Krainy geograficzne w

Krainy geograficzne w

Polsce - POJEZIERZA

Polsce - POJEZIERZA

Co to jest Pojezierze?

Co to jest Pojezierze?

POJEZIERZE -

POJEZIERZE -

typ krajobrazu występujący na

typ krajobrazu występujący na

obszarach, które podlegały zlodowaceniu w

obszarach, które podlegały zlodowaceniu w

plejstocenie, charakteryzujący się

plejstocenie, charakteryzujący się

młodoglacjalną rzeźbą terenu i występowaniem

młodoglacjalną rzeźbą terenu i występowaniem

licznych jezior polodowcowych.

licznych jezior polodowcowych.

W Polsce pojezierza zajmują północną część

W Polsce pojezierza zajmują północną część

kraju, najbardziej znane są Pojezierza:

kraju, najbardziej znane są Pojezierza:

Mazurskie, Pomorskie i Wielkopolskie, a także

Mazurskie, Pomorskie i Wielkopolskie, a także

wiele pomniejszych, znajdujących się w ich

wiele pomniejszych, znajdujących się w ich

obrębie.

obrębie.

Pojezierza Polskie

Pojezierza Polskie

Pojezierza Polskie – występuje tutaj rzeźba

młodoglacjalna i charakteryzuje się przewagą wysoczyzn
morenowych o powierzchni pagórkowatej lub falistej,
rzadziej płaskiej, nad którą wznoszą się wzgórza moren
czołowych oraz w której są wycięte liczne formy wklęsłe w
postaci rynien i dolin, wytworzonych przez wody
roztopowe i rzeki. Liczne są obniżenia po wytopieniu brył
lodu (wytopiska). Duża liczba form wklęsłych oraz
obecność jezior są świadectwem ostatniego zlodowacenia.
Chociaż na wszystkich Pojezierzach spotykamy te same
formy rzeźby, to jednak poszczególne ich części znacznie
od siebie się różnią. Największymi wysokościami
względnymi charakteryzuje się Pojezierze Pomorskie.

Miejscami teren przypomina swym wyglądem

krajobraz gór niskich. Na terenie Pojezierza
Wielkopolskiego wyniosłości terenu są
niższe.Największymi wysokościami względnymi
charakteryzuje się Pojezierze Pomorskie.
Miejscami teren przypomina swym wyglądem
krajobraz gór niskich. Na terenie Pojezierza
Wielkopolskiego wyniosłości terenu są niższe
Charakterystyczne są szerokie pradoliny i doliny
rzeczne, dzielące region na mniejsze jednostki.

Zdjęcie szuwarów
-Świękatowo

Występowanie Pojezierzy w

Występowanie Pojezierzy w

Polsce:

Polsce:

Rozmieszczenie największych

Rozmieszczenie największych

Pojezierzy w Polsce

Pojezierzy w Polsce

Ogólna charakterystyka

Ogólna charakterystyka

Pojezierzy

Pojezierzy

Rzeźba terenu

Rzeźba terenu

Charakterystyczną cechą tych krain jest

Charakterystyczną cechą tych krain jest

położenie w granicach zasięgu najmłodszego

położenie w granicach zasięgu najmłodszego

zlodowacenia, zwanego bałtyckim. W obrębie

zlodowacenia, zwanego bałtyckim. W obrębie

pojezierzy wydzielono kilka typów krajobrazów

pojezierzy wydzielono kilka typów krajobrazów

naturalnych:

naturalnych:

►

W strefie moren czołowych występuje krajobraz

W strefie moren czołowych występuje krajobraz

pagórkowaty pojezierny. Charakterystycznymi jego

pagórkowaty pojezierny. Charakterystycznymi jego

cechami są ciągi wzgórz morenowych oraz liczne

cechami są ciągi wzgórz morenowych oraz liczne

jeziora wypełniające zagłębienia śródmorenowe i

jeziora wypełniające zagłębienia śródmorenowe i

rynny polodowcowe. Część wzgórz porośnięta jest

rynny polodowcowe. Część wzgórz porośnięta jest

lasami, taki ty krajobrazu występuje na Pojezierzu

lasami, taki ty krajobrazu występuje na Pojezierzu

Kaszubskim w tzw. Szwajcarii Kaszubskiej oraz na

Kaszubskim w tzw. Szwajcarii Kaszubskiej oraz na

północnej części Pojezierza Suwalskiego.

północnej części Pojezierza Suwalskiego.

