Wybrane zagadnienia
Wybrane zagadnienia
prawa
prawa
Pojęcie prawa i normy
Pojęcie prawa i normy
prawnej
prawnej
Prawo = system norm ustanowionych przez
Prawo = system norm ustanowionych przez
organy władzy publicznej
organy władzy publicznej
Norma prawna = zakaz albo nakaz
Norma prawna = zakaz albo nakaz
określonego postępowania
określonego postępowania
Aby dana norma obowiązywała musi:
Aby dana norma obowiązywała musi:
Być wydana przez odpowiedni organ z
Być wydana przez odpowiedni organ z
zachowaniem odpowiedniej procedury
zachowaniem odpowiedniej procedury
Być zgodna z normami wyższego rzędu –
Być zgodna z normami wyższego rzędu –
weryfikacja przez Trybunał Konstytucyjny
weryfikacja przez Trybunał Konstytucyjny
Akty normatywne są generalne i abstrakcyjne
Akty normatywne są generalne i abstrakcyjne
– akty stosowania prawa (wyroki, decyzje
– akty stosowania prawa (wyroki, decyzje
administracyjne) są konkretne i indywidualne
administracyjne) są konkretne i indywidualne
Hierarchia aktów prawnych
Hierarchia aktów prawnych
Konstytucja
Konstytucja
Umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią
Umowy międzynarodowe ratyfikowane za uprzednią
zgodą wyrażoną w ustawie
zgodą wyrażoną w ustawie
Ustawy, pozostałe ratyfikowane umowy
Ustawy, pozostałe ratyfikowane umowy
międzynarodowe
międzynarodowe
Rozporządzenia
Rozporządzenia
Akty prawa miejscowego
Akty prawa miejscowego
Akty prawa wewnętrznego danych organów i instytucji
Akty prawa wewnętrznego danych organów i instytucji
– nie stanowią prawa dla ogółu obywateli, nie mogą
– nie stanowią prawa dla ogółu obywateli, nie mogą
stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, są
stanowić podstawy decyzji wobec obywateli, są
wiążące w hierarchii danej instytucji
wiążące w hierarchii danej instytucji
Zarządzenia
Zarządzenia
Uchwały
Uchwały
Postanowienia
Postanowienia
Wytyczne
Wytyczne
Ustawa
Ustawa
Inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, Senatowi,
Inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, Senatowi,
Prezydentowi, Radzie Ministrów, grupie 100 tyś. obywateli
Prezydentowi, Radzie Ministrów, grupie 100 tyś. obywateli
mających bierne prawo wyborcze
mających bierne prawo wyborcze
Projekt rozpatruje się w trzech czytaniach, poprawki mogą
Projekt rozpatruje się w trzech czytaniach, poprawki mogą
wnosić: wnioskodawca projektu, posłowie, Rada Ministrów,
wnosić: wnioskodawca projektu, posłowie, Rada Ministrów,
projekt może być opracowywany w komisji
projekt może być opracowywany w komisji
Ustawę przyjmuje się zwykłą większością głosów w obecności
Ustawę przyjmuje się zwykłą większością głosów w obecności
co najmniej połowy posłów
co najmniej połowy posłów
Uchwaloną ustawę przekazuje się do Senatu
Uchwaloną ustawę przekazuje się do Senatu
Senat ma 30 dni na: przyjęcie jej bez zmian, uchwalenie
Senat ma 30 dni na: przyjęcie jej bez zmian, uchwalenie
poprawek, odrzucenie w całości – jeśli w ciągu 30 dni nic nie
poprawek, odrzucenie w całości – jeśli w ciągu 30 dni nic nie
zrobi, ustawę uważa się za przyjętą
zrobi, ustawę uważa się za przyjętą
Jeśli Senat zaproponował poprawki, albo odrzucił ustawę,
Jeśli Senat zaproponował poprawki, albo odrzucił ustawę,
wraca ona do Sejmu – ten uchwałę Senatu może odrzucić
wraca ona do Sejmu – ten uchwałę Senatu może odrzucić
bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej
bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej
połowy ustawowej liczny posłów, inaczej uchwałę (poprawkę
połowy ustawowej liczny posłów, inaczej uchwałę (poprawkę
lub odrzucenie) Senatu uważa się za przyjętą
lub odrzucenie) Senatu uważa się za przyjętą
Ustawa
Ustawa
Następnie ustawę przedstawia się Prezydentowi do podpisu –
Następnie ustawę przedstawia się Prezydentowi do podpisu –
ma na to 21 dni, może w tym czasie wystąpić do Trybunału
ma na to 21 dni, może w tym czasie wystąpić do Trybunału
Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie jej zgodności z
Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie jej zgodności z
