w płacie skroniowym. W zależności od miejsca uszkodzenia stwierdzany niedosłuch dzieli się na:

niedosłuch przewodzeniowy (uszkodzenie w uchu zewnętrznym i środkowym).
niedosłuch odbiorczy, w którym wyróżnia się:
niedosłuch ślimakowy (uszkodzenie komórek zmysłowych w ślimaku),
niedosłuch nerwowy (uszkodzenie włókien nerwowych nerwu VIII),
niedosłuch centralny (uszkodzenie może dotyczyć każdego miejsca drogi słuchowej w mózgu).
Niedosłuch ślimakowy i nerwowy może być jednouszny, natomiast centralny jest zawsze obuuszny ze względu na krzyżowanie się włókien nerwowych w przebiegu drogi słuchowej.
Narząd przedsionkowy, znajdujący się wraz z narządem słuchu w uchu wewnętrznym, jest integralną częścią układu równowagi obok narządu wzroku, receptorów czucia głębokiego i ośrodków położonych w pniu mózgu oraz w móżdżku. Narząd przedsionkowy bierze udział w procesie utrzymania postawy ciała i orientacji w przestrzeni. Czynność jego uwarunkowana jest współdziałaniem części obwodowej i ośrodkowej układu nerwowego.

Badanie ucha
Badanie fizykalne ucha wymaga użycia wziernika usznego, który wprowadza się do przewodu słuchowego. W badaniu tym ocenia się przewód słuchowy zewnętrzny (ryc. 8-2) i pośrednio ucho środkowe przez ocenę błony bębenkowej. Badanie to nazywa się wziernikowaniem ucha lub otoskopią. Można wykonać je także posługując się wziernikiem Siegle'a, w którym ogląda się błonę bębenkową w powiększeniu i ocenia jej ruchomość zwiększając ciśnienie powietrza w przewodzie przy pomocy umieszczonego przy wzierniku balonu. Do badania fizykalnego ucha używa się także czasem mikroskopu usznego, który ma również zastosowanie w mikrochirurgii ucha. Dla oceny stanu ucha środkowego poza wymienionymi badaniami konieczne jest badanie drożności trąbki słuchowej. Jej drożność ocenia się przy pomocy tzw. próby Valsalvy, w której badany wydmuchuje powietrze z płuc do nosa przy zamkniętych ustach i uciśniętych skrzydełkach nosa. Drugą próbą sprawdzenia drożności trąbki słuchowej, którą wykonuje lekarz, jest tzw. próba Politzera. Polega ona na wtłoczeniu powietrza do jamy nosa i jamy nosowo-gardłowej przy pomocy balonu z nasadką. Szmer powietrza przechodzącego przez trąbkę słuchową jest wysłuchiwany tzw. nasłuchiwaczem tj. wężem gumowym, którego nasadki umieszczone są w przewodzie słuchowym badanego i lekarza.
Poza badaniami fizykalnymi do oceny stanu ucha należy ponadto badanie czynnościowe słuchu i równowagi.

Badanie słuchu (badanie audiologiczne)
Badanie słuchu może być badaniem subiektywnym lub obiektywnym. Badanie subiektywne polega na potwierdzeniu przez pacjenta słyszenia poszczególnych dźwięków podawanych przez badającego. Badanie obiektywne polega na rejestracji potencjałów elektrycznych w układzie nerwowym (pniu i korze mózgu) powstających pod wpływem bodźców akustycznych.

Badania audiometryczne - ocena jakościowa i ilościowa słuchu
W najprostszym badaniu subiektywnym ocenia się słuch mową potoczną, szeptem i stroikami wykorzystując trzy próby: na przewodnictwo kostne obuuszne - próba Webera, kostne jednouszne - próba Schwabacha, i na przewodnictwo powietrzne - próba Rinne'a. W pracowni audiologicznej badanie subiektywne słuchu to: audiometria progowa tonalna, audiometria słowna i testy nadprogowe.
Badanie obiektywne to tympanometria - służąca ocenie ucha środkowego i częściowo ucha wewnętrznego, oraz badanie potencjałów słuchowych wywołanych, otrzymanych z pnia lub kory mózgu.