►

Na południe od wzgórz morenowych rozwinął się

Na południe od wzgórz morenowych rozwinął się

krajobraz sandrowy pojezierny. Są to głównie płaskie i

krajobraz sandrowy pojezierny. Są to głównie płaskie i

faliste powierzchnie w obrębie, których występują

faliste powierzchnie w obrębie, których występują

jeziora. Powstały one wskutek wytapiania się brył

jeziora. Powstały one wskutek wytapiania się brył

lodu znajdującego się w piaskach i żwirach

lodu znajdującego się w piaskach i żwirach

sandrowych, tereny te najczęściej porośnięte są

sandrowych, tereny te najczęściej porośnięte są

borami sosnowymi.

borami sosnowymi.

►

Pojezierza Pomorskie i Wielkopolskie rozciągają

Pojezierza Pomorskie i Wielkopolskie rozciągają

szerokie, równoleżnikowo przebiegające pradoliny:

szerokie, równoleżnikowo przebiegające pradoliny:

Toruńsko- Eberswaldzka i Warszawsko- Berlińska.

Toruńsko- Eberswaldzka i Warszawsko- Berlińska.

Profil przeznaczony tych for jest asymetryczny ( ryc.

Profil przeznaczony tych for jest asymetryczny ( ryc.

3 str. 78). Zbocza północne są najczęściej strome,

3 str. 78). Zbocza północne są najczęściej strome,

południowe łagodne. Dno doliny jest szerokie i osiąga

południowe łagodne. Dno doliny jest szerokie i osiąga

czasem kilkanaście kilometrów wysokości. rowineły

czasem kilkanaście kilometrów wysokości. rowineły

się tam wydmy śródlądowe występujące dziś

się tam wydmy śródlądowe występujące dziś

powierzchnie na Międzyrzeczu warciańsko –noteckim

powierzchnie na Międzyrzeczu warciańsko –noteckim

oraz miedzy Bydgoszczą a Toruniem. Krajobraz ten

oraz miedzy Bydgoszczą a Toruniem. Krajobraz ten

nazywamy dolinnym wydmowym

nazywamy dolinnym wydmowym

Klimat

Klimat

Klimat Pojezierzy Polskich ze względu na znaczna

Klimat Pojezierzy Polskich ze względu na znaczna

rozciągłość tej krainy z zachodu na wschód a w zachodniej

rozciągłość tej krainy z zachodu na wschód a w zachodniej

części także z północy na południe jest zróżnicowany.

części także z północy na południe jest zróżnicowany.

Na Pojezierzu Wielkopolskim występują stosunkowo małe

Na Pojezierzu Wielkopolskim występują stosunkowo małe

opady 450-600 mm. Rocznie ciepłe lata i łagodne zimy.

opady 450-600 mm. Rocznie ciepłe lata i łagodne zimy.

Kraina ta należy do najbardziej deficytowych w wodę

Kraina ta należy do najbardziej deficytowych w wodę

obszarów Polski.

obszarów Polski.

Klimat Pojezierza Pomorskiego jest chłodniejszy i bardziej

Klimat Pojezierza Pomorskiego jest chłodniejszy i bardziej

wilgotny niż Wielkopolsce. Lato jest krótkie, a zima długa,

wilgotny niż Wielkopolsce. Lato jest krótkie, a zima długa,

ale łagodna. Opady wahają się od 550 do 700 mm

ale łagodna. Opady wahają się od 550 do 700 mm

Rocznie.

Rocznie.

Najbardziej surowy klimat o cechach kontynentalnych

Najbardziej surowy klimat o cechach kontynentalnych

panuje na Pojezierzu Mazurskim oraz na Pojezierzu

panuje na Pojezierzu Mazurskim oraz na Pojezierzu

Suwalskim lato jest krótkie lecz gorące zima długa,

Suwalskim lato jest krótkie lecz gorące zima długa,

mroźna i śnieżna. Obszar ten po górach jest

mroźna i śnieżna. Obszar ten po górach jest

najchłodniejszym w Polsce. Opady wahają się między 600

najchłodniejszym w Polsce. Opady wahają się między 600

do 800 mm rocznie a większość to śnieg.

do 800 mm rocznie a większość to śnieg.

