Zasady organizacji

jednostek opieki

zdrowotnej

Dr n. med. Zbigniew J.

Król

Wrocław 11.03.10

Administracja

• Zarządzanie, zawiadywanie np.

przedsiębiorstwem, majątkiem
państwowym, bądź prywatnym

• Ogół czynności wykonywanych przez

organy państwowe lub samorządowe w
zakresie władzy wykonawczej. Organy tej
władzy

• Zarząd jakiejś instytucji, przedsiębiorstwa

Zarządzanie

• Planowanie
• Organizowanie
• Motywowanie
• Kontrola

Podsystemy organizacji

opieki

• Różne perspektywy analizy:

– Krajowy
– Regionalny
– Zakładu opieki zdrowotnej
– Pojedynczego szpitala
– Pojedynczej praktyki

Podsystemy organizacji

opieki

• Podział ze względu na:

– Zadania i cele
– Sektory
– Organy założycielskie
– Sposoby finansowania
– Spełnianie oczekiwań

Podsystemy ze względu na

zadania

• Lecznictwo otwarte

– Podstawowa opieka zdrowotna
– Ambulatoryjna opieka specjalistyczna

• Lecznictwo zamknięte

– Opieka krótkoterminowa
– Opieka długoterminowa

• Świadczenia pomocnicze

Organizacja, jej zadania i

otoczenie

Organizacja

układ wielu wzajemnie się

przenikających, jednoczesnych

stosunków, dzięki którym ludzie

pod kierownictwem swoich

menedżerów dążą do osiągania

wspólnych celów.

Cel organizacji

... to, co organizacja stara się

osiągnąć; organizacje mają często
więcej niż jeden cel; cele są
podstawowymi elementami
organizacji

Efektywność organizacji

... miara sprawności i skuteczności

organizacji; miara tego, w jakim
stopniu osiąga ona odpowiednie
cele

Budowanie organizacji

• Podział pracy
• Departamentalizacja
• Hierarchia
• Koordynowanie

Podział pracy

... rozkładanie złożonego zadania na

części, w wyniku czego
poszczególne osoby ponoszą
odpowiedzialność za ograniczony
zbiór czynności, a nie za całość
zadania

Departamentalizacja

... grupowanie podobnych i logicznie

powiązanych czynności w działy

Hierarchia

... układ wielu szczebli w strukturze

organizacyjnej, na którego
szczycie znajduje się najwyższy
rangą menedżer (menedżerowie),
odpowiedzialny za działanie całej
organizacji, a na kolejnych
szczeblach znajdują się kierownicy
niższych stopni

Koordynowanie

... integracja działalności odrębnych

części organizacji, aby skutecznie
osiągać jej cele

Otoczenie (środowisko)

zewnętrzne

... wszystkie elementy znajdujące się

poza organizacją, mające związek
z jej funkcjonowaniem; w tym
elementy o bezpośrednim i
pośrednim oddziaływaniu

Produktywność /

wydajność

Planowanie zdolności

produkcyjnej

= możliwości przerobu

Średni wskaźnik

średnia wielkość

produkcji

wykorzystania zdolności

=
zdolność

produkcyjna

Podstawowe wskaźniki

zdolności produkcyjnej

• max wskaźnik wielkości produkcji
• max wskaźnik wkładu pracy
• liczba jednostek wkładu środków

Ekonomia skali

średni

personel

jednostkowy

ilość

pacjentów/tydzień

szpital - 500

łóżek

szpital - 1000

łóżek

najlepszy poziom

operacyjny

Strategia zdolności

produkcyjnych

1. Zabezpieczenie zdolności

produkcyjnej zabezpieczenie =
100 - średni wskaźnik zdolności
produkcyjnej (%)
a) wysokie zabezpieczenie
b) małe zabezpieczenie

Strategia zdolności

produkcyjnych

2. Kiedy i do jakiego poziomu

zwiększyć zwiększyć zdolność
produkcyjną

• strategia ekspansji
• strategia przeczekania

Strategia zdolności

produkcyjnych

3. Uwarunkowania
• wybór priorytetów konkurencyjnych
• model procesu
• wąskie gardła
• utrata zysku
• model stanowiska
• harmonogram