Badanie narządu równowagi
Badanie narządu równowagi to badanie przedmiotowe polegające na sprawdzeniu i ocenie prób równowagi (Romberga, chodu, mijania, wskazywania) i ocenie oczopląsu samoistnego spoczynkowego, położeniowego i optokinetycznego. Badanie czynnościowe polega na podrażnieniu przedsionka bodźcem kinetycznym lub kalorycznym. Obserwuje się i ocenia występujący po podrażnieniu oczopląs.

Rodzaje badań słuchu   Historia choroby

Specjalistom zajmującym się leczeniem wad słuchu zależeć będzie na zgromadzeniu jak najbardziej szczegółowych informacji, które mogą pomóc w zdiagnozowaniu przyczyn utraty słuchu, ewentualnych skutków i komplikacji oraz w wybraniu właściwego postępowania i odpowiednich metod leczenia. Wśród zadawanych pytań mogą być takie dotyczące rodziny, środowiska, chorób, przebiegu ciąży. Wszystkie udzielone informacje, traktowane jako poufne, bardzo pomogą specjaliście w dalszej pracy.

Otoskopia

Otoskop to przyrząd emitujący światło, umożliwiający doskonały wgląd do przewodu słuchowego i błony bębenkowej. Przyrząd ten może pomóc wykryć wszelkie fizyczne uszkodzenia, które mogą być przyczyną ubytku słuchu.

Emisje otoakustyczne

Badanie, które może wykryć ubytek słuchu bez aktywnego udziału dziecka jest bardzo krótkie i w niektórych krajach przeprowadza się je na oddziałach położniczych szpitali zaraz po narodzinach dziecka. Badanie to mierzy aktywność małych komórek rzęsatych w uchu wewnętrznym po stymulacji dźwiękiem. Wykonuje się je, gdy dziecko jest spokojne lub śpi.

Odpowiedź z pnia mózgowego (ABR)

Badanie to mierzy fale mózgowe po stymulacji dźwiękiem. Wykonywane jest również bez aktywnego udziału dziecka. Trwa dłużej niż badanie emisji otoakustycznych, lecz jego wyniki mogą być przydatne, gdy dziecko ma otrzymać aparat słuchowy. Ponieważ badanie to trwa dłużej, zalecane jest, aby wizyta u lekarza przypadała na czas snu dziecka.

Tympanometria (audiometria impedancyjna)

Audiometria (popularne badanie słuchu)