Wody

Wody

Siec rzeczna pojezierzy została ukształtowana przez

Siec rzeczna pojezierzy została ukształtowana przez

lądolód skandynawski. Główny dział wodny biegnie

lądolód skandynawski. Główny dział wodny biegnie

wzdłuż moren czołowych Pojezierzy Pomorskiego i

wzdłuż moren czołowych Pojezierzy Pomorskiego i

Mazurskiego. Oddziela on rzeki spływające na północ

Mazurskiego. Oddziela on rzeki spływające na północ

bezpośrednio do Bałtyku do rzek spływających na

bezpośrednio do Bałtyku do rzek spływających na

południe do Wart, Noteci, Wisły i Narwi.

południe do Wart, Noteci, Wisły i Narwi.

Charakterystycznym elementem tych krain są jeziora

Charakterystycznym elementem tych krain są jeziora

(ryc. 5 str. 79) . Najwięcej znajduje się ich na Pojezierzu

(ryc. 5 str. 79) . Najwięcej znajduje się ich na Pojezierzu

Pomorskim największe na Pojezierzu Mazurskim w

Pomorskim największe na Pojezierzu Mazurskim w

regionie zwanym Krainą Wielkich Jezior. Największe

regionie zwanym Krainą Wielkich Jezior. Największe

jezioro Śniardwy-113,8

jezioro Śniardwy-113,8

km/2 i najgłębsze jezioro Hańcza znajdują się na

km/2 i najgłębsze jezioro Hańcza znajdują się na

Pojezierzu Mazurskim.

Pojezierzu Mazurskim.

Wodne konstrukcje drewniane

Gleby

Gleby

Gleby są mało

Gleby są mało

urodzajne,

urodzajne,

przeważnie są to

przeważnie są to

bielice brunatne i

bielice brunatne i

płowe. Jedynie na

płowe. Jedynie na

Kujawach oraz w

Kujawach oraz w

okolicach Gniezna

okolicach Gniezna

występują czarne

występują czarne

urodzajne ziemie.

urodzajne ziemie.

Roślinność

Roślinność

Charakterystycznymi

Charakterystycznymi

zbiorowiskami roślinnymi

zbiorowiskami roślinnymi

są grądy, porastające

są grądy, porastające

gleby brunatne oraz bory

gleby brunatne oraz bory

sosnowe występujące na

sosnowe występujące na

sandrach. W

sandrach. W

zagłębieniach

zagłębieniach

morenowych rozwineły się

morenowych rozwineły się

torfowiska, w dolinach

torfowiska, w dolinach

łąki. Na ternie Pojezierzy

łąki. Na ternie Pojezierzy

Polskich utworzono cztery

Polskich utworzono cztery

parki narodowe:

parki narodowe:

Drawieński, Wielkopolski,

Drawieński, Wielkopolski,

Wigierski i Park Narodowy

Wigierski i Park Narodowy

Bory Tucholskie.

Bory Tucholskie.

Przemysł

Przemysł

Zagospodarowanie Pojezierzy Polskich jest

Zagospodarowanie Pojezierzy Polskich jest

zróżnicowane. W krainie tej większe znaczenie

zróżnicowane. W krainie tej większe znaczenie

gospodarcze ma sól kamienna na Kujawach i węgiel

gospodarcze ma sól kamienna na Kujawach i węgiel

brunatny w okolicach Konina. W rejonie Krosna

brunatny w okolicach Konina. W rejonie Krosna

Odrzańskiego występują niewielkie ilości ropy naftowej, a

Odrzańskiego występują niewielkie ilości ropy naftowej, a

na Suwałkach wydobywane jest żelazo. Główne surowce

na Suwałkach wydobywane jest żelazo. Główne surowce

to piaski, żwiry, gliny i iły. W dużych miastach rozwinął się

to piaski, żwiry, gliny i iły. W dużych miastach rozwinął się

przemysł elektromaszynowy, środków transportu i

przemysł elektromaszynowy, środków transportu i

chemiczny. Głowne obiekty przemysłowe to:

chemiczny. Głowne obiekty przemysłowe to:

Zakład Przemysłu Metalowego „H. Cegielskiego” w

Zakład Przemysłu Metalowego „H. Cegielskiego” w

Poznaniu, produkujący tabory kolejowe, duże silniki do

Poznaniu, produkujący tabory kolejowe, duże silniki do

statków oraz maszyny rolnicze.

statków oraz maszyny rolnicze.