Systematyczne podejście do

decyzji dotyczącej zdolności

produkcyjnej

1. Ocena potrzeby zdolności

produkcyjnej

2. Ustalenie rozbieżności
3. Opracowanie rozwiązań

alternatywnych

4. Ocena rozwiązań alternatywnych

Produktywność /

wydajność

jakość / wydajność

Nieład systemu opieki

zdrowotnej

• uwarunkowania historyczne
• przyzwyczajenia i tendencje
• dezintegracja
• tworzenie nowych układów

partnerskich

• zmiany miejsc pracy
• budowanie strategicznych pozycji

Przyszłość systemu

• integracja / dezintegracja
• zarządzanie komponentowe
• zarządzanie stanem chorobowym
• wpływ kształtów umów
• HTA; HIA
• ???

Wyjątkowe cechy ooz

• Surowiec: istoty ludzkie
• Nie do końca zbadana technika
• Niejednoznaczne określenie celów
• Personel zawodowy

Model tradycyjny

• Rozrzut wyników opieki
• Orientacja na władzę i funkcje
• System nakazowo-rozdzielczy
• Machina i jej tryby
• Oczekiwania „udziałowców”
• Struktura nadana
• Koncentracja na jednostce – organizacji
• Pracownik jako koszt i wydatek

Nowy model

• Wyniki „nadzwyczajne”
• Orientacja na ludzi i zadania
• Wysoki stopień zaangażowania
• System dynamiczny i otwarty
• Nieustanne samokształtowanie
• Koncentracja na pracy zespołowej
• Największą wartość stanowią członkowie

zespołu

• Docenianie uczenia się

Zakład Opieki Zdrowotnej

Co to jest?

ZOZ jest wyodrębnionym

organizacyjnie zespołem osób i
środków majątkowych
utworzonym i utrzymywanym w
celu udzielania świadczeń
zdrowotnych i promocji zdrowia

Co nim jest?

• Szpital, zol, zpo, sanatorium,
• Przychodnia, ośrodek zdrowia,

poradnia, praktyka

• Pogotowie ratunkowe
• Pracownia diagnostyczna
• Pracownia protetyki

stomatologicznej i ortodoncji,

• Zakład rehabilitacji leczniczej

Dla kogo?

Zakład opieki zdrowotnej udziela

świadczeń zdrowotnych ogółowi
ludności, ludności określonego
obszaru lub określonej grupie

Za co?

Zakład opieki zdrowotnej udziela

świadczeń zdrowotnych
bezpłatnie, za częściową
odpłatnością lub odpłatnie na
zasadach określonych w ustawie,
przepisach odrębnych lub umowie
cywilnoprawnej

Kto tworzy?

• Minister lub centralny organ

administracji rządowej, PKP

• Wojewoda, w przypadkach określonych

w ustawie o inspekcji sanitarnej

• Jednostka samorządu terytorialnego
• Kościół lub związek wyznaniowy
• Pracodawca
• Osobę prawną lub fizyczną

Jak?

Ustrój zakładu opieki zdrowotnej oraz inne

sprawy dotyczące jego funkcjonowania, nie
uregulowane w ustawie, określa statut

Statut stanowi zbiór przepisów regulujących

strukturę, zadania i zasady działania
zakładu nadaje podmiot, który utworzył
zakład

Statut

• Nazwa odpowiadająca zakresowi

udzielanych świadczeń

• Cele i zadania zakładu
• Siedzibę i obszar działania
• Rodzaje i zakres udzielanych świadczeń
• Organy zakładu i strukturę

organizacyjną

• Formę gospodarki finansowej

Kiedy?

Zakład opieki zdrowotnej może

rozpocząć działalność dopiero po
uzyskaniu wpisu do rejestru

W jaki sposób?