Konstytucją, nie może odmówić jej podpisania, jeśli Trybunał
Konstytucją, nie może odmówić jej podpisania, jeśli Trybunał
stwierdzi zgodność, jeśli jednak Trybunał stwierdził jej
stwierdzi zgodność, jeśli jednak Trybunał stwierdził jej
niezgodność z Konstytucją, prezydent odmawia jej podpisania
niezgodność z Konstytucją, prezydent odmawia jej podpisania
Jeśli Prezydent nie wystąpił z wnioskiem do Trybunału, może z
Jeśli Prezydent nie wystąpił z wnioskiem do Trybunału, może z
umotywowanym wnioskiem przekazać ustawę Sejmowi do
umotywowanym wnioskiem przekazać ustawę Sejmowi do
ponownego rozpatrzenia
ponownego rozpatrzenia
Sejm może przyjąć ustawę ponownie w tym samym brzmieniu
Sejm może przyjąć ustawę ponownie w tym samym brzmieniu
większością 3/5 w obecności co najmniej połowy posłów; w
większością 3/5 w obecności co najmniej połowy posłów; w
takim wypadku Prezydent w ciągu 7 dni podpisuje ustawę, nie
takim wypadku Prezydent w ciągu 7 dni podpisuje ustawę, nie
może jej skierować do Trybunału
może jej skierować do Trybunału
Po podpisaniu Prezydent zarządza ogłoszenie ustawy w
Po podpisaniu Prezydent zarządza ogłoszenie ustawy w
Dzienniku Ustaw
Dzienniku Ustaw
Ratyfikowane umowy
Ratyfikowane umowy
międzynarodowe
międzynarodowe
Umowa międzynarodowa najpierw jest podpisywana (przez organ
Umowa międzynarodowa najpierw jest podpisywana (przez organ
wskazany w umowie), co nie znaczy, że obowiązuje w porządku
wskazany w umowie), co nie znaczy, że obowiązuje w porządku
krajowym
krajowym
Ratyfikuje ją Prezydent RP i ogłasza w Dz. U., wtedy dopiero wchodzi w
Ratyfikuje ją Prezydent RP i ogłasza w Dz. U., wtedy dopiero wchodzi w
życie i jest bezpośrednio stosowana
życie i jest bezpośrednio stosowana
Ratyfikacja umowy międzynarodowej wymaga zgody wyrażonej w
Ratyfikacja umowy międzynarodowej wymaga zgody wyrażonej w
ustawie, jeśli dotyczy ona:
ustawie, jeśli dotyczy ona:
Pokoju, sojuszy, układów politycznych i wojskowych
Pokoju, sojuszy, układów politycznych i wojskowych
Wolności, praw i obowiązków obywatelskich wynikających z Konstytucji
Wolności, praw i obowiązków obywatelskich wynikających z Konstytucji
Członkowstwa RP w organizacji międzynarodowej
Członkowstwa RP w organizacji międzynarodowej
Znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym
Znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym
Spraw uregulowanych w ustawie lub do których Konstytucja wymaga ustawy
Spraw uregulowanych w ustawie lub do których Konstytucja wymaga ustawy
Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w
Umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w
ustawie ma pierwszeństwo przed ustawami, prawo organizacji
ustawie ma pierwszeństwo przed ustawami, prawo organizacji
międzynarodowej ma pierwszeństwo przed ustawami, jeśli to wynika z
międzynarodowej ma pierwszeństwo przed ustawami, jeśli to wynika z
ratyfikowanego przez RP aktu konstytuującego tę organizację
ratyfikowanego przez RP aktu konstytuującego tę organizację
RP może przekazać na podstawie umowy międzynarodowej organizacji
RP może przekazać na podstawie umowy międzynarodowej organizacji
międzynarodowej kompetencje organów państwowych w niektórych
międzynarodowej kompetencje organów państwowych w niektórych
sprawach – ustawa wyrażająca na to zgodę uchwalana jest większością
sprawach – ustawa wyrażająca na to zgodę uchwalana jest większością
2/3 posłów i senatorów w obecności co najmniej ich połowy, wyrażenie
2/3 posłów i senatorów w obecności co najmniej ich połowy, wyrażenie
zgody może mieć formę referendum – uchwałę w sprawie wyboru formy
zgody może mieć formę referendum – uchwałę w sprawie wyboru formy
wyrażania zgody podejmuje Sejm bezwzględną większością głosów w
wyrażania zgody podejmuje Sejm bezwzględną większością głosów w
obecności co najmniej połowy posłów
obecności co najmniej połowy posłów
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
z dnia 2 kwietnia 1997 r.
z dnia 2 kwietnia 1997 r.