Fabryka Opon Samochodowych „Stomil” w Olsztynie.

Fabryka Opon Samochodowych „Stomil” w Olsztynie.

Ważnym rejonem pojezierzy są okolice Inowrocławia na

Ważnym rejonem pojezierzy są okolice Inowrocławia na

Kujawach gdzie wydobywa się sól kamienną i wapienie

Kujawach gdzie wydobywa się sól kamienną i wapienie

oraz rozwinięty przemysł chemiczny i materiałów

oraz rozwinięty przemysł chemiczny i materiałów

budowlanych.

budowlanych.

Rolnictwo

Rolnictwo

Najkorzystniejsze tereny naturalne dla rozwoju

Najkorzystniejsze tereny naturalne dla rozwoju

rolnictwa występują na Pojezierzu

rolnictwa występują na Pojezierzu

Wielkopolskim. Są tam tereny równinne,

Wielkopolskim. Są tam tereny równinne,

łagodny klimat oraz średnio urodzajne gleby.

łagodny klimat oraz średnio urodzajne gleby.

Na lepszych glebach uprawia się przecznicę,

Na lepszych glebach uprawia się przecznicę,

rzepak i buraki cukrowe, a na gorszych

rzepak i buraki cukrowe, a na gorszych

ziemniaki, żyto i kukurydzę.

ziemniaki, żyto i kukurydzę.

Na obszarach Pojezierzy Pomorskiego i

Na obszarach Pojezierzy Pomorskiego i

Mazurskiego występują gorsze warunki

Mazurskiego występują gorsze warunki

rolnictwa. W użytkowaniu gruntów dominują

rolnictwa. W użytkowaniu gruntów dominują

łąki i pastwiska. Hoduje się bydło uprawia się

łąki i pastwiska. Hoduje się bydło uprawia się

ziemniaki, żyto i len. Ważną rolę odgrywa także

ziemniaki, żyto i len. Ważną rolę odgrywa także

rybołustwo wykorzystujące zasoby jezior.

rybołustwo wykorzystujące zasoby jezior.

Rzepakowe pole na terenie
pojezierzy

Turystyka

Turystyka

Pojezierza Polskie są atrakcyjnym rejonem

Pojezierza Polskie są atrakcyjnym rejonem

turystycznym. Turystów przyciągają głownie

turystycznym. Turystów przyciągają głownie

urozmaiconym krajobrazem, licznymi jeziorami i

urozmaiconym krajobrazem, licznymi jeziorami i

dużymi powierzchniami lasów oraz historycznymi

dużymi powierzchniami lasów oraz historycznymi

zabytkami. Regionami turystycznymi są :Pojezierze

zabytkami. Regionami turystycznymi są :Pojezierze

Drawskie i Kaszubskie, Bory Tucholskie oraz pojezierza:

Drawskie i Kaszubskie, Bory Tucholskie oraz pojezierza:

Suwalskie, Lubuskie, Leszczyńskie i Gnieźnieńskie. Na

Suwalskie, Lubuskie, Leszczyńskie i Gnieźnieńskie. Na

Pojezierzu Gnieźnieńskim znajdują się liczne zabytki

Pojezierzu Gnieźnieńskim znajdują się liczne zabytki

historyczne z okresów historii Polski. Są to m.in. Ostrów

historyczne z okresów historii Polski. Są to m.in. Ostrów

Lednicki, z grodem pierwszych książąt piastowskich,

Lednicki, z grodem pierwszych książąt piastowskich,

Katedra Gnieźnieńska z fragmentami świątyni z 12

Katedra Gnieźnieńska z fragmentami świątyni z 12

wieku, romańska rotunda w Strzelinie oraz legendarna

wieku, romańska rotunda w Strzelinie oraz legendarna

Mysia Wieża nad Jeziorem Gobło w Kruszwicy. W

Mysia Wieża nad Jeziorem Gobło w Kruszwicy. W

Biskupinie koło Żnina znajduje się najstarsza odkryta

Biskupinie koło Żnina znajduje się najstarsza odkryta

osada w Polsce z lat 550-400 p.n.e . Jest ona

osada w Polsce z lat 550-400 p.n.e . Jest ona

skonstruowana i udostępniona dla turystów.

skonstruowana i udostępniona dla turystów.