Organizację i porządek procesu

udzielania świadczeń zdrowotnych
w zakładzie określa regulamin
porządkowy zakładu

Regulamin porządkowy określa

• przebieg procesu udzielania świadczeń zdrowotnych z
zapewnieniem właściwej dostępności i jakości tych świadczeń
w jednostkach organizacyjnych zakładu opieki zdrowotnej,
• organizację i zadania poszczególnych jednostek
organizacyjnych zakładu opieki zdrowotnej, w tym zakresy
czynności pracowników oraz warunki współdziałania między
tymi jednostkami dla zapewnienia sprawności funkcjonowania
zakładu opieki zdrowotnej pod względem leczniczym,
administracyjnym i gospodarczym,
• warunki współdziałania z innymi zakładami opieki
zdrowotnej w zakresie zapewnienia prawidłowości
diagnostyki, leczenia pacjentów i ciągłości postępowania,
• prawa i obowiązki pacjenta,
• obowiązki zakładu opieki zdrowotnej w razie śmierci
pacjenta

Postanowienia regulaminu nie mogą

naruszać praw pacjenta określonych i
wynikających z przepisów ustawy oraz
przepisów odrębnych (art.18a, ust2
ustawy).

Regulamin porządkowy ustala kierownik
zakładu opieki zdrowotnej. Zatwierdzenie
regulaminu porządkowego należy do
zadań rady społecznej.

Rada Społeczna SPZOZ

jest organem inicjującym i
opiniodawczym podmiotu, który
utworzył zakład, oraz organem
doradczym kierownika
publicznego zakładu opieki
zdrowotnej

zadania rady społecznej

1. Przedstawianie podmiotowi, który utworzył

publiczny zakład opieki zdrowotnej, wniosków i opinii

w sprawach:

a) zmiany lub rozwiązania umowy o udzielenie

publicznego zamówienia na świadczenia zdrowotne,

b) zbycia środka trwałego oraz zakupu lub przyjęcia

darowizny nowej aparatury i sprzętu medycznego,

c) związanych z przekształceniem lub likwidacją

zakładu, jego przebudową, rozszerzeniem lub

ograniczeniem działalności,

d) przyznawania kierownikowi zakładu nagród,

e) rozwiązania stosunku pracy lub umowy

cywilnoprawnej o zarządzanie publicznym zakładem

opieki zdrowotnej z kierownikiem zakładu;

zadania rady społecznej

2. Przedstawianie kierownikowi

publicznego zakładu opieki zdrowotnej
wniosków i opinii w sprawach:
a) planu finansowego i inwestycyjnego,
b) rocznego sprawozdania z realizacji
planu inwestycyjnego i finansowego,
c) kredytów bankowych lub dotacji,
d) podziału zysku;

zadania rady społecznej

3. Uchwalanie regulaminu swojej działalności oraz

przedkładanie regulaminu do zatwierdzenia

podmiotowi, który utworzył zakład;

4. Zatwierdzanie regulaminu porządkowego

publicznego zakładu opieki zdrowotnej;

5. Dokonywanie okresowych analiz skarg i wniosków

wnoszonych przez osoby korzystające ze świadczeń

zakładu, z wyłączeniem spraw podlegających

nadzorowi medycznemu;

6. Przedstawianie wniosków organowi

finansującemu określony zakres działalności, w

którego imieniu rada społeczna wykonuje swoje

zadania;

7. Wykonywanie innych zadań określonych w

ustawie i statucie publicznego zakładu opieki

zdrowotnej.

Kompetencje i

obowiązki organu

założycielskiego

NADZÓR I KONTROLA NAD
ZAKŁADEM OPIEKI
ZDROWOTNEJ

W ramach nadzoru

podmiot ten dokonuje:

kontroli i oceny działalności
zakładu opieki zdrowotnej oraz pracy
kierownika zakładu, w szczególności:
• realizację zadań statutowych,
dostępność i poziom udzielanych
świadczeń,
• prawidłowość gospodarowania
mieniem,
• gospodarkę finansową.

oprócz nadzoru dokonuje:

• tworzenie, przekształcenie i likwidacja zakładu

• nadawanie i zatwierdzanie statutu i zmian w nim

• powoływanie Rady Społecznej jako organ inicjującego i

opiniodawczego podmiotu, który tworzy zakład

• przeznaczanie środków na fundusz założycielski zakładu

jako wydzielonej część mienia

• przekazywanie w nieodpłatne użytkowanie

nieruchomości zakładowi

• udzielanie zgody na zbycie, wydzierżawienie lub

wynajęcie majątku

• pozbawianie zakładu składników przydzielonego mienia

• pokrywanie zobowiązań w przypadku likwidacji zakładu

 