Konstytucję uchwala Sejm i Senat:
Konstytucję uchwala Sejm i Senat:
Projekt zmiany może przedłożyć co najmniej 1/5 posłów, Senat lub
Projekt zmiany może przedłożyć co najmniej 1/5 posłów, Senat lub
Prezydent RP
Prezydent RP
Pierwsze czytanie projektu może się odbyć nie wcześniej niż 30 dni po
Pierwsze czytanie projektu może się odbyć nie wcześniej niż 30 dni po
przedłożeniu go w Sejmie
przedłożeniu go w Sejmie
Sejm uchwala zmianę większością co najmniej 2/3 głosów w obecności
Sejm uchwala zmianę większością co najmniej 2/3 głosów w obecności
co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, a następnie – w terminie
co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, a następnie – w terminie
nie dłuższym niż 60 dni – Senat w tym samym brzmieniu, bezwzględną
nie dłuższym niż 60 dni – Senat w tym samym brzmieniu, bezwzględną
większością głosów w obecności co najmniej połowy liczby senatorów
większością głosów w obecności co najmniej połowy liczby senatorów
Uchwalenie zmian dotyczących suwerenności RP (rozdział I), praw i
Uchwalenie zmian dotyczących suwerenności RP (rozdział I), praw i
obowiązków obywateli (rozdział II) i sposobu zmiany Konstytucji
obowiązków obywateli (rozdział II) i sposobu zmiany Konstytucji
(rozdział XII) nie może się odbyć wcześniej niż 60 dni po pierwszym
(rozdział XII) nie może się odbyć wcześniej niż 60 dni po pierwszym
czytaniu – 1/5 posłów, Senat lub Prezydent RP może zażądać, w
czytaniu – 1/5 posłów, Senat lub Prezydent RP może zażądać, w
terminie 45 dni po uchwaleniu przez Senat, przeprowadzenia
terminie 45 dni po uchwaleniu przez Senat, przeprowadzenia
referendum zatwierdzającego. Marszałek Sejmu organizuje referendum
referendum zatwierdzającego. Marszałek Sejmu organizuje referendum
w terminie 60 dni od złożenia takiego wniosku. Zmiana przechodzi, jeśli
w terminie 60 dni od złożenia takiego wniosku. Zmiana przechodzi, jeśli
odpowiedziała się za nią większość głosujących
odpowiedziała się za nią większość głosujących
Po zakończeniu procedury Marszałek Sejmu przedkłada ustawę
Po zakończeniu procedury Marszałek Sejmu przedkłada ustawę
zmieniającą Konstytucję do podpisu Prezydentowi RP, który ma 21 dni
zmieniającą Konstytucję do podpisu Prezydentowi RP, który ma 21 dni
na jej podpisanie i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw (Dz. U.)
na jej podpisanie i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw (Dz. U.)
Rozporządzenia
Rozporządzenia
Wydawane są przez organy wskazane
Wydawane są przez organy wskazane
w Konstytucji:
w Konstytucji:
Prezydent
Prezydent
Rada Ministrów
Rada Ministrów
Ministrowie
Ministrowie
Na podstawie upoważnienia zawartego
Na podstawie upoważnienia zawartego
w ustawie i w celu jego wykonania
w ustawie i w celu jego wykonania
Upoważnienie określa organ właściwy
Upoważnienie określa organ właściwy
Organ upoważniony nie może przekazać
Organ upoważniony nie może przekazać
swoich kompetencji
swoich kompetencji
Zakres spraw przekazanych do
Zakres spraw przekazanych do
uregulowania
uregulowania
Wytyczne dotyczące treści aktu
Wytyczne dotyczące treści aktu
Akty prawa wewnętrznego
Akty prawa wewnętrznego
Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia
Uchwały Rady Ministrów oraz zarządzenia
Prezesa Rady Ministrów i Ministrów mają
Prezesa Rady Ministrów i Ministrów mają
charakter wewnętrzny i obowiązują tylko
charakter wewnętrzny i obowiązują tylko
jednostki organizacyjnie podległe organowi
jednostki organizacyjnie podległe organowi
wydającemu te akty.
wydającemu te akty.
Zarządzenia są wydawane tylko na
Zarządzenia są wydawane tylko na
podstawie ustawy.
podstawie ustawy.
Uchwały i zarządzenia nie mogą one
Uchwały i zarządzenia nie mogą one
stanowić podstawy decyzji wobec obywateli,
stanowić podstawy decyzji wobec obywateli,
osób prawnych oraz innych podmiotów.
osób prawnych oraz innych podmiotów.
Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli co
Uchwały i zarządzenia podlegają kontroli co
do ich zgodności z powszechnie
do ich zgodności z powszechnie
obowiązującym prawem przez Trybunał
obowiązującym prawem przez Trybunał
Konstytucyjny.
Konstytucyjny.
Akty prawa miejscowego
Akty prawa miejscowego
Na podstawie upoważnień ustawowych gminie przysługuje prawo
Na podstawie upoważnień ustawowych gminie przysługuje prawo
stanowienia aktów prawa miejscowego obowiązujących na obszarze
stanowienia aktów prawa miejscowego obowiązujących na obszarze
gminy.
gminy.