Pomost nad jeziorem

Charakterystyka wybranych

Charakterystyka wybranych

Pojezierzy w Polsce

Pojezierzy w Polsce

Pojezierze Pomorskie

Pojezierze Pomorskie

Pojezierze Pomorskie leży w pasie Pobrzeży

Pojezierze Pomorskie leży w pasie Pobrzeży

Południowobałtyckich. Pojezierze Pomorskie

Południowobałtyckich. Pojezierze Pomorskie

dzieli się na trzy mniejsze pojezierza:

dzieli się na trzy mniejsze pojezierza:

Zachodniopomorskie, Wschodniopomorskie

Zachodniopomorskie, Wschodniopomorskie

oraz Południowopomorskie.

oraz Południowopomorskie.

Pojezierze
Zachodniopomorskie

Pojezierze
Wschodniopomorskie

Pojezierze
Południopomorskie

Znajduje się ono w północno-zachodniej Polsce i

Znajduje się ono w północno-zachodniej Polsce i

sąsiaduje z Nizina Szczecińska od zachodu, Pobrzeżem

sąsiaduje z Nizina Szczecińska od zachodu, Pobrzeżem

Słowińskim od północy, Żuławami Wiślanymi i

Słowińskim od północy, Żuławami Wiślanymi i

Pojezierzem Chełmińsko-Dobrzyńskim od wschodu oraz

Pojezierzem Chełmińsko-Dobrzyńskim od wschodu oraz

z Pojezierzem Wielkopolskim od południa. Pojezierze te

z Pojezierzem Wielkopolskim od południa. Pojezierze te

nazywane jest także Szwajcaria Kaszubska, na terenie

nazywane jest także Szwajcaria Kaszubska, na terenie

której wznosi się najwyższe wzniesienie niżu

której wznosi się najwyższe wzniesienie niżu

europejskiego - Wieżyca 329 m. n.p.m.

europejskiego - Wieżyca 329 m. n.p.m.

Podczas wycofywania się lądolód pozostawił liczne skały

Podczas wycofywania się lądolód pozostawił liczne skały

osadowe, mające duże znaczenie w budownictwie.

osadowe, mające duże znaczenie w budownictwie.

Należą do nich: piaski, żwiry, iły, gliny i głazy narzutowe.

Należą do nich: piaski, żwiry, iły, gliny i głazy narzutowe.

W rzeźbie przeważają pagórkowate wysoczyzny

W rzeźbie przeważają pagórkowate wysoczyzny

morenowe, częste są też równiny morenowe i sandrowe

morenowe, częste są też równiny morenowe i sandrowe

oraz szerokie, sterasowane doliny rzeczne, z których

oraz szerokie, sterasowane doliny rzeczne, z których

część stanowi typowe pradoliny. Liczne wały morenowe,

część stanowi typowe pradoliny. Liczne wały morenowe,

znaczące poszczególne etapy cofania się zlodowacenia,

znaczące poszczególne etapy cofania się zlodowacenia,

kulminują wysokimi wzniesieniami, przekraczającymi

kulminują wysokimi wzniesieniami, przekraczającymi

300 m n.p.m. (Wieżyca 329 m n.p.m.). Na tych terenach

300 m n.p.m. (Wieżyca 329 m n.p.m.). Na tych terenach

charakterystyczne są wzgórza moreny czołowej, bardzo

charakterystyczne są wzgórza moreny czołowej, bardzo

dużo mniejszych jezior.

dużo mniejszych jezior.

Klimat jest taki sam jak w całej Polsce czyli

Klimat jest taki sam jak w całej Polsce czyli

przejściowy z kontynentalnego na oceaniczny. Klimat

przejściowy z kontynentalnego na oceaniczny. Klimat

jest chłodniejszy i bardziej wilgotny, co jest

jest chłodniejszy i bardziej wilgotny, co jest

spowodowane większą wysokością bezwzględną tego

spowodowane większą wysokością bezwzględną tego

obszaru oraz intensywniejszymi masami powietrza. Lato

obszaru oraz intensywniejszymi masami powietrza. Lato

jest krótkie, a zima długa, lecz łagodna. Średnia

jest krótkie, a zima długa, lecz łagodna. Średnia

temperatura w lipcu wynosi ok. 17? C, a w styczniu ok.

temperatura w lipcu wynosi ok. 17? C, a w styczniu ok.