Organy założycielskie

zakładów opieki

zdrowotnej

• minister lub centralny organ administracji rządowej,

• wojewoda,

• jednostkę samorządu terytorialnego,

• państwową uczelnię medyczną lub państwową

uczelnię prowadzącą działalność dydaktyczną i

badawczą w dziedzinie nauk medycznych,

• kościół lub związek wyznaniowy,

• pracodawca,

• fundacja, związek zawodowy, samorząd zawodowy

lub stowarzyszenie,

• inna krajowa albo zagraniczna osoba prawną lub

osoba fizyczna,
•spółka nie mająca osobowości prawnej.

 

wysokospecjalistyc
zna

specjalistyczna

podstawow
a

koszt
y

ilość

System

Społeczność

Nieformalne

Samopomoc

$

$

$

$

$

$

$

$

P
O
Z

Zdrowotne

Socjalne

Pole wspólne

Al.
Kalache

zd

ro

w

i

e

ch

o

ro

b

a

ze

jś

ci

e

zd

ro

w

i

e

ch

o

ro

b

a

ze

jś

ci

e

medycyna
zapobiegawcza

rehabilitacja

medycyna
naprawcz
a

zd

ro

w

i

e

ch

o

ro

b

a

ze

jś

ci

e

medycyna
zapobiegawcza

rehabilitacja

medycyna
naprawcz
a

POZ

POZ

OS

Struktura

• SPZOZ / ZLO
• Przychodnia (rejonowa)
• Ośrodek zdrowia

– Poradnia
– Izba
– Punkt

• Praktyka

Struktura c.d.

• Podział ze względu na zadania

– Podstawowa opieka zdrowotna
– Ambulatoryjna opieka specjalistyczna

Zadania

• Badania i porada lekarska
• Leczenie
• Rehabilitacja
• Opieka
• Zapobieganie
• Orzekanie
• Zaopatrzenie

Miejsce w systemie

• POZ

jest

głównym

i

fundamentalnym

ogniwem

systemu

opieki

zdrowotnej.

Stanowi miejsce podstawowego
kontaktu jednostki i rodziny z
systemem opieki zdrowotnej.

• Celem głównym POZ jest

zachowanie i poprawa stanu
zdrowia jednostki, rodziny i
lokalnej społeczności

Zadania POZ

• Zadaniem POZ jest udzielanie

podopiecznym indywidualnych
świadczeń leczniczych, pielęgnacyjnych,
profilaktycznych i usprawniających,
edukowanie zdrowotne i aktywizowanie
do działań na rzecz zdrowia własnego i
rodziny, w zakładzie opieki zdrowotnej,
w jednostkach organizacyjnych POZ, w
domu pacjenta oraz współdziałanie ze
społecznością lokalną.

Szpital jest zakładem opieki
zdrowotnej, który udziela świadczeń
zdrowotnych osobom wymagającym
udzielania całodobowych lub
całodziennych świadczeń
zdrowotnych w odpowiednim stałym
pomieszczeniu.

Szpital

•

zakres świadczeń

referencyjność szpitali

•

organ założycielski

publiczne, prywatne

Podział szpitali

Szczeble referencyjne

ustalenie referencyjności szpitali
umożliwia porządkowanie organizacyjne
systemu ochrony zdrowia, jednak
dynamiczne przemiany zarówno
systemu, jak i samych szpitali
najczęściej łamią ustalane podziały,
nierzadko już na etapie planowania.

Zakres świadczeń

Szpitale publiczne (SPZOZ)

prowadzone są w formie samodzielnego
zakładu, pokrywającego z posiadanych
środków i uzyskiwanych przychodów
koszty swojej działalności i zobowiązań.

Posiadają osobowość prawną w rozumieniu

przepisów prawa cywilnego.