Na podstawie niniejszej ustawy organy gminy mogą wydawać akty
Na podstawie niniejszej ustawy organy gminy mogą wydawać akty
prawa miejscowego w zakresie:
prawa miejscowego w zakresie:
wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych,
wewnętrznego ustroju gminy oraz jednostek pomocniczych,
organizacji urzędów i instytucji gminnych,
organizacji urzędów i instytucji gminnych,
zasad zarządu mieniem gminy,
zasad zarządu mieniem gminy,
zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń
zasad i trybu korzystania z gminnych obiektów i urządzeń
użyteczności publicznej.
użyteczności publicznej.
jednostki samorządu terytorialnego mają prawo ustalania
jednostki samorządu terytorialnego mają prawo ustalania
wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonym w
wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonym w
ustawie.
ustawie.
W zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych
W zakresie nieuregulowanym w odrębnych ustawach lub innych
przepisach powszechnie obowiązujących rada gminy może
przepisach powszechnie obowiązujących rada gminy może
wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony
wydawać przepisy porządkowe, jeżeli jest to niezbędne dla ochrony
życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju
życia lub zdrowia obywateli oraz dla zapewnienia porządku, spokoju
i bezpieczeństwa publicznego.
i bezpieczeństwa publicznego.
Przepisy porządkowe mogą przewidywać za ich naruszanie karę
Przepisy porządkowe mogą przewidywać za ich naruszanie karę
grzywny wymierzaną w trybie i na zasadach określonych w prawie
grzywny wymierzaną w trybie i na zasadach określonych w prawie
o wykroczeniach.
o wykroczeniach.
Akty prawa miejscowego
Akty prawa miejscowego
Akty prawa miejscowego ustanawia:
Akty prawa miejscowego ustanawia:
rada gminy w formie uchwały.
rada gminy w formie uchwały.
członkowie wspólnoty samorządowej mogą decydować, w
członkowie wspólnoty samorządowej mogą decydować, w
drodze referendum, o sprawach dotyczących tej wspólnoty,
drodze referendum, o sprawach dotyczących tej wspólnoty,
w tym o odwołaniu pochodzącego z wyborów bezpośrednich
w tym o odwołaniu pochodzącego z wyborów bezpośrednich
organu samorządu terytorialnego
organu samorządu terytorialnego
W przypadku niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe
W przypadku niecierpiącym zwłoki przepisy porządkowe
może wydać wójt, w formie zarządzenia.
może wydać wójt, w formie zarządzenia.
Zarządzenie podlega zatwierdzeniu na najbliższej sesji rady
Zarządzenie podlega zatwierdzeniu na najbliższej sesji rady
gminy. Traci ono moc w razie odmowy zatwierdzenia bądź
gminy. Traci ono moc w razie odmowy zatwierdzenia bądź
nieprzedstawienia do zatwierdzenia na najbliższej sesji rady.
nieprzedstawienia do zatwierdzenia na najbliższej sesji rady.
W razie nieprzedstawienia do zatwierdzenia lub odmowy
W razie nieprzedstawienia do zatwierdzenia lub odmowy
zatwierdzenia zarządzenia rada gminy określa termin utraty
zatwierdzenia zarządzenia rada gminy określa termin utraty
jego mocy obowiązującej.
jego mocy obowiązującej.
Wójt przesyła przepisy porządkowe do wiadomości wójtom
Wójt przesyła przepisy porządkowe do wiadomości wójtom
sąsiednich gmin i staroście powiatu, w którym leży gmina,
sąsiednich gmin i staroście powiatu, w którym leży gmina,
następnego dnia po ich ustanowieniu.
następnego dnia po ich ustanowieniu.
Prawo Unii Europejskiej
Prawo Unii Europejskiej
T r a k t a t y
( p r a w o p i e r w o t n e )
R o z p o r z ą d z e n i a
( p r a w o w t ó r n e
b e z w z g l ę d n i e o b o w i ą z u j ą c e )
D y r e k t y w y
( p r a w o w t ó r n e
z o b o w i ą z k i e m d o s t o s o w a n i a
p r a w a k r a j o w e g o d o d y r e k t y w y )
D e c y z j e
( p r a w o w t ó r n e
b e z w z g l e d n i e o b o w i ą z u j ą c e
k o n k r e t n y c h a d r e s a t ó w )
R e z o l u c j e , S t a n o w i s k a , O p i n i e ,
Z a l e c e n i a , R e k o m e n d a c j e , K o m e n t a r z e
S t r a t e g i e , W y t y c z n e , D e c y z j e R a m o w e , i t p
( p r a w o w t ó r n e n i e w i ą ż ą c e )