-3? C. Opady wahają się od 550 do 700 mm. rocznie.

-3? C. Opady wahają się od 550 do 700 mm. rocznie.

Na pojezierzu większa cześć gleb to gleby brunatne,

Na pojezierzu większa cześć gleb to gleby brunatne,

płowe oraz bielice. Występują tam różne gleby bagienne

płowe oraz bielice. Występują tam różne gleby bagienne

znajdujące się na przybrzeżnych fragmentach morza

znajdujące się na przybrzeżnych fragmentach morza

bałtyckiego.

bałtyckiego.

Na terenie pojezierza występują lasy bukowe typu

Na terenie pojezierza występują lasy bukowe typu

nizinnego, dąbrowy, bory sosnowe i mieszane, lasy

nizinnego, dąbrowy, bory sosnowe i mieszane, lasy

łęgowe, roślinność wydm morskich. Na osadach

łęgowe, roślinność wydm morskich. Na osadach

polodowcowych (piaskach, glinach) rozwinęły się słabe

polodowcowych (piaskach, glinach) rozwinęły się słabe

gleby, które porastają przeważnie lasy sosnowe. Wśród

gleby, które porastają przeważnie lasy sosnowe. Wśród

lasów i wzgórz morenowych Lesistość na pojezierzu

lasów i wzgórz morenowych Lesistość na pojezierzu

wynosiła średnio od 27-36 %. Na terenie Pojezierza

wynosiła średnio od 27-36 %. Na terenie Pojezierza

pomorskiego znajduje się Tucholski Park Narodowy.

pomorskiego znajduje się Tucholski Park Narodowy.

Na Pojezierzu Pomorskim nie ma wielu surowców

Na Pojezierzu Pomorskim nie ma wielu surowców

mineralnych. Występują na tych terenach: iły, gliny,

mineralnych. Występują na tych terenach: iły, gliny,

piaski i żwiry.

piaski i żwiry.

Pojezierze Pomorskie

Pojezierze Mazurskie

Pojezierze Mazurskie

Pojezierze Mazurskie z krainami sąsiednimi obejmuje

Pojezierze Mazurskie z krainami sąsiednimi obejmuje

ziemie położone miedzy dolina dolnej Wisły a granicą Polski na

ziemie położone miedzy dolina dolnej Wisły a granicą Polski na

północy i wschodzie; na południu bez wyraźnej granicy

północy i wschodzie; na południu bez wyraźnej granicy

przechodzi w rozległą Nizinę Mazowiecką.

przechodzi w rozległą Nizinę Mazowiecką.

Część Pojezierza Wschodniobałtyckiego, położona

Część Pojezierza Wschodniobałtyckiego, położona

pomiędzy Niziną Staropruską (Górowo Iławeckie, Orneta)

pomiędzy Niziną Staropruską (Górowo Iławeckie, Orneta)

i Pojezierzem Iławskim (Iława, Ostróda) na zachodzie,

i Pojezierzem Iławskim (Iława, Ostróda) na zachodzie,

Pojezierzem Litewskim (Augustów, Suwałki) na

Pojezierzem Litewskim (Augustów, Suwałki) na

wschodzie i Niziną Północnomazowiecką (Mława, Płońsk,

wschodzie i Niziną Północnomazowiecką (Mława, Płońsk,

Ciechanów) na południu. W skład Pojezierza Mazurskiego

Ciechanów) na południu. W skład Pojezierza Mazurskiego

wchodzą: Pojezierze Olsztyńskie, Pojezierze Mrągowskie,

wchodzą: Pojezierze Olsztyńskie, Pojezierze Mrągowskie,

Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, Kraina Węgorapy,

Kraina Wielkich Jezior Mazurskich, Kraina Węgorapy,

Wzgórza Szeskie, Pojezierze Ełckie, Równina Mazurska.

Wzgórza Szeskie, Pojezierze Ełckie, Równina Mazurska.

Pojezierze obejmuje ciągi moren czołowych trzech

Pojezierze obejmuje ciągi moren czołowych trzech

głównych faz zlodowacenia bałtyckiego (jęzor mazurski).

głównych faz zlodowacenia bałtyckiego (jęzor mazurski).