Organ założycielski

Szpitale publiczne (SPZOZ) tworzy:

• minister lub centralny organ

administracji rządowej

• wojewoda, w przypadkach

określonych w ustawie o Inspekcji
Sanitarnej

• jednostka samorządu terytorialnego

Organ założycielski

Szpitale prywatne (NZOZ) tworzy:

• kościół lub związek wyznaniowy
• pracodawca
• fundację, związek zawodowy, samorząd

zawodowy lub stowarzyszenie

• inna krajowa albo zagraniczna osoba

prawna lub osoba fizyczna

Organ założycielski

Regulacje prawne obowiązujące

szpitale

Potrzeby zdrowotne zdefiniowanej

grupy pacjentów

Miejsce szpitala w systemie opieki

zdrowotnej

Dostępne środki

Czynniki determinujące cele

szpitala to m.in.:

Grupy interesów różnych podmiotów

sektora ochrony zdrowia

Grupy interesów najważniejszych

podmiotów szpitala: pacjentów,
pracowników medycznych i
pomocniczych oraz menedżerów
zarządzających szpitalem

Czynniki determinujące cele

szpitala to m.in.:

pacjent/ obywatel/ klient/

konsument

Art. 68 Konstytucji

• Każdy ma prawo do ochrony

zdrowia

• Obywatelom, niezależnie od ich

sytuacji materialnej, władze
publiczne zapewniają równy dostęp
do świadczeń opieki zdrowotnej
finansowanej ze środków publicznych.
Warunki i zakres udzielania
świadczeń określa USTAWA

Art. 68 Konstytucji

Władze publiczne, są zobowiązane do

zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej

dzieciom, kobietom ciężarnym, osobom

niepełnosprawnym i osobom w podeszłym

wieku.

Władze publiczne, są zobowiązane do

zwalczania chorób epidemicznych i

zapobiegania negatywnym dla zdrowia

skutkom degradacji środowiska.

Władze publiczne, popierają rozwój kultury

fizycznej, zwłaszcza wśród dzieci i młodzieży.

Dobry system opieki zdrowotnej

jest:

• Bezpieczny i skuteczny
• Koszt - efektywny
• Przejrzysty (prosty)
• Ma niskie koszty własne
• Zachowuje wpływ na inne sektory
• Podejmuje działania długookresowe na

rzecz zdrowia

• Jest akceptowany społecznie i politycznie

Dobry system opieki zdrowotnej

jest:

• Wiedziony wartościami (godność, równość,

solidarność, etyka zawodowa).

• Skierowany na zdrowie (EBM, pomiar zdrowia)
• Ukierunkowany na ludzi (współdecydowanie,

współodpowiedzialność)

• Nastawiony na jakość
• Oparty o stabilne finansowanie ( z udziałem

rządu)

• Zorientowany na podstawową opiekę zdrowotną

Finansowanie Opieki

Zdrowotnej

• Model budżetowy (Beveridge’a)
• Model ubezpieczeniowy

(Bismarcka)

• Modele mieszane
• Medical saving accounts

Narodowy Fundusz

Zdrowia (NFZ)

• jest państwową jednostką organizacyjną,

posiada osobowość prawną

• Prezes Rady Ministrów w drodze

rozporządzenia nadaje Funduszowi
statut

• w skład funduszu wchodzą; centrala i

oddziały wojewódzkie

• nadzór sprawuje - Minister Zdrowia

Organy NFZ - Rada

• Uchwalenie Krajowego Planu Zabezpieczenia

Świadczeń Zdrowotnych, przyjęcie

sprawozdania

• Uchwalenie rocznego planu finansowego
• Uchwalenie regulaminu prac Zarządu
• Uchwalanie planu pracy Zarządu i

sprawozdania z działalności Funduszu

• Ocena pracy Zarządu, ew. wnioski do Premiera
• Podejmowanie uchwał dotyczących majątku
• Badanie rocznego sprawozdania finansowego

Organy NFZ - Prezes

• Kieruje Funduszem i pracami

Zarządu

• Powołuje i odwołuje dyrektorów

oddziałów wojewódzkich i Rady
Społeczne przy oddziałach
wojewódzkich

• Udziela pełnomocnictw i

upoważnień

Organy NFZ - Zarząd

• Prezes
• Z-ca ds. medycznych
• Z-ca ds. finansowych
• Z-ca ds. służb mundurowych