Dziecko musi być uważne podczas tego badania ponieważ wymagana jest jego współpraca oraz skupienie. Niezbędne jest więc, aby dziecko było wypoczęte i przygotowane do współdziałania i zabawy z jedną bądź dwiema sympatycznymi osobami dorosłymi w trakcie badania. Audiometria tonalna Celem tego rodzaju audiometrii jest określenie najcichszego zakresu w jakim dziecko słyszy różne dźwięki. Takie pomiary przydatne są podczas dobierania odpowiedniego aparatu słuchowego. W audiometrii dźwięki dostarczane są za pomocą głośników, dużych słuchawek, bądź małych, dopasowanych i mieszczących się w uszach. Dziecko ma następnie za zadanie reagować na słyszane dźwięki. W przypadku niemowląt stosuje się symulację, w której dziecko ma wrażenie, że dźwięk pochodzi od umieszczonej z boku poruszającej się zabawki. Dziecko przekonane, że to zabawka wydaje dźwięk (faktycznie jest on wydawany przez przyrząd obsługiwany przez specjalistę), po kolejnej próbie powinno zwrócić się w stronę domniemanej zabawki. W przypadku dzieci starszych, tłumaczy się, że dziecko powinno zareagować na dźwięk poprzez wykonanie etapu pewnej zabawy (np. wstawienie elementu w układance puzzle). Informuje się dziecko, że tylko po usłyszeniu dźwięku może wstawić kolejny element. Pozwala się następnie, aby dziecko samodzielnie wykonywało kolejne etapy po usłyszeniu dźwięków. Gdy dziecko osiągnie odpowiedni wiek, można zastosować metodę taką jak u dorosłych, tzn. naciśnięcie guzika bądź mówienie „tak” za każdym razem, gdy usłyszy dźwięk. Audiometria słowna Badania u starszych dzieci można przeprowadzić za pomocą audiometrii słownej. Zadanie takie podobne jest do audiometrii tonalnej, lecz prezentowane dźwięki to słowa. Celem audiometrii słownej jest określenie najcichszego zakresu w jakim dziecko może usłyszeć i rozpoznać słowa. Tutaj młodsze dzieci także powinny zwrócić się w stronę poruszającej się zabawki, podobnie jak w opisie poprzedniego badania. Dzieci starsze powinny natomiast powtarzać usłyszane słowa bądź wskazać właściwy obrazek (w książce obrazkowej), który ilustruje dane słowo. Dziecku prezentuje się także przykłady konwersacji w celu ustalenia czy są one przez nie właściwie zrozumiane. Także w tym przypadku dziecko powinno zareagować poprzez powtórzenie słów, bądź wskazanie odpowiedniego obrazka.

TONALNE PROGOWE badanie słuchu
Badanie nazywane jest również: BADANIE AUDIOMETRYCZNE


TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA

Badanie polega na określeniu słyszenia progowego tonów czystych w zakresie częstotliwości od 125 Hz do 10000 Hz. Dokonuje się tego w oparciu o informacje uzyskane od badanego podczas podawania sygnałów dźwiękowych o różnym natężeniu w poszczególnych częstotliwościach. Fala dźwiękowa dociera do ucha badanego drogą powietrzną lub kostną poprzez nagłowne słuchawki powietrzne bądź kostne.

CZEMU SŁUŻY BADANIE?
W wyniku badania uzyskuje się informacje, które pozwalają określić rodzaj niedosłuchu i stopień uszkodzenia słuchu.

WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA

• Niedosłuch lub jego podejrzenie.

• Zawroty głowy lub zaburzenia równowagi.

• Szumy uszne.

Badanie może być wykonane bez zlecenia lekarza

BADANIA POPRZEDZAJĄCE
Badanie powinno być poprzedzone badaniem otolaryngologicznym fizykalnym oraz badaniem słuchu szeptem i stroikami. Wyniki wykonywanych badań powinny być przekazane wykonującemu badanie audiometryczne.

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Nie ma specjalnych zaleceń. Jednakże przed badaniem choremu wyjaśnia się,, jak będzie przebiegało badanie, jakie bodźce słuchowe będzie słyszał i kiedy ma zasygnalizować (przyciskiem) informację progowego słyszenia.

OPIS BADANIA
Badanie jest wykonywane w wyciszonym pomieszczeniu. Zarówno badany jak i badający powinni być skoncentrowani na badaniu. Badany siedzi, na głowie ma założone słuchawki, przez które jest podawany sygnał dźwiękowy z audiometru do przewodu słuchowego - przy badaniu przewodnictwa powietrznego. Przewodnictwo kostne bada się używając jednej słuchawki kostnej, którą ustawia się na wyrostku sutkowatym badanego ucha lub na czole pacjenta podczas wykonywania tzw. próby Webera. Audiometr wyposażony jest w urządzenie regulujące natężenie dźwięku i może być sterowane ręcznie lub automatycznie z możliwością zmian częstotliwości tonów. Badany informuje badającego o usłyszanym dźwięku. Oznaczenie progu słyszalności powtarza się dla każdej częstotliwości kilkakrotnie. Tempo pomiaru jest dopasowywane do czasu reakcji badanego.
Wynik badania przekazywany jest w formie wykresu.

Badanie trwa kilkadziesiąt minut

5

---