Rzeźba terenu jest bardzo urozmaicona. Krajobraz

Rzeźba terenu jest bardzo urozmaicona. Krajobraz

tworzą łańcuchy wzgórz morenowych (kulminacja na

tworzą łańcuchy wzgórz morenowych (kulminacja na

Wzgórzach Szeskich, 309 m n.p.m.), zagłębienia

Wzgórzach Szeskich, 309 m n.p.m.), zagłębienia

bezodpływowe, kemy, ozy, w południowej części pola

bezodpływowe, kemy, ozy, w południowej części pola

sandrowe. Występują liczne jeziora, które zajmują ok.

sandrowe. Występują liczne jeziora, które zajmują ok.

7% powierzchni tego pojezierza, m.in. dwa największe w

7% powierzchni tego pojezierza, m.in. dwa największe w

Polsce - Śniardwy i Mamry oraz Niegocin, Nidzkie, Roś,

Polsce - Śniardwy i Mamry oraz Niegocin, Nidzkie, Roś,

Tałty. Liczba jezior o powierzchni powyżej 1 ha wynosi

Tałty. Liczba jezior o powierzchni powyżej 1 ha wynosi

2700. Rzeki wypływające z Pojezierza Mazurskiego

2700. Rzeki wypływające z Pojezierza Mazurskiego

należą do dorzeczy Narwi (Omulew, Rozoga, Szkwa, Pisa,

należą do dorzeczy Narwi (Omulew, Rozoga, Szkwa, Pisa,

Ełk) i Pregoły (Łyna z Gubrem, Węgorapa).

Ełk) i Pregoły (Łyna z Gubrem, Węgorapa).

Na Pojezierzu Mazurskim występuje duża liczba

Na Pojezierzu Mazurskim występuje duża liczba

owadów, a wśród nich zarówno gatunki pożyteczne

owadów, a wśród nich zarówno gatunki pożyteczne

(pszczoły i inne gatunki zapylające kwiaty), jak i

(pszczoły i inne gatunki zapylające kwiaty), jak i

szkodliwe. Liczne gatunki owadów mają wspaniałe

szkodliwe. Liczne gatunki owadów mają wspaniałe

ubarwienie, są to przede wszystkim różnego rodzaju

ubarwienie, są to przede wszystkim różnego rodzaju

motyle. Pod ochroną znajdują się wszystkie gatunki

motyle. Pod ochroną znajdują się wszystkie gatunki

biegaczy, tęczników i trzmieli. Nad wodami jezior

biegaczy, tęczników i trzmieli. Nad wodami jezior

często spotykamy ważki. Z rzek zbadanych przez

często spotykamy ważki. Z rzek zbadanych przez

ichtiologów na podkreślenie zasługuje Drwęca i jej

ichtiologów na podkreślenie zasługuje Drwęca i jej

dopływy.

dopływy.

Pojezierze Mazurskie nazywane bywa 'ptasim rajem'.

Pojezierze Mazurskie nazywane bywa 'ptasim rajem'.

Ptaki zamieszkujące lasy, jeziora, rzeki, bagna,

Ptaki zamieszkujące lasy, jeziora, rzeki, bagna,

torfowiska, łąki i pola tworzą bogatą, bo liczącą ponad

torfowiska, łąki i pola tworzą bogatą, bo liczącą ponad

350 gatunków awifaunę. W lasach występują: głuszec,

350 gatunków awifaunę. W lasach występują: głuszec,

jarząbek, cietrzew, kruk, orzechówka, sójka, dzięcioł,

jarząbek, cietrzew, kruk, orzechówka, sójka, dzięcioł,

orzeł przedni i wiele innych. Nad polami i łąkami widuje

orzeł przedni i wiele innych. Nad polami i łąkami widuje

się myszołowy i błotniaki. Nad rzekami i jeziorami mają

się myszołowy i błotniaki. Nad rzekami i jeziorami mają

swoje siedliska kanie. Ponadto występują: jastrząb,

swoje siedliska kanie. Ponadto występują: jastrząb,

krogulec, sokół, gęś, kaczka krzyżówka, perkoz, czapla i

krogulec, sokół, gęś, kaczka krzyżówka, perkoz, czapla i

żuraw. W puszczach Pojezierza Mazurskiego

żuraw. W puszczach Pojezierza Mazurskiego

wyodrębniono dzikie mateczniki w celu zachowania

wyodrębniono dzikie mateczniki w celu zachowania

pierwotnej fauny. W rezerwatach tych czynione są

pierwotnej fauny. W rezerwatach tych czynione są

próby reaklimatyzacji żubra, łosia i bobra.

próby reaklimatyzacji żubra, łosia i bobra.

Pojezierze Mazurskie

Pojezierze Wielkopolskie

Pojezierze Wielkopolskie

Makroregion geograficzny w środkowo-zachodniej Polsce, część

Makroregion geograficzny w środkowo-zachodniej Polsce, część

pojezierzy

pojezierzy

południowobałtyckich

południowobałtyckich

. Jej granice wyznaczają od północy Pradolina

. Jej granice wyznaczają od północy Pradolina

Toruńsko-Eberswaldzka zajmowana obecnie przez Wisłę, Noteć i Wartę, na

Toruńsko-Eberswaldzka zajmowana obecnie przez Wisłę, Noteć i Wartę, na

południu Pradolina Warszawsko-Berlińska zajmowana przez Wartę i Obrę.

południu Pradolina Warszawsko-Berlińska zajmowana przez Wartę i Obrę.

Główną rzeką jest Warta, przerzucająca się południkowo ze

Główną rzeką jest Warta, przerzucająca się południkowo ze

swych równoleżnikowych pradolin: z Berlińskiej do Noteckiej

swych równoleżnikowych pradolin: z Berlińskiej do Noteckiej

poprzez Poznański Przełom Warty. Wytworzył się on dość

poprzez Poznański Przełom Warty. Wytworzył się on dość

wcześnie, zapewne już u schyłku fazy poznańskiej zlodowacenia

wcześnie, zapewne już u schyłku fazy poznańskiej zlodowacenia

vistulian. Podobnie płyną Obra i górna Noteć, które wykorzystując

vistulian. Podobnie płyną Obra i górna Noteć, które wykorzystując

rynny jeziorne, nie wszędzie mają wykształcone doliny erozyjne.

rynny jeziorne, nie wszędzie mają wykształcone doliny erozyjne.

Ogólna liczba jezior na Pojezierzu Wielkopolskim przekracza 1000.

Ogólna liczba jezior na Pojezierzu Wielkopolskim przekracza 1000.

Zgrupowały się one głownie w północej części Pojezierza, choć

Zgrupowały się one głownie w północej części Pojezierza, choć

występują też w jego centralnej części.

występują też w jego centralnej części.

Na Pojezierzu Wielkopolskim lasów jest stosunkowo mało. Ciągną

Na Pojezierzu Wielkopolskim lasów jest stosunkowo mało. Ciągną

się na obszarze z południo-wschodu od Wrześni na północo-

się na obszarze z południo-wschodu od Wrześni na północo-

zachód ku Noteci, jak również na południe od Poznania.

zachód ku Noteci, jak również na południe od Poznania.

Południkowe formy dolinne, a częściowo mniej lub bardziej

Południkowe formy dolinne, a częściowo mniej lub bardziej

przekształcone rynny glacjalne dzielą omawiany region na

przekształcone rynny glacjalne dzielą omawiany region na

występujące na przemian wzniesione lub obniżone jednostki

występujące na przemian wzniesione lub obniżone jednostki

niższego rzędu. Występują tu:

niższego rzędu. Występują tu:

•

•

Pojezierze Poznańskie,

Pojezierze Poznańskie,

• Poznański Przełom Warty,

• Poznański Przełom Warty,

• Pojezierze Chodzieskie (Pagórki Chodzieskie),

• Pojezierze Chodzieskie (Pagórki Chodzieskie),

• Pojezierze Gnieźnieńskie (Wysoczyzna Gnieźnieńska),

• Pojezierze Gnieźnieńskie (Wysoczyzna Gnieźnieńska),

• Równina Inowrocławska,

• Równina Inowrocławska,

• Równina Wrzesińska,

• Równina Wrzesińska,

• Pojezierze Kujawskie.

• Pojezierze Kujawskie.

Dolina Cybiny w okolicach Swarzędza

Pojezierze Wielkopolskie